Uitspraken

Om te kunnen beoordelen of de franchisenemers onder de werkingssfeer van de verplichtstelling tot deelneming in het bedrijfstakpensioenfonds voor de Detailhandel vallen, moet eerst worden vastgesteld wat onder detailhandel moet worden verstaan. In artikel c.1. van het verplichtstellingsbesluit wordt detailhandel omschreven als “het bedrijf van het kopen en aan particulieren verkopen van waren”. Het geschil tussen partijen spitst zich toe op de vraag of een pizza een waar is als bedoeld in de bepaling en of er sprake is en moet zijn van de koop en verkoop van dezelfde waren. De bepaling moet dus worden uitgelegd.

Voor de uitleg van een bepaling in een verplichtstellingsbesluit geldt volgens vaste rechtspraak dat in beginsel de bewoordingen daarvan en eventueel van de daarbij behorende schriftelijke toelichting, gelezen in het licht van de tekst van het gehele verplichtstellingsbesluit, van doorslaggevende betekenis zijn (de zogenoemde cao-norm). Daarbij komt het aan op de betekenis die naar objectieve maatstaven volgt uit de bewoordingen waarin het verplichtstellingsbesluit en de toelichting zijn gesteld. Bij deze uitleg kan onder meer acht worden geslagen op de elders in het verplichtstellingsbesluit gebruikte formuleringen en op de aannemelijkheid van de rechtsgevolgen waartoe de onderscheiden, op zichzelf mogelijke tekstinterpretaties zouden leiden.

Uit het voorgaande volgt dat pizza’s zijn te kwalificeren als ‘waren’ en dus onder de definitie van artikel c.1. van het verplichtstellingsbesluit vallen.

Volgens de franchisenemers volgt uit het algemeen spraakgebruik dat detailhandel de inkoop van waren is bij een groothandel en de verkoop van diezelfde waren aan een consument. Ook het feit dat het woord ‘waren’ maar eenmaal in de werkingssfeeromschrijving wordt gebruikt, duidt er volgens hen op dat het bij in- en verkoop om dezelfde waren moet gaan. Zij stellen dat hun activiteiten niet als detailhandel als bedoeld in het verplichtstellingsbesluit zijn aan te merken omdat zij ingrediënten inkopen en andere waren, pizza’s, verkopen. Anders dan de franchisenemers hebben betoogd, is het enkele feit dat in de definitie van detailhandel het woord ‘waren’ maar één keer wordt gebruikt, naar het oordeel van de rechtbank onvoldoende om te concluderen dat het bij in- en verkoop om dezelfde waren moet gaan. De door de franchisenemers voorgestane uitleg van de bepaling zou er verder toe leiden dat detailhandel alleen onder de verplichtstelling valt als na inkoop van waren bij een groothandel geen enkele aanpassing wordt gedaan aan het product. Van enige aanpassing, zoals bijvoorbeeld ompakken of samenstellen van waren, zal echter al snel sprake zijn. Het verplichtstellingsbesluit bevat geen aanwijzingen dat de door eisers voorgestane beperkte werkingssfeer bedoeld is.

Los van het voorgaande is er naar het oordeel van de rechtbank in dit geval wel degelijk sprake van de inkoop en verkoop van dezelfde waren. De franchisenemers kopen deegbolletjes, saus, kaas, vlees en andere ingrediënten in om die na bewerking weer te verkopen als pizza. Het kan zijn dat de chemische samenstelling van de halffabricaten en ingrediënten door de bewerking wijzigt, maar dit rechtvaardigt niet de conclusie dat er andere waren worden ingekocht dan de waren die worden verkocht. Voor sommige andere producten die de franchisenemers verkopen, waaronder frisdranken en ijs, geldt dat deze in het geheel niet worden bewerkt.

Vervolgens komt de vraag aan de orde of er zich een uitzondering voordoet op grond waarvan de franchisenemers (toch) niet onder de verplichtstelling vallen.

Zoals ook onder de feiten is opgenomen, geldt de verplichtstelling niet voor werknemers die in de detailhandel werkzaam zijn bij een “werkgever, in wiens onderneming de detailhandel in loonbedrag overtroffen wordt door het loonbedrag in verband met andere in die onderneming plaatsvindende bedrijvigheid”. De franchisenemers stellen dat deze uitzondering zich voordoet, omdat in hun ondernemingen het loonbedrag dat gemoeid is met de detailhandel (in hun visie: het aannemen, afgifteklaar maken en afrekenen van bestellingen) ruimschoots wordt overtroffen door het loonbedrag in verband met het bereiden en bezorgen van de maaltijden. Voor de onderbouwing van die stelling verwijzen zij naar het door [adviesbureau 2] verrichte werkingssfeeronderzoek en het als productie 8 overgelegde rapport daarvan. Desgevraagd hebben zij ter zitting nog een uiteenzetting gegeven van hun werkproces. Dit komt op het volgende neer.

De franchisenemers verkopen pizza’s en bijgerechten, zoals stokbrood, sandwiches, salade, kipgerechten, ijs en frisdrank. Alle producten worden ingekocht bij [bedrijfsnaam] . Voor het bereiden van pizzabodems worden deegbollen aangeleverd. De deegbollen moeten eerst rijzen en gaan daarna in de koeling. Hierbij moet de tijd en de temperatuur goed in de gaten gehouden worden. De deegbollen worden daarna op de deegtafel uitgerold of gedraaid. Na dit zogenaamde uitdegen wordt de bodem voorzien van saus, kaas en andere ingrediënten. De pizza’s gaan in de oven en worden gesneden en verpakt. De sandwiches en salades worden niet kant en klaar door de leveranciers aangeleverd, maar worden door de franchisenemers gemaakt. De kip wordt in een oven verwarmd. Met een bestelling is gemiddeld 12 minuten gemoeid (waarvan 6 minuten oventijd), gerekend vanaf het moment van de bestelling tot het moment waarop de bestelling de deur uitgaat. Daarna wordt de bestelling bezorgd bij de klant.

Om vast te kunnen stellen of de hiervoor onder 5.9 genoemde uitzondering zich in dit geval voordoet, moet eerst worden beoordeeld wat de kern is van de ondernemingsactiviteiten van de franchisenemers. Houden de franchisenemers zich in hoofdzaak bezig met andere activiteiten dan detailhandel, dan geldt de verplichtstelling niet. Uit het arrest van de Hoge Raad van 24 februari 2012 (ECLI:NL:HR:2012:BU9889 ROM & PME/Vector) volgt dat de werkzaamheden die bijdragen (ondersteunend zijn) aan de kernactiviteit daaraan toegerekend mogen worden.

De kern en het zwaartepunt van de bedrijfsactiviteiten van de franchisenemers liggen naar het oordeel van de rechtbank bij de verkoop van pizza’s en andere etenswaar aan klanten. De bereiding en de bezorging van maaltijden hebben geen zelfstandige economische functie en worden uitsluitend uitgevoerd ten behoeve van de verkoop aan klanten. De met de bereiding en de bezorging van de maaltijden gemoeide werkzaamheden zijn dan ook dienstbaar aan de verkoop, en de loonsom van het keukenpersoneel en de bezorgers moet aan de verkoop worden toegerekend (vergelijk Hoge Raad 21 december 2018, ECLI:NL:HR:2018:2363 (PMT/Unis Group)).

Uit het voorgaande volgt dat de in 5.9 genoemde uitzondering op de verplichtstelling tot deelneming in het bedrijfstakpensioenfonds voor de Detailhandel niet van toepassing is.

Een andere uitzondering op de verplichtstelling doet zich voor indien de werknemers (kort gezegd) verplicht zijn tot deelneming in een ander bedrijfstakpensioenfonds. Dat zou - zoals ter zitting aan de orde is gekomen - in dit geval het bedrijfstakpensioenfonds voor de Horeca & Catering kunnen zijn. Hoewel de franchisenemers op deze uitzondering geen beroep hebben gedaan, overweegt de rechtbank in dit verband volledigheidshalve als volgt. Bpf Detailhandel heeft aangegeven dat deze uitzondering niet aan de orde is omdat de franchisenemers in het bedrijfsonderzoekformulier hebben opgegeven dat zij geen restaurantfunctie hebben. Volgens Bpf Detailhandel heeft geen van de franchisenemers laten weten dat die situatie inmiddels is gewijzigd. De franchisenemers hebben dit niet weersproken. Nu zij ook in deze procedure onvoldoende feitelijke gegevens hebben verstrekt om aan te kunnen nemen dat zij verplicht zijn tot deelneming in het bedrijfstakpensioenfonds voor de Horeca & Catering, is niet aannemelijk geworden dat de uitzondering op de verplichtstelling in dit geval van toepassing is.

De conclusie is dat de franchisenemers onder de werkingssfeer van het verplichtstellingsbesluit vallen. De vorderingen worden daarom afgewezen.

De franchisenemers worden, als de in het ongelijk gestelde partij, veroordeeld in de kosten van deze procedure. Deze kosten worden aan de zijde van Bpf Detailhandel begroot op € 1.440 (3 punten x € 480) aan salaris gemachtigde. De nakosten zijn toewijsbaar als na te melden.