Uitspraken

Het gaat in deze zaak om de vraag of aan [werkneemster] een billijke vergoeding en de transitievergoeding moet worden toegekend.

[werkneemster] heeft het onderliggende verzoek tijdig ingediend, omdat het is ontvangen binnen twee maanden na de dag waarop de arbeidsovereenkomst is geëindigd, zodat het verzoek zowel voor de billijke vergoeding (welk verzoek binnen twee maanden moet worden ingediend) als voor de transitievergoeding (welk verzoek binnen drie maanden moet worden ingediend) tijdig is ingediend.

Ter beantwoording ligt allereerst de vraag voor of het ontslag op staande voet rechtsgeldig is. Volgens artikel 7:677 lid 1 BW moet een ontslag op staande voet onverwijld worden gegeven, onder gelijktijdige mededeling van de dringende reden voor dat ontslag.

Als dringende reden in de zin van artikel 7:677 lid 1 BW worden op grond van het bepaalde in artikel 7:678 lid 1 BW beschouwd zodanige daden, eigenschappen of gedragingen van de werknemer, die ten gevolge hebben dat van de werkgever redelijkerwijs niet verlangd kan worden de arbeidsovereenkomst te laten voortduren. Bij de beoordeling van de vraag of van een dringende reden sprake is, moeten alle omstandigheden van het geval, in onderling verband en samenhang, in aanmerking worden genomen. Daarbij behoren in de eerste plaats te worden betrokken de aard en ernst van hetgeen de werkgever als dringende reden aanmerkt, en verder onder meer de aard en duur van de dienstbetrekking, de wijze waarop de werknemer deze heeft vervuld, alsmede de persoonlijke omstandigheden van de werknemer, zoals zijn leeftijd en de gevolgen die een ontslag op staande voet voor hem zou hebben.

De kantonrechter stelt voorop dat voor de beoordeling van de vraag of het door FR Algemene Diensten aan [werkneemster] gegeven ontslag op staande voet rechtsgeldig is, de aan [werkneemster] opgegeven reden zoals vermeld in de e-mail van 2 november 2017, hierboven genoemd onder 3.11., maatgevend is, en dat het geschil wordt afgebakend door het daarin genoemde verwijt. Uit deze e-mail volgt dat [werkneemster] door FR Algemene Diensten op staande voet is ontslagen wegens werkweigering. De in het verweerschrift en ter zitting aangevoerde redenen die volgens FR Algemene Diensten mede ten grondslag zouden hebben gelegen aan het ontslag op staande voet van [werkneemster] , worden niet meegenomen in de beoordeling door de kantonrechter, nu deze redenen niet staan vermeld in de e-mail van 2 november 2017 en bovendien ook deels pas na het ontslag van [werkneemster] zouden zijn geconstateerd, zodat die redenen sowieso niet hebben bijgedragen aan het besluit om [werkneemster] op staande voet te ontslaan.

Vast staat dat [werkneemster] door FR Algemene Diensten op 2 november 2017 op staande voet is ontslagen wegens werkweigering op 3 november 2017. De gemachtigde van FR Algemene Diensten heeft ter zitting verklaard dat tussen de e-mail van 2 november 2017 om 15:37 uur en de e-mail van diezelfde dag om 15:58 uur telefonisch contact heeft plaatsgevonden tussen haar en de gemachtigde van [werkneemster] , waarbij door de gemachtigde van [werkneemster] is medegedeeld dat [werkneemster] op vrijdagochtend in verband met een cursus niet bij de bespreking aanwezig kon en zou zijn. Voor FR Algemene Diensten stond na deze mondelinge mededeling vast dat sprake was van werkweigering door [werkneemster] op 3 november 2017. De gemachtigde van [werkneemster] betwist dat sprake is geweest van dergelijk telefonisch contact. De kantonrechter oordeelt dat, ongeacht of wel of geen mondelinge mededeling op 2 november 2017 is gedaan door of namens [werkneemster] dat zij niet zou verschijnen bij de bespreking op 3 november 2017, in ieder geval op 2 november 2017 geen sprake kan zijn van werkweigering op 3 november 2017. Immers stond op 2 november 2017 (nog) niet vast dat [werkneemster] op 3 november 2017 niet zou verschijnen. Uit de overgelegde e-mailberichten volgt ook niet onomstotelijk dat [werkneemster] niet zou komen, zodat niet kan worden uitgesloten dat zij toch zou besluiten de cursus te missen en naar het gesprek te komen. De kantonrechter oordeelt dat het onder de gegeven omstandigheden op de weg van FR Algemene Diensten had gelegen om, nu volgens haar sprake zou zijn van werkweigering door [werkneemster] indien zij niet zou verschijnen bij de bespreking op 3 november 2017, [werkneemster] op voldoende duidelijke wijze te waarschuwen voor de mogelijke gevolgen van een werkweigering en om vervolgens af te wachten of [werkneemster] op 3 november 2017 zou verschijnen. In plaats daarvan heeft FR Algemene Diensten [werkneemster] op 2 november 2017, nog voordat er überhaupt vast kon worden gesteld of [werkneemster] al dan niet zou verschijnen op 3 november 2017, op staande voet ontslagen wegens werkweigering. De kantonrechter oordeelt aldus dat geen sprake is van werkweigering zijdens [werkneemster] , zodat de reden, genoemd in de e-mail van 2 november 2017 om 16:54 uur, geen dringende reden voor een ontslag op staande voet vormt. Ten overvloede merkt de kantonrechter nog op dat het ook nog maar de vraag is of in het onderhavige geval überhaupt sprake kan zijn van werkweigering. Vaststaat immers niet dat [werkneemster] op 3 november 2017 arbeidsgeschikt was, zodat mogelijk niet eens van haar verwacht kon worden dat zij zich beschikbaar hield voor de bespreking op 3 november 2017.

Dit leidt ertoe dat het ontslag op staande voet niet rechtsgeldig is gegeven, zodat FR Algemene Diensten de arbeidsovereenkomst heeft opgezegd in strijd met artikel 7:671 BW.

Uit artikel 7:681 lid 1, onderdeel a, BW volgt dat de kantonrechter op verzoek van de werknemer een billijke vergoeding kan toekennen, indien de werkgever heeft opgezegd in strijd met artikel 7:671 BW. Gelet op de wetsgeschiedenis is (ook) in het kader van artikel 7:681 lid 1, onderdeel a, BW voor toekenning van een billijke vergoeding ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van de werkgever vereist, maar is in een geval als bedoeld in dat artikel reeds invulling gegeven aan de ernstige verwijtbaarheid, als de werkgever de voor een rechtsgeldig ontslag geldende voorschriften niet heeft nageleefd en in strijd met artikel 7:671 BW heeft opgezegd (zie: Kamerstukken I, 2013-2014, 33 818, nr. C, pag. 99 en 113). Een ontslag op staande voet dat niet rechtsgeldig wordt geacht, is dus als zodanig al ernstig verwijtbaar, omdat dan is opgezegd in strijd met artikel 7:671 BW. Nu hiervoor is geoordeeld dat het ontslag op staande voet niet rechtsgeldig is, moet het verzoek van [werkneemster] om toekenning van een billijke vergoeding dan ook worden toegewezen.

Over de hoogte van de toe te kennen billijke vergoeding overweegt de kantonrechter het volgende. De billijke vergoeding moet – naar haar aard – in relatie staan tot het ernstig verwijtbare handelen of nalaten van de werkgever. Bij het bepalen van de omvang van de billijke vergoeding komt het verder aan op een beoordeling van alle omstandigheden van het geval (zie: HR 30 juni 2017, ECLI:NL:HR: 2017:1187 (New Hairstyle)). Ook met de gevolgen van het ontslag kan rekening worden gehouden, voor zover die gevolgen zijn toe te rekenen aan het verwijt dat de werkgever kan worden gemaakt. Het gaat er uiteindelijk om dat de werknemer wordt gecompenseerd voor het ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van de werkgever. De billijke vergoeding heeft echter geen specifiek punitief karakter en bij het begroten daarvan kan dus geen rol spelen welk bedrag voor de werkgever een ‘bestraffend’ effect heeft.

De kantonrechter ziet in de omstandigheden van het geval aanleiding om de billijke vergoeding vast te stellen op een bedrag van € 3.150,00 bruto. Daarbij neemt de kantonrechter in aanmerking dat tussen partijen reeds vast stond dat de arbeidsovereenkomst op korte termijn, namelijk per 1 december 2017, rechtsgeldig zou komen te eindigen. Verder neemt de kantonrechter in aanmerking dat [werkneemster] ter zitting heeft verklaard dat zij inmiddels, hoewel tegen een lager maandsalaris, een nieuwe baan heeft. Ten slotte houdt de kantonrechter er rekening mee dat FR Algemene Diensten het salaris van [werkneemster] tot en met november 2017 heeft betaald. Gelet op voornoemde omstandigheden, alsmede de hoogte van het loon, is de kantonrechter van oordeel dat [werkneemster] in voldoende mate wordt gecompenseerd voor het ernstig verwijtbaar handelen zijdens FR Algemene Diensten – dat wordt gevormd door het onregelmatig opzeggen van de arbeidsovereenkomst omdat niet vaststond dat sprake was van een dringende reden – door haar een billijke vergoeding ter hoogte van € 3.150,00 bruto toe te kennen. De door [werkneemster] verzochte wettelijke rente, waartegen geen verweer is gevoerd, is pas toewijsbaar vanaf veertien dagen na de uitspraak, omdat het hier gaat om een constitutieve beslissing.

[werkneemster] heeft ook verzocht om FR Algemene Diensten te veroordelen een transitievergoeding te betalen van € 13.891,50 bruto. Uit artikel 7:673 lid 1 BW volgt dat de werkgever aan de werknemer een transitievergoeding verschuldigd is indien – kort gezegd – de arbeidsovereenkomst ten minste 24 maanden heeft geduurd en de arbeidsovereenkomst door de werkgever is opgezegd. Aan deze beide voorwaarden is in het onderhavige geval voldaan. FR Algemene Diensten voert echter aan dat [werkneemster] geen recht heeft op de transitievergoeding omdat [werkneemster] ernstig verwijtbaar heeft gehandeld jegens haar. Op grond van artikel 7:673 lid 7, onderdeel c, BW is de transitievergoeding niet verschuldigd, indien het eindigen van de arbeidsovereenkomst het gevolg is van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van de werknemer. De kantonrechter heeft hiervoor echter al geoordeeld dat het ontslag op staande voet niet terecht is gegeven, omdat daarvoor geen dringende reden aanwezig was. Hoewel een dringende reden niet zonder meer samenvalt met ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van [werkneemster] , valt bij gebrek aan een dringende reden en de hiervoor vastgestelde feiten en omstandigheden niet in te zien dat het eindigen van de arbeidsovereenkomst het gevolg is van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van [werkneemster] . De kantonrechter oordeelt dat FR Algemene Diensten op grond van artikel 7:673 BW de transitievergoeding verschuldigd is aan [werkneemster] .

FR Algemene Diensten heeft ten aanzien van de hoogte van de toe te kennen transitievergoeding aangevoerd dat haar een beroep op de overbruggingsregeling transitievergoeding kleine MKB’er van artikel 7:673d BW toekomt (hierna: de overbruggingsregeling), omdat zij een klein bedrijf (met minder dan 25 werknemers) is en omdat zij te kampen heeft met een slechte financiële situatie, zodat voor het vaststellen van de hoogte van de transitievergoeding slechts de dienstjaren van [werkneemster] na 1 mei 2013 meetellen. Vast staat echter dat FR Algemene Diensten, gelet op artikel 7:686a lid 4 sub b BW, te laat een beroep op deze overbruggingsregeling heeft gedaan, aangezien zij dit pas in het verweerschrift van 2 maart 2018 heeft gedaan en de arbeidsovereenkomst op 2 november 2017 is beëindigd. FR Algemene Diensten heeft in dat kader aangevoerd dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is dat de termijn van artikel 7:686a lid 4 sub b BW strikt in acht zou worden genomen, waardoor zij de volledige transitievergoeding aan [werkneemster] verschuldigd zou zijn, omdat het een kleine ondernemer als deze niet valt aan te rekenen dat hij niet op de hoogte was van de recent ingevoerde overbruggingsregeling van artikel 7:673d BW en de daaraan gekoppelde vervaltermijn.

De kantonrechter stelt voorop dat de termijn van drie maanden waarbinnen een beroep op de overbruggingsregeling gedaan moet worden, een vervaltermijn is en dat deze termijn van openbare orde is, zodat de kantonrechter daarop ambtshalve acht dient te slaan (zie ook: Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 20 december 2017, ECLI:NL:GHARL:2017:11208). Een dergelijke vervaltermijn geldt evenzeer voor een werknemer die aanspraak maakt op een transitievergoeding, terwijl het een werknemer (feitelijk) misschien nog wel minder dan een kleine ondernemer valt aan te rekenen dat hij niet op de hoogte is van de vervaltermijnen in de wet. Zowel een werknemer als een (kleine) ondernemer worden geacht de wet te kennen of anders juridische bijstand in te schakelen. Doen zij dit niet of worden zij niet juist geïnformeerd op dit punt, dan komt het voor hun eigen rekening dat een dergelijke termijn is verstreken, zodat zij geen aanspraak meer kunnen maken op een transitievergoeding respectievelijk geen beroep meer kunnen doen op de overbruggingsregeling.

Geheel ten overvloede merkt de kantonrechter nog op dat, ook als FR Algemene Diensten tijdig een beroep op de overbruggingsregeling had gedaan, dit beroep zou worden afgewezen, aangezien hierop alleen een beroep kan worden gedaan als de arbeidsovereenkomst is beëindigd wegens – kort gezegd – omstandigheden die het gevolg zijn van een slechte financiële situatie van de werkgever, terwijl de ontslaggrond in de onderhavige zaak een ontslag op staande voet wegens een dringende reden was. Alleen al om die reden komt FR Algemene Diensten een beroep op de overbruggingsregeling niet toe.

Ten slotte voert FR Algemene Diensten aan dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn dat zij de volledige transitievergoeding verschuldigd zou zijn, omdat dit haar faillissement tot gevolg zal hebben. Nog los van het feit dat FR Algemene Diensten deze stelling onvoldoende aannemelijk heeft gemaakt, volgt uit artikel 7:673c lid 1 BW dat de werkgever de transitievergoeding slechts dan niet langer verschuldigd is, als hij in staat van faillissement is verklaard, aan hem surseance van betaling is verleend of op hem de schuldsaneringsregeling natuurlijke personen van toepassing is. Hiervan is niet gebleken. Uit het tweede lid van artikel 7:673c BW volgt wel dat indien de betaling van de transitievergoeding leidt tot onaanvaardbare gevolgen voor de bedrijfsvoering van de werkgever, de transitievergoeding onder bepaalde voorwaarden in termijnen kan worden betaald. FR Algemene Diensten heeft daartoe echter geen verzoek gedaan en heeft overigens ook onvoldoende onderbouwd waarom zij daarvoor in aanmerking zou moeten komen.

Het voorgaande leidt ertoe dat FR Algemene Diensten zal worden veroordeeld tot betaling van de transitievergoeding ex artikel 7:673 lid 2 BW. [werkneemster] heeft de hoogte van de transitievergoeding berekend op € 13.891,50 bruto. FR Algemene Diensten heeft dat bedrag cijfermatig niet weersproken, zodat dat bedrag toewijsbaar is. Met toepassing van artikel 7:686a lid 1 BW zal de gevorderde wettelijke rente over de transitievergoeding worden toegewezen, te rekenen vanaf een maand na de dag waarop de arbeidsovereenkomst is geëindigd, dus vanaf 2 december 2017.

[werkneemster] heeft daarnaast een verzoek gedaan om FR Algemene Diensten te veroordelen tot betaling van de buitengerechtelijke incassokosten. De buitengerechtelijke werkzaamheden hebben volgens [werkneemster] bestaan uit het enige tijd trachten in der minne betaling van de vergoeding te realiseren. FR Algemene Diensten heeft dit niet weersproken. De kantonrechter zal het gevorderde bedrag aan buitengerechtelijke incassokosten toewijzen volgens het wettelijke tarief dat hoort bij de hoofdsom waartoe FR Algemene Diensten zal worden veroordeeld.

De proceskosten komen voor rekening van FR Algemene Diensten, omdat zij ongelijk krijgt. Daarbij wordt FR Algemene Diensten ook veroordeeld tot betaling van € 100,00 aan nakosten, voor zover daadwerkelijk nakosten door [werkneemster] worden gemaakt, te vermeerderen met de explootkosten indien betekening van de beschikking heeft plaatsgevonden.

FR Algemene Diensten heeft de kantonrechter bij wijze van tegenverzoek gevraagd om de arbeidsovereenkomst met terugwerkende kracht te ontbinden. De kantonrechter oordeelt dat, naast het feit dat er geen wettelijke grondslag bestaat waarop een arbeidsovereenkomst met terugwerkende kracht kan worden ontbonden, [werkneemster] niet om vernietiging van het ontslag op staande voet heeft verzocht, maar om toekenning van een transitie- en een billijke vergoeding. Gelet daarop staat vast dat, hoewel de kantonrechter heeft geoordeeld dat het ontslag op staande voet niet rechtsgeldig is gegeven, de arbeidsovereenkomst is geëindigd op de datum van het ontslag op staande voet, te weten op 2 november 2017. Dat betekent dat FR Algemene Diensten geen belang heeft bij een (voorwaardelijke) ontbinding van de arbeidsovereenkomst. Het verzoek zal daarom worden afgewezen.

De proceskosten komen voor rekening van FR Algemene Diensten, omdat zij ongelijk krijgt.

Nu de overige stellingen van partijen niet tot een ander oordeel kunnen leiden, behoeven deze geen verdere behandeling.