Uitspraken

[eiseres] heeft de vereffenaar in zijn hoedanigheid van vereffenaar in de nalatenschap van erflater (en die van erflaatster) in de procedure betrokken. Ook heeft zij [gedaagde sub 2] als erfgenaam van erflater in de procedure betrokken. De vereffenaar en [gedaagde sub 2] hebben tegen dit laatste geen verweer gevoerd. [gedaagde sub 2] heeft vervolgens reconventionele vorderingen ingesteld.

Zoals tijdens de mondelinge behandeling besproken, is een vereffenaar op grond van artikel 4:211 lid 2 Burgerlijk Wetboek (‘BW’) privatief bevoegd om de erfgenamen in en buiten rechte te vertegenwoordigen. Dit betekent dat [gedaagde sub 2] als erfgenaam niet zelfstandig in rechte kan optreden, dat [gedaagde sub 2] niet zelfstandig verweer tegen de vordering van [eiseres] kan voeren en dat [gedaagde sub 2] geen reconventionele vorderingen kan instellen. De rechtbank zal [eiseres] daarom niet-ontvankelijk verklaren voor zover haar vordering is ingesteld tegen [gedaagde sub 2] en het verweer van [gedaagde sub 2] zal de rechtbank niet bij de beoordeling van de vordering van [eiseres] betrekken. Daarnaast zal [gedaagde sub 2] niet-ontvankelijk worden verklaard in zijn reconventionele vorderingen. Omdat [gedaagde sub 2] ten onrechte een uitgebreide conclusie van antwoord en van eis in reconventie (en vervolgens ook nog een akte eiswijziging) heeft ingediend en omdat [gedaagde sub 2] en [eiseres] broer en zus van elkaar zijn, zal hij de proceskosten die hij in verband hiermee heeft gemaakt zelf moeten dragen.

[eiseres] vordert een verklaring voor recht dat de vorderingen tot aflossing van de hoofdsom en betaling van de rente die [eiseres] verschuldigd is op grond van de leningsovereenkomst zijn verjaard. [eiseres] stelt dat de hoofdsom in 2003 dan wel 2008 opeisbaar is geworden omdat zij vanaf 2003 dan wel 2008 is tekortgeschoten in de nakoming van de verplichtingen uit de leningsovereenkomst. Vanaf 2003 heeft [eiseres] de verschuldigde rente niet meer betaald (wat zij op grond van artikel V onder 2 had moeten doen) en in 2008 heeft [eiseres] met de door haar ontvangen dividenduitkering niet op de hoofdsom afgelost (waartoe artikel V onder 3 haar verplichtte). Omdat de wettelijke verjaringstermijn vijf jaar na 2003 dan wel (in ieder geval) vijf jaar na 2008 is verstreken, zijn de genoemde vorderingen uit hoofde van de leningsovereenkomst volgens [eiseres] verjaard en kan van haar geen nakoming meer worden gevorderd. [eiseres] erkent dat erflater haar niet in gebreke heeft gesteld, iets wat de leningsovereenkomst wel voorschrijft. Maar omdat deze overeenkomst is gesloten tussen familieleden, was dat volgens [eiseres] niet nodig.

De vereffenaar meent allereerst dat [eiseres] geen belang heeft bij haar vordering. Ook als de vorderingen zouden zijn verjaard, kan de schuld die zij aan de nalatenschap van erflater heeft op grond van artikel 4:228 BW namelijk (nog steeds) aan haar worden toegerekend. Maar de vorderingen zijn volgens de vereffenaar niet verjaard. Erflater heeft [eiseres] namelijk niet in gebreke gesteld, terwijl dit (voor wat betreft de hoofdsom) op grond van de leningsovereenkomst wel vereist is. Anders dan [eiseres] stelt, is de vordering tot terugbetaling van de hoofdsom in 2003 dus niet opeisbaar geworden en ook in 2008 niet. Er is toen dus geen verjaringstermijn gaan lopen.

Gedurende deze procedure is vast komen te staan dat [eiseres] geen erfgenaam van erflater meer is. De nalatenschap van erflater zal daarom niet langer tussen [gedaagde sub 2] en haar hoeven te worden verdeeld. Dit betekent dat er ook geen toerekening als bedoeld in artikel 4:228 BW zal kunnen plaatsvinden. [eiseres] heeft dus wel degelijk belang bij haar vordering.

De vordering zal echter maar voor een klein deel worden toegewezen; alleen voor zover het gaat om de verjaring van de vordering tot betaling van de rente. De vordering tot aflossing van de hoofdsom is namelijk niet verjaard. Tussen partijen is niet in geschil dat op de vordering uit de leningsovereenkomst de verjaringstermijn van vijf jaar als bedoeld in artikel 3:307 lid 1 BW van toepassing is. Deze verjaringstermijn gaat lopen vanaf de dag volgend op die waarop de vordering opeisbaar is geworden. In artikel V onder 5 van de leningsovereenkomst is bepaald dat de hoofdsom direct opeisbaar is als sprake is van niet nakoming van de verplichtingen én [eiseres] niet binnen 8 dagen nadat zij in gebreke is gesteld alsnog haar verplichtingen is nagekomen. Omdat niet is gebleken dat erflater [eiseres] in 2003 of in 2008 in gebreke heeft gesteld, is de vordering in 2003 niet opeisbaar geworden, en ook niet in 2008. Omdat ook niet is gebleken dat deze ingebrekestelling later wél heeft plaatsgevonden, kan de rechtbank niet vaststellen dat de vordering op [eiseres] tot betaling van de hoofdsom is verjaard. Dat de leningsovereenkomst tussen familieleden is gesloten, maakt het voorgaande niet anders. [eiseres] en erflater hebben namelijk een overeenkomst gesloten met een (zeer) zakelijk karakter: zij verkreeg aandelen in de BV, een gedeelte van de koopprijs leende zij van erflater en op deze aandelen werd daarom ten behoeve van erflater een pandrecht gevestigd.

Voor wat betreft de vordering tot betaling van de rente geldt het volgende. Artikel V onder 2 van de leningsovereenkomst bepaalt dat [eiseres] de rente over de hoofdsom jaarlijks achteraf moet betalen in december van het desbetreffende jaar. Dit betekent dat de jaarlijkse rente aan het einde van elk jaar opeisbaar is geworden (zodat de vordering wat betreft het eerste jaar opeisbaar werd op 31 december 1999) en de verjaringstermijn van vijf jaar op de dag daarna (1 januari 2000 dus) is aangevangen. De tweede rentebetaling is op 31 december 2000 opeisbaar geworden en de verjaringstermijn is op 1 januari 2001 begonnen, enzovoort. De vereffenaar heeft niet gesteld dat de verjaring van de jaarlijkse vorderingen is gestuit. Dit betekent dat het beroep op verjaring slaagt voor zover het betrekking heeft op de rentebetalingen tot vijf jaar voorafgaand aan het moment van de conclusie van antwoord op 12 januari 2022. De rechtbank zal voor recht verklaren dat de rentevorderingen die voor 12 januari 2017 opeisbaar zijn geworden, zijn verjaard.

Aangezien partijen over en weer gedeeltelijk in het ongelijk zijn gesteld, zullen de proceskosten worden gecompenseerd op de hierna te vermelden wijze.