Uitspraken

Tussen partijen is niet in geschil dat [eiser] door middel van de cao toestemming heeft verleend aan de Stichting CAO voor Contractspelers voor het gebruik van de aan hem individueel toekomende rechten ten behoeve van de exploitatie van collectieve commerciële rechten. Evenmin is in geschil dat [eiser] daarmee toestemming heeft verleend voor het gebruik en openbaarmaking van zijn portret ten behoeve van de spaaractie.

Het geschil tussen partijen ziet in de kern op de vraag of de door [eiser] gegeven toestemming voor het gebruik en openbaarmaking van zijn portret ten behoeve van de spaaractie zich mede uitstrekt tot de promotie daarvan door Albert Heijn door middel van (individuele) openbaarmaking van het portret van [eiser] op posters en via social media op de wijze zoals door Albert Heijn is gedaan. Volgens [eiser] is dat niet het geval; volgens Albert Heijn en EMM & ECV wel. De kantonrechter overweegt daarover als volgt.

Van toestemming is alleen dan sprake indien de geportretteerde met de wijze waarop de foto is gepubliceerd expliciet heeft ingestemd, dan wel geacht moet worden daarmee impliciet te hebben ingestemd. Of toestemming geacht moet worden te zijn verleend en zo ja, onder welke voorwaarden, dient te worden beoordeeld aan de hand van het overeenkomstenrecht. In het onderhavige geval is toestemming verleend door middel van de cao en komt daarom grote betekenis toe aan de uitleg van de cao. Nu gesteld noch gebleken is dat [eiser] en Albert Heijn bij de totstandkoming van de regeling in de cao betrokken zijn geweest, moet voor de uitleg van artikel 22 cao in beginsel doorslaggevende betekenis worden toegekend aan de bewoording daarvan, gelezen in het licht van de gehele tekst van de cao.

De vraag is dus of Albert Heijn in de gegeven omstandigheden aan artikel 22 cao en de daaruit voortvloeiende toestemming de zin mocht toekennen dat het haar niet alleen vrij stond het portret van [eiser] (en alle andere voetballers en voetbalsters wier afbeeldingen op de voetbalplaatjes zijn afgebeeld) te gebruiken ten behoeve van de spaaractie zelf, maar ook voor de promotie daarvan. Dat laatste is naar het oordeel van de kantonrechter voor de wijze waarop Albert Heijn het portret van [eiser] in de promotie heeft gebruikt het geval. De kantonrechter licht dit hieronder toe.

Uit het tweede lid van artikel 22 cao volgt dat exploitatie van de collectieve commerciële rechten uitsluitend is toegestaan overeenkomstig het bepaalde in dat artikel. Het derde lid van artikel 22 cao geeft vervolgens een omschrijving van collectieve commerciële rechten als ‘de gezamenlijke in het economisch verkeer verzilverbare aanspraken van Werkgevers (in dit geval: de Eredivisieclubs) en Werknemers (de voetballers). Vervolgens bepaalt dit artikellid dat hieronder in elk geval [cursivering toegevoegd, kantonrechter] begrepen is het evenredig en gelijkmatig gebruik van de logo’s, namen en/of overige gedeponeerde merken toebehorend aan alle Werkgevers uit dezelfde divisie altijd en alleen in combinatie met het evenredig en gelijkmatig gebruik van afbeeldingen, namen en/of overige persoonlijkheidsrechten van tenminste elf (11) Werknemers van elk van die Werkgevers uit vorenbedoelde divisie. Uit de woorden in elk geval maakt de kantonrechter op dat het hier niet gaat om een uitputtende omschrijving van collectieve commerciële rechten. De gedachte achter de bepaling is kennelijk, zo blijkt uit de tekst, dat vereist is dat het om gezamenlijke in het economisch verkeer verzilverbare aanspraken van de clubs en de spelers gaat, waarbij niet een individu maar het collectief centraal staan. Artikel 22 cao moet naar het oordeel van de kantonrechter zo worden uitgelegd dat zodra – bijvoorbeeld – één of enkele speler(s) er uit zou(den) springen, in die zin dat niet zozeer de populariteit van het collectief maar de populariteit van die specifieke speler(s) wordt geëxploiteerd, er geen sprake meer is van collectieve commerciële rechten als bedoeld in dit cao-artikel.

De spaaractie is bij uitstek een vorm van exploitatie van collectieve commerciële rechten, nu juist het bij elkaar sparen van de plaatjes van alle spelers en de andere plaatjes (speelsters Nederlands damesteam, clublogo’s, trainers, en teamfoto’s) die onderdeel uitmaken van de spaaractie centraal staat. Dat de spaaractie zélf voldoet aan de in artikel 22 cao vastgelegde vereisten voor collectieve commerciële exploitatie, is tussen partijen ook geen punt van discussie. Met Albert Heijn en EMM & ECV is de kantonrechter van oordeel dat ook de promotie van de spaaractie is aan te merken als een vorm van exploitatie van collectieve commerciële rechten in de zin van artikel 22 cao. Met Albert Heijn en EMM & ECV is de kantonrechter bovendien van oordeel dat Albert Heijn de spaaractie, waarvoor zij via EMM & ECV toestemming van alle clubs en spelers heeft gekregen, ook moet kunnen promoten op de wijze zoals door Albert Heijn is gedaan. De kantonrechter licht dit hieronder toe.

Albert Heijn en EMM & ECV hebben gemotiveerd betwist dat het portret van [eiser] individueel is gebruikt ter promotie van de spaaractie. Hierbij hebben Albert Heijn en EMM & ECV foto’s overgelegd van de wijze waarop die promotie heeft plaatsgevonden. Daaruit volgt dat er weliswaar posters en berichten op social media-kanalen zijn geopenbaard met uitsluitend het portret van [eiser] dan wel met uitsluitend de portretten van een aantal van de 198 spelers, doch deze posters en berichten maken gezien hun context onmiskenbaar onderdeel uit van een groter geheel, namelijk de promotie van de spaaractie als geheel. Om te beginnen is op de posters en in de social media-berichten het portret van [eiser] uitsluitend afgebeeld in de vorm van een reproductie van het (van de spaaractie deel uitmakende) voetbalplaatje, nummer 6, waarop [eiser] is afgebeeld. Verder is niet gemotiveerd betwist dat de posters met daarop het portret van [eiser] telkens zijn opgehangen samen met andere posters met portretten van andere spelers. Tot slot blijkt uit de tekst bij de in dit geding gebrachte social media-berichten dat deze betrekking hebben op de spaaractie. De wijze waarop het portret van [eiser] is gebruikt in de promotie van de spaaractie is daarom niet te vergelijken met de door [eiser] aangehaalde voorbeelden van reclame-uitingen waarbij de portretten en populariteit van individuele spelers of trainers zijn geëxploiteerd ten behoeve van de promotie van een bepaald, van de betreffende spelers of trainers losstaand, product.

De posters en social media-berichten die door [eiser] in het geding zijn gebracht, kunnen dan ook niet los van deze context worden gezien en beoordeeld. Los van het grotere geheel van de promotie van de spaaractie zouden deze uitingen ook betekenisloos zijn. Ook bij de promotie van de spaaractie heeft Albert Heijn dus alleen de gezamenlijke in het economisch verkeer verzilverbare aanspraken geëxploiteerd en niet speciaal de populariteit van één of meer individuen. Evenmin als de exploitatie van het voetbalplaatje (nummer 6) met het portret van [eiser] als individueel gebruik van het portret van [eiser] kan worden gezien, kunnen de uitingen in de promotie van de spaaractie als exploitatie van het individueel portretrecht van [eiser] worden gezien. Gelet op deze wijze van gebruik van het portret van [eiser] in de promotie van de spaaractie is het niet relevant of – evenals in de spaaractie zelf – ook in het promotiemateriaal sprake is van evenredig en gelijkmatig gebruik van de portretten van alle 198 spelers. Zoals hiervoor overwogen is de omschrijving ‘evenredig en gelijkmatig gebruik’ gelet op de tekst van artikel 22 cao (‘waaronder in elk geval begrepen’) immers geen uitputtende omschrijving van de collectieve commerciële rechten. Doorslaggevend is dat het gaat om gezamenlijke in het economisch verkeer verzilverbare aanspraken. De wijze van gebruik van de portretten van [eiser] en andere spelers en speelsters in de promotie is gelet op het bovenstaande aan te merken als collectief gebruik van hun portretten in de zin van artikel 22 cao, zodat het gaat om gebruik waarvoor Albert Heijn toestemming had verkregen.

Het gaat hier bovendien om een gebruik van het portret van [eiser] – nogmaals: uitsluitend in de vorm van reproductie van het voetbalplaatje met daarop het portret van [eiser] en in de context van de spaaractie als geheel – dat redelijkerwijze was te voorzien. Er is immers sprake van voor een spaaractie als de onderhavige gebruikelijke vormen van promotie. Albert Heijn mocht er daarom ook in redelijkheid van uit gaan dat de toestemming daartoe besloten lag in de toestemming tot het exploiteren van het portret in de spaaractie zelf. In dit verband weegt de kantonrechter mee dat op grond van artikel 22 lid 2 cao toestemming is verleend ten behoeve van de exploitatie van de collectieve commerciële rechten. Albert Heijn heeft dit redelijkerwijs zó mogen begrijpen dat ook de gebruikelijke promotie ten behoeve van de exploitatie van de collectieve commerciële rechten in de spaaractie hieronder begrepen is.

Dat [eiser] de exploitatie van zijn individuele portretrecht zelf beheert en geld verdient met zijn bekendheid als ‘cultheld’ door met enige regelmaat tegen betaling van een vergoeding mee te werken aan (individuele) media- en reclame-uitingen, en dat hij buiten de voetbalwereld bekend staat om zijn ‘[uitspraak eiser]’-uitspraak, doet aan het bovenstaande niet af. Gesteld noch gebleken is immers dat in de promotie van de spaaractie op enige wijze is verwezen naar eigenschappen die specifiek [eiser] betreffen.

Op grond van het voorgaande komt de kantonrechter tot de conclusie dat [eiser] toestemming heeft gegeven voor het gebruik van zijn portret ten behoeve van de door Albert Heijn georganiseerde spaaractie en dat deze toestemming mede geacht moet worden te omvatten de toestemming tot promotie van de spaaractie op de wijze zoals Albert Heijn heeft gedaan. Gelet op deze toestemming, is geen sprake van inbreuk op het portretrecht van [eiser] , noch van onrechtmatige daad.

De overige stellingen van partijen kunnen gelet op het bovenstaande onbesproken blijven.

De conclusie is dat de kantonrechter de vordering van [eiser] zal afwijzen.

De proceskosten in de hoofdzaak komen voor rekening van [eiser] , omdat hij in het ongelijk wordt gesteld. De proceskosten in het incident zullen worden gecompenseerd nu [eiser] zich in het incident heeft gerefereerd.