Uitspraken

Algemeen

De kerntaak van de zittingsrechter met betrekking tot een kroongetuige is tweeledig. Zij beoordeelt de betrouwbaarheid van diens verklaringen en de rechtmatigheid van de overeenkomst die met de kroongetuige is gesloten, voor zover de rechtmatigheid is betwist.

Als eerste zal de rechtbank de totstandkoming van de overeenkomst met [medeverdachte 1] schetsen. Daarna zal zij de verweren bespreken die de rechtmatigheid van de overeenkomst betreffen en de daaraan te verbinden gevolgen. Vervolgens komen de verweren die de betrouwbaarheid van de verklaringen van de kroongetuige betwisten aan bod. Hoewel niet alle raadslieden zich concreet bij alle verweren hebben aangesloten, zal de rechtbank deze verweren ambtshalve bespreken in alle vonnissen waarin de verklaringen van [medeverdachte 1] van belang zijn.

Bij de beoordeling heeft de rechtbank rekening gehouden met de bepalingen in de artikelen 226g Sv e.v., die zien op de kroongetuigeregeling, op artikel 359a Sv en op artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (hierna: EVRM).

Totstandkoming van de overeenkomst

Op 13 oktober 2017 is [medeverdachte 1] aangehouden op verdenking van de moord op [slachtoffer 1] gepleegd op 7 juli 2017 te [plaats] . Hij heeft als verdachte in die zaak een bekennende verklaring afgelegd. In november 2017 heeft [medeverdachte 1] kenbaar gemaakt dat hij bereid en in staat was om over meer dan alleen zijn eigen rol in deze zaak verklaringen af te leggen in ruil voor bescherming, omdat hij vreesde voor zijn leven. Tussen januari 2018 tot en met mei 2018 heeft [medeverdachte 1] in totaal 25 zogenaamde kluisverklaringen afgelegd tegenover het team Bijzondere Getuigen. Op 12 november 2018 heeft de rechter-commissaris in strafzaken de voorgenomen overeenkomst tussen de Staat en [medeverdachte 1] getoetst en rechtmatig bevonden. Op 13 november 2018 heeft de Staat een overeenkomst gesloten met [medeverdachte 1] . Daarbij heeft [medeverdachte 1] zich verbonden om als getuige zonder voorbehoud, volledig en naar waarheid verklaringen af te leggen met betrekking tot een aantal in de overeenkomst genoemde misdrijven (de zogenoemde ‘dealfeiten’) en afstand gedaan van zijn verschoningsrecht als verdachte (de rechtbank begrijpt: in zijn hoedanigheid van getuige). De officier van justitie verbond zich om bij volledige nakoming door [medeverdachte 1] de strafeis voor zijn aandeel in de dealfeiten te zullen stellen op twaalf jaar gevangenisstraf. Daarbij werd opgemerkt dat de strafeis tegen een verdachte die geen kroongetuige was, bij gelijke omstandigheden een gevangenisstraf van 24 jaren zou bedragen (“de basisstrafeis”). De strafvervolging van [medeverdachte 1] zou zich, behoudens gewijzigde omstandigheden, uitstrekken tot het medeplegen van de moord op [slachtoffer 1] , medeplegen van het voorhanden hebben van twee vuurwapens, medeplegen van opzetheling van twee personenauto’s, medeplegen van opzettelijk gebruikmaken van een valse kentekenplaat, alsmede – bij voldoende bewijs – medeplegen van poging doodslag dan wel bedreiging en vernieling op 28 en 29 juni 2017 aan de [straat] te [plaats] en tot deelname aan een criminele organisatie.

Rechtmatigheid van de overeenkomst

Er zijn diverse verweren gevoerd die strekken tot niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie dan wel tot bewijsuitsluiting van de verklaringen van [medeverdachte 1] , omdat de overeenkomst met [medeverdachte 1] niet rechtmatig gesloten zou zijn.

Hiertoe is door de verdediging onder meer aangevoerd dat het onmogelijk is te toetsen of de inhoud van de verklaringen van [medeverdachte 1] is beïnvloed door eventuele verboden toezeggingen in het kader van de met [medeverdachte 1] gesloten beschermingsovereenkomst, omdat deze laatste niet toetsbaar of controleerbaar is. Voorts is volgens de verdediging de uiteindelijke netto strafeis van acht jaar in de overeenkomst disproportioneel laag en is door het Openbaar Ministerie op ongerechtvaardigde en onbegrijpelijke gronden afgezien van vervolging van [medeverdachte 1] in het deelonderzoek Langenhorst. Ook is aangevoerd dat in de overeenkomst verboden beloningen zijn ingebouwd. Dit omdat het Openbaar Ministerie geen ontnemingsvordering indient voor onder meer het wederrechtelijk door [medeverdachte 1] verkregen voordeel van € 10.000,- voor de moord op [slachtoffer 1] , omdat [medeverdachte 1] een miljoenenschuld die hij aan derden heeft niet meer zal hoeven te betalen omdat hij straks in de anonimiteit verdwijnt en omdat de vader van [medeverdachte 1] niet zal worden vervolgd. Deze beloningen zouden niet openlijk zijn gedeeld met de rechtbank en de verdediging.

De rechtbank moet aan de hand van de feiten en omstandigheden die ten tijde van het tot stand komen van de overeenkomst met [medeverdachte 1] aan de orde waren, de vraag beantwoorden of deze overeenkomst binnen de grenzen van het recht is gebleven. De rechtbank zal dit bespreken bij de hieronder genoemde onderwerpen.

Overeenkomst ex artikel 226g Sv in dit geval mogelijk?

De rechtbank dient allereerst te beoordelen of de overeenkomst met [medeverdachte 1] dringend noodzakelijk was om de opsporing, voorkoming of beëindiging van feiten mogelijk te maken die anders niet of niet tijdig zou plaatsvinden, of er een redelijke verhouding was tussen het belang van de te verkrijgen informatie en de te leveren tegenprestatie en of de overeenkomst ook overigens binnen de grenzen van het recht is gebleven.

De rechtbank stelt vast dat de verklaringen van [medeverdachte 1] betrekking hebben op misdrijven als bedoeld in artikel 226g, eerste lid Sv. De rechtbank is verder van oordeel dat het Openbaar Ministerie het op goede gronden dringend noodzakelijk heeft geacht om tot een overeenkomst met [medeverdachte 1] te komen. [medeverdachte 1] kon immers verklaren over een aantal voltooide levensdelicten waarvan de opsporing op een dood spoor was beland en zonder zijn verklaringen niet binnen afzienbare tijd tot resultaat had geleid. Zijn verklaringen betroffen niet alleen vermeende uitvoerders, maar ook vermeende opdrachtgevers. Door de verklaringen van [medeverdachte 1] is zicht gekregen op een criminele organisatie die als oogmerk had het plegen van liquidaties in opdracht van anderen voor geld en die tot dan toe onder de radar was gebleven. Ook boden zijn verklaringen veel aanknopingspunten voor nader onderzoek in lopende onderzoeken en zaken die op dat moment nog niet bekend waren bij de politie.

Beïnvloeding door beschermingsovereenkomst?

Het Openbaar Ministerie heeft aangevoerd dat vóór het sluiten van de overeenkomst niet over de details van een getuigenbeschermingsovereenkomst met de kroongetuige wordt gesproken. Er wordt alleen toegezegd dat kroongetuigen hulp en steun zullen krijgen om na afloop van de detentie elders een veilig bestaan op te bouwen. De details en de financiële aspecten komen pas aan de orde als de fictieve datum van invrijheidstelling van de kroongetuige in zicht komt. Nu de verklaringen reeds lang daarvoor zijn afgelegd kunnen die niet beïnvloed zijn door de beschermingsovereenkomst.

De rechtbank bespreekt het verweer omtrent de beschermingsovereenkomst in het licht van de zorgplicht die wordt ontleend aan de positieve verplichtingen van het EVRM, het burgerlijk recht en aan de in artikel 226l Sv neergelegde bepaling. Aan deze zorgplicht wordt in voorkomende gevallen uitvoering gegeven door het maken van afspraken over getuigenbescherming met kroongetuigen. Door de medewerking te vragen van deze getuigen aan de opsporing, neemt de Staat ook een gedeelte van de ‘veiligheidsverantwoordelijkheid’ van deze persoon op zich.

Uit het samenstel van de wettelijke regeling en de toepasselijke beleidsregels volgt dat met betrekking tot de rechtmatigheid en de doelmatigheid van maatregelen van getuigenbescherming in de strafvorderlijke context aan de strafrechter in het geheel geen toetsende rol is toebedeeld. De kroongetuigenregeling en de getuigenbescherming betreffen juist juridisch twee verschillende trajecten. Hoewel in de afgelopen jaren soms duidelijk werd dat er in de praktijk wel degelijk verstrengeling kan bestaan tussen de strafvorderlijke overeenkomst en de beschermingsovereenkomst, in die zin dat de mate van ervaren geboden veiligheid en de bereidheid om te verklaren elkaar kunnen beïnvloeden, en er in de literatuur regelmatig wordt gepleit voor een vorm van externe, rechterlijke toetsing van de beschermingsovereenkomst, biedt de wet hiervoor ook thans nog geen grond. De Hoge Raad heeft in dit kader overwogen: “Zo een verplichting zou – temeer omdat de huidige wet geen specifieke regeling kent met betrekking tot de afscherming van processtukken in het belang van de veiligheid van de kroongetuige – onverenigbaar zijn met het doel van bescherming van de getuige en de aard van de daartoe strekkende maatregelen.”.1De rechtbank wijst er overigens in dit verband op dat de kluisverklaringen door [medeverdachte 1] reeds zijn afgelegd vóórdat de strafvorderlijke overeenkomst met hem is gesloten, dus zonder dat hij wist óf de overeenkomst gesloten zou worden en zo ja, onder welke voorwaarden, terwijl de details van de beschermingsovereenkomst nóg later, namelijk pas kort voor het aflopen van de gevangenisstraf zullen worden bepaald. Dit levert dus geen aanwijzing op dat er sprake is van verboden toezeggingen in het kader van de beschermingsovereenkomst.

Overeenkomst proportioneel?

De rechtbank zal achtereenvolgens ingaan op de omvang van de vervolging van [medeverdachte 1] en het afzien van vervolging van de vader van [medeverdachte 1] , de basisstrafeis, de eis en het achterwege laten van een ontnemingsvordering en het feit dat [medeverdachte 1] een schuld aan derden niet meer zou hoeven te betalen.

Bij requisitoir heeft het Openbaar Ministerie uitgebreid toegelicht dat de beslissing om [medeverdachte 1] niet te vervolgen in Langenhorst ruim ná het sluiten van de overeenkomst is genomen door de zaaksofficieren naar aanleiding van de resultaten van het opsporingsonderzoek en dat daarbij geen gebruik is gemaakt van het opportuniteitsbeginsel, maar dat is beslist dat een vervolging in de ogen van het Openbaar Ministerie geen kans van slagen had. Deze beslissing was volgens het Openbaar Ministerie gelegen in het gegeven dat [medeverdachte 1] – in tegenstelling tot de andere verdachten – uitgebreide verklaringen heeft afgelegd en duidelijk heeft gemaakt dat hij de moord helemaal niet wilde plegen en ook tijdig is gestopt. Deze verklaringen acht het Openbaar Ministerie betrouwbaar en in lijn met andere onderzoeksbevindingen.

De rechtbank hanteert het volgende juridisch kader. In de Aanwijzing toezeggingen aan getuigen in strafzaken (hierna te noemen: de Aanwijzing) zijn beleidsregels geformuleerd over de toepassing van de artikelen 226g tot en met 226l Sv. In de Aanwijzing is geregeld welke toezeggingen aan getuigen toelaatbaar zijn en welke toezeggingen niet. Punt 5.1 van deze Aanwijzing bevat een verbod om toezeggingen te doen met betrekking tot de inhoud van de tenlastelegging (bijvoorbeeld het aantal feiten op de tenlastelegging en de zwaarte daarvan). Punt 5.2 bevat een verbod om in afwijking van het geldende opsporings- en vervolgingsbeleid af te zien van actieve opsporing of vervolging van strafbare feiten.

Bij de beoordeling door het Openbaar Ministerie of vervolging van een verdachte voor een bepaald strafbaar feit opportuun is spelen in ieder geval de aard van het feit, de bewijsbaarheid van het feit en het algemeen belang een rol. Ook in geval van een potentiële kroongetuige is de afweging daarvan bij uitstek een taak van het Openbaar Ministerie. De rechter die de overeenkomst met een kroongetuige toetst, dient deze afweging in beginsel te eerbiedigen. Het is niet de taak van die rechter om zelf te bepalen voor welke feiten de kroongetuige zou moeten worden vervolgd en welke strafeis bij die vervolging zou passen. Wel dient de rechter, gelet op de geldende wet- en regelgeving, te toetsen of er geen sprake is geweest van onderhandelingen met de getuige over het aantal ten laste te leggen feiten en de kwalificatie daarvan en of niet in afwijking van het geldende opsporings- en vervolgingsbeleid aan de getuige is toegezegd af te zien van vervolging voor bepaalde feiten. In dat geval zou er immers sprake kunnen zijn van een niet toegestane toezegging in de zin van de Aanwijzing.

De rechtbank stelt vast dat is gesteld noch gebleken dat [medeverdachte 1] en het Openbaar Ministerie hebben onderhandeld over de ten laste te leggen feiten. Het Openbaar Ministerie heeft zoals hiervoor besproken verklaard dat de vervolgingsbeslissing in het deelonderzoek Langenhorst het resultaat was van intern overleg tussen de zaaksofficieren ruim ná het sluiten van de overeenkomst en dat het resultaat daarvan aan [medeverdachte 1] is medegedeeld. Evenmin is gebleken dat het achterwege laten van vervolging van [medeverdachte 1] voor zijn handelingen in dit deelonderzoek is te duiden als een verboden toezegging. Daartoe overweegt de rechtbank als volgt. Artikel 226g, tweede lid Sv schrijft voor dat in de overeenkomst met een kroongetuige wordt vastgelegd voor welke feiten de getuige zelf zal worden vervolgd. Dat betekent dat het Openbaar Ministerie de strafbaarheid van het feit, de kans op een veroordeling en aspecten van algemeen belang naar de stand van zaken van dat moment moet inschatten. Vanuit een oogpunt van algemeen belang is niet onbegrijpelijk dat het Openbaar Ministerie de vervolging van de potentiële kroongetuige beperkt tot feiten waarvoor reeds op dat moment voldoende bewijs voorhanden lijkt te zijn of die mogelijkheid in ieder geval reëel te achten is na verder opsporingsonderzoek. Wanneer het Openbaar Ministerie een kroongetuige ook zou moeten vervolgen voor feiten waarin de bewijspositie dubieus is of zeer weinig kans van slagen heeft, zouden de te verwachten veroordeling en de straf(eis) uiterst onzeker worden. Het nuttig effect van de kroongetuigenregeling zou in die interpretatie ernstig worden aangetast.

Het Openbaar Ministerie heeft na de totstandkoming van de overeenkomst geoordeeld dat de slagingskans van een vervolging van [medeverdachte 1] in de zaak Langenhorst te klein was, omdat – kort gezegd – bewijs voor het vereiste opzet op de moord bij [medeverdachte 1] ontbrak. De rechtbank acht deze beoordeling in de zaak van [medeverdachte 1] weliswaar voor (enige) discussie vatbaar, maar niet zo onbegrijpelijk dat geoordeeld zou kunnen worden dat het niet anders kan dan dat in afwijking van het geldende opsporings- en vervolgingsbeleid aan de getuige is toegezegd af te zien van vervolging voor bepaalde feiten en dat het achterwege laten van vervolging voor dit feit achteraf moet worden opgevat als een verkapte verboden toezegging voor het afleggen van verklaringen. De rechtbank acht de beslissing van het Openbaar Ministerie om alleen te vervolgen in bewijstechnisch stevig ogende zaken dan ook rechtmatig.

Voor een toezegging aan [medeverdachte 1] dat zijn vader [A] niet zal worden vervolgd voor strafbare feiten in Eris is geen enkele aanwijzing gevonden in het dossier.

Netto strafeis disproportioneel?

Het Openbaar Ministerie heeft gesteld dat geen sprake is van een disproportionele eis. Zoals hiervoor besproken heeft het Openbaar Ministerie in de overeenkomst de basisstrafeis bepaald op 24 jaren en, bij nakoming van de verplichtingen door [medeverdachte 1] , toegezegd om 50% hiervan als straf te zullen eisen, namelijk twaalf jaren gevangenisstraf.

De rechtbank hanteert het volgende juridisch kader. Ook voor de tegen een kroongetuige te formuleren basisstrafeis geldt dat het Openbaar Ministerie een ruime beoordelingsvrijheid heeft die de rechter heeft te eerbiedigen. Op voorhand kan echter niet worden uitgesloten dat een toegezegde basisstrafeis zo onbegrijpelijk laag is dat het verschil met een reguliere strafeis niet anders kan worden opgevat dan als tegenprestatie voor af te leggen verklaringen. De rechter dient in verband daarmee te toetsen of het Openbaar Ministerie, gelet op alle omstandigheden van het geval en met inachtneming van zijn ruime beoordelingsvrijheid, in redelijkheid tot de toegezegde basisstrafeis heeft kunnen komen.

De rechtbank kan de rechtmatigheid van die basisstrafeis slechts afmeten aan de feiten die daadwerkelijk aan [medeverdachte 1] ten laste zijn gelegd. Zoals gezegd gaat het om het medeplegen van een moord, het voorhanden hebben van wapens, de heling van auto’s en het voorhanden hebben van een valse kentekenplaat en zijn daarbij tevens de feiten betrokken in het deelonderzoek Gezicht en deelname aan een criminele organisatie. Al deze feiten overziende acht de rechtbank de basisstrafeis van 24 jaren niet zo onverklaarbaar laag dat deze niet anders kan worden verklaard dan als een verkapte tegenprestatie voor het afleggen van verklaringen, terwijl de maximale strafkorting van 50% niet wordt overschreden. Daarom acht de rechtbank de overeenkomst met [medeverdachte 1] ook op dit punt niet onrechtmatig.

Bij aanvang van de inhoudelijke behandeling heeft het Openbaar Ministerie evenwel aangekondigd bij requisitoir een lagere straf te zullen eisen dan in de overeenkomst is toegezegd. Dit naar aanleiding van de inwerkingtreding van de Wet straffen en beschermen op 1 juli 2021. In deze nieuwe wet is de termijn van de voorwaardelijke invrijheidstelling gemaximeerd tot twee jaar bij gevangenisstraffen vanaf zes jaar. Ten tijde van het sluiten van de overeenkomst zou een gevangenisstraf van twaalf jaar een netto straf van acht jaar betekenen. Daar mocht [medeverdachte 1] bij het sluiten van de overeenkomst van uitgaan. In het geval van de nieuwe wet betekent een gevangenisstraf van twaalf jaar een netto straf van tien jaar. De inhoud van de overeenkomst biedt volgens het Openbaar Ministerie ruimte om een zodanige gevangenisstraf te eisen die erop neerkomt dat de kroongetuige netto acht jaar moet zitten. Bij requisitoir is daarom niet 24 jaar gevangenisstraf als uitgangspunt genomen, maar twintig jaar gevangenisstraf, die met 50% is verminderd tot de uiteindelijke eis van tien jaar in plaats van twaalf jaar.

De rechtbank overweegt dat bij het aangaan van de overeenkomst in 2018 de oude regelgeving gold dat een veroordeelde in beginsel na afloop van twee derde van zijn gevangenisstraf in aanmerking kwam voor voorwaardelijke invrijheidstelling. Het Openbaar Ministerie en [medeverdachte 1] hebben bij het aangaan van de overeenkomst geen rekening gehouden met de gevolgen die de Wet straffen en beschermen zou hebben voor de uitvoering van de aan [medeverdachte 1] op te leggen straf. Na de inwerkingtreding van de Wet straffen en beschermen zou [medeverdachte 1] bij een gelijkblijvende basiseis immers in een nadeliger positie komen te verkeren dan waar hij op grond van de overeenkomst van uit mocht gaan. Zijn netto straf zou namelijk twee jaar langer zijn.

Hoewel in de overeenkomst alleen gesproken wordt over de basiseis en niet over de netto uit te zitten gevangenisstraf, acht de rechtbank aannemelijk dat juist de te verwachten netto straf voor [medeverdachte 1] van belang is geweest bij de vraag of hij de overeenkomst wilde aangaan, zoals ter terechtzitting bij requisitoir respectievelijk pleidooi ook expliciet door beide partijen is betoogd. In die zin is er dan ook sprake van een wijziging van omstandigheden die tot gevolg heeft dat de overeenkomst voor [medeverdachte 1] nu anders uitpakt dan hij bij het aangaan van de overeenkomst mocht verwachten. De rechtbank betrekt verder bij haar oordeel dat ook een basisstrafeis van twintig jaar op zichzelf nog past binnen de ruime beoordelingsvrijheid die het Openbaar Ministerie toekomt en dus ook op zichzelf beschouwd niet zo onbegrijpelijk laag is dat deze moet worden gezien als een ontoelaatbare, verkapte tegenprestatie voor het afleggen van zijn verklaringen. Gelet op het belang dat opgewekt vertrouwen in beginsel gehonoreerd dient te worden is de rechtbank dan ook van oordeel dat het Openbaar Ministerie in afwijking van de overeenkomst zijn eis ter zitting mocht baseren op een basisstrafeis van twintig jaar. De rechtmatigheid van de overeenkomst wordt daardoor ook achteraf niet aangetast.

Dat betekent dat er gelet op het voorgaande geen sprake is van disproportionele eis. Ook op dit punt is de overeenkomst daarom rechtmatig.

Ontoelaatbare toezegging inzake ontneming?

De rechtbank hanteert het volgende juridisch kader. Voor zover het Openbaar Ministerie los van een eventuele overeenkomst ook al niet tot vordering van het wederrechtelijk verkregen voordeel zou zijn overgegaan, hoeft het dat bij een getuige met wie een overeenkomst is gesloten ook niet te doen. Het Openbaar Ministerie kan dan eenzijdig beslissen van ontneming af te zien, zonder dat van een toezegging in de zin van de Aanwijzing sprake is. Ook op dit punt komt aan het Openbaar Ministerie een zekere beoordelingsvrijheid toe. Wel zal uit de motivering van het besluit om volledig van een ontnemingsvordering af te zien, moeten blijken dat geen sprake is van een verkapte financiële beloning voor het afleggen van verklaringen.

Het Openbaar Ministerie heeft aangevoerd dat er geen sprake is geweest van een toezegging aan [medeverdachte 1] dat er geen ontnemingsvordering zal worden ingediend. Uit de stukken die zijn opgenomen in het dossier blijkt niet dat hierover is gesproken tussen de officier van justitie van het team Bijzondere Getuigen en [medeverdachte 1] en zijn advocaat. Hoewel dit had gekund, is daarover geen afspraak gemaakt. Het Openbaar Ministerie heeft verder aangevoerd dat [medeverdachte 1] na afloop van zijn detentie elders, vermoedelijk in een ver land, een veilig nieuw bestaan zal moeten opbouwen. Financieel gezien begint hij bij nul en zal hij in het begin een redelijke tegemoetkoming van het team Getuigenbescherming ontvangen. Bij de bepaling van de hoogte van die tegemoetkoming is het uitgangspunt dat iemand gezien de nieuwe leefomstandigheden een redelijk bestaan kan opbouwen. Een eventuele ontneming zou dus ook door het team Getuigenbescherming betaald moeten worden. Dat is volgens het Openbaar Ministerie geen werkelijke ontneming en uit oogpunt van de Staat een vestzak-broekzak-aangelegenheid. Om die reden zal het Openbaar Ministerie geen vordering ontneming indienen voor [medeverdachte 1] .

De rechtbank is van oordeel dat het Openbaar Ministerie in het licht van het geschetste kader in het ontbreken van eigen verhaalsmogelijkheden bij [medeverdachte 1] op enigszins afzienbare termijn voldoende reden heeft kunnen zien om een ontnemingsvordering niet opportuun te achten. Van een zo onbegrijpelijke beslissing dat er in feite slechts sprake kan zijn van een verkapte financiële beloning is naar het oordeel van de rechtbank geen sprake.

De verdediging heeft nog aangevoerd dat [medeverdachte 1] in het criminele circuit een miljoenenschuld heeft aan derden, en dat deze schuld hem feitelijk is kwijtgescholden omdat [medeverdachte 1] door het aangaan van de overeenkomst onvindbaar is geworden voor zijn schuldeisers.

Voor zover de verdediging heeft betoogd dat op dit punt sprake is van een (verkapte) beloning, verwerpt de rechtbank dit verweer. Allereerst is niet gebleken dat de kroongetuige een juridisch afdwingbare (miljoenen)schuld heeft bij derden. Reeds daarom slaagt dit verweer niet. Los daarvan is geen sprake van enige toezegging door het Openbaar Ministerie dat deze schulden niet meer betaald zouden hoeven worden en slaagt het verweer ook daarom niet.

Samenvatting en conclusie

De overeenkomst met [medeverdachte 1] heeft betrekking op feiten als bedoeld in artikel 226g Sv. Het Openbaar Ministerie heeft het sluiten van de overeenkomst op goede gronden dringend noodzakelijk geacht en heeft de grenzen van proportionaliteit en subsidiariteit niet overschreden. Noch uit de omvang van de vervolging, noch uit de strafeis, noch uit het achterwege laten van een ontnemingsvordering kan worden afgeleid dat aan [medeverdachte 1] verboden toezeggingen zijn gedaan in ruil voor het afleggen van verklaringen. Ook in onderling verband en samenhang bezien is geen sprake van een overschrijding van de grenzen van proportionaliteit en subsidiariteit, zodat de verweren strekkende tot niet-ontvankelijkheid of het uitsluiten van bewijs van de verklaringen van [medeverdachte 1] op die grond niet slagen.

Betrouwbaarheid verklaringen kroongetuige

Door diverse raadslieden is aandacht gevraagd voor de onbetrouwbaarheid van de getuige. Aangevoerd is dat [medeverdachte 1] al sinds jonge leeftijd op meerdere terreinen strafbare feiten pleegt, zoals handel in drugs en oplichtingen. Omdat hij al zijn hele leven liegt en bedriegt, is het zeer riskant om zijn verklaringen te gebruiken voor het bewijs, zeker nu [medeverdachte 1] een duidelijk eigen belang heeft bij het afleggen van zijn verklaringen, aldus de raadslieden.

Alle raadslieden hebben daarnaast op inhoudelijke gronden de bruikbaarheid en de betrouwbaarheid van de verklaringen van [medeverdachte 1] betwist. Zoals in de zaak van [medeverdachte 14] is verwoord: “De kroongetuige heeft veel vermoedens, invullingen, veronderstellingen en gevoelens en verkeerde ten tijde van de feiten waarover hij verklaart niet zelden onder invloed van verdovende middelen. Hij is na talloze verhoren door de politie, bij de rechter-commissaris en op de zitting nauwelijks meer in staat om onderscheid te maken tussen wat hij daadwerkelijk heeft meegemaakt, wat hij van derden heeft gehoord en wat hij later heeft opgepikt uit de media. De primaire bron is uiteindelijk vaak [medeverdachte 5] , die ooit iets tegen hem gezegd zou hebben, al weet hij niet meer waar, wanneer, in welke bewoordingen en in welke context.”. Andere raadslieden hebben daaraan nog toegevoegd dat de verklaringen bewust of onbewust onbetrouwbaar zijn te achten: door de wijze van verhoren, namelijk het toepassen van Neuro Linguïstisch Programmeren (NLP), het bestaan van valse herinneringen en het voeden met informatie door politie en justitie. De verklaringen kunnen daarom niet worden gebezigd voor het bewijs. In ieder geval is het volgens de raadslieden noodzakelijk om deze verklaringen met grote voorzichtigheid te benaderen. Voorwaardelijk is verzocht om nader deskundigenonderzoek te gelasten over geheugentraining, dan wel hierover een deskundige ter zitting te bevragen.

Het Openbaar Ministerie heeft hiertegen het volgende aangevoerd. [medeverdachte 1] heeft in zijn kluisverklaringen slechts uit zijn eigen geheugen geput. In de vele tactische verklaringen die [medeverdachte 1] bij de verhoorders uit het onderzoek Eris heeft afgelegd, heeft [medeverdachte 1] globaal telkens hetzelfde verhaal verteld, maar vooral méér dan in zijn kluisverklaringen. Nergens is hij teruggekomen op zijn eerder afgelegde kluisverklaringen in de zin dat deze bewust onjuist zouden zijn geweest. De tactische verklaringen bevatten vooral meer details dan de kluisverklaringen, dit naar aanleiding van verhelderende vragen. Uiteindelijk is [medeverdachte 1] geconfronteerd met de onderzoeksresultaten. Soms om uit te leggen hoe zijn verklaringen passen in het beeld dat met harde onderzoeksbevindingen tot stand is gekomen, maar ook om zaken, die hij zich kennelijk niet goed herinnerde, helder te krijgen. Dat ging vaak om tijd en plaats. Zo heeft hij zich vergist of één bepaalde ontmoeting van zijn vele ontmoetingen met [medeverdachte 5] in [plaats] of [plaats] heeft plaatsgevonden en heeft hij grote moeite gehad om bepaalde gebeurtenissen in tijd goed te plaatsen. Het Openbaar Ministerie heeft tot slot opgemerkt dat als gevolg van de zeer getrapte wijze van verhoren van [medeverdachte 1] en de letterlijke uitwerking van zijn verhoren, het in elk geval helder is hoe zijn verklaringen tot stand zijn gekomen en controle ten behoeve van de bruikbaarheid van zijn verklaringen goed uitvoerbaar is.

De rechtbank overweegt als volgt. Vooropgesteld wordt dat de rechtbank niet de betrouwbaarheid van de persoon van [medeverdachte 1] maar die van zijn verklaringen dient te toetsen.

Een kritische benadering van de verklaringen van [medeverdachte 1] ligt voor de hand, nu hij deze heeft afgelegd als kroongetuige. Immers, het feit dat een kroongetuige van het Openbaar Ministerie een tegenprestatie krijgt in ruil voor zijn verklaringen, verschaft hem een bijzondere positie, die maakt dat zijn verklaringen met extra behoedzaamheid dienen te worden benaderd, zoals voorgeschreven in artikel 360, tweede lid Sv in verband met artikel 342, tweede lid Sv. De eis van behoedzaamheid geldt in het bijzonder waar het gaat om die verklaringen die zien op informatie die [medeverdachte 1] stelt van [medeverdachte 5] te hebben verkregen. [medeverdachte 1] en [medeverdachte 11] hebben over [medeverdachte 5] immers verklaard dat hij informatie wel eens aandikte of dat hij met desinformatie strooide. Uitgangspunt is dat ‘de auditu-verklaringen’ in beginsel bruikbaar zijn voor bewijs, maar dat de verdediging wel de gelegenheid moet hebben gehad om de getuige, het liefst ter terechtzitting, te horen. Vastgesteld kan worden dat de verdediging [medeverdachte 1] ook ter zitting aan vele indringende verhoren heeft onderworpen, waarbij het aspect ‘van horen zeggen van [medeverdachte 5] ’ uitvoerig aan de orde is geweest. Het zou dan ook te ver gaan om aan de verklaringen van [medeverdachte 1] om die reden op voorhand slechts de waarde van steunbewijs toe te kennen, zeker omdat de beweerde bron van de ‘de auditu-verklaringen’, [medeverdachte 5] , zich hoofdzakelijk heeft beperkt tot het enkel ontkennen van de beweringen van [medeverdachte 1] .

Op de rechtbank komt [medeverdachte 1] in zijn wijze van verklaren bij de politie en de rechter-commissaris, maar ook ter terechtzitting, zelfverzekerd, helder en in grote lijnen consistent over. Bij deze algemene positieve indruk staat voorop dat [medeverdachte 1] zichzelf heeft belast in zaken waarin hij tot op dat moment bij het Openbaar Ministerie in het geheel niet in beeld was gekomen en het gegeven dat zijn, op punten gedetailleerde, verklaringen voor een belangrijk deel ook bevestiging vinden in objectieve onderzoeksbevindingen. De rechtbank wijst hier onder meer op de bevindingen in het uitgebreide verificatie/falsificatiedossier. Wel is duidelijk gebleken dat [medeverdachte 1] grote moeite heeft met het plaatsen van gebeurtenissen in de tijd en dat hij bepaalde zaken heeft ingevuld en met elkaar verward, zoals bijvoorbeeld in de deelonderzoeken Lis en Barbera. Ook heeft [medeverdachte 1] zijn verklaringen gedurende het proces op punten moeten nuanceren, daar waar hij eerder, al dan niet ingegeven door zijn eigen overtuigingen, in al te concluderende zin had verklaard. Sommige ongerijmdheden in de verklaringen van [medeverdachte 1] zijn niet geheel opgehelderd of op andere wijze verklaarbaar gebleken. Hiervan is bijvoorbeeld sprake in de deelonderzoeken Charlie17 en Langenhorst, daar waar het de gang van zaken in aanloop naar de moord, dan wel de rol van [medeverdachte 1] zelf betreft. Ook in deze beide zaken, die in de vonnissen van de verdachten die het betreft en voor zover relevant bij de beantwoording van de vragen van 348 en 350 van het Wetboek van Strafrecht (hierna: Sr) nader aan de orde komen, komt de rechtbank evenwel niet op voorhand tot de conclusie dat [medeverdachte 1] bewust niet volledig naar waarheid heeft verklaard.

Ondanks de kanttekeningen die op punten bij de verklaringen van [medeverdachte 1] kunnen worden geplaatst, blijft, tegen de achtergrond van het totaal van zijn vele verklaringen in het licht van de overige onderzoeksbevindingen, het beeld van [medeverdachte 1] als een overwegend betrouwbaar verklarende getuige in stand. Uit de verbatim uitgewerkte verhoren van [medeverdachte 1] is van het toepassen van NLP, van het opwekken van valse herinneringen en het voeden van informatie in de verhoren door de politie niet gebleken, noch zijn hiervoor aanwijzingen te vinden. De rechtbank ziet dan ook geen noodzaak om hieromtrent nader deskundigenonderzoek te laten doen of een deskundige te bevragen, zodat het (voorwaardelijke) verzoek daartoe wordt afgewezen.

De genoemde kanttekeningen maken wel dat de rechtbank de verklaringen van [medeverdachte 1] met de vereiste extra behoedzaamheid zal benaderen. De rechtbank geeft hieraan op de volgende wijze concreet uiting. Een verklaring van [medeverdachte 1] over het daderschap van een medeverdachte bij een tenlastegelegd feit kan in beginsel in aanzienlijke mate bijdragen aan het bewijs maar slechts dan leiden tot een veroordeling van deze medeverdachte indien er naast deze verklaring sprake is van ander zelfstandig bewijs, dus uit andere bron, dat deze verklaring in voldoende mate ondersteunt. Voor de feitelijke invulling hiervan verwijst de rechtbank naar de bespreking van de diverse deelonderzoeken.

Conclusies veredelingen en identificaties

De rechtbank heeft op basis van de bewijsmiddelen en conclusies die zijn opgenomen in bijlage 3 onder meer de volgende veredelingen van PGP-namen en bijnamen vastgesteld.

[verdachte]

Op basis van de gebruikte bewijsmiddelen stelt de rechtbank vast dat [verdachte] schuil ging achter de PGP-accounts ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] ’, ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 2] ’ en ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 3] ’. [verdachte] heeft uiteindelijk ter terechtzitting bekend dat hij tot medio april 2017 de gebruiker was van het account ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] ’, althans dat hij het betreffende toestel in die periode wel heeft gehad, nadat hij dit overigens aanvankelijk bij de politie zeer stellig heeft ontkend. Ook zonder deze erkenning van de zijde van [verdachte] volgt uit de gebruikte bewijsmiddelen onmiskenbaar dat [verdachte] in ieder geval tot (medio) april 2017 het PGP-account ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] ’ heeft gebruikt. De rechtbank volgt [verdachte] niet in zijn verweer dat hij sinds (medio) april 2017 niet langer schuil ging achter het account ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] ’, aangezien dit wordt weersproken door de gebruikte bewijsmiddelen. De rechtbank overweegt daartoe als volgt.

De PGP-naam ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] ’ behoort bij PGP-pin [PGP-pin] , dit blijkt uit de genoemde administratie die bij [C ] is aangetroffen en correspondeert ook met de gegevens zoals die blijken uit het PGP-toestel van [medeverdachte 1] , waarin de naam ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] ’ ook wordt genoemd met de PIN [PGP-pin] . Uit de administratie die bij [C ] is aangetroffen blijkt dat dit PGP-pinnummer in ieder geval vanaf 14 januari 2017 is gekoppeld aan het simnummer eindigend op [simnummer] , terwijl daarbij de naam ‘ [account naam] ’ en ‘ [account naam] ’ (de rechtbank begrijpt: de [straat] te [plaats] ) wordt vermeld. De rechtbank concludeert dat de simkaart eindigend op [simnummer] en behorend bij PGP-pin [PGP-pin] op enig moment na 14 januari 2017 aan [verdachte] is verstrekt. Het simnummer [simnummer] is bevraagd bij BlackBerry, waaruit bleek dat dit nummer ook geregistreerd stond met IMEI-nummer [IMEI-nummer ] (verder: [IMEI-nummer ] ) en IMSI-nummer: [simnummer] (verder: [simnummer] ), die voor het eerst is gezien op 18 april 2017.

Uit de bewijsmiddelen volgt dat het (gewone) telefoonnummer van [verdachte] ( [telefoonnummer] ) ook in de periode vanaf 18 april 2017 veelvuldig in de directe nabijheid is van de PGP met het IMSI-nummer eindigend op [IMSI-nummer] , terwijl de beide toestellen gezamenlijk dezelfde reisbewegingen maken en gezamenlijk op dezelfde momenten (ook in de nachtelijke uren) in de directe nabijheid van de woning van [verdachte] zendmasten aanstralen. Op grond hiervan stelt de rechtbank vast dat [verdachte] ook in de periode na april 2017 gebruik heeft gemaakt van de PGP met de accountnaam ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] ’.

[verdachte] heeft gesuggereerd dat niet hij, maar bijvoorbeeld iemand die vaak met hem mee reisde en/of vlak bij hem in de buurt woonde, de gebruiker van het betreffende PGP-toestel zou kunnen zijn. Deze enkele niet nader onderbouwde suggestie kan niet tot een andere conclusie leiden dan de rechtbank heeft getrokken. Naar aanleiding van vragen van de rechtbank is nog nader onderzocht of een specifieke andere persoon na half april 2017 wellicht over het PGP-toestel met de accountnaam ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] ’ heeft kunnen beschikken, maar de resultaten van dat onderzoek bieden geen aanknopingspunten dat die persoon in plaats van [verdachte] het toestel zou hebben gehad, maar versterken juist de conclusie dat [verdachte] de accountnaam ook na half april 2017 heeft gebruikt.

Met betrekking tot de accountnamen ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 2] ’ en ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 3] ’ overweegt de rechtbank dat [verdachte] zich over deze accountnamen op zijn zwijgrecht heeft beroepen. Uit de bewijsmiddelen volgt onmiskenbaar dat [verdachte] de gebruiker is van deze accountnamen. In de genoemde PGP-chatgesprekken tussen ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 3] ’ en ‘ [PGP gebruikersnaam 1 medeverdachte 5] ’ (veredeld als [medeverdachte 5] ) spreekt ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 3] ’ van een wapen (ijzer) dat door de mannen van [medeverdachte 5] kan worden opgepikt op de [straat] te [plaats] , de straatnaam van het toenmalige woonadres van [verdachte] . Ook spreekt ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 3] ’ over een track (de rechtbank begrijpt: baken) onder zijn auto en schakelt [medeverdachte 5] zijn mannen in om hem daarbij te helpen. Uit onderzoek Loos naar de poging tot liquidatie van twee mannen in [plaats] bleek uit een ‘melding […] ’ dat [verdachte] op 16 februari 2018 was gecontroleerd in Spanje. Dat ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 2] ’ aangaf dat een baken onder zijn auto zat en dat [verdachte] op 16 februari 2018 in Spanje was, zoals in het PGP-gesprek van 10 januari 2018 door ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 2] ’ werd aangegeven, versterkt ook voor de rechtbank de conclusie dat ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 2] ’ als accountnaam door [verdachte] werd gebruikt. Bovendien blijkt uit de chats van 14 december 2017 tussen [medeverdachte 5] en ‘ [PGP gebruikersnaam B 4] ’ ook dat gesproken wordt over de situatie met ‘ [bijnaam verdachte] ’ en de track, die duidelijk verwijst naar de chats tussen ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 3] ’ en [medeverdachte 5] en waaruit de rechtbank afleidt dat de persoon achter het account ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] ’ dezelfde is als de persoon achter het account ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 3] ’. Ook de chat van 14 december 2017 waarin [medeverdachte 5] en ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 3] ’ spreken over hoe ze vorig jaar zijn begonnen versterkt deze conclusie.

Overige verdachten

De rechtbank concludeert ten aanzien van de andere verdachten het volgende:

Eend

De rechtbank leidt uit de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen de volgende gang van zaken af.

Op 4 februari 2017 stuurt ‘ [PGP gebruikersnaam medeverdachte 6] ’, veredeld als [medeverdachte 6] , naar [medeverdachte 5] “Is zijn gym trouwens sir !”. Vervolgens stuurt [medeverdachte 6] een bericht van ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] ’, veredeld als [verdachte] , door dat afkomstig is van het account ‘ [PGP gebruikersnaam B 2] ’, waarvan zich in het dossier aanwijzingen bevinden dat dit account kan worden veredeld als [B] . Hierin staat: “Hy sluit hem vaak af alleen”. [medeverdachte 6] stuurt daarna naar [medeverdachte 5] dat hij een klein moment moet hebben en dat [medeverdachte 6] zo alles zal doorsturen.

Uit het dossier van de deelonderzoeken Mus, Kraai, Duif en Spreeuw blijkt dat er op 18 en 19 februari 2017 eveneens een PGP-chatgesprek plaatsheeft tussen een account veredeld als [medeverdachte 5] , ‘ [PGP gebruikersnaam 2 medeverdachte 5] ’, en [medeverdachte 6] waar min of meer op eenzelfde wijze informatie wordt gedeeld over personen (‘ [naam 2] ’, ‘ [naam 2] ’, ‘ [slachtoffer 22] ’ en ‘ [naam 2] en [naam 2] ’) die moeten worden geliquideerd.

Op 26 februari 2017 stuurt [verdachte] de berichten “In die porsche ryd zyn vriendin vaak klopt” en “ [PGP gebruikersnaam B 1] dat is die man precies op die foto die u stuurde” door van ‘ [PGP gebruikersnaam B 2] ’. [medeverdachte 5] reageert daarop door te stellen dat hij dan genoeg weet.

Naar de inhoud van bovengenoemde gesprekken is nader onderzoek gedaan. Hieruit is gebleken dat in februari 2017 op de [adres] in de [plaats] een democenter was gevestigd van de sportschool [sportschool 1] . De uiteindelijke belanghebbende van deze sportschool is [slachtoffer 2] . Ook had [slachtoffer 2] in februari 2017 een relatie met [D] . Zij woonde in 2017 op de [adres] te [plaats] . Deze [D] had van 17 april 2015 tot 25 februari 2017 een Porsche Panamera op haar naam staan.

Voorts bleek uit onderzoek naar de onder [medeverdachte 5] inbeslaggenomen Acer-laptop dat hier verschillende afbeeldingen op staan van [slachtoffer 2] .

Uit de bewijsmiddelen volgt dat aanvankelijk op 2 februari 2017 ene ‘ [PGP account medeverdachte 5] ’ via een PGP-toestel informatie aan [medeverdachte 5] verschaft over een persoon die is veredeld als [slachtoffer 2] , namelijk het adres van zijn sportschool en zijn huisadres. Op 4 februari 2017 stuurt [medeverdachte 6] informatie aan [medeverdachte 5] over [slachtoffer 2] , namelijk “Is zijn gym trouwens sir !”. Daarmee geeft [medeverdachte 6] kennelijk aan [medeverdachte 5] informatie over de sportschool van [slachtoffer 2] . Aansluitend stuurt [medeverdachte 6] nadere informatie aan [medeverdachte 5] , namelijk dat ‘hij’ – de rechtbank begrijpt dit als [slachtoffer 2] – zijn gym vaak alleen afsluit. Dit bericht is afkomstig van een account van vermoedelijk [B] , die dit bericht naar [verdachte] heeft gestuurd, terwijl [verdachte] dit bericht op zijn beurt aan [medeverdachte 6] heeft gestuurd. Aansluitend bericht [medeverdachte 6] aan [medeverdachte 5] dat hij nog even een moment moet hebben en dat [medeverdachte 6] zo alles door zal sturen. Op 26 februari 2017 stuurt [verdachte] een bericht van vermoedelijk [B] over de auto waarin de vriendin van [slachtoffer 2] rijdt en een tekst over een foto, althans de bevestiging dat ‘dat de man op de foto is die u stuurde’. Aangezien op gegevensdragers bij [medeverdachte 5] foto’s van [slachtoffer 2] zijn aangetroffen, acht de rechtbank aannemelijk dat [medeverdachte 5] een foto heeft gezonden aan de organisatie van vermoedelijk [B] en dat daarnaar verwezen wordt. Op dat moment antwoordt [medeverdachte 5] dat hij genoeg weet. De rechtbank overweegt dat dit het moment is waarop de uitlokking van [medeverdachte 5] is voltooid. [medeverdachte 5] weet dan immers genoeg en heeft daarmee zijn wil om de moord op [slachtoffer 2] te gaan organiseren bepaald.

Dat de informatie die [medeverdachte 6] , [verdachte] , de persoon achter ‘ [PGP account medeverdachte 5] ’ en vermoedelijk [B] aan [medeverdachte 5] hebben verschaft daadwerkelijk betrekking heeft op het voornemen om [slachtoffer 2] te vermoorden, staat voor de rechtbank buiten kijf. De informatie-uitwisseling moet immers gezien worden in de context van de andere contacten die [medeverdachte 6] en/of [verdachte] , [medeverdachte 5] en vermoedelijk [B] met elkaar hadden in de deelonderzoeken Mus, Kraai, Duif en Spreeuw en die de rechtbank duidt als onmiskenbaar betrekking hebbend op voorgenomen liquidaties, waarbij ook regelmatig is gesproken over bedragen die betaald zouden worden indien deze voorgenomen liquidaties uitgevoerd zouden worden. Bovendien blijkt ook uit het latere berichtenverkeer tussen [medeverdachte 5] en vermoedelijk [B] dat [medeverdachte 5] de opdracht tot liquidatie heeft aanvaard, nu hij immers in die berichten verslag doet van de acties die hij tot dat moment heeft ondernomen en waarin hij opmerkt dat [slachtoffer 2] nog een keer gefilmd moet worden en dat er daarna ‘actie’ is.

De rechtbank volgt de verdediging van [verdachte] niet in het verweer dat [verdachte] ‘geen intellectueel eigenaar’ is van de berichten die hij doorstuurde en dat hij slechts de doorgever was van berichten. Uit de bovengenoemde context van het deelonderzoek Mus, waarbij de rechtbank strafbare betrokkenheid van [verdachte] aanneemt, blijkt zonder meer dat [verdachte] weet had van de betekenis van de berichten die hij (door)zond, namelijk dat die betrekking hadden op een voorgenomen liquidatie, zodat hij willens en wetens bijgedragen heeft aan de uitlokking van [medeverdachte 5] .

De rechtbank heeft tot slot overwogen dat in deze fase van de samenwerking de communicatie tussen vermoedelijk [B] en [medeverdachte 5] nog niet rechtstreeks plaatsvond maar verliep via [verdachte] en [medeverdachte 6] , zodat [verdachte] en [medeverdachte 6] een belangrijke schakel waren in het contact met de opdrachtgever. Op grond daarvan is sprake van een nauwe en bewuste samenwerking tussen [verdachte] en [medeverdachte 6] en vermoedelijk [B] , waarbij de bijdrage van [verdachte] van voldoende gewicht is geweest om de kwalificatie medeplegen te rechtvaardigen.

Uit het voorgaande volgt ook dat er bij [verdachte] evident sprake is geweest van voorbedachte raad. Nu de moord destijds echter niet is uitgevoerd, acht de rechtbank op grond van het bovenstaande het tenlastegelegde medeplegen van poging tot uitlokking van medeplegen van moord op [slachtoffer 2] wettig en overtuigend bewezen.

Mus

De rechtbank leidt uit de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen de volgende gang van zaken af.

De rechtbank leidt hieruit af dat [medeverdachte 5] en [medeverdachte 6] via de chat verder aan het verkennen zijn wat zij voor elkaar kunnen betekenen en dat het daarbij om het liquideren van personen gaat. Ook leidt de rechtbank af dat [medeverdachte 6] daarbij zorgt dat er vuurwapens en auto’s beschikbaar zijn en dat hij geld in het vooruitzicht stelt. Uit het chatgesprek van 19 februari 2017 tussen [medeverdachte 5] en [medeverdachte 6] blijkt dat een ‘soldaat’ van [medeverdachte 5] ook daadwerkelijk een ‘yzer’ bij [medeverdachte 6] heeft opgehaald. [medeverdachte 5] geeft hiervan een ontvangstbevestiging aan [medeverdachte 6] .

In het vervolg van het chatgesprek van 18 februari 2017 worden door [medeverdachte 5] en [medeverdachte 6] personen besproken die worden gezocht. Eén van die personen wordt “ [slachtoffer 22] ”, “ [slachtoffer 22] ” of “ [slachtoffer 22] ” genoemd. Deze persoon zou rijden in een witte Volkswagen Polo met het kenteken [kenteken] . Uit de politiesystemen blijkt dat [slachtoffer 22] in 2017 meermalen in een auto met dit kenteken is gecontroleerd. [medeverdachte 5] vraagt aan [medeverdachte 6] of hij “ [slachtoffer 22] wil”. [medeverdachte 6] antwoordt hierop met “Ja graag!”. [medeverdachte 5] vraagt vervolgens voor “hoeveel” en zegt dat ‘ [slachtoffer 22] ’ “heeel dichtbij is” en “zeg met wat je met hem wilt en de prijs kan komende week”. [medeverdachte 6] antwoordt “Laats wou hem lokken maar ging mis hij kwam met gepantserde wagen en nog aanhang met andere auto’s en die head was alleen hij zou ook zelf rijden!”. De kroongetuige heeft verklaard dat met ‘head’ schutter wordt bedoeld. [medeverdachte 6] noemt vervolgens de prijs waar [medeverdachte 5] om vraagt: “Als je hem dit weekend nog of maandag geef ik je 80 snel zonder gezeik!!!”. [medeverdachte 5] antwoordt: “Ok”, “Maak er werk van” en “Ik hou je op de hoogte”. [medeverdachte 6] geeft nog mee dat het ook top is als [medeverdachte 5] hem in de fiets kan verbranden.

Op 19 februari 2017 overdag en aan het begin van de avond stuurt [medeverdachte 6] naar [medeverdachte 5] een aantal berichten van ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] ’, veredeld als [verdachte] , door, al dan niet eerst doorgestuurd van het account ‘ [PGP gebruikersnaam B 3] ’. In het dossier bevinden zich aanwijzingen dat dit account kan worden veredeld als [B] . Deze berichten luiden: “ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] [02/19/2017 @ FW: [PGP gebruikersnaam B 3] 15.20] En sir fiets in de fik met die hond erin beste geen fouten sir ”, “ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] [02/19/2017 @ 15.52] Hahahaha ok heel sterk bro mensen naar ons hart zijn dit” en “ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] [02/19/2017 @ 15.51] Laat m aub vndg slapen zou mooi zijn”. [medeverdachte 6] stuurt naar [medeverdachte 5] dat “iedereen jullie begint te mogen broer is alleen maar goed teken!”. Een paar uur later vraagt [verdachte] aan [medeverdachte 6] “Bro hoe bgaat t met [slachtoffer 22] hou me op de hoogte zien ze m vndg”. [medeverdachte 6] heeft dit doorgestuurd naar [medeverdachte 5] . Als [medeverdachte 5] hierop stuurt dat ze “al goed contact met degene die mee gaat helpen” hebben en dat “hij hem nu in positie moet zetten” antwoordt de persoon die vermoedelijk [B] is via de accounts van [verdachte] en [medeverdachte 6] “Met gods wil sir whoooooooppppp (…) ooooooooooooooooppppp dat wil ik horen whoooppppppp whooooppppp Jij ook bedankt bro!”. Om 23.47 uur laat [medeverdachte 5] aan [medeverdachte 6] weten dat “hij er vandaag niet was”, dat “de mensen die hem rijden en thuiszetten ons gaan seinen” en “dus nog heel even geduld iedereen staat klaar”. [medeverdachte 5] laat [medeverdachte 6] weten dat hij naar huis gaat, maar dat hij er “morgen weer op is”, “hij (de rechtbank begrijpt: [slachtoffer 22] ) zit al in de net… nu timeren” en “je voelt me.deze gaat nergens dan naar boven”.

De rechtbank leidt hieruit af dat zowel [medeverdachte 6] als [verdachte] betrokken zijn bij de opdracht aan [medeverdachte 5] tot het liquideren van [slachtoffer 22] en dat [medeverdachte 5] aan beiden verslag uitbrengt over de voortgang.

[verdachte] heeft in een reeks chatberichten tussen hem en [medeverdachte 6] , die onmiskenbaar over uit te voeren liquidaties gingen, gevraagd naar de voortgang van de voorgenomen liquidatie van [slachtoffer 22] , berichten van de opdrachtgever, vermoedelijk [B] doorgestuurd en aanwijzingen met betrekking tot deze voorgenomen liquidatie doorgegeven aan [medeverdachte 6] . De rechtbank acht bewezen dat [verdachte] zich samen met [medeverdachte 6] schuldig heeft gemaakt aan deze uitlokking. [medeverdachte 6] heeft immers in een reeks chatberichten tussen hem en [medeverdachte 5] laten weten dat hij [slachtoffer 22] wilde, daarbij ook de prijs voor deze voorgenomen liquidatie genoemd aan [medeverdachte 5] en duidelijk gemaakt wanneer hij wilde dat de liquidatie plaats zou vinden. Bovendien heeft iemand namens [medeverdachte 5] een wapen ten behoeve van de liquidatie bij [medeverdachte 6] gehaald. Ook heeft [medeverdachte 6] voornoemde berichten van [verdachte] doorgezonden aan [medeverdachte 5] . De rechtbank heeft daarbij overwogen dat in deze fase van de samenwerking de communicatie tussen vermoedelijk [B] en [medeverdachte 5] nog niet rechtstreeks plaatsvond maar verliep via [verdachte] en [medeverdachte 6] , zodat [verdachte] en [medeverdachte 6] een belangrijke schakel waren in het contact met de opdrachtgever. Op grond daarvan is sprake van een nauwe en bewuste samenwerking tussen [verdachte] en [medeverdachte 6] en vermoedelijk [B] , waarbij de bijdrage van [verdachte] van voldoende gewicht is geweest om de kwalificatie medeplegen te rechtvaardigen.

Door de verdediging van [verdachte] is aangevoerd dat – voor zover de genoemde berichten al aan [verdachte] kunnen worden toegeschreven – daaruit niet kan volgen dat hij de moord op [slachtoffer 22] (mede) heeft uitgelokt. Daartoe zou zijn bijdrage te gering zijn en bovendien zou [medeverdachte 5] al zijn uitgelokt door ‘ [PGP gebruikersnaam medeverdachte 6] ’ op het moment dat de berichten die aan [verdachte] worden toegeschreven zouden zijn verzonden. De rechtbank verwerpt dit verweer. De berichten van [verdachte] zoals die uit de gebruikte bewijsmiddelen blijken, dragen significant bij aan de uitlokking van [medeverdachte 5] , zij bevatten immers aanwijzingen met betrekking tot het tijdstip en de wijze waarop de liquidatie moet plaatsvinden. Tenslotte overweegt de rechtbank dat er geen enkele aanleiding is om te veronderstellen dat de berichten die door de rechtbank aan [verdachte] worden toegeschreven niet van zijn hand zouden zijn dan wel niet door hem zouden zijn doorgezonden. De verdediging heeft haar stelling dat de berichten mogelijk achteraf zijn aangepast door derden niet onderbouwd.

Uit het voorgaande volgt ook dat er bij [verdachte] evident sprake is geweest van voorbedachte raad. Nu de moord destijds niet is uitgevoerd, acht de rechtbank op grond van het bovenstaande het tenlastegelegde medeplegen van poging tot uitlokking van medeplegen van moord op [slachtoffer 22] wettig en overtuigend bewezen.

De rechtbank zal [verdachte] vrijspreken van het primair, subsidiair en meer subsidiair tenlastegelegde. Omdat in strafrechtelijke zin geen sprake is geweest van een begin van uitvoering van de liquidatie, geldt dat de voor deze varianten van de tenlastelegging vereiste poging tot moord niet bewezenverklaard kan worden.

Barbera

De rechtbank leidt uit de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen de volgende gang van zaken af. Daarbij merkt de rechtbank op dat zij de verklaringen van [medeverdachte 1] voor dit deelonderzoek buiten beschouwing zal laten. De verweren die de verdediging op dat punt heeft gevoerd, kunnen daarom onbesproken blijven.

Het eerste PGP-chatgesprek waaraan [medeverdachte 6] deelneemt dateert van 9 maart 2017 om 21.42 uur, op het moment dat duidelijk is dat de voorgenomen liquidatie van [slachtoffer 10] is mislukt. De rechtbank leidt uit de inhoud van deze chats en uit de inhoud van nadien gevoerde chats af dat [medeverdachte 6] samen met [verdachte] de opdracht heeft gegeven tot de liquidatie en overweegt daartoe het volgende.

Allereerst blijkt uit het chatgesprek dat vanaf 9 maart 2017 om 21.42 uur wordt gevoerd dat [medeverdachte 6] op de hoogte was van de voorgenomen liquidatie van [slachtoffer 10] . [medeverdachte 6] zegt tegen [medeverdachte 5] dat het niet mis mag gaan. [medeverdachte 5] antwoordt hierop dat [medeverdachte 6] ‘ [verdachte] ’ het moet laten uitleggen. [medeverdachte 5] stuurt vervolgens naar [verdachte] dat hij het ‘ [medeverdachte 6] ’ moet uitleggen. [medeverdachte 5] laat nog wel aan [medeverdachte 6] weten dat hij vindt dat de ‘tata’ het niet goed heeft gedaan en hij vraagt zich af hoe dat kan terwijl ‘jullie’ hem betalen. [medeverdachte 5] geeft vervolgens aan naar de ‘heads’ te gaan om ze te bedaren.

Een paar uur na de mislukte liquidatie vraagt [medeverdachte 5] aan [verdachte] wat hij de ‘heads’ kan zeggen. [verdachte] antwoordt hierop dat er morgen wat ‘pap’ (de rechtbank begrijpt: geld) wordt gestuurd voor de moeite en dat [medeverdachte 5] dat dan met [verdachte] kan delen. [medeverdachte 5] vindt dit goed. In de nacht van 10 op 11 maart 2017 vraagt [medeverdachte 5] aan [medeverdachte 6] wat het adres is. [medeverdachte 6] antwoordt hierop “ [straat] kruising [straat] ”. [medeverdachte 5] zegt tegen [medeverdachte 6] dat hij iemand stuurt en geeft vervolgens dat adres aan [N] door. [medeverdachte 6] vraagt aan [medeverdachte 5] of het klopt dat ‘ [bijnaam verdachte] ’ 35 heeft afgesproken. [medeverdachte 5] antwoordt hierop “Ja ik zei voor jullie 2 1500. Geef ik heads de rest”. [medeverdachte 5] laat aan [medeverdachte 6] weten dat de persoon die hij heeft gestuurd er staat. [medeverdachte 6] antwoordt om 00.25 uur dat hij het al heeft gegeven. [N] is die nacht om 00.05 uur door de politie op de [straat] te [plaats] gecontroleerd.

In hetzelfde gesprek vraagt [medeverdachte 5] aan [medeverdachte 6] of [medeverdachte 6] het redelijk vindt. [medeverdachte 6] antwoordt dat dit de eerste keer is en “die man heeft nog niet van je gehoord maar zodra er progres volgt zal je zien heb het je al eens verteld geef me 2 snel en je zal geen geld problemen hebben broer!” Vervolgens antwoordt [medeverdachte 5] : “Dank voor het gebaar mijn broer. We staan aan je zij. Sorry dat we je niet konden geven wat je hoorde te krijgen, maar ik hoop dat er nog een kans volgt om deze voor u naar Satan te sturen.. gr mijn broer”.

Uit een chatbericht tussen [medeverdachte 5] en [medeverdachte 6] van 18 februari 2017 blijkt dat er voor een geslaagde liquidatie € 70.000.- aan [medeverdachte 5] wordt betaald door de organisatie waar [medeverdachte 6] deel van uitmaakte. Uit het feit dat [medeverdachte 5] in het deelonderzoek Barbera geld krijgt voor de moeite, leidt de rechtbank af dat [medeverdachte 5] ook voor de moord op het beoogde slachtoffer een geldbedrag in het vooruitzicht is gesteld.

De rechtbank leidt uit bovengenoemde feiten en omstandigheden af dat [verdachte] en [medeverdachte 6] gezamenlijk [medeverdachte 5] hebben geprobeerd te bewegen tot het liquideren van het beoogde slachtoffer door [medeverdachte 5] een geldbedrag in het vooruitzicht te stellen. Uit hetgeen de rechtbank hierna overweegt met betrekking tot de uitvoering van de liquidatie, blijkt dat in het kader van de uitlokking ook aan [medeverdachte 5] is verteld wat de verblijfplaats van het slachtoffer zou zijn op het moment van de voorgenomen liquidatie, dat het over een Marokkaanse man uit [plaats] gaat die [slachtoffer 10] heet, die lang en kaal is en die in een auto van het merk Mazda rijdt.

In de avond van 9 maart 2017 heeft [medeverdachte 5] contact met [medeverdachte 2] (die geen verdachte is in dit onderzoek). Om 19.33 uur laat [medeverdachte 2] aan [medeverdachte 5] weten dat hij thuis is op de [adres] te [plaats] en dat dat vlakbij het café is. [medeverdachte 2] vraagt aan [medeverdachte 5] wat ze rijden en of hij thuis of bij het café moet wachten. [medeverdachte 5] antwoordt hierop dat [medeverdachte 2] ze vanzelf ziet en dat hij thuis op ze moet wachten. Om 20.42 uur vraagt [medeverdachte 2] aan [medeverdachte 5] of hij al wat weet. [medeverdachte 5] antwoordt hierop om 20.45 uur dat [medeverdachte 2] moet wachten. Daarna vinden er nog (al dan niet gemiste) telefoonoproepen plaats tussen [medeverdachte 5] en [medeverdachte 2] . Daarvan is de inhoud niet bekend geworden.

Uit de hierna te noemen chatberichten tussen [medeverdachte 5] en [verdachte] blijkt dat het beoogde doelwit ook bij een café zou komen. De rechtbank leidt uit deze feiten en omstandigheden af dat het de bedoelding was dat [slachtoffer 10] op de avond van 9 maart 2017 in of in de nabijheid van café [café 1] te [plaats] zou worden geliquideerd.

4.3.4.4 De voorbereidingshandelingen voor de (mislukte) liquidatie

4.3.4.4 Gebruik van de PGP-telefoon door [medeverdachte 5]

Uit het vervolg van het chatgesprek blijkt dat [medeverdachte 5] in de minuten daarna meermalen aangeeft dat ze nog niets zien en dat hij meermalen vraagt of ‘ze’ binnen zijn. [verdachte] benadrukt daarop dat ‘ [PGP-account] ’ heeft aangegeven dat hij exact 21 uur naar binnen loopt, dus nog niet binnen is en dat hij in de omgeving moet staan. [medeverdachte 5] noemt dat er ‘popo’ (de rechtbank begrijpt: politie) in de buurt is en dat ‘ze’ er niet meer lang kunnen staan. [verdachte] antwoordt daarop dat ze zich dan moeten focussen en dat ze niet weg kunnen gaan. Om 21.06 uur stuurt ‘ [PGP-account] ’ via ‘ [PGP-account] ’ via ‘ [PGP gebruikersnaam B 2] ’ via [verdachte] dat de “tent gesloten is”. [verdachte] stuurt ook nog het volgende bericht van ‘ [PGP gebruikersnaam B 2] ’ door: “Hé deze kanker heads zitten te kanker deze man gaat zo weg en weer niks hy is daar al 25min”. Om 21.09 uur stuurt [verdachte] naar [medeverdachte 5] : “ [PGP gebruikersnaam B 1] die café gesloten”.

Om 21.08 uur krijgt [medeverdachte 5] van [verdachte] de opdracht om te kijken waar die ‘wagi’ (de rechtbank begrijpt: auto) staat. Dit moet een Mazda zijn. Volgens [verdachte] moeten ‘ze’ rijden om de Mazda te zoeken “want man gaat [bijnaam medeverdachte 12] 10 min weg”. Om 21.21 uur stuurt ‘ [PGP-account] ’ via ‘ [PGP-account] ’ via ‘ [PGP gebruikersnaam B 2] ’ via [verdachte] naar [medeverdachte 5] “Ik ben weg hier”. Uit dit laatste bericht en het vervolg van het chatgesprek leidt de rechtbank af dat het kennelijk niet gelukt is om deze persoon te liquideren. Ook na dit moment heeft [medeverdachte 5] nog contact met [verdachte] om te bespreken waarom het niet is gelukt. Op de onder [medeverdachte 5] aangetroffen filmpjes van PGP-gesprekken is te zien dat vanaf 21.42 uur ook [medeverdachte 6] met [medeverdachte 5] gaat chatten.

De rechtbank leidt uit het bovenstaande af dat [medeverdachte 5] een PGP-telefoon in zijn bezit heeft gehad, die bedoeld was om gebruikt te worden bij de uitvoering van de moord op [slachtoffer 10] , te weten het doorgeven van het moment waarop het beoogde slachtoffer ter plaatse zou zijn en het onderhouden van contact over de uitvoering.

In het chatgesprek van 9 maart 2017 stuurt [verdachte] om 21.08 uur “Stuur is foto van ingang van cafe”. [medeverdachte 5] antwoordt met “Ze zitten ervoor in bus”. Op 17 maart 2017, acht dagen na het moment van deze mislukte liquidatie, worden [medeverdachte 11] , [medeverdachte 9] en [medeverdachte 10] aangehouden. [medeverdachte 10] heeft dan een sleutel van een Volkswagen Caddy, een bestelbus, bij zich. De Caddy is in de nacht van 7 op 8 maart 2017, twee dagen voor de mislukte liquidatie van [slachtoffer 10] , in [plaats] gestolen. In het navigatiesysteem van deze Caddy stond het adres [straat] de [plaats] . De eigenaar heeft verklaard dit adres als enige van de adressen niet te hebben ingevoerd.

In de nacht van 8 op 9 maart 2017 hebben [medeverdachte 9] en [medeverdachte 10] WhatsApp-contact met elkaar en gaat het erover of [medeverdachte 9] een sleutel aan [medeverdachte 10] heeft gegeven. [medeverdachte 10] geeft aan de sleutel te hebben. [medeverdachte 9] noemt nog dat als [medeverdachte 10] ernaar gevraagd wordt, hij moet zeggen dat [medeverdachte 9] de sleutel heeft. Over de inhoud van deze berichten hebben [medeverdachte 9] en [medeverdachte 10] geen aannemelijke verklaring afgelegd. Gelet op alle overige feiten en omstandigheden in dit dossier, in onderlinge samenhang bezien, gaat de rechtbank er daarom van uit dat het hier gaat om de sleutel van de bestelbus.

Uit de telecomgegevens van 9 maart 2017 blijkt dat [medeverdachte 9] en [medeverdachte 10] in de ochtend met elkaar hebben afgesproken. [medeverdachte 10] appt om 10.09 uur naar [medeverdachte 9] dat hij nu de deur uit is. Om 10.38 uur laat [medeverdachte 9] aan [medeverdachte 10] weten dat [medeverdachte 10] “gewoon voor kan parkeren” en dat hij dan naar [medeverdachte 9] toe moet komen. Om 18.35 uur straalde een toestel van [medeverdachte 10] aan op de mast aan de [adres] te [plaats] . Zoals eerder genoemd, straalde een telefoon van [medeverdachte 9] kort na het moment van de beoogde liquidatie ook op deze mast aan. Om 01.27 uur straalde een telefoon van [medeverdachte 10] aan op de mast [adres] te [plaats] . Deze mast bevindt zich in de nabije omgeving van de woning van [medeverdachte 5] aan de [adres] te [plaats] .

Uit de telecomgegevens die zich in het dossier bevinden blijkt niet dat [medeverdachte 9] en [medeverdachte 10] zich op de avond van 9 maart 2017 op enig moment in de nabijheid van café [café 1] hebben bevonden. De verdediging van [medeverdachte 9] en [medeverdachte 10] heeft gesteld dat dit tot vrijspraak zou moeten leiden . In dat verband hebben zij mede aangevoerd dat [medeverdachte 10] en [medeverdachte 9] ook op andere avonden in de betreffende periode in [plaats] waren waarbij hun telefoons de zendmast aan de [adres] aanstraalden. Uit het enkele feit dat zij ook op de avond van 9 maart 2017 in [plaats] waren, kan dus geen betrokkenheid bij het tenlastegelegde worden afgeleid, aldus de verdediging.

De rechtbank acht op basis van de telecomgegevens met betrekking tot (het tijdstip van) de contacten tussen [medeverdachte 9] en [medeverdachte 5] , de feiten en omstandigheden met betrekking tot de bestelbus en het feit dat [medeverdachte 9] en [medeverdachte 10] de avond na de mislukte liquidatie samen naar [medeverdachte 5] zijn gereden, in samenhang met het feit dat zij die avond in [plaats] waren, voldoende aannemelijk dat zij betrokken waren bij de uitvoering van het plan om [slachtoffer 10] van het leven te beroven. Dat zij op andere avonden in die periode ook in [plaats] waren, is gelet op het overige belastende bewijsmateriaal niet van doorslaggevend belang.

De rechtbank gaat er op basis van het voorgaande van uit dat [medeverdachte 9] en [medeverdachte 10] de beoogde schutters zouden zijn bij de liquidatie van [slachtoffer 10] en dat [medeverdachte 9] en [medeverdachte 10] eerder genoemde bestelbus voorhanden hebben gehad om te gebruiken bij de voorgenomen liquidatie van [slachtoffer 10] . De rechtbank heeft daarbij gelet op het gegeven dat [medeverdachte 5] op het moment van de beoogde liquidatie veelvuldig chatcontact had met [verdachte] en later ook [medeverdachte 6] over de uitvoering van de liquidatie en dat [medeverdachte 5] op datzelfde moment met zijn normale telefoontoestel continu contact zocht of heeft gehad met [medeverdachte 9] .

De rechtbank acht op basis van het bovenstaande wel wettig en overtuigend bewezen dat [medeverdachte 5] , [medeverdachte 9] en [medeverdachte 10] zich tezamen en in vereniging schuldig hebben gemaakt aan voorbereidingshandelingen voor moord. Nu de moord destijds niet is uitgevoerd, kan voor [medeverdachte 6] en [verdachte] wettig en overtuigend worden bewezen dat zij zich schuldig hebben gemaakt aan het medeplegen van poging tot uitlokking van medeplegen van moord. Uit het voorgaande volgt immers ook dat er bij [verdachte] , net zoals bij [medeverdachte 6] , [medeverdachte 5] , [medeverdachte 9] en [medeverdachte 10] evident sprake is geweest van voorbedachte raad. Uit het dossier blijkt dat er sprake was van een samenwerkingsverband tussen de criminele organisatie van [medeverdachte 5] en de criminele organisatie van vermoedelijk [B] , waarbij [medeverdachte 5] in opdracht van de organisatie van vermoedelijk [B] liquidaties uitvoerde en waarbij [medeverdachte 6] en [verdachte] voor [medeverdachte 5] als contactpersoon van die organisatie optraden. De rechtbank verwijst in dit verband naar de bewijsmiddelen zoals besproken bij de het lidmaatschap van de criminele organisatie. Het dossier bevat geen aanknopingspunt voor het oordeel dat in afwijking van de gebruikelijke gang van zaken [medeverdachte 6] en [verdachte] in deze zaak voor zichzelf hebben gehandeld. De rechtbank wijst hiervoor op de deelname aan de chats van 9 maart 2017 door ‘ [PGP gebruikersnaam B 2] ’, vermoedelijk [B] . De rechtbank heeft daarbij overwogen dat in deze fase van de samenwerking de communicatie tussen vermoedelijk [B] en [medeverdachte 5] nog niet rechtstreeks plaatsvond maar verliep via [verdachte] en [medeverdachte 6] , zodat [verdachte] en [medeverdachte 6] een belangrijke schakel waren in het contact met de opdrachtgever. De rechtbank acht daarom bewezen dat sprake was van een nauwe en bewuste samenwerking tussen [medeverdachte 6] en [verdachte] met vermoedelijk [B] , waarbij de bijdragen van [medeverdachte 6] en [verdachte] van voldoende gewicht zijn geweest om de kwalificatie medeplegen te rechtvaardigen.

Arford

De rechtbank leidt uit de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen de volgende gang van zaken af.

[medeverdachte 6] laat aan [medeverdachte 5] weten dat de prijs voor de twee mannen “140 allebei op snelheid 160” is. [medeverdachte 5] mag deze personen ook een “drive by geven”. Volgens [medeverdachte 6] stapt “hij uit voor zijn deur”, dan moet [medeverdachte 5] “hem pakken”. [medeverdachte 5] mag hem ook pakken “als hij naar huis loopt van gym”. [medeverdachte 6] tipt nog dat ze “in die hoofdstraat tegen over [sportschool 2] moeten staan, zie je iedereen erin of eruit rijden”.

De rechtbank leidt hieruit af dat [medeverdachte 6] via de chat een opdracht tot het liquideren van [slachtoffer 11] en [slachtoffer 12] uitzet, daarover inlichtingen aan [medeverdachte 5] verschaft en hier een prijs van € 140.000,- of € 160.000,- tegenover zet.

Later in het chatgesprek laat [medeverdachte 6] aan [medeverdachte 5] weten dat als het “vandaag niks is dan morgen op scherp” en dat “deze binnen nu en paar dagen [bijnaam medeverdachte 12] klaar moet zijn”. [medeverdachte 5] antwoordt dat hij het “morgen 200% doet”, “als sportschool klopt of niet klopt hebben we savonds nog” en hij “laat ze morgen hele dag daar zijn”. Ook noemt [medeverdachte 5] dat ze in een bus kunnen om te ‘timeren’ en heeft hij het over een Clio.

De rechtbank leidt hieruit af dat [medeverdachte 11] , [medeverdachte 9] en [medeverdachte 10] op 17 maart 2017 bezig waren met de voorbereiding van de liquidatie van [slachtoffer 11] en [slachtoffer 12] en dat zij daarbij in nauw contact stonden met [medeverdachte 5] , die de opdracht tot het liquideren van deze personen de dag ervoor van [medeverdachte 6] had aangenomen. In dit verband is ook van belang dat de plek waar [medeverdachte 11] , [medeverdachte 9] en [medeverdachte 10] zijn aangetroffen precies de plek is die [medeverdachte 6] in de chat met [medeverdachte 5] noemt als plek waar hij moet staan.

Meer subsidiair is aan [verdachte] tenlastegelegd dat hij zich schuldig heeft gemaakt aan het medeplegen van een poging tot het uitlokken van het medeplegen van moord. De rechtbank stelt vast dat het dossier een aanwijzing bevat dat [verdachte] op de hoogte was van de voorgenomen liquidatie van [slachtoffer 11] en [slachtoffer 12] . Dat is op zichzelf echter onvoldoende om tot een bewezenverklaring te komen voor de tenlastegelegde uitlokking. Uit het dossier blijkt niet dat [verdachte] zich – al dan niet in vereniging – schuldig heeft gemaakt aan de uitlokkingshandelingen zoals die aan hem zijn tenlastegelegd. De rechtbank zal [verdachte] daarom vrijspreken van het meer subsidiair tenlastegelegde, zoals ook gevorderd door de officier van justitie en bepleit door de verdediging.

Nog meer meer subsidiair wordt [verdachte] verweten dat hij de voorbereiding van de moorden heeft uitgelokt en meest subsidiair wordt hem verweten dat hij voorbereidingshandelingen heeft verricht. Ook voor die feiten is in het dossier geen bewijs aanwezig. De rechtbank zal [verdachte] ook daarvan vrijspreken.

Charlie17

De rechtbank leidt uit de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen de volgende gang van zaken af.

Op de avond van 17 april 2017 was [medeverdachte 1] onderweg met [E] en ontving hij een bericht van [medeverdachte 5] met het verzoek om [medeverdachte 5] en zijn vrouw op te halen. Het betreffende adres werd nog niet gedeeld en [medeverdachte 1] werd verzocht te wachten in de buurt waar hij op dat moment reed. [medeverdachte 1] besloot daarop te wachten bij een Esso-tankstation gelegen aan de [adres] in [plaats] . Uiteindelijk kreeg [medeverdachte 1] het adres [adres] te [plaats] door en is hij daar samen met [E] naartoe gereden. Eenmaal aangekomen kreeg [medeverdachte 1] het verzoek om zijn lichten aan te zetten en op dat moment kwamen niet [medeverdachte 5] en zijn vrouw maar drie mannen in het zwart gekleed aangerend. Van hen herkende [medeverdachte 1] [medeverdachte 12] van de club en [medeverdachte 13] als het neefje van [medeverdachte 12] . De derde man herkende hij niet. De drie mannen stapten achterin de auto en op verzoek van [medeverdachte 12] reed [medeverdachte 1] naar [plaats] . Tijdens de rit hoorde [medeverdachte 1] het geluid van ijzer op ijzer, waaruit hij afleidde dat de mannen wapens bij zich hadden. [medeverdachte 1] heeft de drie mannen vervolgens afgezet in de omgeving van de verblijfplaats van [medeverdachte 12] in [plaats] en heeft [medeverdachte 5] bericht dat het was gelukt. Hierop kreeg [medeverdachte 1] te horen dat hij de volgende dag bij [medeverdachte 5] in [plaats] langs moest komen.

Op 18 april 2017 was [medeverdachte 1] in [plaats] waar hij van [medeverdachte 5] te horen kreeg dat hij de schutters van de liquidatie van [slachtoffer 15] bij de [sportschool 2] heeft opgehaald, waarvoor hij van [medeverdachte 5] € 500,- kreeg. [medeverdachte 5] vertelde [medeverdachte 1] dat [B] de opdrachtgever voor de liquidatie was. Op diezelfde dag was hij met [medeverdachte 5] in [plaats] waar zij [medeverdachte 12] hebben ontmoet. Bij deze ontmoeting hebben [medeverdachte 5] en [medeverdachte 12] elkaar omhelsd en hebben zij gevierd dat de liquidatie was gelukt. [medeverdachte 12] heeft daarbij in bijzijn van [medeverdachte 1] uitgelegd hoe de liquidatie was verlopen. Ze hadden de auto klem gereden, zijn uitgestapt en hebben vervolgens eerst via de achterkant en daarna via de zijkant geschoten. [medeverdachte 12] beeldde daarbij een lang vuurwapen uit en hij vertelde dat hij zeker wist dat [slachtoffer 15] al door de eerste handelingen dood was, omdat hij door zijn hoofd was geschoten en zijn hersenen eruit lagen. Hierop waren zij weggereden. [medeverdachte 1] heeft daarbij van [medeverdachte 12] begrepen dat de derde persoon, niet zijnde [medeverdachte 12] of [medeverdachte 13] , de chauffeur was. [medeverdachte 12] heeft verder tegen [medeverdachte 1] gezegd dat hij hun leven had gered, omdat de sleutel van de vluchtauto was afgebroken.

Verder heeft [medeverdachte 1] verklaard dat hij op een later moment de Peugeot 308, die weer later bij de liquidatie in [plaats] is gebruikt, heeft moeten ophalen en bij [medeverdachte 12] heeft gestald. [medeverdachte 12] moest toen lachen, omdat ‘ze’ zo’n zelfde auto al een keer eerder hadden gebruikt.

De rechtbank acht deze verklaring van [medeverdachte 1] betrouwbaar, omdat die bevestiging vindt in meerdere bewijsmiddelen. De rechtbank zal dat hieronder nader uitwerken.

Getuige [getuige 2] heeft verklaard te hebben gezien dat na de knallen twee mannen elk aan een kant achter in de auto zijn gestapt waarna de auto snel wegreed. Hieruit leidt de rechtbank af dat er drie mannen betrokken zijn geweest bij de uitvoering van de liquidatie, namelijk twee mannen buiten de auto en de chauffeur in de auto.

Uit forensisch onderzoek is gebleken dat de Citroën C3 van [slachtoffer 15] vanaf de achterkant en de zijkant is beschoten. Nader onderzoek door het NFI heeft aangetoond dat de bevindingen van het onderzoek minimaal veel waarschijnlijker zijn wanneer de op de plaats delict aangetroffen hulzen zijn verschoten met één en hetzelfde vuurwapen dan wanneer de hulzen zijn verschoten met twee vuurwapens van hetzelfde kaliber en met dezelfde systeemkenmerken. De hulzen hebben het kaliber 7.62x39mm en de vorm en ligging van de systeemsporen in de hulzen vertonen een sterke gelijkenis met die van een (semi-) automatisch werkend aanvalsgeweer van het type AK-47 of een daarvan afgeleid model.

Op de plaats delict is geconstateerd dat [slachtoffer 15] door de kogels die op hem zijn afgevuurd een ernstige schedelperforatie heeft opgelopen, waardoor zijn hersenen deels zichtbaar waren en zich deels buiten zijn schedel bevonden.

Het voorgaande betreft informatie die niet door het onderzoeksteam naar buiten is gebracht en waarover geen informatie in de media is verschenen. Dit betekent dat [medeverdachte 1] al in zijn kluisverklaringen heeft gesproken over daderwetenschap die hij niet uit het dossier of uit de media kan hebben vernomen en die wordt bevestigd door voornoemde onderzoeksbevindingen.

Uit de opmerking “hahahahaha wat hoofd” leidt de rechtbank af dat wordt gesproken over het ernstig letsel dat [slachtoffer 15] heeft opgelopen door zijn schedelperforatie en dat deze berichten dus betrekking hebben op de moord op [slachtoffer 15] . De rechtbank concludeert uit deze berichten in onderling verband en samenhang bezien dat ‘pap’ ziet op het geldbedrag dat als beloning voor de moord zal worden betaald.

Verder verklaart getuige [E] dat hij samen met [medeverdachte 1] was toen [medeverdachte 1] een bericht kreeg van ‘ [bijnaam medeverdachte 5] ’ (de rechtbank begrijpt: [medeverdachte 5] ), waarin [medeverdachte 1] werd verzocht om mensen op te halen. Ze hebben vervolgens drie donkere jongens opgehaald in de buurt bij [plaats] en [plaats] bij appartementencomplexen. Dit betroffen jongens die [medeverdachte 1] zou kennen van de club. [medeverdachte 1] en [E] hebben de jongens vervolgens afgezet in [plaats] bij een bushalte, waarna ze nog twee straten verder moesten.

Hoewel de verdediging van [medeverdachte 12] , [medeverdachte 13] en [medeverdachte 5] gewezen heeft op een aantal discrepanties tussen de verklaringen van [medeverdachte 1] en [E] , constateert de rechtbank dat [E] in zijn verklaringen, ook als hij meermalen bij de rechter-commissaris wordt gehoord, in de kern gelijkluidend aan [medeverdachte 1] verklaart. Dit terwijl [E] en [medeverdachte 1] ten tijde van de verklaringen van [E] geen vrienden meer waren en [E] kan worden gekenschetst als een getuige die niet bepaald van harte verklaringen aflegt. Tevens wordt zijn verklaring op onderdelen door objectieve onderzoeksbevindingen bevestigd, zoals de hiervoor onder 4.3.8.3.2 genoemde historische verkeersgegevens.

In zijn eerste kluisverklaring heeft [medeverdachte 1] verklaard dat hij [medeverdachte 5] en [medeverdachte 12] in [plaats] heeft gezien die middag, maar later heeft hij steeds verklaard dat hij meent dat deze ontmoeting in [plaats] is geweest, een andere vaste verblijfplaats van [medeverdachte 5] . Geconfronteerd met de historische gegevens van zijn telefoon die later die middag in [plaats] aanstraalde, heeft hij ook op de terechtzitting van 1 september 2021 verklaard dat hij erbij blijft dat hij denkt dat het in [plaats] was. De rechtbank ziet deze discrepantie, maar deze maakt naar haar oordeel niet dat de betrouwbaarheid van de verklaring van [medeverdachte 1] zodanig wordt ondergraven dat deze niet voor het bewijs zou kunnen worden gebruikt. [medeverdachte 1] heeft immers verklaard dat hij op veel momenten met [medeverdachte 5] heeft rondgelopen in [plaats] en in [plaats] en dat hij soms moeite heeft om tijd en plaats te duiden. De verklaring van [medeverdachte 1] over hetgeen tijdens die ontmoeting is besproken betreft bovendien daderinformatie die bevestiging vindt in andere onderzoeksbevindingen zoals de verklaringen van getuige [getuige 1] en de forensische onderzoeksgegevens, genoemd onder 4.3.6.3.3.

Peugeot 308 met kenteken [kenteken]

Uit de getuigenverklaring van [getuige 1] blijkt dat de uitvoerders van de liquidatie gebruik hebben gemaakt van een grijze Peugeot stationwagen. Op 20 april 2017 omstreeks 02.40 uur is een Peugeot 308 stationwagen brandend aangetroffen op de [adres] in [plaats] . Deze locatie bevindt zich op minder dan een kilometer afstand van de [adres] te [plaats] . Uit nader onderzoek aan deze Peugeot 308 is gebleken dat dit voertuig in de nacht van 12 op 13 april 2017 is gestolen en dat aan dit voertuig het kenteken [kenteken] toebehoorde. Uit nader onderzoek naar dit kenteken is gebleken dat de Peugeot 308 met kenteken [kenteken] op 17 april 2017 om 17.14 uur is geregistreerd ter hoogte van de [straat] [plaats] , richting de A12. De [straat] bevindt zich in de directe omgeving van de [straat] te [plaats] , alwaar om 17.15 uur de telefoon van [A] een zendmast heeft aangestraald.

De rechtbank ziet hierin een bevestiging van de verklaring van [medeverdachte 1] dat hij bij het wegrijden bij [medeverdachte 5] [medeverdachte 12] in een grijze stationwagen heeft aan zien komen rijden in de richting van [medeverdachte 5] . Op grond van de bewijsmiddelen concludeert de rechtbank dat dit de Peugeot 308 is die bij de liquidatie is gebruikt.

Renault Clio met kenteken [kenteken]

Op 19 april 2017 werd omstreeks 03.40 uur een Renault Clio aangetroffen, brandend en zonder kentekenplaten. Aan dit voertuig behoort het kenteken [kenteken] toe. Het voertuig dat op 12 april 2017 werd gestolen, werd aangetroffen op de [adres] te [plaats] . Deze locatie ligt eveneens op minder dan een kilometer afstand van de [adres] te [plaats] . Door de forensische opsporing is vervolgens onderzoek gedaan naar de Renault Clio. Daaruit bleek dat deze auto kan worden gestart met een sleutelkaart. Als de trekstrook met sleutel uit de sleutelkaart is getrokken, is slechts een metalen puntje zichtbaar. Eenzelfde soort metalen puntje zonder trekstrook was zichtbaar op de sleutelkaart aangetroffen in de Renault Clio met kenteken [kenteken] .

De rechtbank vindt hierin bevestiging voor de verklaring van [medeverdachte 1] over hetgeen [medeverdachte 12] hem had verteld over wat in de kern een probleem met de sleutel van de tweede vluchtauto was. Hierdoor was er een vervoersprobleem ontstaan en heeft [medeverdachte 5] [medeverdachte 1] opgeroepen om stand-by te staan, waarna [medeverdachte 1] de mannen heeft opgehaald in [plaats] .

Wel blijkt uit de gebezigde bewijsmiddelen dat [verdachte] zich schuldig heeft gemaakt aan medeplegen van uitlokking van medeplegen van de moord op [slachtoffer 15] . Zoals hiervoor overwogen kwam de opdracht voor de liquidatie van [slachtoffer 15] uit de criminele organisatie van vermoedelijk [B] , waar [verdachte] blijkens de bewijsmiddelen deel van uitmaakte. Hoewel [verdachte] heeft gesteld dat hij niet betrokken is geweest bij de moord op [slachtoffer 15] en dat hij vanaf half april 2017 geen gebruik meer heeft gemaakt van het PGP-account ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] ’ heeft de rechtbank vastgesteld dat dit PGP-account ook in de hier van belang zijnde periode tussen 1 en 18 april 2017 in gebruik is geweest bij [verdachte] . De rechtbank verwijst hiervoor naar hetgeen is overwogen in bijlage 3 (veredelingen en identificaties). De rechtbank leidt uit de bewijsmiddelen af dat er sprake was van een nauwe en bewuste samenwerking tussen [verdachte] en vermoedelijk [B] .

Hoewel de PGP-berichten van [verdachte] en [medeverdachte 5] op 17 en 18 april 2017 steeds berichten betreffen die na de liquidatie zijn uitgewisseld, blijkt uit de berichten dat [verdachte] precies weet waar het over gaat. Uit de bewijsmiddelen zoals opgenomen onder de deelonderzoeken Mus en Barbera blijkt dat de opdrachten en communicatie vanuit vermoedelijk [B] in die periode enkel nog via [verdachte] (en [medeverdachte 6] ), en dus niet rechtstreeks met vermoedelijk [B] zelf, verliepen. Dit was ook het geval met de berichten van 17 en 18 april 2017. Hieruit leidt de rechtbank af dat ook de daaraan voorafgaande opdracht tot het liquideren van [slachtoffer 15] door of via [verdachte] moet zijn doorgegeven aan [medeverdachte 5] . De rechtbank ziet hiervoor ook aanknopingspunten in de hiervoor genoemde chat van 18 april 2017 waar [verdachte] dezelfde nacht al een nieuw slachtoffer op het oog heeft en vraagt of [medeverdachte 5] daarvoor nog tijd heeft. Nu de beloning voor de liquidatie ook door [verdachte] wordt uitbetaald is zijn bijdrage aan de uitlokking ook van voldoende gewicht geweest om de kwalificatie medeplegen van uitlokking te rechtvaardigen. Uit het voorgaande volgt ook dat er bij [verdachte] evident sprake is geweest van voorbedachte raad.

Gezicht

De rechtbank leidt uit de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen de volgende gang van zaken af.

4.3.7.1 28 28 juni 2017

4.3.7.1 28 Verklaringen van [medeverdachte 1]

Verder heeft [medeverdachte 1] verklaard dat hij voorafgaand aan de beschieting in [plaats] in opdracht van [medeverdachte 5] een raketwerper in ontvangst heeft genomen van een persoon afkomstig uit de groep van [B] .

De rechtbank acht deze verklaring van [medeverdachte 1] betrouwbaar, omdat die bevestiging vindt in meerdere bewijsmiddelen. De rechtbank zal dat hieronder nader uitwerken.

Op een onder [medeverdachte 5] inbeslaggenomen harde schijf is een routebeschrijving aangetroffen van 27 juni 2017 met als waarschijnlijke startlocatie de [adres] te [plaats] (één van de woningen waar [medeverdachte 5] vaak verbleef) en als eindbestemming de [straat] te [plaats] .

Uit de historische verkeersgegevens van het telefoonnummer van [medeverdachte 1] [telefoonnummer] blijkt dat zijn telefoon zich op 27 juni 2017 in de middag tussen 13.28 uur en 13.49 uur in [plaats] heeft bevonden om vervolgens om 14.17 uur een zendmast aan te stralen op de [straat] te [plaats] . Uit de zendmastgegevens van het telefoonnummer van [medeverdachte 5] [telefoonnummer] blijkt dat zijn telefoon tot 12.42 uur in [plaats] verbleef. Vervolgens straalde zijn telefoon voor het eerst weer een zendmast aan op de [straat] te [plaats] om 14.13 uur. De zendmasten op de [straat] te [plaats] en de [straat] te [plaats] bevinden zich in elkaars verlengde langs de A2.

De rechtbank leidt hieruit af dat [medeverdachte 5] op 28 juni 2017 in de loods in [plaats] is geweest.

De rechtbank leidt hieruit af dat [medeverdachte 1] op 28 juni 2017 vanuit [plaats] naar [plaats] is gereden.

Getuige [getuige 5] heeft verklaard dat hij op 28 juni 2017 omstreeks 19.05 uur een man zag lopen over de ventweg langs de [straat] te [plaats] . Hij zag dat de man een legergroene buis langs zijn linkerzijde hield met een diameter van ongeveer 10 centimeter. Kort hierna hoorde de getuige een auto hard achteruit rijden. De getuige zag dat de man met de legergroene buis in een Peugeot stationwagen stapte, waarop de auto snel wegreed. De getuige heeft later op internet gezocht naar het voorwerp wat de man vasthield en is ervan overtuigd dat het een bazooka betrof.

Uit nader onderzoek naar diezelfde camerabeelden is gebleken dat dezelfde zilvergrijze Peugeot 308 om 19.16 uur en 19.18 uur wederom voorbij de [adres] reed.

4.3.7.2 29 29 juni 2017

4.3.7.2 29 Beschieting [adres]

De volgende dag heeft [medeverdachte 1] de opdracht van [medeverdachte 5] gekregen om twee handgranaten naar binnen te gooien bij de [adres] te [plaats] . Nadat [medeverdachte 1] aan [medeverdachte 5] had aangegeven dat hij dat zelf niet wilde doen, is [medeverdachte 5] contact gaan opnemen met [medeverdachte 18] , de president van het chapter [plaats] van [motorclub] . [medeverdachte 18] heeft vervolgens twee jongens van zijn chapter naar voren geschoven, namelijk [medeverdachte 2] en [medeverdachte 16] . Ondertussen had [medeverdachte 1] van [medeverdachte 5] begrepen dat de waarschuwing niet met handgranaten moest, maar met een kalasjnikov, waarbij het de bedoeling was dat [medeverdachte 2] als schutter zou fungeren en [medeverdachte 16] als back-up wanneer [medeverdachte 2] zou weigeren om te schieten op de woning. [medeverdachte 1] is vervolgens naar [medeverdachte 18] toegereden in [plaats] , heeft daar [medeverdachte 2] en [medeverdachte 16] opgehaald en is met zijn Peugeot 206 naar de loods in [plaats] gereden. Aldaar hebben ze de Seat Leon gepakt, de telefoons achtergelaten en zijn ze naar [plaats] gereden. Nadat [medeverdachte 1] de juiste woning had aangewezen, zijn [medeverdachte 2] en [medeverdachte 16] de auto uitgestapt en heeft [medeverdachte 2] de woning beschoten. [medeverdachte 1] heeft van [medeverdachte 2] begrepen dat de kalasjnikov na drie of vier schoten bleef hangen. Hierop zijn [medeverdachte 2] en [medeverdachte 16] terug gerend naar de Seat Leon en zijn ze weggereden.

[medeverdachte 1] , [medeverdachte 2] en [medeverdachte 16] zijn vervolgens naar [plaats] gereden. Nadat ze de auto met het wapen erin in een woonwijk hadden geparkeerd, zijn ze naar het centrum van [plaats] gelopen en zijn toen bij een homobar gaan zitten. Met de telefoon van de bar heeft [medeverdachte 1] contact gezocht met [medeverdachte 5] om te laten weten dat de beschieting was gelukt. Verder hebben [medeverdachte 2] en [medeverdachte 16] contact gezocht met hun partners en heeft [medeverdachte 2] geregeld dat ze zijn opgehaald door [F] .

Verder heeft [medeverdachte 1] verklaard dat [medeverdachte 2] later de Seat Leon in [plaats] heeft opgehaald en dat [medeverdachte 2] daarbij het wapen mee naar huis heeft genomen om te bekijken waarom het wapen bleef hangen. Hieruit bleek dat er een kogel vast zat in de loop.

De rechtbank acht deze verklaring van [medeverdachte 1] betrouwbaar, omdat die bevestiging vindt in meerdere bewijsmiddelen. De rechtbank zal dat hieronder nader uitwerken.

De rechtbank vindt hierin bevestiging voor de verklaring van [medeverdachte 1] dat hij in [plaats] is geweest om vast te stellen wat de juiste woning was.

Uit de opmerking “appels aanpakken” en de overige bewijsmiddelen in onderling verband en samenhang bezien leidt de rechtbank af dat wordt gesproken over handgranaten.

Uit screenshots aangetroffen op de onder [medeverdachte 1] inbeslaggenomen Samsung-telefoon blijkt dat zijn Peugeot 206 op 29 juni 2017 te 19.10 uur een snelheidsovertreding heeft begaan ter hoogte van de trajectcontrole A20 [plaats] rechts.

De rechtbank vindt hierin bevestiging voor de verklaring van [medeverdachte 1] dat hij met in ieder geval [medeverdachte 2] vanuit [plaats] naar de loods in [plaats] is vertrokken.

De rechtbank vindt hierin bevestiging voor de verklaring van [medeverdachte 1] dat hij en in ieder geval [medeverdachte 2] hun telefoon in [plaats] hebben achtergelaten.

Nabij de woning aan de [adres] zijn vier hulzen en twee projectielen (manteldelen) aangetroffen. Uit forensisch onderzoek is gebleken dat de vier hulzen van het kaliber 7,62x39mm zijn en dat deze hulzen vermoedelijk zijn verschoten met een semiautomatisch werkend aanvalsgeweer van het type kalasjnikov (AK-47). De twee manteldelen passen bij het kaliber 7,62x39mm.

De rechtbank vindt hierin bevestiging voor de verklaring van [medeverdachte 1] dat [F] [medeverdachte 2] , [medeverdachte 16] en [medeverdachte 1] heeft opgehaald in [plaats] . Het adres [straat] komt overeen met de door [medeverdachte 1] gegeven beschrijving van de plaats waar ze de auto in [plaats] hebben geparkeerd en waar de auto en het wapen later door [medeverdachte 2] zijn opgehaald.

Uit nader onderzoek blijkt dat het vuurwapen op de afbeeldingen een kalasjnikov betreft, waarmee doorgaans munitie met het kaliber 7,62x39mm wordt verschoten. Op de afbeelding is ook een storing te zien. Er is namelijk een patroon aangevoerd, terwijl de huls van een vorig schot is blijven hangen.

Op de voornoemde afbeeldingen van het vuurwapen en de munitie is een houten bruine tafel met een zwarte placemat en de ondergrond daarvan, witte rechthoekige tegels, te zien. Zowel [medeverdachte 1] als [F] herkennen de ondergrond als de woning van de moeder van [F] . [F] herkent ook de tafel en placemat als van haar moeder.

De rechtbank overweegt dat [verdachte] zich daarmee schuldig heeft gemaakt aan medeplegen van uitlokking van bedreiging van de bewoners van de [adres] , zoals dat aan hem ten laste is gelegd als feit 4 nog meer meer subsidiair. De rechtbank zal de tenlastelegging verbeterd lezen, in die zin dat daarin het medeplegen van uitlokking wordt gelezen, zoals dat ook het geval is bij soortgelijke tenlasteleggingen die zien op uitlokking in het onderzoek Eris. Dat sprake is geweest van bedreiging van de bewoners van de [adres] door dreigend een raketwerper te richten op de woning van de [adres] blijkt uit het volgende. De medeverdachten hadden opzet tot het bedreigen van de bewoners van de [adres] en alleen al de omstandigheid dat deze bewoners zullen vernemen dat abusievelijk op een woning in de directe nabijheid van hun eigen woning is gericht met een raketwerper (terwijl hun eigen woning het eigenlijke doelwit was) kwalificeert als een bedreiging met de dood. Uit dit handelen volgt immers vanzelfsprekend dat de redelijke vrees kan ontstaan op de dood, terwijl ook de aanmerkelijke kans is aanvaard dat deze bedreiging de bewoners van het huis dat eigenlijk doelwit was zou bereiken. Zij waren immers al eerder geconfronteerd met een handgranaat die aan het tuinhek van hun woning was bevestigd en zouden daarom terecht de acties die abusievelijk op het verkeerde huis waren gericht, op hun eigen situatie betrekken. [verdachte] heeft deze bedreiging samen met anderen uitgelokt, waarbij zijn aandeel bestond uit het doorsturen van informatie over het te beschieten pand. Zoals hiervoor overwogen kwam de opdracht voor de beschieting uit de organisatie van vermoedelijk [B] , waar [verdachte] blijkens de bewijsmiddelen deel van uitmaakte. Uit de bewijsmiddelen zoals opgenomen onder de deelonderzoeken Mus, Barbera en Charlie blijkt dat de opdrachten en communicatie vanuit vermoedelijk [B] in die periode nog niet rechtstreeks vanuit hem maar via [verdachte] verlopen.

De rechtbank zal [verdachte] vrijspreken van hetgeen aan hem ten laste is gelegd onder feit 5 primair en subsidiair. Niet vastgesteld kan worden dat de medeverdachten opzet hadden (al dan niet in voorwaardelijk zin) op de dood van de bewoners van de [adres] . De bedoeling was immers om een huis te beschieten waarvan het uitgangspunt was dat de bewoners juist niet thuis zouden zijn. Dit uitgangspunt vindt bevestiging in de omstandigheid dat [medeverdachte 1] en de andere uitvoerder zich onmiddellijk terugtrokken toen bleek dat er wel bewoners thuis waren. Van opzet in voorwaardelijke zin is evenmin sprake. Verdachten gingen uit van een te beschieten huis waarvan de bewoners niet thuis zouden zijn. De kans dat toevallig op enig moment iemand zich in een huis bevindt waarvan de bewoners in ieder geval niet thuis zijn, acht de rechtbank onder de gegeven omstandigheden niet zodanig groot dat gesproken kan worden van een aanmerkelijke kans op de dood van een persoon in dat huis.

[verdachte] heeft zich met zijn handelen op 28 juni 2017 ook schuldig gemaakt aan het onder feit 6 nog meer meer subsidiair tenlastegelegde medeplegen van uitlokking van openlijke geweldpleging op 29 juni 2017. Dit vloeit rechtstreeks voort uit de omstandigheid dat [verdachte] ook veroordeeld wordt voor het onder feit 4 tenlastegelegde medeplegen van uitlokken van bedreiging en dat de openlijke geweldpleging daarvan van meet af aan onderdeel zou zijn. De rechtbank zal [verdachte] vrijspreken van hetgeen hem onder feit 6 primair, subsidiair en meer subsidiair alsmede onder feit 7 ten laste is gelegd, omdat van al dan niet voorwaardelijk opzet op de dood (of zwaar lichamelijk letsel) niet is gebleken. Van het onder feit 6 nog meer subsidiair tenlastegelegde medeplegen van openlijk geweld zal [verdachte] ook worden vrijgesproken, omdat zijn feitelijk handelen niet kan worden gekwalificeerd als medeplegen.

Breuk

De rechtbank leidt uit de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen de volgende gang van zaken af.

Op 4 juli 2017 heeft [medeverdachte 5] aan [medeverdachte 1] de parkeerplaats van station [plaats] laten zien en gezegd dat daar iemand zou komen. [medeverdachte 1] heeft van [medeverdachte 5] foto’s van [slachtoffer 1] en het kenteken van de auto waarin [slachtoffer 1] reed via de PGP toegestuurd gekregen. Op 5 juli 2017 heeft [medeverdachte 1] [medeverdachte 2] opgehaald en bevonden zij zich in de middag met de Peugeot 308 en de wapens op de parkeerplaats van station [plaats] . [medeverdachte 1] stond hierbij via de PGP continu in contact met [medeverdachte 5] . [medeverdachte 5] stond op zijn beurt in contact met de lokker die [medeverdachte 5] op de hoogte hield van waar ze op dat moment waren. [medeverdachte 5] stuurde deze informatie vervolgens door naar [medeverdachte 1] . [medeverdachte 1] moest tijdens de uitvoering letten op de Volkswagen Golf van [slachtoffer 1] , maar ook op een witte of grijze bestelbus van de lokker. [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] moesten uitkijken dat ze de lokker niet zouden raken. [slachtoffer 1] en de lokker waren op 5 juli 2017 vertraagd door een file of een ongeluk. [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] hebben twee à drie uur op hem gewacht. Iets voordat de lokker met [slachtoffer 1] op de parkeerplaats zou arriveren, heeft [medeverdachte 1] een valse 112-melding gedaan. Dit om onder de liquidatie uit te komen. [medeverdachte 1] heeft foto’s van de politie die ter plaatse kwam gemaakt om aan [medeverdachte 5] te laten zien dat de liquidatie echt geen doorgang kon vinden. [medeverdachte 1] heeft de auto en wapens toen teruggebracht naar de loods in [plaats] en is met [medeverdachte 2] naar huis gegaan.

Op 6 juli 2017 voerde [medeverdachte 5] via de PGP de druk op [medeverdachte 1] op om te bewerkstelligen dat de liquidatie alsnog zou gebeuren. [medeverdachte 1] heeft toen gezegd dat zijn kinderen ziek waren en dat hij niet kon komen. Ook heeft hij aangegeven dat [medeverdachte 2] niet thuis was en dat de liquidatie daarom geen doorgang kon vinden. [medeverdachte 5] heeft toen nogmaals de druk opgevoerd en heeft gezegd dat het morgen, vrijdag 7 juli 2017, om 15.00 uur echt moest gebeuren. [medeverdachte 5] heeft de Scorpion in de loods in [plaats] gecontroleerd. [medeverdachte 1] heeft verklaard dat hij voelde dat hij er niet onderuit kon, omdat anders zijn familie of kinderen misschien iets zou worden aan gedaan. Hij is die middag nog naar [medeverdachte 2] gereden om hem op de hoogte te brengen.

Op 7 juli 2017 heeft [medeverdachte 1] wederom [medeverdachte 2] opgehaald en zijn ze opnieuw naar de loods gegaan. Daar hebben ze dit keer ook een tweede auto, de Seat, meegenomen. De Peugeot hebben ze in [plaats] geplaatst om als tweede vluchtauto te dienen. Daarna zijn ze met de Seat en de wapens naar de parkeerplaats bij station [plaats] gereden. Dit keer zou de lokker er niet bij zijn. Dezelfde persoon had wel de afspraak gemaakt. [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] waren nog maar net op de parkeerplaats toen [slachtoffer 1] met zijn Volkswagen Golf aan kwam rijden. [medeverdachte 2] is toen uitgestapt met de Scorpion en heeft een aantal schoten op [slachtoffer 1] gelost. Op een gegeven moment deed dit wapen het niet meer. [medeverdachte 2] heeft toen uit de auto het handvuurwapen (Zastava) gepakt, is teruggelopen naar [slachtoffer 1] en heeft opnieuw schoten op hem afgevuurd. [medeverdachte 2] is daarna op de achterbank van de Seat gaan liggen. Dit zodat het leek alsof er maar één persoon in de auto zat. [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] zijn toen vanaf station [plaats] weggereden naar [plaats] , alwaar de Peugeot stond geparkeerd. Ze hebben de wapens in de Seat laten liggen en [medeverdachte 1] heeft de Seat met benzine uit een jerrycan besprenkeld. Hij had echter geen vuur bij zich. Ook bleek er een getuige in de buurt te staan die hun richting op keek. Dit heeft gemaakt dat [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] de Seat niet in brand hebben gestoken. Van [plaats] zijn ze vervolgens met de Peugeot terug naar de loods in [plaats] gereden. Daar hebben ze gewacht totdat [medeverdachte 14] thuiskwam. Toen [medeverdachte 1] tegen hem zei dat ze net een liquidatie hadden gepleegd, vroeg [medeverdachte 14] of [slachtoffer 16] was gedaan. [medeverdachte 1] heeft verklaard dat de opdracht tot het liquideren van [slachtoffer 16] via [medeverdachte 14] bij [medeverdachte 5] is uitgezet. [medeverdachte 1] heeft aan [medeverdachte 14] verteld dat de persoon die hij en [medeverdachte 2] dood hadden moeten schieten niet [slachtoffer 16] maar iemand anders was. [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] hebben vervolgens bij [medeverdachte 14] thuis gezeten die hen heeft gekalmeerd na het plegen van de liquidatie. Daar hebben zij gebruik gemaakt van de telefoon van [medeverdachte 14] . [medeverdachte 2] heeft zijn vriendin, [F] , gebeld om hem op te halen. Zij is later op de avond [medeverdachte 2] vlakbij de loods op komen halen. [medeverdachte 1] is met zijn eigen auto naar huis gegaan.

Op 8 juli 2017 heeft [medeverdachte 1] bij [medeverdachte 5] in [plaats] het geld voor de liquidatie van [slachtoffer 1] opgehaald. Dit geld werd door [O] , een lid van [motorclub] , op de motor naar [plaats] gebracht, die het had opgehaald in [plaats] . Dit was € 80.000,-. [medeverdachte 1] heeft hiervan € 10.000,- ontvangen. Hij heeft ook € 10.000,- voor [medeverdachte 2] meegekregen en aan hem gegeven.

De rechtbank acht deze verklaring van [medeverdachte 1] betrouwbaar, omdat die bevestiging vindt in meerdere bewijsmiddelen. De rechtbank zal dat hieronder nader uitwerken.

Deze Seat werd om 15.55 uur aangetroffen in [plaats] . Naast de Seat lag een jerrycan op de grond.

De Seat is op 21 juni 2017 in [plaats] gestolen. [medeverdachte 1] heeft verklaard dat hij deze Seat ook bij het schieten op een woning in [plaats] heeft gebruikt. Dit heeft plaatsgevonden op 29 juni 2017. Verder heeft [medeverdachte 1] verklaard dat hij anderhalf uur op [bijnaam 1] heeft moeten wachten toen hij deze auto in [plaats] op is gaan halen en dat hij de auto direct daarna naar de loods in [plaats] heeft gebracht. Uit de historische verkeersgegevens van het telefoonnummer van [medeverdachte 1] blijkt dat dit nummer in de periode van 21 juni tot en met 29 juni 2017 enkel op 24 en 25 juni 2017 in [plaats] heeft aangestraald. Op 24 juni 2017 straalde [medeverdachte 1] slechts kort in [plaats] aan en 48 minuten daarna in [plaats] . De reistijd tussen deze twee masten is 44 minuten. De rechtbank concludeert dat dit beeld van aanstralen past bij een doorgaande weg van [plaats] naar [plaats] . Op 25 juni 2017 heeft de telefoon van [medeverdachte 1] een uur en veertien minuten in [plaats] heeft aangestraald. Daarna verplaatst het toestel van [medeverdachte 1] zich naar [plaats] . Rondom deze periode belt [bijnaam 1] naar [medeverdachte 1] en vice versa.

De rechtbank constateert dat de gegevens van 25 juni 2017 passen bij de verklaring van [medeverdachte 1] over het ophalen van deze auto in [plaats] en het direct daarna wegbrengen van deze auto naar [plaats] .

In de Seat werden een Scorpion met patroonmagazijn, een Zastava met patroonmagazijn en een demper die op de Zastava past aangetroffen. Op de parkeerplaats bij station [plaats] zijn kogels en hulzen aangetroffen. Er werd een wapen- en munitievergelijkendonderzoek met de in [plaats] aangetroffen munitie en de in de Seat aangetroffen wapens gedaan. Daaruit volgt dat de aangetroffen munitie verschoten is met beide aangetroffen wapens. Op ruwe delen van de Scorpion is DNA-materiaal aangetroffen van [medeverdachte 5] . Dit past bij de verklaring van [medeverdachte 1] dat [medeverdachte 5] op 6 juli de Scorpion in de loods in [plaats] heeft gecontroleerd.

Op 17 juli 2017 werd er in [plaats] een Peugeot 308 stationwagen met kentekenplaten [kenteken] aangetroffen. Op deze kentekenplaten ontbraken de lamineercode en het fabrikantstempel. Deze platen waren dus vals. Uit het chassisnummer werd afgeleid dat het originele kenteken van dit voertuig [kenteken] is. Dit voertuig is tussen 18 en 19 mei 2017 in [plaats] gestolen. Op de achterkant van één van deze kentekenplaten zijn vingerafdrukken aangetroffen van [medeverdachte 2] .

In de Seat Leon werd DNA-materiaal van [medeverdachte 2] aangetroffen op de sleutel uit het contact, de hoofdsteun van de bestuurdersstoel, de hoofdsteun van de achterbank rechts, de hoofdsteun van de achterbank midden, de hoofdsteun van de bijrijdersstoel, de paneelgreep van het portier rechts voor, de paneelgreep van het portier links voor, de grendel aan de binnenzijde van het portier links achter en de grendel aan de binnenzijde van het portier rechts voor. Ook werd zijn DNA-materiaal aangetroffen op de jerrycan naast de Seat. Op de in de Seat aangetroffen wapens werd DNA-materiaal van [medeverdachte 2] aangetroffen op de Scorpion, Zastava en demper. In de Peugeot 308 werd DNA-materiaal van [medeverdachte 2] aangetroffen op het portier rechts achter, het portier links voor, het stuur rondom, de versnellingspook, de handrem en op de twee schroeven van kentekenplaat [kenteken] achter. In de Peugeot werd een handschoen aangetroffen met daarop eveneens DNA-materiaal van [medeverdachte 2] .

In november 2017 heeft een verbalisant dit voertuig op het woonwagenkamp gelegen aan de [adres] te [plaats] zien staan. Dit voertuig stond ten tijde van 5 juli 2017 op naam van [I] die eigenaar is van het bedrijf [bedrijf 1] Dit bedrijf had met [K] , woonachtig op het kamp, een verhuurovereenkomst voor dit voertuig gesloten. [K] heeft verklaard dat de [bijnaam 2] een keer de Kangoo heeft meegenomen en dat dat ging om een waterscooter. De [bijnaam 2] is door hem beschreven als een lange, slanke, blanke man met kort bruin of zwart haar.

Naar aanleiding van de reisbewegingen van de telefoons van [slachtoffer 1] , de locatiegegevens van de genomen foto’s en de afspraak in [plaats] werden de mastgegevens van 5 juli 2017 van de locaties [plaats] , [plaats] en [plaats] opgevraagd. Daaruit bleek dat er over masten in [plaats] in de periode dat [slachtoffer 1] daar is geweest 21 verschillende PGP-toestellen naar voren kwamen. Uit de gegevens van deze toestellen bleek dat er één toestel was dat op 5 juli 2017 tussen 13.52 uur en 20.21 uur hetzelfde traject aflegt als de toestellen van [slachtoffer 1] en als de Renault Kangoo. Dit betrof een PGP-toestel met IMEI-nummer [IMEI-nummer ] .

Het toestel [IMEI-nummer ] is op 8 juli 2017 om 00.02 uur, enkele uren na de moord op [slachtoffer 1] , uit het netwerk gegaan en daarna niet meer gebruikt. Uit analyse bleek dat dit toestel tijdens de nacht veelal op de mast [adres] te [plaats] aanstraalde. Het toestel begint of eindigt ook vaak op deze mast. Hieruit kan worden opgemaakt dat de gebruiker van dit toestel destijds in de directe omgeving van deze mast woonachtig was. In de nacht van 6 op 7 juli 2017 heeft dit toestel zich van [plaats] naar [plaats] en weer terug verplaatst. Binnen dat tijdsbestek zijn er vier voertuigen over dit traject op de A2 gereden. Eén daarvan is een BMW 330E met het kenteken [kenteken] , op naam van [bedrijf 2] B.V. en verhuurd aan [L] . Op 6 juli 2017 heeft deze BMW eveneens een traject afgelegd dat past bij een verplaatsing van PGP-toestel [IMEI-nummer ] .

Omdat het telefoonnummer van [L] in de relevante periode voornamelijk aanstraalde in zijn woonplaats [plaats] , gaat de rechtbank ervan uit dat een ander persoon dan [L] gebruik heeft gemaakt van de BMW 330E. De lokker heeft dus zowel contact met de personen woonachtig op het woonwagenkamp als met [L] . Uit een vergelijking van de historische verkeersgegevens van de telefoonnummers van deze personen kwam één contact naar voren, namelijk het nummer [telefoonnummer] . [medeverdachte 15] heeft verklaard dat dit zijn telefoonnummer is. [medeverdachte 15] is woonachtig in [plaats] en hij heeft verklaard dat zijn bijnaam [bijnaam 2] is. Zijn vriendin heeft via haar nicht in de periode van 2 tot en met 9 juli 2017 vier verkeersboetes die zijn gereden met de BMW 330E betaald. In een telefoon van [slachtoffer 1] stond een telefoonnummer van [medeverdachte 15] opgeslagen onder de naam ‘ [bijnaam 2] supermn’.

Uit de historische verkeersgegevens blijkt dat er geen afwijkende locatiegegevens voor het telefoonnummer [telefoonnummer] en het PGP-toestel [IMEI-nummer ] in de periode van 4 juli 2017 tot en met 8 juli 2017 kunnen worden vastgesteld. De rechtbank gaat er op basis van het voorgaande van uit dat [medeverdachte 15] de gebruiker is geweest van het telefoonnummer [telefoonnummer] , het PGP-toestel [IMEI-nummer ] en de BMW 330E. Ook gaat de rechtbank ervan uit dat [medeverdachte 15] op 5 juli 2017 de Renault Kangoo heeft geleend teneinde de waterscooter van het kamp naar [plaats] te vervoeren. Hoewel de kans op het sporenbeeld volgens het rapport van het NFI van 21 november 2018 even groot is bij de hypothese dat [medeverdachte 15] en [slachtoffer 1] zich bij elkaar bevonden in één voertuig als bij de hypothese dat ze zich in aparte voertuigen in elkaars directe omgeving bevonden, is er uit het genoemde ARS-camerabeelden onderzoek geen tweede voertuig naar voren gekomen dat een vergelijkbare route als de Renault Kangoo heeft afgelegd. Anders dan door de verdediging is bepleit concludeert de rechtbank dat [medeverdachte 15] voorafgaande aan het moment dat [slachtoffer 1] geliquideerd zou moeten worden op 5 juli 2017 met [slachtoffer 1] samen is geweest en dat hij, conform de verklaring van [medeverdachte 1] over de lokker, reed in een grijze bestelbus.

Op 5 juli 2017 tussen 12.16 uur en 12.45 uur heeft [medeverdachte 15] de BMW 330E van [plaats] naar het kamp in [plaats] gebracht. Om 12.36 uur vindt het laatste contact plaats met het telefoonnummer [telefoonnummer] . Vanaf 12.43 uur (twee minuten voor aankomst op het kamp) is dit nummer uitgeschakeld of staat het in vliegtuigmodus. Om 13.30 uur vertrekt de BMW naar [plaats] , tezamen met de telefoons van twee kampbewoners en [K] , de huurder van de Renault Kangoo. PGP-toestel [IMEI-nummer ] straalt om 13.21 uur aan op een mast nabij het kamp. Om 13.52 uur straalt het PGP-toestel aan op een mast nabij de woning van [medeverdachte 15] in [plaats] of station [plaats] . De rechtbank leidt hieruit af dat anderen dan [medeverdachte 15] met de BMW naar [plaats] zijn gegaan en dat [medeverdachte 15] met de Renault Kangoo terug naar [plaats] is gereden.

Om 14.16 uur heeft [slachtoffer 1] zijn Volkswagen Golf bij station [plaats] geparkeerd. Om 14.35 uur heeft hij drie foto’s gemaakt van een waterscooter op het woonwagenkamp. De rechtbank leidt hieruit af dat [slachtoffer 1] bij station [plaats] door [medeverdachte 15] is opgehaald en dat [slachtoffer 1] en [medeverdachte 15] , gelet op het tijdsverloop en de afstand tussen [plaats] en [plaats] , direct naar het kamp zijn gereden. Daarna zijn ze naar [plaats] en [plaats] gegaan, om vervolgens langs [plaats] terug naar [plaats] te rijden. Om 19.42 uur reed [slachtoffer 1] vanaf station [plaats] terug in zijn Volkswagen Golf. Omstreeks 20.08 uur werd het telefoonnummer [telefoonnummer] weer ingeschakeld. Dit toestel straalde toen aan op een mast in de buurt van het woonwagenkamp in [plaats] . Om 22.51 uur reed de BMW, tezamen met de [telefoonnummer] en [IMEI-nummer ] , vanaf het kamp naar de woning van [medeverdachte 15] in [plaats] .

Op 7 juli 2017 beschikte [medeverdachte 15] weer over de BMW. [medeverdachte 1] heeft verklaard dat op 7 juli 2017 de lokker er niet bij zou zijn, maar dat de lokker wel om 15.00 uur met [slachtoffer 1] had afgesproken op dezelfde plek. Getuige [getuige 3] heeft verklaard dat [slachtoffer 1] op 7 juli 2017 om 16.00 uur een afspraak had in [plaats] en eerst nog langs [plaats] moest. In de ochtend van 7 juli 2017 stond de BMW in de directe omgeving van de woning van [medeverdachte 15] geparkeerd. De toestellen [telefoonnummer] en [IMEI-nummer ] straalden aan op een mast nabij de woning van [medeverdachte 15] . Om 12.42 uur reed de BMW naar het kamp in [plaats] . De toestellen [telefoonnummer] en [IMEI-nummer ] straalden aan op een mast nabij het kamp in [plaats] . Om 14.52 uur reed de BMW naar [plaats] . Daar vonden er uitgaande sessies plaats met zowel de [telefoonnummer] en [IMEI-nummer ] om respectievelijk 15.08 uur en 15.14 uur. Om 15.21 uur bleek het toestel [telefoonnummer] te zijn uitgeschakeld of in vliegtuigmodus te zijn gezet. De rechtbank constateert dus dat dit tussen 15.08 uur en 15.21 uur heeft moeten plaatsvinden. Om 15.20 uur reed de BMW via de A2 in de richting van station [plaats] . Om 15.00 uur is [slachtoffer 1] daar neergeschoten. Hij is pas om 15.45 uur naar het […] vervoerd. Om 15.32-15.33 uur reed de BMW langs de parkeerplaats van station [plaats] . De BMW reed vervolgens zonder enige tussenstop via de N402 terug naar het kamp in [plaats] waar de BMW om 15.57 uur aan komt. Daar bleef de BMW twee minuten, voordat het voertuig naar dezelfde plek als eerder in [plaats] reed waar het om 16.09 uur aankwam. Om 16.11 uur vond er weer uitgaand contact plaats met het telefoonnummer [telefoonnummer] . De rechtbank constateert dat het toestel dan kennelijk weer is aangezet.

[medeverdachte 1] heeft verklaard dat de groep van [B] de voertuigen, wapens en lokkers voor de liquidaties regelde. Ondersteuning voor deze verklaring vindt de rechtbank in een PGP-chatgesprek tussen ‘ [PGP gebruikersnaam 1 medeverdachte 5] ’, veredeld als [medeverdachte 5] , en ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] ’, veredeld als [verdachte] , van 9 juli 2017. In dit chatgesprek stuurt [verdachte] naar [medeverdachte 5] dat hij de lokkers, spotters, fietsen en ijzers betaalt.

In de woning van [C ] werd een administratie van simkaarten en PGP-toestellen aangetroffen. In deze administratie stond een simnummer weergegeven dat in combinatie met een bepaald IMEI-nummer is gebruikt. Het PGP-toestel met dit IMEI-nummer is op 4 juni 2017 inbeslaggenomen onder [medeverdachte 15] . Uit deze administratie valt volgens bijlage 3 (veredelingen en identificaties) ook af te leiden dat er PGP-toestellen zijn verstrekt aan ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] ’ en ‘ [PGP gebruikersnaam medeverdachte 6] ’. [C ] is verdachte in het onderzoek 09Kreta (liquidatie van [M] in 2016). [B] is in dit onderzoek ook verdachte. De rechtbank leidt hieruit af dat [medeverdachte 15] in ieder geval in de periode voor de moord op [slachtoffer 1] over een PGP-toestel beschikte dat afkomstig was van de groep van vermoedelijk [B] .

Op een device van [medeverdachte 5] is er een PGP-chatgesprek aangetroffen van 6 juli 2017 gevoerd tussen een persoon van wie de naam deels te lezen valt, namelijk ‘…der’, en [verdachte] . Gelet op de bevindingen in bijlage 3 (veredelingen en identificaties) gaat de rechtbank ervan uit dat ‘…der’ [PGP gebruikersnaam 1 medeverdachte 5] en dus [medeverdachte 5] is. In dit chatgesprek stuurt [verdachte] een bericht van ‘ [PGP gebruikersnaam B 1] ’, vermoedelijk [B] , door “Luister het kan wanneer staan ze daar we gaan zeggen kom daar zeg jij een tijd dan is hij daar wij zijn er niet lange laat hem even wachte maar zorg echt bro dat het niet”. [medeverdachte 5] stuurt hierop dat hij er ‘morgen 1000% is’.

Uit een sfeerproces-verbaal blijkt dat [medeverdachte 15] in de jaren 2016 tot en met 2019 diverse malen, al dan niet in de nachtelijke uren, in huurauto’s op naam van anderen met bakens, PGP-toestellen, SD-kaartjes (al dan niet met foto’s van personen, voertuigen en kentekens daarop), een camera, verrekijkers, bivakmutsen, zaklampen, een app ‘Track it’ en een Blu Eye die tijdig waarschuwt als er hulpdiensten naderen, werd aangetroffen. Ook zijn bij hem diverse (zeer) grote geldbedragen en dure horloges aangetroffen en bleek zijn huurwoning zichtbaar vernieuwd. Dit terwijl [medeverdachte 15] heeft aangegeven geen baan te hebben en dat zijn partner in de thuiszorg werkt. [medeverdachte 15] heeft voor het bezit van deze goederen geen aannemelijke verklaring gegeven. Ook werd hij eind 2017 tweemaal in een voertuig met [J] aangetroffen. [J] wordt in het onderzoek Marengo, waarin de vermeende criminele organisatie rondom [B] centraal staat, vervolgd.

Op 7 juli 2017 werd er tussen 18.29 uur en 21.16 uur met het telefoonnummer van [medeverdachte 14] negentien keer naar telefoonnummer van [medeverdachte 2] en de familie van [medeverdachte 2] gebeld en werd op deze telefoon van [medeverdachte 14] op internet gezocht naar informatie over een schietincident op station [plaats] . Voor 7 juli 2017 werd er nooit naar nummers van (familie van) [medeverdachte 2] gebeld. Tussendoor werd er met het toestel van [medeverdachte 14] naar twee contacten van [medeverdachte 14] zelf gebeld. De rechtbank leidt hieruit af dat zowel [medeverdachte 14] zelf als [medeverdachte 2] (en [medeverdachte 1] ) gebruik hebben gemaakt van het toestel van [medeverdachte 14] en dat zij dus met elkaar in (fysiek) contact zijn geweest in de woning van [medeverdachte 14] en dat daarbij de liquidatie van [slachtoffer 1] ter sprake is gekomen.

Op 27 april 2017 vindt er een PGP-chatgesprek plaats tussen [medeverdachte 5] en [verdachte] . [verdachte] zegt tegen [medeverdachte 5] dat hij [slachtoffer 1] moet lokken. [medeverdachte 5] antwoordt hierop “Al die namen die jullie me zeggen checc ik”.

Op 5 juli 2017 stuurt [medeverdachte 5] “Begrijp dit ook niet meer”, “W(…) perfect dit was”. [verdachte] stuurt een grotendeels onleesbaar bericht van een ander door. Dit doorgestuurde bericht is om 19.2x verstuurd. Uit de verklaring van [medeverdachte 1] blijkt dat de bestelbus erg vertraagd was in verband met een file of een ongeluk. Om 19.37 uur heeft [medeverdachte 1] met 112 gebeld om onder de liquidatie uit te komen.

Op 6 juli 2017 stuurt [verdachte] het eerdergenoemde bericht van ‘ [PGP gebruikersnaam B 1] ’, vermoedelijk [B] , door over [bijnaam 2] die hem laat wachten. Ook stuurt [verdachte] een bericht van ‘ [PGP gebruikersnaam B 1] ’ door dat [medeverdachte 5] een tijd moet geven als hij heel zeker is en dat ze daar dan moeten staan. Als die hond aan komt, moet hij meteen weg.

Op 7 juli 2017 stuurt [medeverdachte 5] om 15.22 uur aan [verdachte] berichten van een ander door dat de “Aktie al is gebeurd”, “Branden alleen niet gelukt”.

Op 8 juli 2017 heeft [medeverdachte 5] het tegen [verdachte] over “die man van gisteren”. [verdachte] stuurt dan een bericht van ‘ [PGP gebruikersnaam B 1] ’, vermoedelijk [B] , door dat luidt “ Sir onze vyanden zyn onze vyanden we ruimen voor niemand iets op puur onze dingen laat dat duidelyk zyn sir u weet dit zyn geen spelletjes en met dood spelen of andere helpen doen we nooit! Die [slachtoffer 1] is onze vyand al sinds lang met ze grote bek”.

De rechtbank leidt hieruit af dat [medeverdachte 5] de naam van [slachtoffer 1] van de opdrachtgever door heeft gekregen en dat hij zijn opdrachtgever op de hoogte houdt van de voortgang van de liquidatie.

[medeverdachte 1] heeft verklaard dat hij het geld voor de liquidatie van [slachtoffer 1] bij [medeverdachte 5] in [plaats] heeft opgehaald op 8 juli 2017. Tussen 16.18 uur en 16.43 uur straalde het toestel van [medeverdachte 1] aan in [plaats] . Het toestel van [medeverdachte 5] straalde tussen 12.29 uur en 16.40 uur masten in de omgeving van zijn woning in [plaats] aan.

Subsidiair heeft de verdediging zich op het standpunt gesteld dat de gefilmde berichten een te gefragmenteerd beeld geven met te veel hiaten, zodat er geen bewijs is voor strafbare betrokkenheid van [verdachte] . De rechtbank overweegt dat zij zich ervan bewust is dat de gefilmde berichten niet een volledig beeld geven van alles wat er mogelijk besproken is door de betrokkenen, en gebruikt deze berichten dan ook alleen voor zover deze voldoende duiding krijgen door deze in samenhang te bezien met andere bewijsmiddelen.

De rechtbank leidt uit de gebezigde bewijsmiddelen af dat [verdachte] zich schuldig heeft gemaakt aan het medeplegen van de moord op [slachtoffer 1] op 7 juli 2017 in [plaats] . Uit de deelonderzoeken Mus, Barbera en Arford blijkt dat [verdachte] zich samen met de criminele organisatie van vermoedelijk [B] bezig hield met het uitlokken van [medeverdachte 5] tot het plegen van liquidaties. Uit het samenstel van gedragingen in het deelonderzoek Breuk blijkt echter dat de betrokkenheid van [verdachte] bij de uitvoering van de moord verder strekte dan slechts de uitlokking vooraf en de betaling achteraf. Uit het bericht van 27 april 2017 blijkt dat [verdachte] daar al met [medeverdachte 5] over het lokken van [slachtoffer 1] spreekt. [medeverdachte 1] heeft verklaard dat de organisatie van [B] alles regelt, de gestolen auto’s, de wapens en de lokkers. Dat dit in het deelonderzoek Breuk ook daadwerkelijk is gebeurd en dat [verdachte] daaraan een significante bijdrage leverde, vindt bevestiging in de chat van [verdachte] van 9 juli 2017 dat hij eigenlijk al het werk doet: “ik betaal lokkers spotters alles bro fietsen ijzers.” [verdachte] werd direct op de hoogte gebracht dat het op 5 juli 2017 niet gelukt was en stuurde op 6 juli 2017 berichten door van vermoedelijk [B] over een nieuwe afspraak die gemaakt moest worden. [medeverdachte 5] gaf in de chat aan dat het 6 juli 2017 stroef ging maar ‘morgen 1000%’ en vroeg [verdachte] of hij het bericht doorstuurde. [verdachte] stuurde vervolgens een bericht van ‘ [PGP gebruikersnaam B 1] ’, vermoedelijk [B] , door dat [medeverdachte 5] een tijd moet geven als hij heel zeker is en dat ze daar dan moeten staan. “Als die hond aan komt, moet hij meteen weg.”

Op 7 juli 2017 rapporteerde [medeverdachte 5] om 15.21 uur en 15.22 uur aan [verdachte] dat de actie gelukt was, maar het branden niet. [verdachte] reageerde door [medeverdachte 5] sterkte te wensen. Op 8 juli 2017 heeft [verdachte] de beloning voor de moord uitbetaald aan [medeverdachte 5] .

Bovenstaande omstandigheden leveren een zodanig significante bijdrage van [verdachte] aan de uitvoering van de moord op dat deze de kwalificatie medeplegen van de moord rechtvaardigt. Uit het voorgaande volgt ook dat er bij [verdachte] sprake is geweest van voorbedachte raad om [slachtoffer 1] van het leven te beroven. Er was sprake van kalm beraad en er zijn vele momenten geweest waarop van het plan kon worden afgezien.

De rechtbank hanteert het volgende juridisch kader. Onder een organisatie moet worden verstaan een samenwerkingsverband tussen tenminste twee personen met een zekere duurzaamheid en structuur. Niet vereist is dat daarbij komt vast te staan dat elke deelnemer aan deze organisatie moet hebben samengewerkt met, althans bekend moet zijn geweest met alle andere deelnemers, of dat de samenstelling van het samenwerkingsverband steeds dezelfde is (zie Hoge Raad 22 januari 2008, ECLI:NL:HR:2008:BB7134). Het oogmerk van de organisatie moet gericht zijn op het plegen van meer misdrijven (zie Hoge Raad 15 juni 2010, ECLI:NL:HR:2010:BK6148). Oogmerk op het plegen van één misdrijf is dus onvoldoende. Voor het bewijs van dat oogmerk – waartoe ook het naaste doel dat de organisatie nastreeft moet worden gerekend – zal onder meer betekenis kunnen toekomen aan misdrijven die in het kader van de organisatie reeds zijn gepleegd, aan het meer duurzaam of gestructureerde karakter van de samenwerking, zoals daarvan kan blijken uit de onderlinge verdeling van werkzaamheden of onderlinge afstemming van activiteiten van deelnemers binnen de organisatie met het oog op het bereiken van het gemeenschappelijke doel van de organisatie, en, meer algemeen, aan de planmatigheid of stelselmatigheid van de met het oog op dit doel verrichte activiteiten van deelnemers binnen de organisatie (zie Hoge Raad 15 mei 2007, ECLI:NL:HR:2007:BA0502).

Op grond van de inhoud van de bewijsmiddelen in de diverse deelonderzoeken en hetgeen daarover in het kader van de verschillende deelonderzoeken is overwogen, alsmede op grond van de aanvullende bewijsmiddelen voor de criminele organisatie en bijlage 3 bij dit vonnis (veredelingen en identificaties) komt de rechtbank tot de conclusie dat er sprake was van een duurzaam en gestructureerd samenwerkingsverband dat zich gedurende meer dan een jaar, in wisselende samenstelling, maar met een vaste kern, heeft beziggehouden met het plegen van liquidaties, dan wel voorbereidingen daartoe, alsmede het bezit van vuurwapens en munitie.

Aan deze criminele organisatie namen twee organisaties deel . Een organisatie van vermoedelijk [B] , waarvan [verdachte] en [medeverdachte 6] deel uitmaakten en de organisatie waarin [medeverdachte 5] de spilfunctie had. De eerste organisatie hanteerde een dodenlijst en besteedde de uitvoering van deze liquidaties uit aan de organisatie van [medeverdachte 5] . Bij de uitvoering van deze liquidaties was sprake van een nauwe samenwerking tussen beide organisaties. De organisatie van vermoedelijk [B] bepaalde de beoogde slachtoffers, zorgde voor de wapens (ijzers), de auto’s (fietsen) en de lokkers. [medeverdachte 5] zorgde voor de schutters (heads) uit zijn eigen omgeving, ofwel vanuit de [naam 3] ofwel vanuit de nieuw opgerichte motorclub [motorclub] . De moord op [slachtoffer 16] (deelonderzoek Langenhorst) betreft een liquidatie waarbij de organisatie van [medeverdachte 5] niet in opdracht van vermoedelijk [B] heeft gewerkt, maar in opdracht van een andere, niet nader bekend geworden criminele groepering. Ook in die zaak is in ieder geval de criminele organisatie van [medeverdachte 5] als zodanig betrokken bij de uitvoering van de moord. Ook de moord op [slachtoffer 17] (deelonderzoek Lis) betreft een liquidatie waarvan de opdrachtgever onbekend is gebleven, maar daarvoor geldt in ieder geval dat ook deze liquidatie is uitgevoerd door de organisatie van [medeverdachte 5] . In deze twee onderzoeken is de criminele organisatie dus anders samengesteld.

De rechtbank benadrukt daarbij dat de organisatie van [medeverdachte 5] weliswaar deels bestond uit mensen die ook lid waren van [motorclub] , maar daarmee niet gelijkgesteld kan worden. De vraag of [motorclub] al dan niet een criminele organisatie is, is in het Eris-proces niet aan de orde.

Veelzeggend over het professionele karakter van de criminele organisatie zijn de eigen woorden van [medeverdachte 5] tegen [medeverdachte 6] in februari 2017 over de overname van de liquidatiewerkzaamheden van medeverdachte [medeverdachte 3] : “Ik zei geef die BV over”. In december 2017 spraken [medeverdachte 5] en [verdachte] over het verder professionaliseren van hun organisatie, de taakverdeling en de vergroting van de efficiëntie van hun bedrijfsplan in 2018.

De leden van de organisatie maakten gebruik van PGP-toestellen om heimelijk met elkaar te kunnen communiceren. Ook maakten zij gebruik van (automatische) vuurwapens, (gestolen) voertuigen, valse kentekenplaten en lokkers, zoals in de afzonderlijke deelonderzoeken bewezen is verklaard. Zij werden voor hun werkzaamheden door de organisatie betaald.

Dat het oogmerk van de organisatie niet alleen zag op moord en de voorbereiding daarvan, maar ook op het bezit van vuurwapens en munitie, volgt reeds uit het feit dat voor liquidaties wapens en munitie noodzakelijk zijn. Hierbij roept de rechtbank in herinnering dat volgens vaste rechtspraak van de Hoge Raad tot het oogmerk van de organisatie ook moet worden gerekend het naaste doel dat de organisatie nastreeft. Het plegen van liquidaties heeft als noodzakelijk, en daarmee door de organisatie gewild gevolg, dat tevens overtredingen van de Wet wapens en munitie worden begaan.

De verdediging heeft betoogd dat [verdachte] niet behoort tot de criminele organisatie die de officier van justitie heeft bedoeld ten laste te leggen, namelijk [motorclub] . Verder heeft de verdediging betoogd dat, nog afgezien van de vraag of [verdachte] daartoe behoorde, de criminele organisatie van [B] niet wordt vervolgd in Eris, zodat een vrijspraak moet volgen.

De rechtbank volgt de verdediging hierin niet. Zoals meermalen is overwogen staat de criminele organisatie waar het in deze zaak om gaat niet gelijk aan [motorclub] . Het is dus ook niet relevant of [verdachte] al dan niet lid was van deze motorclub. Dat [verdachte] heeft behoord tot de hiervoor omschreven criminele organisatie en dat hij wist dat deze organisatie het plegen van liquidaties en aanverwante misdrijven tot oogmerk had, volgt naar het oordeel van de rechtbank genoegzaam uit hetgeen hiervoor is overwogen in de deelonderzoeken Eend, Mus, Barbera, Charlie17, Gezicht en Breuk. Tevens heeft de rechtbank de aanvullende bewijsmiddelen ten aanzien van de criminele organisatie in haar oordeel betrokken.

De rechtbank acht bewezen dat [verdachte] vanaf februari 2017 (deelonderzoek Eend) tot en met 21 november 2018 (de landelijke klapdag in onderzoek Eris) als leider heeft deelgenomen aan de criminele organisatie. In de samenwerking met [medeverdachte 5] was een duidelijke taakverdeling zichtbaar. [medeverdachte 5] vervulde een leidinggevende rol bij het verder uitzetten van de liquidatieopdrachten bij andere deelnemers aan de criminele organisatie en regisseerde de liquidaties tot in detail, terwijl [medeverdachte 6] en [verdachte] in opdracht van vermoedelijk [B] de opdrachten voor de liquidaties aan [medeverdachte 5] gaven, wapens, auto’s en lokkers regelden en verantwoordelijk waren voor de financiën. Op het moment dat [medeverdachte 6] vanaf april 2017 buiten beeld raakt in de chats werkte [verdachte] met [medeverdachte 5] nauw samen aan de doelstelling van de criminele organisatie en fungeerde hij als tussenpersoon tussen vermoedelijk [B] en [medeverdachte 5] door het doorsturen van berichten via PGP-telefoons. In de door de organisatie van vermoedelijk [B] aan [medeverdachte 1] verstrekte PGP-telefoons stonden de PGP-accounts van [medeverdachte 6] (‘ [PGP gebruikersnaam medeverdachte 6] ’) en [verdachte] (‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] ’) voorgeprogrammeerd. [verdachte] is ook het aanspreekpunt voor [medeverdachte 5] en trad sturend op bij bijvoorbeeld afspraken over geld en afspraken over ieders verantwoordelijkheid.

Ernst van de feiten

Het draait in de zaak Eris om een criminele organisatie, gericht op het plegen van moorden, het voorbereiden van moorden en het bezit van vuurwapens en munitie. De strafwaardigheid van deelneming aan een criminele organisatie wordt bepaald door het ontwrichtende karakter daarvan voor de openbare orde én de (daarmee samenhangende) aard van de misdrijven die worden beoogd. Binnen de hier aan de orde zijnde criminele organisatie zijn meerdere buitengewoon ernstige en schokkende feiten begaan. Door (leden van) de organisatie zijn vijf afzonderlijke liquidaties gepleegd. Daarnaast zijn er voorbereidingen getroffen om elf andere personen te liquideren.

De wijze waarop de organisatie opereerde is zonder meer professioneel te noemen. Binnen de organisatie ging een dodenlijst rond met namen van de verschillende doelwitten. Door [verdachte] en [medeverdachte 6] werden namens vermoedelijk [B] opdrachten verstrekt aan [medeverdachte 5] om deze liquidaties te plegen. [medeverdachte 5] liet deze opdrachten vervolgens uitvoeren door leden van zijn organisatie. Hoewel [verdachte] en [medeverdachte 6] in beginsel eerder aan een organisatie van vermoedelijk [B] te linken zijn, werd er ten behoeve van het afwerken van de dodenlijst nauw samengewerkt met [medeverdachte 5] en zijn mannen, zodanig dat zij ook deel uitmaakten van de criminele organisatie waarvan [medeverdachte 5] de spil was. [medeverdachte 6] en [verdachte] regelden namens vermoedelijk [B] de zogenaamde ‘spotters’ (observeerders), de lokkers, de wapens en de gestolen auto’s en [medeverdachte 5] regelde de ‘heads’ (schutters) en de daadwerkelijke voorbereiding en uitvoering van de liquidaties. [medeverdachte 6] en [verdachte] betaalden [medeverdachte 5] voor zijn werkzaamheden, [medeverdachte 5] betaalde daarvan weer zijn mannen. [medeverdachte 5] had verschillende teams/mannen tot zijn beschikking die, al dan niet in wisselende samenstellingen, de “klussen” voor hem oppakten.

Door de leden van de organisatie werd gebruik gemaakt van PGP-toestellen om heimelijk met elkaar te kunnen communiceren. Uit de aangetroffen communicatie doemt een schokkend beeld op van een organisatie die zich fulltime, zo nodig 24 uur per dag, met het plegen van liquidaties bezig hield. In huiveringwekkende berichten werd gesproken over hoe de beoogde doelwitten het beste geliquideerd konden worden (zoals “fiets in de fik met die hond erin”, waarmee bedoeld werd dat iemand in zijn auto verbrand zou worden) en over de hoogte van het te betalen bedrag (“Geef je 70 de hoofd sir ”/”Als je hem dit weekend nog of maandag geef ik je 80 snel zonder gezeik!!!”/”Maar als u uw eigen fietsen yzers alles dan kan ik na 90 sir soms een ton!”). De leden van de organisatie, die zich onbespied waanden, spreken in de berichten gewetenloos over andere (mensen)levens, die in hun ogen kennelijk niets waard zijn.

De wijze waarop de liquidaties werden uitgevoerd is als zeer gewelddadig te kenschetsen. Zo werd, op de openbare weg, soms in het bijzijn van getuigen, gebruik gemaakt van (semi-) automatische wapens waarbij meerdere kogels van dichtbij – onder meer in het hoofd – werden afgevuurd.

Hierbij zijn vijf mensenlevens beëindigd. Vijf mannen, vaders, broers, zoons, partners, vrienden, die een blijvende leegte achterlaten in de levens van de nabestaanden. Hiervan hebben de benadeelden op indrukwekkende wijze getuigd in hun verklaringen: het gemis is er nog elke dag. Jonge kinderen die hun vader nooit zullen leren kennen en ouders die het grootst denkbare verdriet hebben moeten ervaren, namelijk het verlies van hun kind. De wijze waarop ze zijn vermoord maakt dat het verlies nog veel moeilijker te dragen is, bijvoorbeeld door de onbeantwoorde vragen over waarom hun geliefde zoon of broer dood moest en wie daarvoor verantwoordelijk is.

Daarnaast zijn binnen de organisatie de liquidaties van elf andere personen voorbereid, waarbij het soms heel dicht bij een uitvoering kwam, maar die toch door toeval of fouten niet zijn uitgevoerd. Elf personen die destijds aan de dood ontsnapten. Die nu, voor zover zij niet later alsnog zijn omgekomen, moeten leven met de gedachte dat ze op een dodenlijst stonden en misschien nog wel staan, en nog lang over hun schouder zullen blijven kijken.

Moord behoort tot de ernstigste feiten die in onze strafwetgeving strafbaar zijn gesteld. Een moord in de vorm van een liquidatie geeft aan die ernst een extra lading. De verdachten in Eris hebben allen een al dan niet voorbereidende rol gespeeld bij een of meer liquidaties in Nederland en daarmee bijgedragen aan de publieke onrust en verontwaardiging die bij dit soort ernstige geweldsdelicten ontstaat.

De rechtbank heeft bij het bepalen van de straffen gekeken naar straffen die in andere moordzaken en zaken over voorbereidingshandelingen zijn opgelegd. Hoewel strafzaken zich moeilijk laten vergelijken, kan hieruit wel een zekere lijn worden afgeleid. In dat kader tekent zich een ontwikkeling af naar steeds zwaardere straffen, waarbij twintig jaren gevangenisstraf voor één liquidatie geen uitzondering is, net zoals zes tot acht jaren voor voorbereidingshandelingen. Dit kan worden gezien in het kader van steeds gewelddadiger optreden in het criminele milieu, waarmee de maatschappij in toenemende mate wordt geconfronteerd en de roep om vergelding steeds luider wordt. Het opleggen van straffen dient bij te dragen aan de algemene preventie van strafbare feiten en daarom moet er een zekere afschrikkende werking vanuit gaan. Ook in deze zaak wordt duidelijk gemaakt dat op deze ernstige vormen van ontwrichtend geweld een zeer stevige reactie van de strafrechter volgt. De rechtbank realiseert zich daarbij dat alleen zwaarder straffen de golf van geweld niet tot stoppen kan brengen en dat ook de hoogste straf het leed van de nabestaanden niet kan vergelden.

[verdachte] heeft bijna twee jaren deelgenomen aan de criminele organisatie. Hij had hierin een leidinggevende rol als tussenpersoon tussen vermoedelijk [B] en [medeverdachte 5] . Nadat [medeverdachte 5] aanvankelijk vooral contact had met [medeverdachte 6] is [verdachte] ook deelnemer geworden aan de PGP-gesprekken. Vanaf april 2017 ging het contact vooral tussen [verdachte] en [medeverdachte 5] , totdat [medeverdachte 5] ook direct contact kreeg met vermoedelijk [B] . Dat [verdachte] aanvankelijk vooral boodschappen doorgaf voor vermoedelijk [B] en in mindere mate zelf deelnam aan het gesprek, is daarbij niet van belang.

[verdachte] heeft in genoemde periode samen met anderen de moord op [slachtoffer 2] (deelonderzoek Eend), [slachtoffer 22] (deelonderzoek Mus) en [slachtoffer 10] (deelonderzoek Barbera) geprobeerd uit te lokken, heeft de voltooide moord op [slachtoffer 15] uitgelokt (deelonderzoek Charlie17), een bedreiging en openlijk geweld tegen een woning uitgelokt (deelonderzoek Gezicht) en samen met anderen de moord op [slachtoffer 1] gepleegd (deelonderzoek Breuk). Het uitlokken van dergelijke feiten is door de wetgever even strafwaardig geacht als het plegen van het delict zelf. [slachtoffer 15] is naar [plaats] gelokt en daar in zijn auto op een parkeerplaats met een automatisch wapen meedogenloos in zijn hoofd geschoten. [slachtoffer 1] had eerst op 5 juli 2017 geliquideerd moeten worden, maar nadat [medeverdachte 1] zich had teruggetrokken is hij onder druk gezet om hem op 7 juli 2017 alsnog te vermoorden, hetgeen ook is gebeurd, midden op een parkeerterrein bij station [plaats] op klaarlichte dag en van korte afstand onder het oog van vele getuigen. Het is ontluisterend te lezen hoe [verdachte] en zijn mededaders op deze wijze hebben bijgedragen aan een organisatie die over leven en dood meende te kunnen beschikken. Gelet op de ernst en de hoeveelheid van de feiten komt in beginsel alleen de zwaarst mogelijke straf in aanmerking, de levenslange gevangenisstraf.

Persoon van de verdachte

In de persoonlijke omstandigheden van [verdachte] heeft de rechtbank geen omstandigheid aangetroffen die aanleiding geeft om ondanks alles te denken aan een tijdelijke gevangenisstraf van zeer [bijnaam 2] duur. De rechtbank heeft gekeken naar het strafblad van [verdachte] en geconstateerd dat hij zich niet eerder heeft schuldig gemaakt aan soortgelijke delicten. Dit heeft echter geen matigende invloed op de straf.

[verdachte] heeft meermalen verklaard dat hij de PGP-telefoon met het ‘ [PGP gebruikersnaam verdachte 1] ’-account alleen als vriendendienst onder zich heeft gehad om boodschappen voor iemand anders door te geven en dat hij na half april 2017 geen bemoeienis meer heeft gehad. De boodschappen die hij doorgaf waren niet fraai, maar hij heeft er geen inhoudelijk aandeel in gehad, aldus [verdachte] . De rechtbank is evenwel tot een andere conclusie gekomen, zoals hiervoor is overwogen. Hoewel zijn rol zich zoals genoemd eerst vooral kenmerkt door het doorgeven van berichten voor vermoedelijk [B] , wordt zijn rol belangrijker bij het uit beeld raken van [medeverdachte 6] . Zelf hoefde [verdachte] geen vuile handen te maken, hij is een man die vanuit de organisatie waarvoor hij werkte over voldoende geld beschikte om anderen het vuile werk op te laten knappen. Door [verdachte] werd in de PGP-chats in de nasleep van de moord op [slachtoffer 1] gesproken over de prijs van een leven alsof het niets betekent: “Ik weet niet wat je met hem hebt besproken maar ik betaal lokkers spotters alles bro fietsen ijzers dus ik weet niet wat ie zegt en wij eten niks uit wat jij krijgt heb ik je al gemeld”/”Ja (90 of 100K) als je alles zelf doet maar je hebt uit ervaring nu gezien dat dat niet werkt dsn zijn we 10 jaar verder voor iemand weg s bro en laatst kwam je klagen dat dat niet jullie werk us alleen heads werd gevraagd.”. Het lijkt erop dat het enige motief voor [verdachte] en zijn mededaders [medeverdachte 6] en vermoedelijk [B] macht en wraak was. Er was voldoende geld in kas om de liquidaties door [medeverdachte 5] en zijn mannen uit te laten voeren. Dat [verdachte] mogelijk niet kan verklaren omdat hij zich heeft ingelaten met een criminele organisatie waar praten tot de dood kan leiden , is iets wat voor zijn eigen rekening en risico komt. [verdachte] heeft een partner en een gezin, maar dit is – in het licht van de ernst van de feiten – volstrekt onvoldoende voor matiging van de straf.

Strafmaat

De verdediging van [verdachte] heeft bepleit om geen levenslange gevangenisstraf op te leggen, omdat dit in strijd zou zijn met onder meer artikel 3 EVRM. De rechtbank verwerpt dit verweer. De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 23 april 2019 (ECLI:NL:HR:2019:600) bepaald dat oplegging van een levenslange gevangenisstraf niet in strijd is met artikel 3 EVRM, omdat het Nederlands recht door de regelgeving over de tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf en in het bijzonder het Besluit Adviescollege levenslanggestraften een stelsel van herbeoordeling kent op grond waarvan in zich daarvoor lenende gevallen kan worden overgegaan tot verkorting van levenslange gevangenisstraf.

Sindsdien zijn er wel relevante ontwikkelingen zichtbaar die mogelijk tot een andere conclusie van het Europees Hof van de Rechten van de Mens (hierna: EHRM) en de Hoge Raad zouden kunnen leiden over de vraag of door de nieuwe regelgeving over de tenuitvoerlegging van levenslange gevangenisstraf en het Besluit Adviescollege levenslanggestraften niet alleen de jure maar ook de facto wordt voldaan aan de eisen van het EVRM. Zo zijn er in de afgelopen jaren ondanks een aantal positieve adviezen van het Adviescollege nog geen levenslanggestraften voorwaardelijk in vrijheid gesteld en lijkt er nog geen sprake van een voldoende effectieve rechterlijke toetsing van de beslissingen van de minister dienaangaande. Voorts heeft het EHRM dit voorjaar vragen gesteld aan de Nederlandse regering over de stand van zaken en de voortgang van de mogelijkheden van levenslanggestraften om na afloop van maximaal 25 jaren te laten toetsen of hun straf nog voortgezet moet worden. De minister voor Rechtsbescherming heeft de Tweede Kamer op 21 februari 2022 laten weten dat hij zijn beleidsnota over de levenslange gevangenisstraf uitstelt tot na bestudering van een rapport van de Raad voor Straftoepassing en Jeugdbescherming, dat inmiddels op 9 mei 2022 is verschenen. Hierin wordt geadviseerd om een rechterlijke toets in te voeren voor de herbeoordeling van de levenslange gevangenisstraf. Een rechterlijke toets biedt immers betere waarborgen voor het perspectief op vrijlating dan de huidige gratieprocedure, die gevoelig is voor politieke invloeden omdat de minister beslist.

Door diverse raadslieden is gemotiveerd aangevoerd dat een levenslange straf in strijd is met het EVRM. De rechtbank volgt dit verweer niet. Hoewel er belangwekkende ontwikkelingen gaande zijn op dit onderwerp voldoet de huidige regeling en uitvoering nog steeds aan de minimumeisen van het EVRM. De rechtbank ziet gelet op de recente uitspraak van de Hoge Raad ook geen aanleiding tot het stellen van prejudiciële vragen of het benoemen van een deskundige op dit terrein, zoals de raadsvrouw van [medeverdachte 6] heeft verzocht.

Mogelijk wordt in de (nabije) toekomst een rechterlijke toets ingevoerd omdat die voor een veroordeelde betere waarborgen biedt dan de huidige regeling. Ook de verdachten die vandaag tot een levenslange gevangenisstraf worden veroordeeld zullen daar dan van profiteren. Ditzelfde geldt voor het geval dat een hogere rechter wel van oordeel zou zijn dat de huidige regeling niet voldoet aan de minimumeisen van het EVRM.

Alles afwegende is de rechtbank van oordeel dat gelet op de ernst van de feiten – waaronder het medeplegen van een moord, uitlokking van een voltooide moord en de poging tot uitlokking van de liquidatie van drie andere personen, die slechts door toeval of fouten niet zijn uitgevoerd – en de persoon van [verdachte] enkel oplegging van een levenslange gevangenisstraf voldoende recht doet. Alleen met deze straf wordt het leed zoveel mogelijk vergolden en wordt de maatschappij voldoende beschermd tegen het gevaar dat naar het oordeel van de rechtbank nog steeds van [verdachte] uit gaat.

De rechtbank beoogt met de wijze waarop deze zaak wordt afgedaan het signaal af te geven dat bij wijze van vergelding op deze ernstige vormen van excessief geweld in georganiseerd verband geen andere straf kan volgen. Daarnaast hoopt de rechtbank eraan bij te dragen dat anderen ervan worden weerhouden om dergelijke misdrijven te begaan. Gelet op de aard van de straf heeft een eventuele overschrijding van de redelijke termijn in dit geval geen matigende invloed.

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft gevorderd de vorderingen van de benadeelde partijen toe te wijzen, te vermeerderen met de wettelijke rente en met toepassing van de schadevergoedingsmaatregel.

Het standpunt van de verdediging

De verdediging heeft zich op het standpunt gesteld dat de gevorderde schadevergoeding niet voor toewijzing in aanmerking komt, primair gelet op ondergeschikte rol van [verdachte] bij het ontstaan van mogelijke schade. Het handelen van [verdachte] staat daarom in een te ver verwijderd verband tot het ontstaan van mogelijke schade. Dit zou in ieder geval ook aan eventuele hoofdelijke aansprakelijkheid van [verdachte] in de weg staan. De verdediging meent daarnaast dat niet is voldaan aan het confrontatievereiste en dat in ieder geval in dit strafgeding niet eenvoudig kan worden vastgesteld of en in welke mate de gestelde psychische schade verband houdt met de confrontatie van de gevolgen van het tenlastegelegde. De verdediging meent dat de vorderingen daarom afgewezen moeten worden, althans dat de benadeelde partijen niet-ontvankelijk zijn in hun vordering.

Het oordeel van de rechtbank

Aangezien de vorderingen van de benadeelde partijen gelijkluidend zijn en de standpunten van het Openbaar Ministerie en de verdediging ook geen onderscheid maken naar de afzonderlijke benadeelde partijen, zal ook de rechtbank de vorderingen gezamenlijk behandelen.

De rechtbank stelt voorop dat zonder meer invoelbaar is dat het overlijden van het slachtoffer [slachtoffer 15] vergaande nadelige gevolgen heeft gehad voor de benadeelde partijen. Zij hebben immers als nabestaanden te maken gekregen met de moord op hun broer. De rechtbank moet echter beoordelen of de vorderingen van de benadeelde partijen op juridische gronden toewijsbaar zijn en overweegt daartoe als volgt.

Immateriële schade

De vereisten voor toewijsbaarheid van shockschade

De vorderingen van de benadeelde partij tot vergoeding van immateriële schade is mede gebaseerd op zogenoemde shockschade.

De wet (artikelen 6:107, 107a en 108 van het Burgerlijk Wetboek (hierna: BW)) regelt de vergoeding van schade die derden lijden door kwetsing of overlijden van een naaste limitatief en exclusief. Dat stelsel laat niet toe dat derden buiten dat stelsel om op grond van een eigen vordering uit onrechtmatige daad of wanprestatie vergoeding vorderen van niet in die artikelen genoemde schade die het gevolg is van kwetsing of overlijden van een naaste.

Onder omstandigheden laat het wettelijk stelsel inzake vergoeding van schade van derden door letsel en overlijden van een ander niettemin toe, dat iemand die schade oploopt door waarneming van of confrontatie met een schokkende gebeurtenis een zelfstandige (dus niet van aansprakelijkheid jegens de primair gekwetste afgeleide) aanspraak op schadevergoeding geldend maakt. Dit soort aanspraken wordt doorgaans aangeduid met de term shockschade.

Voor een dergelijke aanspraak is nodig dat is voldaan aan het door de Hoge Raad geformuleerde samenstel van eisen: (a) er moet sprake zijn van schending van een verkeers- of veiligheidsnorm of een strafbaar feit, (b) van letsel of overlijden van een ander, (c) van waarneming van het ongeval of het tenlastegelegde of directe confrontatie met de ernstige gevolgen ervan en ten slotte (d) moet sprake zijn een hevige emotionele schok en geestelijk letsel.

De geschrokkene hoeft niet aanwezig te zijn geweest bij de gebeurtenis waarop de aansprakelijkheid berust (in dit geval de moord op [slachtoffer 3] ); onder omstandigheden is (in de woorden van de Hoge Raad) ook “directe confrontatie met de ernstige gevolgen ervan” voldoende voor het vestigen van een aanspraak op schadevergoeding: “Deze confrontatie kan ook plaatsvinden (kort) nadat de gebeurtenis die tot de dood of verwonding van een ander heeft geleid, heeft plaatsgevonden.”

De benadeelde partij die zich beroept op het ontstaan van geestelijk letsel, zal voldoende concrete gegevens moeten aanvoeren waaruit kan volgen dat dat in verband met de omstandigheden van het geval psychische schade is ontstaan. Daartoe is vereist dat naar objectieve maatstaven het bestaan van geestelijk letsel in rechte kan worden vastgesteld. Dit zal in het algemeen slechts het geval zijn als sprake is van een in de psychiatrie erkend ziektebeeld.

Bij de vaststelling van de omvang van de vergoeding van ander nadeel dan vermogensschade moet de rechter ermee rekening houden dat in geval van confrontatie met een schokkende gebeurtenis een onderscheid moet worden gemaakt tussen het verdriet dat een gevolg is van het overlijden van de naaste (zogenoemde affectieschade) en het leed dat wordt veroorzaakt door het geestelijk letsel als gevolg van de confrontatie. De wet (artikelen 6:107 lid 1 en 6:108 lid 3 BW) voorziet sinds 1 januari 2019 in de erkenning van affectieschade. Voor benadeelde partijen in de onderhavige strafzaak bestaat deze mogelijkheid nog niet.

De gevolgen voor de vorderingen

De benadeelde partijen voldoen aan de vereisten voor vergoeding van shockschade. Er is immers sprake van een strafbaar feit jegens hun broer (de moord) die als gevolg daarvan is overleden en er is voor beiden sprake geweest van een directe confrontatie met de gevolgen daarvan, terwijl bovendien sprake is van psychische schade als gevolg van de hevige schok die deze directe confrontatie teweeg heeft gebracht. De rechtbank overweegt in dat verband het volgende.

De benadeelde partijen hebben onbetwist gesteld dat zij het lichaam van hun broer na vrijgave daarvan ritueel hebben gewassen. Daarbij zijn zij geconfronteerd met de door hen uitvoerig omschreven verwondingen aan het lichaam van hun broer, onder meer met het ontbreken van een deel van de schedel en herseninhoud. Enige tijd na het vrijgeven van het lichaam van hun broer, is ook de auto waarin hij is vermoord vrijgegeven. De benadeelde partijen zijn na de overdracht van deze auto geconfronteerd met achtergebleven lichaamsresten van hun broer, aangezien de auto niet (afdoende) bleek te zijn schoongemaakt. Uit plichtsbesef hebben zij de auto schoongemaakt en ontdaan van de lichaamsresten van hun broer. Tegen deze achtergrond gaat de rechtbank zonder meer uit van een voldoende directe confrontatie met de gevolgen van de moord.

Dat bij de benadeelde partijen sprake is van psychisch letsel als gevolg van deze confrontatie staat ook afdoende vast. Beiden hebben immers stukken in het geding gebracht waaruit blijkt dat PTSS is gediagnosticeerd als direct gevolg van de moord en bovengenoemde confrontatie met de gevolgen daarvan, waarbij sprake is van klachten waarvoor daadwerkelijk behandeling plaats heeft gevonden. Dat het aandeel van [verdachte] in het ontstaan van de schade te beperkt zou zijn om tot zijn aansprakelijkheid voor die schade te leiden is niet gebleken. Ten aanzien van [verdachte] is immers bewezenverklaard het uitlokken van de moord op de broer van de benadeelde partijen, waarmee gegeven is dat zijn aandeel dermate significant is dat hij aansprakelijk is voor de geleden schade. Als een strafbaar feit ten gevolge waarvan een ander rechtstreekse schade heeft geleden als bedoeld in artikel 51a, eerste lid Sv in samenhang met artikel 361, tweede lid onder b Sv is begaan door meerdere personen, is een ieder van hen ingevolge artikel 6:162 jo. 6:102, eerste lid BW hoofdelijk aansprakelijk voor de daardoor veroorzaakte schade. In het aandeel van [verdachte] ziet de rechtbank geen aanleiding om van dit uitgangspunt af te wijken in het voordeel van [verdachte] .

De hoogte van de gevorderde schade is passend en de rechtbank zal de vorderingen toewijzen voor het gevorderde bedrag, te vermeerderen met de wettelijke rente met ingang van 21 april 2017 (de eerste dag van de confrontatie) tot de dag der algehele voldoening.

Schadevergoedingsmaatregel

Om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed, zal de rechtbank de maatregel van artikel 36f Sr opleggen op de hierna te noemen wijze.

[benadeelde 3]

heeft zich als benadeelde partij in het geding gevoegd en vordert een bedrag van € 1.650,-. Dit bedrag bestaat uit € 900,- materiële schade en € 750,- immateriële schade, ten gevolge van het aan [verdachte] onder 6 tenlastegelegde feit. Daarnaast verzoekt hij vergoeding van wettelijke rente en oplegging van de schadevergoedingsmaatregel.

Materiële schade

De rechtbank acht de gevorderde vergoeding van materiële schade als gevolg van de beschieting van 29 juni 2017 toewijsbaar tot een bedrag van € 450,-, te vermeerderen met de wettelijke rente met ingang van de datum van de beschieting. De rechtbank overweegt dat de gestelde schade het rechtstreekse gevolg is van de bewezenverklaarde uitlokking van openlijke geweldpleging die bestond uit een beschieting en dat de schade aan de tuinstoel voldoende is onderbouwd met stukken. De rechtbank acht aannemelijk dat de schade aan het tuinhuis ten minste € 100,- zal bedragen. Voor het overige is deze schade onvoldoende onderbouwd en de benadeelde partij zal voor dat deel van de vordering niet-ontvankelijk worden verklaard.

Immateriële schade

Het bedrag € 750,- ter zake van immateriële schade acht de rechtbank geheel toewijsbaar, te vermeerderen met de wettelijke rente met ingang van de datum van de beschieting. De bewezenverklaarde openbare geweldpleging had als doel om personen schrik aan te jagen. Daarmee is sprake van een situatie als bedoeld in artikel 6:106 sub a BW: [verdachte] had het oogmerk om (ook) ander nadeel dan vermogensschade toe te brengen, zodat deze schade voor vergoeding in aanmerking komt. Dat het oogmerk niet specifiek was gericht op de benadeelde partij (maar in het bijzonder op zijn buren) doet daaraan onder deze omstandigheden niet af, terwijl de omvang van de schade de rechtbank redelijk voorkomt.

Schadevergoedingsmaatregel

Om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed, zal de rechtbank de maatregel van artikel 36f Sr opleggen op de hierna te noemen wijze.

[benadeelde 4]

heeft zich als benadeelde partij in het geding gevoegd en vordert een bedrag van € 947,08. Dit bedrag bestaat uit € 197,08 materiële schade en € 750,- immateriële schade, ten gevolge van het aan [verdachte] onder 6 tenlastegelegde feit. Daarnaast verzoekt zij vergoeding van wettelijke rente en oplegging van de schadevergoedingsmaatregel.

Materiële schade

De rechtbank acht de gevorderde vergoeding van materiële schade als gevolg van de beschieting van 29 juni 2017 toewijsbaar tot een bedrag van € 197,08, te vermeerderen met de wettelijke rente met ingang van de datum van de beschieting. De rechtbank overweegt dat de gestelde medische kosten en daaraan gerelateerde reiskosten het rechtstreekse gevolg zijn van de bewezenverklaarde openlijke geweldpleging die bestond uit een beschieting en bovendien voldoende met stukken zijn onderbouwd.

Immateriële schade

Het bedrag van € 750,- ter zake van immateriële schade acht de rechtbank geheel toewijsbaar, te vermeerderen met de wettelijke rente met ingang van de datum van de beschieting. De bewezenverklaarde openbare geweldpleging had als doel om personen schrik aan te jagen. Daarmee is sprake van een situatie als bedoeld in art. 6:106 sub a BW: [verdachte] had het oogmerk om (ook) ander nadeel dan vermogensschade toe te brengen, zodat deze schade voor vergoeding in aanmerking komt. Dat het oogmerk niet specifiek was gericht op de benadeelde partij (maar in het bijzonder op haar buren) doet daaraan onder deze omstandigheden niet af, terwijl de omvang van de schade de rechtbank redelijk voorkomt.

Schadevergoedingsmaatregel

Om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed, zal de rechtbank de maatregel van artikel 36f Sr opleggen op de hierna te noemen wijze.

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft gevorderd de vordering van de benadeelde partij toe te wijzen, te vermeerderen met de wettelijke rente en met toepassing van de schadevergoedingsmaatregel.

Het standpunt van de verdediging

De verdediging heeft vrijspraak bepleit van het tenlastegelegde en stelt zich primair op het standpunt dat om die reden de benadeelde partij niet-ontvankelijk dient te worden verklaard in de vordering. Subsidiair meent de verdediging dat alle redelijke uitvaartkosten reeds zijn gedekt door de verzekeraar en dat daarom het niet gedekte deel van deze kosten niet kan worden beschouwd als kosten die in redelijkheid voor vergoeding door [verdachte] in aanmerking komen.

Het oordeel van de rechtbank

De rechtbank stelt voorop dat zonder meer invoelbaar is dat het overlijden van het slachtoffer [slachtoffer 1] zeer grote nadelige gevolgen heeft gehad voor de benadeelde partij. Zij heeft immers als gevolg van de moord haar zoon verloren. De rechtbank moet echter beoordelen of de vordering van de benadeelde partij op juridische gronden toewijsbaar is en overweegt daartoe als volgt.

De rechtbank acht de vordering van de benadeelde partij tot vergoeding van uitvaartkosten toewijsbaar tot een bedrag van € 13.154,96 en overweegt daartoe als volgt. De benadeelde partij heeft voldoende aannemelijk gemaakt dat zij kosten heeft gemaakt voor de uitvaart van haar zoon en deze kosten zijn ook onderbouwd met stukken. De kosten zijn bovendien het rechtstreekse gevolg van de moord op haar zoon en ten aanzien van [verdachte] is het medeplegen van deze moord bewezenverklaard. Degelijke kosten komen op grond van artikel 6:108 BW als kosten van lijkbezorging voor vergoeding in aanmerking. Van de processtukken maakt deel uit de factuur die het uitvaartbedrijf heeft opgesteld ten behoeve van de benadeelde partij. Het betreft een factuur ten bedrage van € 13.154, 96, een bedrag dat resteert na aftrek van een bedrag ad € 7.669,- met de vermelding ‘betaald door derden’. Dit betekent dat de rechtbank als uitgangspunt heeft te nemen dat een bedrag ad € 13.154,96 ten laste van de benadeelde partij is gekomen. De rechtbank acht deze kosten redelijk, in de zin dat deze in overeenstemming zijn met de omstandigheden van de overledene en niet als bovenmatig aan te merken. Het verweer van de verdediging dat kosten die niet door de verzekeraar worden gedekt, in beginsel niet als redelijke kosten kunnen worden beschouwd is in zijn algemeenheid onjuist. De dekking van een overlijdensverzekering hoeft immers niet per definitie overeen te komen met kosten die in redelijkheid worden gemaakt. De vordering is daarom voor het door de rechtbank aangemerkte deel toewijsbaar, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 8 augustus 2017. Voor het overige deel zal de rechtbank de benadeelde partij niet-ontvankelijk verklaren.

Schadevergoedingsmaatregel

Om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed, zal de rechtbank de maatregel van artikel 36f Sr opleggen op de hierna te noemen wijze.