Uitspraken

[verdachte] is ten laste gelegd dat hij aan [medeverdachte] feitelijk leiding heeft gegeven, terwijl [medeverdachte] het in artikel 11a van de Opiumwet strafbaar gestelde heeft begaan.

Artikel 11a van de Opiumwet is op 1 maart 2015 in werking getreden en stelt de (rechts)persoon strafbaar die stoffen of voorwerpen te koop aanbiedt, verkoopt, aflevert en/of voorhanden heeft, waarvan hij/zij weet of ernstige reden heeft om te vermoeden dat zij bestemd zijn tot het telen van hennep in de uitoefening van een beroep of bedrijf als bedoeld in artikel 11, derde lid, van de Opiumwet, dan wel tot het telen van een grote hoeveelheid hennep (grootschalige hennepteelt) als bedoeld in artikel 11, vijfde lid, van de Opiumwet. Onder een grote hoeveelheid wordt verstaan ‘een hoeveelheid die meer bedraagt dan de bij algemene maatregel van bestuur bepaalde hoeveelheid van een middel.’ Die algemene maatregel van bestuur is het Opiumwetbesluit. Op grond van artikel 1, tweede lid, van het Opiumwetbesluit betreft een grote hoeveelheid, voor zover hier relevant, meer dan 500 gram hennep of 200 hennepplanten.

Tijdens de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel dat tot de invoering van artikel 11a van de Opiumwet leidde, is door de wetgever uitgebreid ingegaan op de reikwijdte van de strafrechtelijke aansprakelijkheid uit hoofde van artikel 11a van de Opiumwet.

In de Nota naar aanleiding van het Verslag is daarover onder meer het volgende aangegeven:

‘Voor een veroordeling ter zake van overtreding van het nieuwe artikel 11a zal het Openbaar Ministerie moeten bewijzen dat betrokkene wist dat of ernstige redenen had om te vermoeden dat de door hem verrichte handelingen bestemd waren voor het beroeps- of bedrijfsmatig telen, bereiden, bewerken, verwerken, verkopen, afleveren, verstrekken of vervoeren van lijst II middelen of van grote hoeveelheden van die middelen. (…) Van strafbare voorbereiding is sprake indien ten aanzien van de dader wetenschap of een ernstig vermoeden kan worden bewezen bij de verrichting van handelingen die strekken tot voorbereiding of vergemakkelijking van de genoemde illegale hennepteelt. Het gaat met andere woorden steeds om de criminele intentie van de dader en de daaruit voortvloeiende handeling. Deze twee bestanddelen van de strafbaarstelling moeten zijn vervuld, wil er sprake zijn van strafbare voorbereidingshandelingen. De werking van deze bestanddelen is vergelijkbaar met communicerende vaten. Indien de verrichte handeling onmiskenbaar bestemd is voor de hennepteelt zal de criminele intentie grotendeels kunnen worden afgeleid uit aard en bedoeling van die handeling, terwijl wanneer de handeling meer alledaags is, hogere eisen zullen gelden voor het bewijs van hetgeen de verdachte wist of redelijkerwijs had moeten vermoeden over het uiteindelijk doel ten behoeve waarvan de handeling werd verricht.’

In de brief van de minister van Veiligheid en Justitie van 7 december 2012 met een schriftelijke reactie op de in eerste termijn bij de plenaire behandeling in de Tweede Kamer gestelde vragen schrijft de minister over de reikwijdte van de strafrechtelijke aansprakelijkheid verder onder meer nog:

‘Het gaat in dit wetsvoorstel in het geheel niet om een omslag van legale producten in illegale producten. Het gaat erom dat voorwerpen (…) ter beschikking worden gesteld terwijl men ernstige redenen heeft om te vermoeden of weet dat met die voorwerpen strafbare handelingen zullen worden begaan. Het gaat dus om het “ter beschikking stellen van de voorwerpen” en niet om de voorwerpen die ter beschikking worden gesteld. De kern van de strafbare voorbereiding is de verstrekking onder bepaalde omstandigheden. De verstrekking onder die omstandigheden is strafbaar, maar de voorwerpen blijven doorgaans legaal.’

De wetgever heeft tijdens de parlementaire behandeling voor de vraag wanneer sprake is van beroepsmatige of bedrijfsmatige teelt van hennepplanten verwezen naar wat hierover staat in de Aanwijzing Opiumwet van het Openbaar Ministerie. In de Nota naar aanleiding van het Verslag staat:

‘Bij beroeps- en bedrijfsmatige teelt wordt gekeken naar de wijze van telen, zoals blijkt uit de Aanwijzing Opiumwet van het OM (Staatscourant 2011, nr. 11 134 van 27 juni 2011), paragraaf 3.2.1 en bijlage 1. Paragraaf 3.2.1 vermeldt, voor zover hier van belang, dat voor de beoordeling van het al dan niet beroeps- of bedrijfsmatige karakter van teelt wordt gekeken naar de omstandigheden waaronder de teelt plaatsvindt. Bij het aantreffen van een hoeveelheid van vijf planten of minder wordt in het algemeen aangenomen dat er geen sprake is van beroeps- of bedrijfsmatig handelen. Het aantal planten is echter niet altijd de doorslaggevende factor voor het bepalen van het al dan niet beroeps- of bedrijfsmatige karakter van de teelt. Ook bij vijf planten of minder kan sprake zijn van beroeps- of bedrijfsmatige teelt. Dit geldt in situaties waarin aan twee of meer indicatoren voor professionele teelt, zoals opgenomen in bijlage I van de Aanwijzing is voldaan en indien er sprake is van teelt voor geldelijk gewin.’

In de Aanwijzing Opiumwet wordt aangegeven dat aan de hand van doel en mate van professionaliteit moet worden beoordeeld of sprake is van beroeps- of bedrijfsmatige teelt, waarbij bij een schaalgrootte van vijf planten of minder in beginsel aangenomen kan worden dat geen sprake is beroeps- of bedrijfsmatige teelt. Doel (geldelijk gewin) en mate van professionaliteit van de teelt van een hoeveelheid kan echter maken dat ook in een dergelijk geval sprake is van beroeps- of bedrijfsmatige teelt. Bijlage 1 van de Aanwijzing Opiumwet bevat een niet-limitatieve opsomming van indicatoren om de mate van professionaliteit van de hennepkweek te beoordelen.

[verdachte] heeft ter terechtzitting verklaard dat hij vanaf 9 juni 2017 [medeverdachte] heeft overgenomen en de leiding binnen [medeverdachte] had. Daarnaast heeft [verdachte] verklaard dat hij alle beslissingen binnen [medeverdachte] nam.2

Vandaag wordt door deze rechtbank ook het vonnis uitgesproken in de zaak tegen [medeverdachte] . Daaruit blijkt dat [medeverdachte] is veroordeeld voor het strafbaar gestelde in artikel 11a van de Opiumwet. De in dat vonnis opgenomen bewijsmiddelen maken ook onderdeel uit van dit vonnis. Dit vonnis is als bijlage II toegevoegd aan dit vonnis.

Algemeen

Dat [medeverdachte] de in de tenlastelegging genoemde artikelen in voorraad had, staat niet ter discussie. Het gaat om de vraag of de artikelen bestemd waren voor de illegale hennepteelt en de wetenschap bij [medeverdachte] daarover. Hierna komt eerst de vraag aan de orde of de strafbare gedraging aan [medeverdachte] kan worden toegerekend. Daarna wordt beschreven waarom [medeverdachte] zich schuldig heeft gemaakt aan artikel 11a van de Opiumwet. Tot slot komt de vraag aan de orde of [verdachte] feitelijk leiding heeft gegeven aan de door [medeverdachte] gepleegde strafbare gedragingen.

Toerekening gedragingen aan [medeverdachte]

Bij de beoordeling of [medeverdachte] zich schuldig heeft gemaakt aan artikel 11a van de Opiumwet, dient allereerst te worden bepaald of de gedragingen, het te koop aanbieden en voorhanden hebben van de artikelen zoals aangetroffen in de voorraad van [medeverdachte] en het niet melden van twee ongebruikelijke contante betalingen, kunnen worden toegerekend aan de rechtspersoon [medeverdachte] .

De rechtbank stelt voorop dat een rechtspersoon als dader van een strafbaar feit kan worden aangemerkt, indien de gedraging in redelijkheid aan de rechtspersoon kan worden toegerekend. Die toerekening is afhankelijk van de concrete omstandigheden van het geval, waartoe mede behoort de aard van de (verboden) gedraging. Een belangrijk oriëntatiepunt daarbij is of de gedragingen hebben plaatsgevonden, dan wel zijn verricht in de sfeer van de rechtspersoon. Dergelijke gedragingen kunnen in beginsel worden toegerekend aan de rechtspersoon. Volgens de Hoge Raad zal van een gedraging in de sfeer van de rechtspersoon sprake kunnen zijn indien zich een of meer van de navolgende omstandigheden voordoen:

• het gaat om een handelen of nalaten van iemand die hetzij uit hoofde van een dienstbetrekking hetzij uit anderen hoofde werkzaam is ten behoeve van de rechtspersoon;

• de gedraging past in de normale bedrijfsvoering van de rechtspersoon;

• de gedraging is de rechtspersoon dienstig geweest in het door hem uitgeoefende bedrijf;

• de rechtspersoon vermocht erover te beschikken of de gedraging al dan niet zou plaatsvinden en zodanig of vergelijkbaar gedrag werd blijkens de feitelijke gang van zaken door de rechtspersoon aanvaard of placht te worden aanvaard, waarbij onder bedoeld aanvaarden mede is begrepen het niet betrachten van de zorg die in redelijkheid van de rechtspersoon kon worden gevergd met het oog op het voorkomen van de gedraging.

Het te koop aanbieden en voorhanden hebben van artikelen zoals genoemd in de tenlastelegging betreft de kern van de bedrijfsactiviteiten van [medeverdachte] . Dit past dan ook bij uitstek binnen de normale bedrijfsvoering van [medeverdachte] en kan daarom aan deze rechtspersoon worden toegeschreven. Dat geldt ook voor het niet melden van de twee contante transacties. Door zich niet bij de FIU te registreren als melder, was het onmogelijk om een melding te doen.

Op grond van vorenstaande is de rechtbank van oordeel dat alle ten laste gelegde gedragingen zijn verricht in de sfeer van de rechtspersoon. Die gedragingen kunnen daarom in redelijkheid aan [medeverdachte] worden toegerekend.

Artikel 11a Opiumwet

Zoals eerder uiteengezet, stelt artikel 11a van de Opiumwet de (rechts)persoon strafbaar die onder meer stoffen of voorwerpen te koop aanbiedt en voorhanden heeft, waarvan zij weet of ernstige reden heeft om te vermoeden dat zij bestemd zijn tot het telen van hennep in de uitoefening van een beroep of bedrijf, dan wel tot het telen van een grote hoeveelheid hennep (grootschalige hennepteelt). De rechtbank vat de beroepsmatige, bedrijfsmatige en de grootschalige hennepteelt samen als de “illegale hennepteelt”.

De rechtbank is van oordeel dat [medeverdachte] op 9 oktober 2018 stoffen en voorwerpen (hierna: artikelen) te koop heeft aangeboden en voorhanden heeft gehad, terwijl zij wist dat deze artikelen mede bestemd waren voor de illegale hennepteelt. Als hierna wordt gesproken over het voorhanden hebben van artikelen, dan bedoelt de rechtbank daar ook mee het te koop hebben aangeboden hebben van de artikelen.

Bestemming en wetenschap

[verdachte] heeft ter terechtzitting onder meer verklaard dat de artikelen die [medeverdachte] voorhanden had, bestemd waren voor de hobbymatige/kleinschalige hennepteelt. Gelet op de aard van (een deel van) de artikelen, de aangetroffen hennepkwekerijen die in verband kunnen worden gebracht met [medeverdachte] , de aangetroffen kweekschema’s ten behoeve van illegale hennepkwekerijen, in samenhang met elkaar bezien, acht de rechtbank het onaannemelijk dat de artikelen enkel bestemd waren tot de hobbymatige/kleinschalige hennepteelt en dat [medeverdachte] niet wist dat de artikelen mede bestemd waren tot de illegale hennepteelt.

Aard van de artikelen

Uit de analyses van de artikelen door verbalisanten met ‘hennepteelt’ als expertise, blijkt dat een deel van de artikelen met name gebruikt wordt in de illegale hennepteelt. Voorbeelden hier van zijn: lampen vanaf 600 Watt, relaiskasten, watervaten voor meer dan 500 liter water, verlichting- en ventilatorregelaars met tijdklokken, softboxen, koolstoffilters met een capaciteit van 1500 m3 en meer, stapelbare droogrekken, grote strijkzakken, steunnetten en een watergekoelde airco. De rechtbank acht het onaannemelijk dat dit soort artikelen, gelet op bijvoorbeeld de grootte of de capaciteit van het artikel, bestemd zijn voor de hobbymatige/kleinschalige hennepteelt.

De rechtbank betrekt daar ook bij dat [medeverdachte] relatief weinig stoffen en voorwerpen inkocht of voorhanden had die niet bestemd of geschikt waren voor hennepteelt.

Van de overige artikelen die [medeverdachte] verhandelde, is niet in geschil dat zij mede gebruikt kunnen worden voor de illegale hennepteelt.

Facturen

Uit de onderzochte facturen blijkt dat ook voorwerpen werden verkocht in een samenstelling die duidt op grootschalige hennepteelt zoals grote aantallen strijkzakken en een groot aantal slangen en sproeipennen bedoeld voor irrigatie. Bij één van de facturen was op het onderzoeksformulier zelfs vermeld dat de klant hennep teelde. Bij een andere factuur had de klant op het onderzoeksformulier weliswaar vermeld dat hij geen hennep teelde, maar [medeverdachte] had moeten beseffen dat er een hele grote kans was dat de goederen daarvoor wel zouden worden gebruikt. Desondanks zijn de goederen verkocht. Dit duidt op wetenschap.

Aangetroffen hennepkwekerijen

Naast de aard van de artikelen waaruit naar het oordeel van de rechtbank blijkt dat deze artikelen mede bestemd zijn tot de illegale hennepteelt, acht de rechtbank van belang dat aangetroffen hennepkwekerijen in verband kunnen worden gebracht met [medeverdachte] . Uit de politiesystemen blijkt dat drie aangetroffen hennepkwekerijen, die alle drie een illegale hennepkwekerij betreffen, in verband kunnen worden gebracht met de aankoop van artikelen bij [medeverdachte] . Deze hennepkwekerijen zijn in 2017 en 2018 aangetroffen. Dit betekent dat artikelen die [medeverdachte] heeft verkocht, mede bestemd waren tot de illegale hennepteelt. Dit draagt bij aan de overtuiging van de rechtbank dat de artikelen die [medeverdachte] op 9 oktober 2018 voorhanden had, mede bestemd waren tot de illegale hennepteelt.

Kweekschema’s hennepteelt

Voorts draagt aan de overtuiging van de rechtbank bij, dat er bij [medeverdachte] twee kweekschema’s ten behoeve van hennepteelt zijn aangetroffen. Door het voorhanden hebben van twee kweekschema’s, waarbij één kweekschema duidelijk voor een hennepstekkerij van 200 planten is, acht de rechtbank bewezen dat [medeverdachte] wist dat de artikelen die zij voorhanden had en te koop heeft aangeboden (mede) bestemd waren voor de illegale hennepteelt. Dat [verdachte] niets afwist van deze kweekschema’s acht de rechtbank onaannemelijk, nu [medeverdachte] al ruim een jaar van hem was. Tot slot acht de rechtbank nog van belang dat aan één van de kweekschema’s de naam “spruitjes schema” is gegeven. Door het kweekschema zo te noemen, terwijl het volgens een verbalisant met ‘hennepteelt’ als expertise overduidelijk een kweekschema ten behoeve van hennep betreft, betekent volgens de rechtbank dat er sprake moet zijn geweest van het verhullen van de branche waarin [medeverdachte] opereerde, te weten de hennepteeltbranche.

Indicatoren Aanwijzing Opiumwet

Aan de overtuiging van de rechtbank dat de aangetroffen artikelen bestemd waren tot de illegale hennepteelt, draagt ook bij dat 80,3% van de waarde van stoffen of voorwerpen die [medeverdachte] voor handen had in de professionaliteitsfactor hoog valt en [medeverdachte] zelfs stoffen en voorwerpen met een professionaliteitsfactor hoog uit alle 11 indicatoren van de aanwijzing Opiumwet voor handen had.

Beleid van [medeverdachte]

De verdediging heeft er op gewezen dat [medeverdachte] na inwerkingtreding van artikel 11a Opiumwet beleid heeft vastgesteld om te voorkomen dat hun klanten gekochte goederen zouden gebruiken voor de illegale hennepteelt. Bepaalde hoeveelheden goederen, of combinaties van bepaalde hoeveelheden goederen, werden niet verkocht of kopers werden gevraagd een formulier in te vullen over de bestemming van de gekochte goederen.

Naar het oordeel van de rechtbank volstaat dit beleid niet om te voorkomen dat kopers de goederen van [medeverdachte] gebruiken voor de illegale hennepteelt.

Allereerst volgt uit de bewijsmiddelen dat het onderzoeksformulier zelden werd gebruikt en als dat formulier al werd gebruikt daar niet serieus mee werd omgegaan; ook als werd aangegeven dat hennep geteeld zou worden en de algemene voorwaarden de koper onbekend waren, ging de verkoop door.

Daarnaast heeft het beperken van de hoeveelheid producten die één klant mag kopen geen zin wanneer deze klanten anoniem kunnen kopen en contant betalen. Dan valt immers niet na te gaan of een klant in relatief korte tijd alle benodigdheden aanschaft voor het opzetten van een illegale hennepkwekerij.

De verdediging stelt dat deze handelswijze niet anders is dan die van andere tuincentra, bouwmarkten of grote webshops. Die vergelijking gaat echter mank. Anders dan [medeverdachte] , richten deze partijen zich niet uitsluitend of voornamelijk op de hennepteler. Zij bieden een veel breder assortiment aan met een grote hoeveelheid goederen die geen toepassing hebben in de hennepteelt. Ook voor hen kan waakzaamheid geboden zijn bij bepaalde transacties, maar van [medeverdachte] mag die waakzaamheid altijd worden verwacht en in grotere mate, gelet op het aangeboden assortiment en de markt waar zij zich specifiek op richt.

Conclusie

Gelet op vorenstaande kan het naar het oordeel van de rechtbank niet anders zijn dan dat [medeverdachte] de artikelen die zij in voorraad had voorhanden heeft gehad, met het voorwaardelijk opzet dat deze artikelen mede bestemd waren voor de illegale hennepteelt. De rechtbank acht dan ook wettig en overtuigend bewezen dat [medeverdachte] op 9 oktober 2018 te Nieuwegein artikelen voorhanden heeft gehad, terwijl zij het voorwaardelijk opzet had dat deze artikelen mede bestemd waren voor de illegale hennepteelt.

De rechtbank ziet in het dossier geen aanknopingspunten voor medeplegen, zodat [medeverdachte] daarvan wordt vrijgesproken.

Feitelijk leidinggeven

Bij de beantwoording van de vraag of een verdachte strafrechtelijk aansprakelijk kan worden gesteld ter zake van het feitelijke leidinggeven aan een door een rechtspersoon verrichte verboden gedraging, moet eerst worden vastgesteld of die rechtspersoon een strafbaar feit heeft begaan. Als die vraag bevestigend wordt beantwoord, komt de vraag aan de orde of kan worden bewezen dat de verdachte aan die gedraging feitelijke leiding heeft gegeven. De rechtbank heeft hierboven reeds overwogen dat de laste gelegde gedragingen aan [medeverdachte] kunnen worden toegerekend. Deze zijn in de zaak tegen [medeverdachte] dan ook bewezen verklaard.

Bij de beoordeling of kan worden bewezen dat de verdachte aan die gedraging feitelijke leiding heeft gegeven, moet niet uitsluitend de juridische positie worden betrokken, maar ook de feitelijke positie van de verdachte bij de rechtspersoon en het gedrag dat de verdachte heeft vertoond of nagelaten op grond waarvan hij geacht moet worden aan die verboden gedraging feitelijke leiding te hebben gegeven.

Feitelijke leidinggeven zal vaak bestaan uit actief en effectief gedrag dat onmiskenbaar binnen de gewone betekenis van het begrip valt. Van feitelijke leidinggeven kan ook sprake zijn als de verboden gedraging het onvermijdelijke gevolg is van het algemene, door de verdachte gevoerde beleid. Ook kan worden gedacht aan het leveren van een zodanige bijdrage aan een complex van gedragingen dat heeft geleid tot de verboden gedraging en het daarbij nemen van een zodanig initiatief dat de verdachte geacht moet worden aan die verboden gedraging feitelijke leiding te hebben gegeven.3

Gelet op vorenstaande acht de rechtbank van belang dat [verdachte] op 9 oktober 2018 via zijn holdingmaatschappij [verdachte] BV bestuurder en enig aandeelhouder was van [medeverdachte] . Naar het oordeel van de rechtbank had [verdachte] op 9 oktober 2018 de feitelijke leiding over [medeverdachte] en haar activiteiten, zodat zij verantwoordelijk kan worden gehouden voor de gedragingen van [medeverdachte] . Naast dat [verdachte] via zijn holdingmaatschappij de juridisch bestuurder van [medeverdachte] was, heeft [verdachte] ter terechtzitting verklaard dat hij de leiding had bij [medeverdachte] en alle beslissingen nam. [verdachte] was dus de eindverantwoordelijke bij [medeverdachte] en heeft dus feitelijke leiding aan [medeverdachte] gegeven.