Uitspraken

2. De Europeesrechtelijke mededeling aan het publiek

Art. 12 lid 4 AW:

Onder een voordracht, op- of uitvoering of voorstelling in het openbaar wordt mede begrepen die in besloten kring, tenzij deze zich beperkt tot de familie-, vrienden- of daaraan gelijk te stellen kring, en voor de toegang tot de voordracht, op- of uitvoering of voorstelling geen betaling, in welke vorm ook, geschiedt. Hetzelfde geldt voor een tentoonstelling.

Art. 2 lid 7 WNR:

Ten aanzien van het in het eerste lid, onder d, bepaalde wordt onder openbaar maken mede verstaan de uitvoering die plaatsvindt in besloten kring, tenzij deze zich beperkt tot de familie-, vrienden- of daaraan gelijk te stellen kring en voor het bijwonen daarvan geen betaling, in welke vorm ook, geschiedt.

Uit de tekst van deze artikelen blijkt dat het gaat om een verruiming op nationaal niveau van de aanspraak op vergoeding voor auteurs- en nabuurrechthebbenden. Die verruiming is toegelaten, omdat volgens het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ EU) de Uniewetgever in de Auteursrechtrichtlijn en de VLR-richtlijn niet is overgegaan tot harmonisering, voor wat betreft de aard en omvang van de bescherming die de lidstaten aan rechthebbenden bieden.

De kantonrechter deelt dit inzicht van gedaagden slechts ten dele. Eerst moet worden bepaald of sprake is van een mededeling aan het publiek in de zin van genoemde richtlijnen. Als het antwoord bevestigend zou zijn, kan met een beroep op Aw en de WNR geen uitzondering worden gemaakt op de met de richtlijnen beoogde minimumbescherming, door middel van een beroep op de ‘privékring’ (zie hierna in 4.7). De “ondergrens” van wat moet worden gezien als een mededeling aan het publiek wordt door de richtlijn bepaald.

Deze situatie doet zich echter niet voor. Gebruikmaking van de aanwezige apparatuur, op de omschreven wijze, in de gemeenschappelijke woonkamers van de huizen van [eiseres] levert naar het oordeel van de kantonrechter geen mededeling aan het publiek op in de zin van de Auteursrichtlijn en de VLR-richtlijn. Dat is om de volgende redenen.

Wil sprake zijn van een handeling bestaande in een mededeling van een werk aan een publiek, dan moet die mededeling zijn gericht aan een onbepaald aantal potentiële kijkers, en bovendien een vrij groot aantal personen (HvJEG 7 december 2006, C-306/05, SGAE/Rafael Hoteles). Een te klein of zelfs onbeduidend aantal personen wordt uitgesloten van het begrip. Van belang is niet alleen hoeveel personen tegelijkertijd, maar ook achtereenvolgens toegang hebben tot hetzelfde werk (HvJEU 15 maart 2012, C-162/10 PPI/Ierland).

In een gemeenschappelijke huiskamer van [eiseres] zitten maximaal tien bewoners en een verzorgende. Die groep is klein. Dat ieder huis twee huiskamers heeft, en dat [eiseres] 26 vestigingen heeft, maakt de voor de beoordeling relevante groep niet groter; de heffing vindt immers plaats per ruimte. Op de vestiging in [plaatsnaam] wordt, blijkens de factuur, voor iedere gezamenlijke woonkamer afzonderlijk de licentievergoeding door Buma en de billijke vergoeding door Sena in rekening gebracht.

Het aantal potentiële kijkers/luisteraars is niet onbepaald maar juist bepaald: het zijn steeds dezelfde bewoners. Dat er zo nu en dan een bewoner vertrekt of sterft, waarna ruimte is voor een nieuwe bewoner, maakt die groep van potentiële kijkers/luisteraars nog niet onbepaald. Diezelfde omstandigheid maakt evenmin dat de groep een relevante grootte krijgt, doordat personen achtereenvolgens toegang krijgen. Daarvoor is die opvolging te traag (het gaat om gemiddeld drie personen per jaar) en bovendien kan niet worden volgehouden dat die opeenvolgende kijkers/luisteraars toegang krijgen tot hetzelfde werk, wanneer het gaat om radio- of televisie uitzendingen.

Het gaat hier, kortom, niet om ‘publiek’ maar om specifieke individuen die tot een private groep behoren. Dat er zo nu en dan een dokter in de huiskamer langs komt, of een bezoeker van één van de bewoners, maakt van deze private groep nog geen ‘publiek’ in de Europeesrechtelijk relevante zin.

Vervolgens is wel juist dat de vaststelling dat [eiseres] met haar handelwijze geen mededeling aan het publiek doet in de zin van de richtlijn, bij de beoordeling van dit geschil nog niet doorslaggevend is. De Nederlandse bescherming van auteurs- en nabuurrechthebbenden is ruimer en strekt zich ook uit tot de besloten kring, behoudens uitzonderingsgevallen. Het gaat in dit geschil dan ook om het antwoord op de vraag of zich hier de uitzondering voordoet op de regel dat een openbaarmaking in besloten kring in Nederland evenzeer tot een vergoedingsaanspraak leidt. Die uitzondering doet zich voor wanneer het gaat om een openbaarmaking in de familie-, vrienden- of daaraan gelijk te stellen kring, zonder dat daarvoor wordt betaald; ook wel aangeduid als de ‘privékring’.

3. De privékring in de Aw en de WNR

Voor het antwoord op de vraag of sprake is van de ‘privékring’ als bedoeld in artikel 12 lid 4 Aw en artikel 2 lid 7 WNR is beslissend of tussen de deelnemers van die kring hechte banden van persoonlijke aard bestaan. Naar het oordeel van de kantonrechter kan op basis van wat [eiseres] daarover heeft gesteld die conclusie niet worden getrokken. Het feit dat de bewoners veel tijd met elkaar doorbrengen maakt wel mogelijk dat een dergelijke band ontstaat, maar een gegeven is dat niet. Van belang is daarbij dat de bewoners min of meer willekeurig in die samenstelling bij elkaar zijn gebracht. Van een keuze daarin is, anders dan bij een vriendenkring, geen sprake. Die samenstelling is ingegeven door het bedrijfsmodel van [eiseres] .

In de familiekring is overigens evenmin sprake van een keuze, maar daar wordt een (al of niet hechte) persoonlijke band gevormd juist door het feit dát men familie is van elkaar en dat element ontbreekt evenzeer bij de bewoners die bij [eiseres] samenwonen.

Waarschijnlijk zal het geregeld voorkomen dat, gegeven de woonsituatie, vriendschappen ontstaan tussen de bewoners. Maar dat alle bewoners die in een gemeenschappelijke huiskamer samenkomen met elkaar verbonden zijn door een hechte band van persoonlijke aard is niet gesteld of gebleken en de kantonrechter vindt dat ook niet aannemelijk.

Dit oordeel brengt mee dat de vorderingen van [eiseres] zullen worden afgewezen.

[eiseres] zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van gedaagden worden begroot op € 300,00 aan salaris gemachtigde (2 punten x tarief € 150,00).

De gevorderde wettelijke rente over de proceskosten zal worden toegewezen met inachtneming van de hierna te bepalen termijn.