Uitspraken

Wat is het beoordelingskader?

Beoordeling door de rechtbank

6. De rechtbank stelt vast dat in de Beleidsregels aansluiting is gezocht bij het inkomensbegrip uit de Pw. In de artikelen 32 en 33 van de Pw in combinatie met artikel 3.18 van de Wsf 2000 is geregeld dat en welk bedrag aan inkomen uit studiefinanciering meegerekend wordt bij het in aanmerking te nemen inkomen.

7. Van belang is dat artikel 33, tweede lid, van de Pw een bepaling is van dwingendrechtelijke aard. Het college was dan ook gehouden het in artikel 3.18 van de Wsf 2000 genoemde bedrag als inkomen van eiser aan te merken. Daarbij geldt naar vaste rechtspraak van de CRvB (zie bijvoorbeeld de uitspraken van 31 januari 2017, ECLI:NL:CRVB:2017:331 en 12 oktober 2021, ECLI:NL:CRVB:2021:2523) dat de tot de studiefinanciering behorende component ‘rentedragende lening’ als middel dient te worden beschouwd, waarover in het kader van de voorliggende voorziening als bedoeld in artikel 15, eerste lid, van de Pw wordt beschikt of redelijkerwijs kan worden beschikt.

De studiefinanciering is daarbij meegeteld naar het normbedrag genoemd in artikel 3.18 van de Wsf 2000. Daarmee komt eisers inkomen uit op een bedrag dat hoger is dan de uit de beleidsregels voortvloeiende inkomensgrens. De rechtbank is niet gebleken dat verweerder gebruik heeft gemaakt van onjuiste bedragen en eiser heeft de juistheid van de bedragen ook niet betwist. Dat eiser, zoals hij ter zitting heeft gesteld, op het moment van de aanvraag feitelijk maar € 300,- leende, en daarmee samen met zijn inkomen bij [naam bedrijf] in totaal slechts zo’n € 1000,- per maand aan inkomsten had, maakt dat niet anders, omdat ook inkomen waarover redelijkerwijs kan worden beschikt als voorliggende voorziening wordt beschouwd. Dat betekent dat niet bepalend is wat eiser feitelijk leende, maar wat hij maximaal kon lenen. Dat hij met dat bedrag, samen met zijn inkomen van [naam bedrijf] , op een bedrag uitkwam van meer dan 140% van de bijstandsnorm, heeft hij niet bestreden.

8. De rechtbank overweegt dat een bijstandsuitkering is bedoeld om te voorzien in de noodzakelijke kosten van levensonderhoud. De uitkering is slechts bedoeld als vangnet wanneer niet op een andere manier in de noodzakelijke kosten kan worden voorzien. De Wsf 2000 is een uitkering die voorliggend is aan andere voorzieningen vanuit de overheid, zoals in dit geval een uitkering op grond van de Pw. Dat de studiefinanciering die eiser ontvangt in feite een lening dan wel voorschot is die respectievelijk dat moet worden terugbetaald, maakt dat niet anders. Eisers betoog dat hij de dupe is geworden van het sociaal leenstelsel volgt de rechtbank niet. Het sociaal leenstelsel is in september 2015 in het leven geroepen, en de juistbedoelde uitspraak van de CRvB is dus gedaan toen het leenstelsel al lang en breed van kracht was. Er mag dus van uit worden gegaan dat deze ontwikkeling in die uitspraak is meegewogen. In die uitspraak oordeelt de CRvB juist dat de component ‘rentedragende lening’, die destijds onderdeel uitmaakte van de studiefinancieringsaanspraken, bij de beoordeling van de draagkracht in aanmerking moeten worden genomen.

9. In het aangevoerde ziet de rechtbank geen reden voor de verwachting dat het besluit onevenredige gevolgen zal hebben voor eiser. De rechtbank ziet ook geen aanleiding aan te nemen dat de gevolgen van de toepassing van artikel 33, tweede lid, van de Pw, in dit geval niet stroken met wat de wetgever kan hebben bedoeld of voorzien. Daarbij acht de rechtbank van belang dat de eenmalige energietoeslag moet worden aangemerkt als categoriale bijzondere bijstand. Volgens vaste rechtspraak (ECLI:NL:CRVB:2009:BK1043) dienen algemeen noodzakelijke kosten van het bestaan, zoals de energielasten, te worden bestreden uit het inkomen, hetzij door middel van reservering, hetzij door middel van gespreide betaling achteraf. De rechtbank ziet, gelet hierop, niet in dat niet bedoeld of voorzien zou zijn dat eiser gebruik moet maken van de volledige leenmogelijkheid in het kader van de studiefinanciering om zijn energielasten te kunnen voldoen. Eisers stelling dat de studiefinanciering alleen bedoeld is voor studiekosten, volgt de rechtbank niet. Het betreft geld waarvan eiser gebruik kan maken om de algemeen noodzakelijke kosten van levensonderhoud te betalen.

Ten slotte stelt de rechtbank vast dat eiser niet concreet heeft gemaakt wat de energielasten zijn (geweest) en dat hij niet heeft onderbouwd dat hij niet in staat is om die lasten te dragen. Ook in die zin is niet gebleken van bijzondere omstandigheden of van dringende redenen in de zin van de Beleidsregels. Ook bestaat er geen aanleiding voor de conclusie dat artikel 33 van de Pw buiten toepassing gelaten moet worden.

10. Eisers beroep op de uitspraak van de rechtbank Noord-Holland van 14 april 2023 (ECLI:NL:RBNHO:2023:3412) slaagt evenmin. In die zaak was er sprake van een heel specifieke situatie, namelijk een kwetsbare jonge vrouw die onder curatele was gesteld. Dat de curator, om haar beloning voor de werkzaamheden voor de vrouw zoveel mogelijk voldaan te krijgen, verplicht zou worden voor eiseres een studielening bij DUO aan te vragen en haar op die manier te belasten met extra schulden, deed volgens de rechtbank in die zaak in ernstige mate afbreuk aan de bescherming van de onder curatele gestelde. Dat strookte niet met wat de wetgever kon hebben bedoeld of voorzien, aldus de rechtbank. Een dergelijke uitzonderlijke situatie doet zich evenwel hier niet voor zodat een beroep op deze uitspraak eiser niet kan baten.