Uitspraken

Het meest verstrekkende verweer van NHL is dat de kantonrechter niet bevoegd is om kennis te nemen van het geschil. Aan dat verweer legt NHL ten grondslag dat artikel S-2 van de cao een arbitrageclausule is, althans een vaststellingsovereenkomst betreft die bindend advies door de Stichting Onderwijsgeschillen voorschrijft. Volgens NHL moet [A] c.s. daarom niet-ontvankelijk verklaard worden in zijn vordering. De kantonrechter volgt NHL hierin niet en overweegt daarover als volgt.

Los van de vraag of artikel S-2 van de cao gezien dient te worden als een arbitraal beding geldt dat een arbitraal beding er niet aan in de weg staat dat [A] c.s. de kantonrechter in kort geding vraagt om een voorlopige voorziening te treffen.1 Voorts is [A] c.s. naar het voorlopig oordeel van de kantonrechter op basis van de tekst van de cao ook niet verplicht om de schorsing aan te vechten bij de commissie van beroep. Dat zou alleen aan de orde zijn als partijen dit ondubbelzinnig zijn overeengekomen. Een cao-bepaling waarin de mogelijkheid wordt geboden om een arbeidsgeschil voor te leggen aan een beroepscommissie geldt volgens vaste rechtspraak niet als zodanig.2

Het voorgaande brengt met zich dat de kantonrechter bevoegd is om van het geschil kennis te nemen.

Met de aard van de gevorderde wedertewerkstelling en rectificatie is naar het oordeel van de kantonrechter het spoedeisend belang gegeven, zodat [A] c.s. in zoverre ontvankelijk is in zijn vordering.

Kern van het geschil is het antwoord op de vraag of de aan [A] c.s. opgelegde schorsing moet worden opgeheven. Na afweging van de betrokken belangen komt de kantonrechter tot het voorlopig oordeel dat de schorsing vooralsnog in stand kan blijven en overweegt daarover het volgende.

Allereerst volgt de kantonrechter [A] c.s. niet in zijn betoog dat de schorsing moet worden opgeheven wegens - kort gezegd - procedurefouten. Naar het voorlopig oordeel van de kantonrechter is van procedurefouten geen sprake. De opgelegde schorsing (die, zo heeft NHL expliciet aan [A] c.s. bevestigd, niet het karakter heeft van een straf maar van een maatregel) houdt verband met signalen van grensoverschrijdend gedrag waarnaar verder onderzoek zal dienen plaats te vinden. Dat dit de reden is van de opgelegde maatregel volgt zowel uit de brief waarin de schorsing wordt bevestigd (r.o. 2.12.) als uit de brief waarin de schorsing wordt bestendigd (r.o. 2.15.). Daarmee is vooralsnog voldaan aan het vereiste van artikel S-2 van de cao.

Bij de inhoudelijke beoordeling stelt de kantonrechter voorop dat volgens vaste rechtspraak een werknemer in beginsel een zwaarwegend belang heeft bij het mogen verrichten van de overeengekomen arbeid. Een schorsing is, ongeacht of het gaat om een ordemaatregel of een strafmaatregel, een ingrijpende maatregel die een werkgever niet zomaar mag toepassen. Een schorsing is alleen aan de orde als er van de kant van de werkgever een redelijke grond bestaat die voldoende zwaar weegt, gelet op het belang van de werknemer om zijn arbeid te kunnen blijven verrichten. De kantonrechter volgt NHL dan ook niet in het betoog dat het opleggen van een schorsing als ordemaatregel behoort tot de vrije beleids- en beslisruimte van de werkgever zodat de rechter zich bij de beoordeling terughoudend zou moeten opstellen. Daarvoor zijn de gevolgen van een schorsing gewoonweg té ingrijpend voor een werknemer. Er zal dan ook altijd sprake dienen te zijn van een belangenafweging, waarbij rekening wordt gehouden met alle omstandigheden van het geval.

Partijen zijn het er over eens dat het instellen van het cultuuronderzoek wenselijk was, omdat er al langere tijd signalen waren dat binnen MIWB en MSTC sprake was van sociale onveiligheid. Omdat NHL dient te zorgen voor een gezonde en veilige werkomgeving3, moest zij deze signalen voortvarend en adequaat onderzoeken.

Hoewel het volgens NHL niet tot de onderzoeksopdracht aan [E] behoorde, concludeerde [E] dat er sprake was van grensoverschrijdend gedrag door [A] c.s. Volgens [E] heeft [A] c.s. zich schuldig gemaakt aan intimideren, schelden, pesten, denigrerende en discriminerende taal gebruiken, dwang uitoefenen en roddelen over elkaar en het management. NHL heeft niet inzichtelijk gemaakt hoe [E] tot die conclusie is gekomen, omdat aan de klagers anonimiteit is toegezegd.

Uit hetgeen door [A] c.s. over de wijze van gesprekvoeren naar voren is gebracht (en uit wat ook naar voren komt in de emailwisseling met [D] direct na de gesprekken) kan niet anders worden geconcludeerd dan dat daarvan in dit geval absoluut geen sprake was. [A] c.s. heeft onweersproken gesteld dat de onderzoekers van [E] in het geheel geen neutrale houding innamen tijdens de gesprekken. Sterker nog, er lijkt sprake te zijn geweest van eenrichtingverkeer van de zijde van de onderzoekers richting [A] c.s. waarbij de onderzoekers vanaf het eerste moment van het gesprek een spervuur van verwijten en beschuldigingen hebben afgevuurd, zonder enige concrete onderbouwing of voorbeelden te noemen, waarmee zij [A] c.s. hebben overvallen en verbouwereerd hebben achtergelaten. Ook uit de onweersproken verklaring van [J] komt dit beeld naar voren. Haar werd gezegd dat ze zich aan de verkeerde kant van de brug bevond, maar ook dat zij nog over kon lopen naar het andere kamp. Een en ander getuigt van een vooringenomenheid, waarbij de onderzoekers kennelijk voorafgaand aan de gesprekken met [A] c.s. al hadden geconcludeerd dat er sprake was van twee kampen, dat zij ook al hadden geconcludeerd wat het ‘goede’ en wat het ‘slechte’ kamp was en wie waartoe behoorde. De gesprekken met [A] c.s. zijn kennelijk op die voet ingestoken. In de eindrapportage van de onderzoekers wordt vervolgens aangeven dat [A] c.s. verbaasd heeft gereageerd en zich niet herkent in de verwijten en wordt door de onderzoekers het verwijt van ‘weinig zelfreflectie’ gemaakt.

De kantonrechter is gezien deze gang van zaken van oordeel dat het cultuuronderzoek onzorgvuldig en onprofessioneel is uitgevoerd, waarmee aan [A] c.s. schade is berokkend. NHL is als opdrachtgever verantwoordelijk voor dit onprofessionele onderzoek en daarmee ook aansprakelijk voor de gevolgen daarvan voor [A] c.s.

Daarnaast merkt de kantonrechter op dat uit het cultuuronderzoek naar voren komt dat er bij het MIWB kennelijk sprake is van al jarenlang bestaande problemen die niet, of niet-adequaat, zijn opgepakt van werkgeverszijde. Een deel van de problemen is van organisatorische aard, die opgelost moeten worden door het management. Zo wordt er kennelijk geen duidelijke koers uitgezet over welk onderwijssysteem gehanteerd wordt, is er onduidelijkheid over besluitvormingsprocessen en is er beperkt zicht op (het opvolgen van) afspraken. Ontevredenheid over het management van MIBW en MSTC, meer in het bijzonder [H] en de huidige teamleider, blijkt voorts ook uit het meest recente medewerkers-tevredenheidsonderzoek dat is overgelegd. Dat een dergelijk gebrek aan adequate leiding onderlinge discussie en wrijving in de hand werkt, spreekt voor zich. Dat er geen enkel verband zou zijn tussen deze kennelijk al jarenlang spelende problemen en (onderdelen van) het vermeend grensoverschrijdend gedrag, zoals NHL tijdens de mondelinge behandeling heeft betoogd, valt te betwijfelen. In ieder geval zal een gebrek aan eenheid in visie waar het MIBW onderwijs technisch gezien naartoe moet en welke rol daarbij is weggelegd voor het MSTC in negatieve zin sfeerbepalend zijn en frustratie in de hand werken.

Ook is het de kantonrechter niet duidelijk waarom [A] c.s. kort voor de personeelsbijeenkomst op 20 april 2023 met onmiddellijke ingang geschorst werd. Uit de brieven waarin de schorsing wordt bestendigd (r.o. 2.15.) blijkt dat NHL immers al sinds 5 april 2023 - dus meer dan twee weken voor de schorsing werd opgelegd - op de hoogte was van het vermeende grensoverschrijdend gedrag van [A] c.s. NHL maakt niet inzichtelijk wat haar ervan weerhield om na 5 april met [A] c.s. in overleg is getreden voor het vinden van een gezamenlijk gedragen tijdelijke oplossing. Ook dit weegt mee in het voorlopig oordeel van de kantonrechter.

Weliswaar benadrukt NHL dat de schorsing een ordemaatregel betreft, maar een dergelijke schorsing is niet aantoonbaar minder beschadigend dan wanneer het een strafmaatregel zou betreffen. De schade wordt daarnaast vergroot door het tijdsverloop. De op 20 april 2023 toegezegde termijn van vier weken (zie r.o. 2.12.) is inmiddels ruimschoots gepasseerd, zonder dat aan [A] c.s. duidelijk is gemaakt wanneer er dan een gevolg zou worden gegeven aan het gemelde persoonsgerichte onderzoek. NHL heeft zich daarover tot aan de mondelinge behandeling in stilzwijgen gehuld. Pas tijdens de mondelinge behandeling is er enige duidelijkheid gegeven over het vervolg, in de zin dat is medegedeeld dat er een onderzoeker was gevonden, dat er een concept voor een onderzoeksopdracht lag dat aan de gemachtigde van [A] c.s. zou worden voorgelegd en dat het onderzoek naar verwachting een week later van start zou kunnen gaan en vlot zou worden afgehandeld. Wekenlang is [A] c.s. daarmee in het ongewisse gelaten over de voortgang. Dit is zeer belastend voor [A] c.s. Zeker als daarbij in aanmerking wordt genomen dat de situatie speelt op een eiland, waar een kleine gemeenschap woont en de onderlinge banden hecht zijn. Het is mede daarom dat [E] had benadrukt dat een 'stille oplossing' het beste zou zijn voor alle partijen. NHL heeft er echter desalniettemin voor gekozen om [A] c.s. met onmiddellijke ingang te schorsing en daarover openlijk en zonder enig vooroverleg met [A] c.s. met medewerkers en studenten te communiceren.

Het voorgaande brengt de kantonrechter tot het voorlopig oordeel dat de uitkomsten van het cultuuronderzoek het instellen van een persoonsgericht onderzoek weliswaar rechtvaardigen, maar dat onvoldoende aannemelijk is gemaakt dat NHL voldoende belang had bij het schorsen van [A] c.s. in afwachting van dit persoonsgericht onderzoek. De opgelegde schorsing tot aan de start van het persoonsgericht onderzoek acht de kantonrechter dan ook onjuist en onnodig beschadigend voor [A] c.s. en daarmee in strijd met de verplichting van NHL ex artikel 7:611 BW om als goed werkgever te handelen. In een eventuele bodemprocedure zal [A] c.s. de aansprakelijkheid voor dit handelen van NHL en de daarmee gepaard gaande gevolgen voor kunnen leggen. Dát er sprake is van schade aan de zijde van [A] c.s. acht de kantonrechter aannemelijk.

NHL heeft ook in strijd met het goed werkgeverschap gehandeld door de manier waarop de opgelegde schorsing aan medewerkers en studenten bekend is gemaakt. Tijdens de mondelinge behandeling heeft NHL aangevoerd dat alleen te kennen is gegeven dat er sprake is van een vermoeden van grensoverschrijdend gedrag. Dit blijkt echter niet uit de berichten van 20 en 25 april 2023. In die berichten geeft NHL letterlijk aan dát er sprake is van grensoverschrijdend gedrag van een drietal medewerkers. Weliswaar wordt in het bericht aan de studenten aangegeven dat het niet gaat om seksuele intimidatie, maar juist daardoor wordt de indruk versterkt dat het wél gaat om alle andere vormen van grensoverschrijdend gedrag die in het bericht worden benoemd. NHL is volledig verantwoordelijk voor deze manier van communiceren. Dat NHL in de brieven aan [A] c.s. aangeeft dat de schorsing betrekking heeft op een vermoeden van grensoverschrijdend gedrag kan aan het voorgaande niets meer afdoen. Het meteen al naar buiten toe communiceren dat er sprake is van grensoverschrijdend gedrag is onnodig diffamerend.

Desondanks zal de kantonrechter de aan [A] c.s. opgelegde schorsing vooralsnog niet opheffen. Mede in verband met de vraag of en hoe rehabilitatie plaats moet vinden is een zorgvuldig en professioneel persoonsgericht onderzoek essentieel en in het belang van alle partijen. Tijdens de mondelinge behandeling heeft de gemachtigde van NHL aangegeven dat dit onderzoek op korte termijn opgestart zou worden. Gezien het tijdsverloop na de mondelinge behandeling gaat de kantonrechter er dus van uit dat het onderzoek inmiddels daadwerkelijk een aanvang heeft genomen. Tijdens de mondelinge behandeling werd toegezegd dat het onderzoek met alle waarborgen omkleed zou zijn, inclusief hoor en wederhoor, en dat het met de vereiste voortvarendheid afgerond zou worden. Dat het gedurende dit persoonsgericht onderzoek niet wenselijk is dat [A] c.s. op de werkvloer aanwezig is heeft NHL voldoende aannemelijk gemaakt. De schorsing vanaf de start van het persoonsgerichte onderzoek acht de kantonrechter daarom gerechtvaardigd.

Alles overziende komt de kantonrechter dan ook tot het voorlopig oordeel dat het opheffen van de schorsing op dit moment niet in het belang is van beide partijen. Dit brengt met zich dat de vorderingen van [A] c.s. zullen worden afgewezen.

Omdat de vorderingen zullen worden afgewezen zou [A] c.s. in beginsel in de proceskosten worden veroordeeld. In het feit echter dat NHL zich ten opzichte van [A] c.s. niet als een goed werkgever heeft gedragen ziet de kantonrechter aanleiding om de proceskosten tussen partijen te compenseren in die zin dat elke partij de eigen kosten draagt.