Uitspraken

Feiten en omstandigheden 1

De rechtbank gaat op grond van wettige bewijsmiddelen van de volgende feiten en omstandigheden uit. Ten behoeve van de leesbaarheid van het vonnis wordt bij het bespreken van de bewijsmiddelen ten aanzien van feit 1 tussendoor reeds een bewijsoverweging opgenomen. Deze tussentijdse bewijsoverweging wordt cursief weergegeven.

De rechtbank zal eerst ingaan op de vraag of de door [medeverdachte 1] na 1 januari 2015 ingekochte bitcoins - de door hem genoemde bitcoinhandel - een criminele herkomst hebben. Voor de beoordeling hiervan acht de rechtbank de volgende bewijsmiddelen van belang.

Gebezigde bewijsmiddelen ten aanzien van feit 1 primair:

Criminele herkomst

De deskundige R.S. van Wegberg heeft verklaard dat een eigenschap van het TOR-netwerk is dat als een gebruiker surft naar een website, de IP-adressen worden afgeschermd voor beide partijen. De websites op het TOR-netwerk, met vraag en aanbod van producten en diensten, worden dark markets genoemd. 80% van wat daar wordt aangeboden betreft drugs. 20% betreft goederen en diensten. 90% van alle producten zijn illegale producten, zo is gebleken uit onderzoek.2 Tot nu toe vereist alles op die dark markets een betaling met bitcoins.3

Het overgrote deel van de bitcoins dat bij [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] (hierna aan te duiden als: [medeverdachte 2] ) is terechtgekomen, was afkomstig van bronclusters die direct werden gevoed met betaling uit darknet markets.4 De bitcoinstromen tussen de darknet markets en bitcoinclusters die werden beheerd door de verdachten zijn in kaart gebracht. De clusters waar de meeste bitcoins in en uit zijn gegaan, zijn clusters A, B en C.5

Deze clusters bestaan uit bitcoinadressen die afkomstig zijn van Anycoin (clusters A en B) dan wel Anycoin en Bitonic (Cluster C). Anycoin en Bitonic ontvangen vanaf de in deze clusters vermelde bitcoinadressen bitcoins op de accounts van [medeverdachte 1] , [medeverdachte 2] en/of verdachte.6

In cluster A zijn in totaal ruim 9.263 bitcoins ontvangen en 9.263 verzonden. De bitcoinadressen waar bitcoins vanuit cluster A naartoe gezonden zijn, zijn adressen die hoorden bij de Krakenaccounts van verdachten [medeverdachte 1] , verdachte en [medeverdachte 2] . Vanuit cluster A werden ook bitcoins overgemaakt naar accounts op naam van [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] , aangehouden bij Anycoin. Van de 9.263 bitcoins die binnenkwamen, zijn 5.504 bitcoins afkomstig uit 9 bronclusters die voor het grootste deel direct bitcoins ontvingen uit darknet markets. Dit betekent dat de beheerder(s) van deze bronclusters producten of diensten heeft verkocht op een darknet market.7

In cluster B zijn in totaal ruim 8.860 bitcoins ontvangen en 8.860 verzonden. De bitcoinadressen van Kraken waar bitcoins vanuit cluster B naartoe gezonden zijn, zijn adressen die hoorden bij Krakenaccounts van [medeverdachte 1] , verdachte en [medeverdachte 2] . Vanuit cluster B werden ook bitcoins overgemaakt naar accounts op naam van verdachte en [medeverdachte 2] , aangehouden bij Bitonic. Bijna alle bitcoins die in cluster B terechtkwamen, zijn afkomstig uit darknet markets. Van 8.860 bitcoins die in totaal binnenkwamen, zijn 6.148 bitcoins afkomstig uit 7 bronclusters die direct bitcoins ontvingen uit darknet markets.8

In cluster C zijn in totaal ruim 5.412 bitcoins ontvangen en 5.412 verzonden. De bitcoinadressen waar bitcoins vanuit cluster C naartoe zijn gezonden, zijn adressen die hoorden bij Krakenaccounts van [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] . Vanuit cluster C werden ook bitcoins overgemaakt naar accounts op naam van verdachte, [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] , aangehouden bij Anycoin. Ook werden bitcoins overgemaakt naar een account op naam van [medeverdachte 2] , aangehouden bij Bitonic. Van de 5.412 bitcoins die in cluster C binnenkwamen, zijn 3.364 afkomstig uit 7 bronclusters, die direct bitcoins ontvingen uit dark net markets.9

De clusters A, B en C hebben in totaal 23.535 bitcoins ontvangen, waarvan 21.007 naar Krakenaccounts van [medeverdachte 1] , verdachte en [medeverdachte 2] zijn doorgeboekt. De geschatte waarde van deze bitcoins benadert het op de bankrekeningen verzilverde bedrag van ongeveer € 5.000.000,-.10

Bewijsoverweging:

Uit de hiervoor genoemde verklaring van de deskundige Van Wegberg volgt dat uit onderzoek is gebleken dat op darknet markets vrijwel uitsluitend in illegale goederen wordt gehandeld en op die markets een betaling in bitcoins is vereist. Op grond van die verklaring gaat de rechtbank ervan uit dat nagenoeg alle bitcoins die van darknet market afkomstig zijn, een criminele herkomst hebben. Uit bovenstaande clusteranalyse kan worden afgeleid dat een groot deel van de door [medeverdachte 1] op zijn naam dan wel op naam van [medeverdachte 2] of verdachte bij Kraken, Anycoin of Bitonic aangeboden bitcoins indirect afkomstig is van dergelijke darknet markets. In veel gevallen houdt de indirecte besmetting met darknet markets in dat er slechts één transactie zit tussen de ontvangst uit darknet markets en het aanbieden van de betreffende bitcoins bij exchanges als Kraken, te weten de transactie van de ontvanger van de bitcoins uit darknet markets naar een door [medeverdachte 1] beheerd bitcoinadres. Op basis van deze omstandigheden in onderling verband en samenhang bezien, stelt de rechtbank vast dat in ieder geval een groot deel van de door [medeverdachte 1] via zijn eigen bankrekeningen en die van [medeverdachte 2] en verdachte verzilverde bitcoins een criminele herkomst heeft.

De rechtbank wijst verder op het arrest van de Hoge Raad van 23 november 2010 (NJ 2011, 44). Hieruit volgt dat uit de wetgeschiedenis bij artikel 420bis en 420quater van het Wetboek van Strafrecht (hierna: Sr) als bedoeling van de wetgever moet worden afgeleid dat deze met het oog op een effectieve bestrijding van het witwassen het noodzakelijk achtte om niet alleen voorwerpen onder het bereik van de witwasbepalingen te brengen die onmiddellijk of middellijk van misdrijf afkomstig zijn, maar ook voorwerpen die gedeeltelijk van misdrijf afkomstig zijn. Voorts kan uit de wetsgeschiedenis worden afgeleid dat in het geval dat van misdrijf afkomstige vermogensbestanddelen zijn vermengd met vermogensbestanddelen die zijn verkregen door middel van legale activiteiten, het aldus vermengde vermogen kan worden aangemerkt als mede of deels uit misdrijf afkomstig.

Op grond van het voorgaande is de rechtbank van oordeel dat door vermenging van de grote hoeveelheid van darknet markets afkomstige bitcoins met bitcoins met mogelijk wel een legale herkomst, het gehele verzilverde bedrag aan bitcoins als geheel of gedeeltelijk - onmiddellijk of middellijk - van misdrijf afkomstig moet worden aangemerkt.

De volgende vraag die aan de rechtbank ter beoordeling voorligt, is of verdachte wist dan wel redelijkerwijs moest vermoeden dat de geldbedragen die op haar bankrekening werden verzilverd en gestort en de personenauto’s die zij voorhanden heeft gehad uit de bitcoinhandel van [medeverdachte 1] , en daarmee van enig misdrijf afkomstig waren.

Zoals uit het hierna volgende zal blijken, zal partiële vrijspraak volgen ten aanzien van de personenauto’s. Voor wat betreft de geldbedragen acht de rechtbank de volgende bewijsmiddelen van belang.

Wetenschap criminele herkomst en het bedrag

Uit de verstrekte bankgegevens van 1 juli 2012 tot en met 16 oktober 2015 blijkt dat op de bankrekeningen [rekeningnummer] en [rekeningnummer] ten name van verdachte in totaal een bedrag van € 623.529,05 aan bitcoins is verzilverd. Van deze rekeningen en de rekening [rekeningnummer] ten name van verdachte werd een bedrag van in totaal € 935.305,- contant opgenomen. Op de ING-rekening van verdachte werd meer dan € 400.000,- overgeboekt van de rekening van [medeverdachte 1] .11 Op 23 juni 2015 en 24 juni 2015 werden bedragen van respectievelijk € 5.000,- en € 10.000,- van de bankrekening van [medeverdachte 1] naar de ING-rekening van verdachte overgemaakt met als omschrijving ‘lening’.12 Op 17 september 2015 en op 21 september 2015 werden bedragen van € 11.000,- van de bankrekening van [medeverdachte 1] naar de ING-rekening van verdachte overgeschreven onder vermelding van ‘invest’.13 Vanaf de ING-rekening van verdachte werd een bedrag van in totaal € 36.003,- overgeboekt naar de bankrekening van [A] onder vermelding van respectievelijk ‘lenen’, ‘aflossen schuld’ en ‘sparen’.14 Volgens [medeverdachte 1] zijn alle bitcoins die in de periode van januari 2015 tot en met 13 oktober 2015 via verschillende bankrekeningen op zijn naam en op naam van (onder andere) verdachte zijn verzilverd, alsmede de geldstromen van zijn bankrekening naar die van (onder andere) verdachte van zijn bitcoinhandel afkomstig. Verdachte heeft deze geldbedragen op zijn verzoek contant opgenomen.15

Bij brief van 29 juni 2015 heeft ING aan verdachte meegedeeld dat is geconstateerd dat boekingen uit hoofde van aan- en verkoop van bitcoins plaatsvinden op haar particuliere rekening en dat de betaalrekening uitsluitend bestemd is voor particulier gebruik.16 In een tweede brief van 24 juli 2015 werd verdachte erop gewezen dat geen gehoor is gegeven aan het verzoek de aan- en verkoop (handel) van bitcoins te staken. Ook werd meegedeeld dat de betaalrekening op 24 oktober 2015 zou worden opgeheven.17 Tot slot werd op 23 september 2015 een derde brief gestuurd waarin vragen werden gesteld over bijschrijvingen van diverse bedragen afkomstig van de bankrekening van [medeverdachte 1] en van Payward Ltd. Ook werd door ING gevraagd naar de reden waarom verdachte deze bedragen vervolgens contant heeft opgenomen.18

Feit 1 primair:

De rechtbank acht wettig en overtuigend bewezen dat verdachte zich samen met een ander schuldig heeft gemaakt aan het witwassen van (in totaal) een groot geldbedrag gedurende langere tijd en overweegt daartoe als volgt.

Wetenschap criminele herkomst

Verdachte heeft (grote) geldbedragen door haar broer [medeverdachte 1] op haar rekening laten storten. Daarbij is zij uitgegaan van de verklaring van haar broer dat de geldbedragen afkomstig waren van zijn goedlopende bitcoinhandel en dat hij deze bedragen vanwege een opnamelimiet niet van zijn eigen bankrekening kon opnemen.

Vooropgesteld wordt dat gezien de vertrouwensband die verdachte met haar broer had, het zeer goed mogelijk is dat zij in eerste instantie is afgegaan op zijn verklaring en zij ervan uit ging dat de geldbedragen een legale herkomst hadden. Uit de bewijsmiddelen leidt de rechtbank echter af dat verdachte op enig moment moest beseffen dat de herkomst van deze geldbedragen niet legaal was. Daarbij wordt met name het volgende in aanmerking genomen.

Contante bitcoinhandel heeft anonimiteit van koper en verkoper tot gevolg. Verdachte heeft zonder voorbehoud meegewerkt aan het contant maken van bitcoins door haar broer. Dit terwijl zij voldoende aanleiding had om vragen te stellen bij deze handel.

Op haar bankafschriften was voor verdachte zichtbaar dat niet alleen door haar broer [medeverdachte 1] grote geldbedragen naar haar rekening werden overgeboekt, maar dat zij op haar bankrekening ook rechtstreeks grote geldbedragen ontving afkomstig van verschillende bitcoinbedrijven. Bij de door haar broer gedane overboekingen stonden onjuiste omschrijvingen vermeld zoals ‘lening’ of ‘invest’, terwijl haar broer haar blijkens haar verklaring bij de politie had gezegd dat de overboekingen te maken hadden met pinlimieten van de bank op zijn rekeningen. Bovendien heeft verdachte in opdracht van haar broer met soortgelijke evident onjuiste omschrijvingen - onder meer ‘lening’, ‘aflossen schuld’ en ‘sparen’ - geldbedragen van haar rekening overgeboekt naar onder meer de bankrekening van [A] in verband met haar eigen pinlimiet.

Gelet op dit alles en mede gezien de hoogte van deze geldbedragen, had verdachte, ondanks de vertrouwensband met haar broer, op enig moment onderzoek moeten verrichten naar de herkomst van het geld. Dit geldt nog temeer nu door ING meerdere brieven aan verdachte zijn gestuurd over haar opvallende rekeninggebruik. Ook toen heeft verdachte nagelaten aan haar broer vragen te stellen of zelf onderzoek te doen. Ook in 2015 was bij oppervlakkig onderzoek op internet voor iedereen duidelijk geworden dat bitcoins worden gebruikt als betaalmiddel voor illegale goederen of diensten.

Concluderend moest verdachte onder de gegeven omstandigheden op enig moment redelijkerwijs vermoeden dat de gelden die op haar bankrekeningen werden gestort van misdrijf afkomstig waren.

Omvang bedrag

Nu niet precies kan worden vastgesteld vanaf wélk moment verdachte dit had moeten vermoeden, zal de rechtbank bewezen verklaren dat zij zich schuldig heeft gemaakt aan het schuldwitwassen van ‘een groot geldbedrag’.

Gewoontewitwassen

In verband met het voorgaande is onvoldoende komen vast te staan dat verdachte van schuldwitwassen een gewoonte heeft gemaakt, zodat verdachte daarvan zal worden vrijgesproken.

Partiële vrijspraken feit 1:

De personenauto Mercedes met kenteken [kenteken]

[medeverdachte 1] heeft ter zitting als getuige verklaard dat de personenauto, voorzien van kenteken [kenteken] , door verdachte is aangeschaft en op haar naam is gezet vanwege de hoge kosten die gezien de jeugdige leeftijd van [medeverdachte 1] aan de autoverzekering waren verbonden. Deze personenauto behoorde echter toe aan [medeverdachte 1] . De rechtbank acht deze verklaring niet onbegrijpelijk, zodat verdachte van het witwassen van de Mercedes partieel zal worden vrijgesproken.

De personenauto Volkswagen met kenteken [kenteken]

Op grond van het dossier kan worden vastgesteld dat verdachte de personenauto, voorzien van kenteken [kenteken] , voor een bedrag van € 4.500,- heeft verkocht terwijl haar broer vast zat. Uit de verklaring van [medeverdachte 1] volgt dat hij zijn zus heeft gevraagd de personenauto te verkopen, omdat de kosten - zoals verzekering en wegenbelasting - tijdens zijn voorarrest doorliepen. Mede gelet op de waarde van die personenauto is dit op zichzelf een plausibel argument voor de verkoop daarvan. Onder deze omstandigheden is de rechtbank van oordeel dat verdachte niet had kunnen vermoeden dat zij zich schuldig zou maken aan witwassen door het enkele verkopen van de personenauto. Verdachte zal hiervan partieel worden vrijgesproken.

Vrijspraak ten aanzien van feit 2:

De rechtbank acht niet wettig en overtuigend bewezen dat verdachte het onder 2 ten laste gelegde heeft begaan en zal verdachte hiervan vrijspreken. De rechtbank overweegt hiertoe als volgt.

Van een criminele organisatie als bedoeld in artikel 140 Sr is sprake indien het een gestructureerd en duurzaam samenwerkingsverband van twee of meer personen betreft dat als oogmerk heeft het plegen van misdrijven. In het algemeen is vereist dat verdachten een aandeel hebben in het samenwerkingsverband, dan wel de gedragingen ondersteunen die strekken tot of rechtstreeks verband houden met de verwezenlijking van het oogmerk van de organisatie. Voor opzettelijke deelneming is voldoende dat verdachten in algemene zin weten dat de organisatie het plegen van misdrijven tot oogmerk heeft.

Criminele organisatie, gericht op handel en/of uitvoer van verdovende middelen

Er zijn geen aanknopingspunten in het dossier waaruit kan worden afgeleid dat verdachte bij een dergelijke criminele organisatie betrokken is geweest.

Criminele organisatie, gericht op witwassen

Uit de gebezigde bewijsmiddelen volgt naar het oordeel van de rechtbank niet dat sprake is geweest van een gestructureerd en duurzaam samenwerkingsverband. [medeverdachte 1] kan worden aangemerkt als de initiator en drijvende kracht inzake de bitcoinhandel die anderen, waaronder verdachte, heeft geïnstrueerd om grote geldbedragen op haar bankrekening te laten storten en vervolgens te pinnen. Hoewel deze personen ieder afzonderlijk kunnen worden gerelateerd aan [medeverdachte 1] , is niet gebleken dat zij op de hoogte waren van elkaars handelen en dat zij met hem en/of met elkaar een gestructureerd samenwerkingsverband vormden.

De rechtbank acht wettig en overtuigend bewezen dat verdachte:

Feit 1 primair:

in de periode van 1 juli 2014 tot en met 7 november 2015 in het arrondissement Midden-Nederland tezamen en in vereniging met een ander een groot geldbedrag voorhanden heeft gehad, terwijl zij en haar mededader redelijkerwijs moesten vermoeden, dat dat geldbedrag geheel of gedeeltelijk - onmiddellijk of middellijk - afkomstig was uit enig misdrijf.

Voor zover in het bewezen verklaarde deel van de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zijn deze in de bewezenverklaring verbeterd. Verdachte is daardoor niet in de verdediging geschaad.

Hetgeen meer of anders is ten laste gelegd is niet bewezen. Verdachte wordt hiervan vrijgesproken.