Uitspraken

[de ouders] hebben aangevoerd dat de dagvaarding nietig is. In dat verband hebben zij gewezen op het bepaalde in artikel 117 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (hierna: Rv.), dat onder meer voorschrijft dat een beschikking houdende de verkorting van een dagvaardingstermijn aan het hoofd van een exploot van dagvaarding wordt vermeld. [de ouders] hebben erop gewezen dat een dergelijke vermelding in het aan hen betekende exploot van dagvaarding ontbreekt.

De voorzieningenrechter heeft op 30 augustus 2016 de dag en het tijdstip voor de behandeling van dit kort geding bepaald op 2 september 2016 te 11.00 uur. Daarmee is, zoals dat is bepaald in paragraaf 3.4 van het procesreglement kort gedingen rechtbanken handel/familie, toewijzend beschikt op de gevraagde verkorting van de dagvaardingstermijn. Aan die toewijzende beschikking is als voorwaarde verbonden dat de dagvaarding zou worden betekend vóór 31 augustus om 12.00 uur.

Het klopt dat deze beschikking niet is vermeld aan het hoofd van het exploot van dagvaarding, terwijl dat wel had gemoeten. Op grond van artikel 120, eerste lid Rv. is de dagvaarding daarom in beginsel nietig. Artikel 122 Rv. houdt echter in dat een beroep op nietigheid kan worden verworpen, indien de gedaagde is verschenen en door het gebrek niet onredelijk in zijn belangen is geschaad.

Het voorschrift van artikel 117 Rv. dat de beschikking moet worden vermeld heeft als doel gedaagden in de gelegenheid te stellen om te controleren of de voorwaarden die de voorzieningenrechter heeft gesteld zijn nageleefd. Uit de overgelegde kopie van het exploot blijkt dat de dagvaarding aan elk van de gedaagden vóór 12.00 uur is betekend. Hoewel [de ouders] de hiervoor bedoelde controlemogelijkheid niet hebben gehad, zijn zij niet onredelijk in hun belangen geschaad, omdat is komen vast te staan dat aan de voorwaarde is voldaan. Daarom verwerpt de voorzieningenrechter het beroep op de nietigheid van de dagvaarding.

[de ouders] hebben ook aangevoerd dat [de stichting] niet-ontvankelijk behoort te worden verklaard in haar vordering omdat geen geldig bestuursbesluit van [de stichting] om te gaan procederen is overgelegd. [de ouders] hebben daarbij gewezen op artikel 7 lid 2 van de statuten van [de stichting] , waarin is bepaald dat de vertegenwoordigingsbevoegdheid mede toekomt aan twee gezamenlijk handelende bestuurders. Ook hebben zij gewezen op het uittreksel van de Kamer van Koophandel van 31 augustus 2016, waaruit blijkt dat [de stichting] twee bestuurders heeft.

Als [de ouders] bedoelen te zeggen dat er voor het aanspannen van een rechtszaak door een privaatrechtelijke rechtspersoon een procesbesluit is vereist, zoals dat ook voor publiekrechtelijke rechtspersonen geldt, dan faalt dit verweer. Een dergelijk voorschrift bestaat niet. Als [de ouders] met dit verweer bedoelen dat [de stichting] niet rechtsgeldig kan worden vertegenwoordigd door één enkele bestuurder, dan gaat het ook niet op. Gelet op de omstandigheid dat [de stichting] sedert de zomervakantie feitelijk slechts één bestuurder had, kon deze, gelet op het bepaalde in artikel 5 van haar statuten, de stichting in en buiten rechte vertegenwoordigen en dus ook besluiten tot het aanhangig maken van dit kort geding en namens [de stichting] in rechte verschijnen.

Verder hebben [de ouders] betoogd dat de zaak zich niet leent voor een kort geding, omdat binnen het beperkte bestek van een kort geding behandeling onvoldoende inzicht kan worden verkregen in de feiten. [de ouders] hebben daar nog aan toegevoegd dat een goede voorbereiding op dit kort geding bestudering vraagt van alle chats in de WhatsApp-groep en dat daarvoor niet genoeg tijd was.

Naar vaste rechtspraak moet de voorzieningenrechter terughoudend zijn bij het oordeel dat een zaak zich niet leent voor behandeling in kort geding. Zeker als het belang van een eiser bij een voorziening groot is, moet geprobeerd worden om de feiten binnen het kader van het kort geding toch opgehelderd te krijgen. Uit de overgelegde stukken en uit alles wat op de uitgebreide mondelinge behandeling is gezegd, heeft de voorzieningenrechter een voldoende duidelijk beeld gekregen van de van belang zijnde feiten om een oordeel te kunnen geven.

De voorzieningenrechter vindt verder dat [de ouders] niet in hun belangen zijn geschaad door de korte voorbereidingstijd. Zij begrijpt dat [de ouders] en hun advocaten niet alleen de overgelegde chats willen bestuderen, maar alle chats in de WhatsApp-groep, maar die chats kunnen aan [de ouders] als beheerders van de groep bekend worden verondersteld. Ten slotte ziet de voorzieningenrechter ook geen belemmering in de omstandigheid dat de chats in het Turks zijn. Ter zitting is gebleken dat [de ouders] en hun advocaten (ook) Turks spreken.

Tot slot hebben [de ouders] aangevoerd dat [de stichting] geen spoedeisend belang heeft bij haar vordering.

Van een voldoende spoedeisend belang is sprake als niet kan worden gewacht op het oordeel van de bodemrechter. Ter zitting heeft [de stichting] toegelicht dat zij met de gevraagde voorzieningen wil bereiken dat de rust op school terugkeert. Het is evident dat dat zo snel mogelijk moet gebeuren en dat niet kan worden gewacht op een uitspraak in een bodemprocedure, waarmee ten minste een aantal maanden is gemoeid. Daarmee is het spoedeisend belang gegeven.

[de stichting] heeft de voorzieningenrechter gevraagd voorzieningen te treffen die neerkomen op een aantal aan [de ouders] op te leggen verboden en geboden. Daarvoor bestaat aanleiding, als voldoende aannemelijk is dat de gedragingen van [de ouders] in een bodemprocedure onrechtmatig worden bevonden, als [de stichting] voldoende belang heeft bij de gevraagde voorzieningen, en als die voorzieningen, gelet op de wederzijdse belangen, niet onnodig diep ingrijpen.

Bij de beoordeling van de vorderingen is uitgangspunt dat toewijzing hiervan een beperking inhoudt op het in artikel 10, eerste lid van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens neergelegde recht op vrijheid van meningsuiting. Dit recht kan slechts worden beperkt, als dit bij wet is voorzien en noodzakelijk is in een democratische samenleving, bij voorbeeld ter bescherming van de goede naam en de rechten van anderen (zie artikel 10, tweede lid EVRM). Van een beperking die bij wet is voorzien is sprake, als de uitlatingen die [de ouders] hebben gedaan onrechtmatig zijn in de zin van artikel 6:162 Burgerlijk Wetboek. Voor het antwoord op de vraag of de uitlatingen van [de ouders] onrechtmatig zijn, moeten alle wederzijdse – in beginsel gelijkwaardige – belangen tegen elkaar worden afgewogen. Bij die belangenafweging moeten alle omstandigheden van het geval worden betrokken. In deze context overweegt de voorzieningenrechter het volgende.

De mislukte staatsgreep op 15 juli 2016 in Turkije heeft daar tot grote onrust geleid. Die onrust heeft vervolgens geleid tot bezorgdheid onder burgers niet alleen in Turkije, maar ook in Nederland. Bezorgde Turkse ouders wilden of willen uit voorzorg hun kind van school laten wisselen.

In deze onrust hebben [de ouders] aanleiding gezien om door middel van het oprichten van een WhatsApp-groep een forum te creëren waar ouders met kinderen op [de school] zich kunnen uitspreken over de vraag of zij hun kinderen van die school willen laten uitschrijven.

[de ouders] hebben op de zitting toegelicht dat zij dit initiatief hebben genomen omdat zij zich zorgen maken over de rust en de veiligheid op school. Zij willen aan ouders die daaraan behoefte hebben voorlichting geven over wat er moet worden gedaan om hun kind van school te halen. Ook willen zij een lijst samenstellen met namen van ouders die hun kind van [de school] willen afhalen, zoals dat is afgesproken met de gemeente. De voorzieningenrechter vindt het een legitiem belang van [de ouders] om zich te kunnen uitlaten over de school en over hun ideeën over de rust en veiligheid op school.

Maar ook moet worden geconstateerd dat de naam van de WhatsApp-groep (‘hand in hand tegen Fetos’) lijkt te wijzen op nog een ander – in beginsel evenzeer te respecteren - belang, namelijk het uiting geven aan (politieke) opvattingen omtrent de gebeurtenissen in Turkije en daarvoor verantwoordelijk te houden personen en instellingen. Deze indruk wordt nog versterkt door de inhoud en toonzetting van de gesprekken in de WhatsApp-groep die zich, naarmate het gesprek voortduurt, steeds meer lijken te ontwikkelen tot stellingname tegen de school, vanwege diens (vermeende) betrokkenheid bij de Gülen-beweging. Door anderen in de groep aangebrachte nuanceringen en geuite aarzelingen over de juistheid van een beslissing om leerlingen van school te halen worden de kop in gedrukt.

De gevolgen van de gedragingen van [de ouders] zijn voor [de stichting] groot. Een groot aantal leerlingen heeft inmiddels de school verlaten en niet kan worden uitgesloten dat dat aantal nog toeneemt. Ook personeelsleden zijn weggegaan. [de stichting] ondervindt hiervan nadeel dat niet alleen is gelegen in de dreigende teruglopende bekostiging en eventuele financiële problemen, maar ook in verslechtering van het onderwijsklimaat voor de achterblijvende leerlingen en van het werkklimaat voor de achterblijvende leerkrachten. Het zal zeker zo zijn dat ook zonder de gedragingen van [de ouders] leerlingen en misschien ook personeelsleden de school zouden hebben verlaten, maar de voorzieningenrechter acht het aannemelijk dat de acties van [de ouders] daaraan in belangrijke mate hebben bijgedragen. [de stichting] heeft er dan ook onmiskenbaar belang bij dat zij niet lichtvaardig wordt blootgesteld aan kwalificaties en/of verdachtmakingen die de reputatie van [de school] als rustige en veilige school schaden.

Daar staat dan weer tegenover dat van [de stichting] mag worden verwacht dat zij haar best doet om de beeldvorming omtrent de school in de door haar gewenste richting te beïnvloeden. Na het persbericht op de website van [de school] op 28 juli is van de zijde van [de stichting] en [de school] niets meer vernomen. Ter zitting heeft [de stichting] wel aangegeven dat zij deur aan deur is geweest om ouders in te lichten, maar hoe dat precies in zijn werk is gegaan, wie daarmee is bereikt en wat er is gezegd, is niet duidelijk geworden.

Met betrekking tot de aard van de verweten gedragingen constateert de voorzieningenrechter ten aanzien van ieder van de gedaagden het volgende:

- [ouder 1] is de WhatsApp-groep gestart en is één van de beheerders van de groep. Zij heeft een aantal ouders toegevoegd aan de groep. Zij heeft in de groep verklaard dat het een feto-school is en dat iedereen dat weet. [ouder 1] heeft bovendien berichten gepost op de in overweging 2.11 genoemde facebook-pagina. In die berichten geeft zij aan haar kinderen te hebben uitgeschreven, dat zij niets had aan te merken op de kwaliteit van de school (‘het was een superschool voor ons”) maar dat zij haar kinderen niet op een terreurschool zal plaatsen; het is belangrijk, zo vervolgt [ouder 1] , dat zij als “schoon” worden bestempeld en als haar kind naar Turkije zal emigreren niet wordt bestempeld als afgestudeerde van een Gülen-school. Ten slotte schrijft [ouder 1] op facebook dat als iemand echt van onze leider (Erdogan) hield, diegene zonder aarzelen zijn kind zou afhalen van de bestempelde school. Niet gebleken is overigens dat [ouder 1] in die berichten op facebook de school bij naam heeft genoemd. Van een door [ouder 1] aangemaakte facebook-pagina, zoals [de stichting] heeft betoogd, is de voorzieningenrechter niet gebleken.

- [ouder 2] is evenals [ouder 1] één van de beheerders van de groep.

- [ouder 3] is evenals [ouder 1] en [ouder 2] een van de beheerders van de groep. [ouder 3] heeft vaak deelgenomen aan de communicatie in de groep en in sterke bewoordingen haar mening geventileerd. In de groep heeft zij onder meer geschreven dat de leerkrachten allemaal goede mensen zijn, maar dat het probleem is dat het een feto school is. Zij schrijft voorts dat het hun taak is om het contact met deze verraders te verbreken. Het is een kwestie van landverraad, iets anders doet er volgens [ouder 3] niet toe, en Allah roept ter verantwoording. [ouder 3] geeft aan dat de gemeente wil weten hoeveel mensen hun kind van school willen halen en dat zij daarom de namen verzamelen en doorgeven aan de gemeente. Ook heeft zij verklaard dat degenen die landverraders steunen, de groep moeten verlaten.

- [ouder 4] is lid van de groep. Zij is geen beheerder van de groep, maar heeft door middel van de onder overweging 2.9 genoemde brief andere ouders geattendeerd op het bestaan van de groep en op de mogelijkheid zich daarbij aan te sluiten.

De aanduidingen van [de school] als een school van landverraders, terroristen en moordenaars zijn ernstige beschuldigingen aan het adres van [de stichting] . Door [de ouders] is ter onderbouwing van deze beschuldigingen uitsluitend een beroep gedaan op de gebeurtenissen in Turkije en op de omstandigheid dat Fethullah Gülen door de Turkse president Erdogan en het staatspersbureau Anadolu wordt aangemerkt als het brein achter de mislukte staatsgreep. Met die onderbouwing kan niet worden geconcludeerd dat bedoelde beschuldigingen voldoende steun vinden in aanwezig feitenmateriaal. De aanduiding ‘feto school’ is belasterend, omdat ‘Feto’ een diffamerende aanduiding is voor Gülen.

De aanduiding “Gülen-school” vindt de voorzieningenrechter niet belasterend. Op de zitting hebben [de ouders] uiteengezet welke Gülen georiënteerde activiteiten [de school] in het verleden organiseerde en zij hebben aangegeven daarmee tot aan de gebeurtenissen op 15 juli geen moeite te hebben gehad, omdat het een goede school was. [de stichting] heeft daar niets tegenover gesteld. Voor zover al moet worden aangenomen dat [de stichting] zich op het standpunt stelt dat [de school] géén Gülen-school is, had zij dat standpunt moeten onderbouwen. Omdat [de stichting] dat heeft nagelaten zijn de door [de ouders] genoemde feiten voldoende aannemelijk geworden voor de conclusie dat het niet onrechtmatig is om [de school] een Gülen-school te noemen.

De voorzieningenrechter weegt voorts mee dat de uitlatingen (behalve de berichten op facebook) zijn gedaan in de beslotenheid van een WhatsApp-groep. Dat moet wel in zoverre worden genuanceerd dat de groep kennelijk een grote omvang had en dat de beheerders andere ouders actief hebben benaderd om deel te nemen aan de groep, zodat die beslotenheid van relatieve waarde is.

[de ouders] hebben aangevoerd dat zij er alleen maar op uit waren om te voorkomen dat hun kinderen naar een school zouden gaan waar het niet rustig en veilig was en ook andere ouders daarbij te helpen. Als dat klopt, dan zouden andere gedragingen dan de uitlatingen in de WhatsApp-groep, ook passend of zelfs beter zijn geweest. In dat verband is van belang dat afspraken waren gemaakt met de gemeente, kennelijk om onrust te voorkomen.

Maar ten slotte is ook van belang dat de kwalificatie van [de school] als Gülen-school ook op andere wijze naar buiten is gekomen, zoals via de in overweging 2.14 genoemde lijsten op internet en de lijst van het staatspersbureau.

Op grond van al hetgeen hiervoor is overwogen vindt de voorzieningenrechter het aannemelijk dat de beschuldigingen aan het adres van [de school] , zoals deze zijn gedaan in de WhatsApp-groep, inhoudende dat het een fetoschool is en een school van landverraders, terroristen en moordenaars door de bodemrechter onrechtmatig zullen worden geacht tegenover [de stichting] .

Gelet op deze onrechtmatigheid is het gevraagde verbod op uitlatingen als ‘fetoschool” en “terroristenschool” toewijsbaar. [de stichting] heeft voldoende belang bij deze voorziening omdat het kan helpen schadelijke beeldvorming tegen te gaan en de rust op school te bevorderen. De voorziening is, gelet op het onrechtmatige karakter, niet te ingrijpend voor [de ouders] . Aan (ieder van) de gedaagden zal daarom een dergelijk verbod worden opgelegd.

Het gevraagde verbod op de aanduiding “Gülen-school” zal gelet op het hiervoor overwogene worden geweigerd.

Het gevorderde verbod om nieuwe WhatsApp-, facebook-, messenger- of andere groepen met een zelfde doel en strekking te starten is te verstrekkend. Aan [de ouders] komt de vrijheid toe om op de wijze die hen goeddunkt uiting te geven aan hun opvattingen over [de stichting] en over [de school] , zolang die opvattingen niet op onrechtmatige wijze worden verwoord. Het medium van een social media groep is in zichzelf niet onrechtmatig.

[de stichting] heeft in dit verband nog aangevoerd dat [de ouders] druk hebben uitgeoefend op andere ouders van leerlingen en daarmee juist onrust en onveiligheid hebben gecreëerd. Door [de ouders] is erkend dat zij andere ouders actief hebben benaderd. Daardoor zijn die ouders in een positie gekomen waarin zij zich hebben moeten uitspreken of zij al dan niet wilden deelnemen aan de WhatsApp-groep. Gelet op diverse passages in de WhatsApp-gesprekken is op deelnemers in de groep druk uitgeoefend met een beroep op het geweten, het geloof en binding met Turkije. Gelet op de facebook-posts zal ook gewezen zijn op eventuele gevolgen bij terugkeer in Turkije. Die druk acht de voorzieningenrechter echter niet zodanig intimiderend dat zij onrechtmatig is. Daarbij speelt mede een rol dat [de ouders] in de WhatsApp-groep actief hebben uitgedragen dat de groep alleen bestemd is voor gelijkgestemden. Bij de facebook-posts zijn [de stichting] en/of [de school] niet genoemd.

Daarnaast heeft [de stichting] gevorderd dat aan [de ouders] wordt opgedragen alle reeds gedane communicatie van eerder genoemde strekking te verwijderen en alle WhatsApp-groepen, facebook-groepen en dergelijke op te heffen.

Een veroordeling tot opheffing van de gehele WhatsApp groep is te ingrijpend. Weliswaar zijn er in de groep onrechtmatige uitlatingen gedaan, maar dat betreft een relatief klein deel van een veel groter geheel aan gesprekken. Om die reden wordt deze voorziening geweigerd. De gevraagde verwijdering van de onrechtmatige berichten wordt geweigerd, omdat die niet zinvol is. Verwijdering van die berichten kan niet voorkomen dat de reeds gestuurde berichten zichtbaar blijven voor de andere deelnemers in de groep die dat bericht eerder hebben ontvangen. De gevraagde veroordeling tot opheffing van de facebook-pagina is niet toewijsbaar. Niet is gebleken dat [de ouders] deze pagina beheren en tot opheffing ervan in staat zijn. De gevraagde verwijdering van de aldaar geplaatste berichten wordt evenmin toegewezen. In die berichten zijn [de stichting] en/of [de school] niet bij naam genoemd.

Van andere groepen is niet gebleken, zodat geen aanleiding bestaat een voorziening tot opheffing daarvan te treffen.

Ook de gevorderde rectificatie wordt geweigerd. Het gaat hier immers niet om publieke of publiek gemaakte uitlatingen, maar om uitlatingen binnen de relatieve beslotenheid van een WhatsApp-groep. De gevraagde advertentie in de Telegraaf staat daarmee in geen verhouding. Bovendien is het maar de vraag of daarmee het door [de stichting] beoogde doel – het bevorderen van de rust op school – wordt bereikt. Ook om deze reden vindt de voorzieningenrechter een dergelijke voorziening niet passend. De rectificatie naar de ouders die is gevraagd is onvoldoende bepaald om in deze vorm te kunnen worden toegewezen. De voorzieningenrechter begrijpt dat [de stichting] wil worden gerehabiliteerd voor zover zij op onrechtmatige wijze is aangeduid. Daarvoor kan [de stichting] evenwel dit vonnis gebruiken.

Uit alle voorgaande overwegingen volgt dat het gevraagde verbod gedeeltelijk zal worden toegewezen. De gevorderde dwangsom als prikkel tot nakoming zal eveneens worden toegewezen, zij het dat deze zal worden gematigd en dat er een maximum aan de te verbeuren dwangsommen zal worden verbonden.

Alle overige gevraagde voorzieningen zullen worden geweigerd.

Aangezien partijen over en weer gedeeltelijk in het ongelijk zijn gesteld, zal de voorzieningenrechter de proceskosten compenseren in die zin dat iedere partij de eigen kosten draagt.