Uitspraken

Toegang tot de klimwand wordt verleend na het tonen van een klimvaardigheidsbewijs, controle in de database van de ervaring van de klimmer of het aantonen van voldoende vaardigheden. De bezoeker dient vervolgens de voorwaarden te ondertekenen en de toegangsprijs te betalen. De bezoeker onderschrijft de huisregels – ten tijde van het ongeval de huisregels 2010 – waarin onder meer een exoneratiebeding is opgenomen dat overeenstemt met de zorgverplichting die een klimhal heeft. De klimhal draagt geen verantwoordelijkheid voor door de klimmer zelf meegebrachte materialen en evenmin voor zelfstandige klimmers die handelen conform hun vaardigheden.

Naast de zorg voor genormeerde voorzieningen, kan worden aangenomen dat de exploitant

van een klimhal een zekere mate van toezicht moet uitoefenen. Ten onrechte wordt door [verzoeker] echter verondersteld dat een klimhal een mate van toezicht dient te houden op de bezoekers die gelijk is aan die van, bijvoorbeeld, een rijinstructeur. Daarmee wordt in de eerste plaats miskend dat de klimhal niet aansprakelijk is voor gevaren verbonden aan sportuitoefening zelf en in de tweede plaats dat toezicht geen ongeval kan voorkomen. Het houden van een zodanige mate van toezicht op de klimmer als door [verzoeker] wordt verondersteld, maakt geen onderdeel uit van de zorgplicht van de klimhal.

[verzoeker] bezat ten tijde van het ongeval het klimvaardigheidsbewijs K2 (indoor naklimmen). Abseilen is geen onderdeel van in de klimhal te oefenen vaardigheden (K3, indoor voorklimmen kent niet de competentie abseilen). Op 23 maart 2011 hebben de klimmers aan de balie bij Neoliet aan assistent-bedrijfsleider [Z] (hierna: [Z]) aangegeven te komen oefenen voor hun opleiding. Zij zouden toestemming van hun docent bij Fontys hebben om extra te klimmen. [Z] kende de klimmers omdat zij bij Neoliet gewerkt hadden. Zij hebben niet aangegeven dat zij gingen abseilen. [verzoeker] heeft eerder in zijn hoedanigheid van werknemer van Neoliet bezoekers gewezen op de huisregels en toegezien op de naleving hiervan. [verzoeker] heeft bij indiensttreding verklaard de veiligheidsvoorschriften, reglementen en voorwaarden te kennen en te hanteren. Door ondertekening van een formulier heeft [verzoeker] ten tijde van het ongeval verklaard veilig te kunnen klimmen en zekeren en naar eigen zeggen te beschikken over voldoende ervaring om veilig indoor te kunnen voorklimmen en zekeren.

Op 23 maart 2011 was naast [Z] ook [P] (hierna: [P]), instructeur en routebouwer, aanwezig die in een ander gedeelte van het gebouw klanten hielp kennismaken met de klimsport. Toen [Z] op enig moment geschreeuw hoorde is hij op het geluid afgekomen en heeft hij direct 112 gebeld en is hij tegelijkertijd hulp gaan verlenen aan [verzoeker]. Doordat [Z] [verzoeker] belet heeft op te staan, is vermoedelijk ernstiger letsel voorkomen.

Volgens Neoliet heeft zij niet onrechtmatig gehandeld. Zij betwist dat zij wetenschap had van het voornemen van [verzoeker] om in de klimhal te gaan abseilen. Indien zij van dit voornemen had geweten, had zij dit verboden of beoordeeld of [verzoeker] door een instructeur zou moeten worden begeleid. De zorgplicht van een klimhal is beperkt. De toezichthoudende rol van een klimexploitant beperkt zich tot controleerbare omstandigheden zoals aantallen bezoekers, toestand van de materialen en het vastleggen van regels voor het gebruik van de hal. Aan die zorgplicht heeft Neoliet ruimschoots voldaan.

Het ontgaat Neoliet wat [verzoeker] haar precies verwijt. De bijzondere zorgplicht van Fontys ten aanzien van haar studenten is niet op Neoliet van toepassing omdat Neoliet niet de opleider van [verzoeker] is. Eventuele onduidelijkheid bij de studenten over de lesstof kan Neoliet niet worden verweten.

Voor zover het verzoek van [verzoeker] is gebaseerd op onrechtmatige daad (artikel 6:162 BW) ligt daaraan de feitelijke stelling ten grondslag dat Neoliet wist dat [verzoeker] en zijn medestudenten op 23 maart 2011 zouden gaan abseilen. Deze stelling is door Neoliet echter gemotiveerd weersproken en door [verzoeker] vervolgens onvoldoende onderbouwd. [verzoeker] heeft tijdens de mondelinge behandeling verklaard dat op 23 maart 2011 door hem en zijn medestudenten is gezegd dat zij kwamen oefenen voor de toets en dat niet expliciet is gezegd dat zij kwamen abseilen. De door Neoliet in het geding gebrachte verklaring van [Z] (productie 8 Neoliet) is op dit punt door [verzoeker] dus niet tegengesproken. Gelet op de op dit punt vaststaande inhoud van de verklaring van [Z] en de verklaring van [verzoeker] tijdens de mondelinge behandeling, was er naar het oordeel van de rechtbank voor Neoliet geen grond om [verzoeker] de toegang te weigeren, zoals tijdens de mondelinge behandeling is aangevoerd (vgl. randnummer 21 spreekaantekeningen mr. E.J. de Koning-Witte). Neoliet heeft verder onweersproken gesteld dat [verzoeker], die bij haar geen stage liep, door ondertekening van een formulier ten tijde van het ongeval heeft verklaard over voldoende ervaring te beschikken om veilig indoor te kunnen voorklimmen en zekeren. [verzoeker] heeft daarnaast ook erkend (vgl. randnummer 22 spreekaantekeningen mr. E.J. de Koning-Witte) dat het voor een klimhal als Neoliet ondoenlijk is om op iedere klimmer toezicht te houden. Op welke wijze Neoliet volgens [verzoeker] dan wel toezicht had dienen te houden en hoe dit het ongeval had kunnen voorkomen, heeft [verzoeker] onvoldoende toegelicht.

Op grond van het voorgaande mist het verzoek naar het oordeel van de rechtbank dan ook feitelijke grondslag (voor zover het betreft de veronderstelde wetenschap bij Neoliet ten aanzien van het voornemen om te gaan abseilen) en is het voor het overige onvoldoende onderbouwd (voor zover het betreft het onvoldoende toezicht houden door Neoliet). Aansprakelijkheid van Neoliet op grond van artikel 6:162 BW kan niet worden aangenomen.

Aansprakelijkheid van Fontys

Volgens [verzoeker] was hij aan de zorg van Fontys toevertrouwd toen hij zelfstandig met medestudenten aan het oefenen was voor de eindtoets. Door Fontys was duidelijk gemaakt dat de studenten, na het behalen van de tussentoets, zelfstandig konden gaan oefenen ter voorbereiding op de eindtoets. Tussen Fontys en Neoliet zijn afspraken gemaakt over het oefenen van klimtechnieken door studenten bij Neoliet omdat Fontys niet over een klimwand beschikte. Het oefenen maakt onderdeel uit van het opleidings- en lesprogramma van Fontys. Als gevolg daarvan rust op Fontys een bijzondere zorgplicht ten aanzien van de gezondheid van de leerlingen die aan haar zorg zijn toevertrouwd en die onder haar toezicht staan. De aansprakelijkheid en de zorgplicht van scholen, zoals Fontys, beperkt zich niet tot louter de lesuren maar strekt zich ook uit over oefeningen die in het kader van de opleiding en buiten reguliere lesuren door leerlingen ter voorbereiding van een toets worden verricht. Fontys heeft het zelfstandig oefenen ook gefaciliteerd.

Fontys kon erop bedacht zijn dat leerlingen, zoals [verzoeker], abseilen zouden gaan oefenen nu deze techniek onderdeel was van het lesprogramma en tijdens lessen was geoefend. Een eventueel onderscheid tussen ‘toetsstof’ en ‘lesstof’ was de studenten, zoals [verzoeker], niet duidelijk. Het was [verzoeker] en zijn medestudenten niet bekend dat abseilen niet tot de examenstof zou behoren. Als [verzoeker] had gemeend dat technieken niet tot de examenstof zouden behoren, zou hij deze niet bij Neoliet zijn gaan oefenen. Nu hier onduidelijk over bestond, moet die onduidelijkheid voor rekening en risico van Fontys komen. Als Fontys niet wenste dat door studenten abseilen zou worden geoefend, had zij dat expliciet kenbaar moeten maken, wat zij heeft nagelaten. Fontys heeft niet aangegeven welke locaties geschikt zouden zijn voor het oefenen van outdoor voorklimmen en abseilen. Ook is tijdens lessen niet aangegeven dat de klimwand van Neoliet ongeschikt zou zijn voor abseilen. Fontys had het klimmen bij Neoliet moeten verbieden of extra toezicht moeten houden nu deze klimwand voor abseilen ongeschikt was. Het was voor Fontys voorzienbaar dat op de klimwand op een ongebruikelijke manier stand zou worden gemaakt. Een toezichthouder had kunnen ingrijpen of [verzoeker] had een toezichthouder om instructies kunnen vragen.

De kans op een ongeval was zeer reëel, nu het oefenen plaatsvond buiten lesuren zonder begeleiding. Die kans nam toe doordat [verzoeker] een klimtechniek oefende op een wand die daarvoor niet geschikt was. Klimmen is een relatief gevaarlijke sport waarbij met regelmaat ongelukken gebeuren. De kenbaarheid van het gevaar bij abseilen op een hoogte van 14 meter is een gegeven. De kans op ongevallen en op ernstige gevolgen is aanzienlijk.

Het ongeval had voorkomen kunnen worden indien veiligheidsmaatregelen zouden zijn getroffen. Fontys heeft met betrekking tot het gebruik van de wand geen instructies verstrekt of toezicht gehouden, dan wel een vorm van toezicht georganiseerd. Hierbij mag niet uit het oog worden verloren dat Fontys heeft aangegeven dat [verzoeker] zelfstandig mocht gaan oefenen na het behalen van de tussentoets. In die situatie had van Fontys verlangd mogen worden dat zij meer instructies gaf en dat zij ervoor zorgde dat onder toezicht werd geoefend. Van Fontys had tevens mogen worden verwacht dat zij bij Neoliet ging inspecteren, wat geen bezwaarlijke maatregel is. Het is evenmin bezwaarlijk om studenten voor bepaalde oefeningen op één meter hoogte (droog) te laten oefenen. Dat het niet bezwaarlijk was om maatregelen te treffen blijkt onder meer uit het feit dat Fontys na het ongeval zelf een klimmuur heeft laten bouwen waar thans onder toezicht wordt geoefend. Deze klimhal is specifiek ingericht op de lesstof zodat alle technieken op een veilige manier kunnen worden geoefend.

Tussen Fontys en [verzoeker] is sprake geweest van een werkleerovereenkomst. De werkplek van [verzoeker] was bij Montana Snowcenter in Westerhoven. Andere studenten liepen stage bij Neoliet. Tussen Fontys en Neoliet is sprake van een samenwerkingsovereenkomst op grond waarvan Neoliet stage- en afstudeerplekken biedt aan studenten van Fontys. De heer [G] (hierna: [G]), opleidingsdocent bij Fontys, heeft met de heer [R] van Neoliet afgesproken dat studenten die stage liepen bij Neoliet de vaardigheden die vereist zijn voor de toets voor het KVB Indoor Voorklimmen mogen oefenen bij Neoliet te Eindhoven, mits deze vaardigheden werden uitgevoerd onder begeleiding van een werkplekbegeleider onder stageomstandigheden en na het succesvol afsluiten van de tussentoets. De tussentoets is qua inhoud hetzelfde als de eindtoets KVB Voorklimmen. Het ombouwen tot abseilen viel buiten deze afspraak.

[verzoeker] liep geen stage bij Neoliet en hij heeft op enig moment (samen met andere studenten die geen stage liepen bij een klimhal) het verzoek bij [G] neergelegd of hij net als de studenten die bij Neoliet stage liepen bij Neoliet mocht oefenen voor de toets KVB Indoor Voorklimmen. [G] heeft dit verzoek besproken met [R] van Neoliet die hierop heeft geantwoord dat dit niet mogelijk was. Wel konden deze studenten net als andere particulieren op eigen gelegenheid en eigen kosten komen klimmen bij Neoliet. [G] heeft dit doorgegeven aan [verzoeker] die daarop te kennen gaf dat hij nog contact had met mensen van Neoliet en dat hij zelf met Neoliet wel afspraken zou maken. Door Fontys wordt betwist dat [verzoeker] met toestemming van Fontys zelfstandig mocht oefenen op de klimwand bij Neoliet. Evenmin mocht [verzoeker] zonder instructeur/begeleiding oefenen. Het ongeval heeft niet plaatsgevonden tijdens lesuren en evenmin tijdens de stage die [verzoeker] liep voor zijn opleiding bij Fontys. [verzoeker] was ten tijde van het ongeval dus niet aan de zorg van Fontys toevertrouwd en stond niet onder toezicht van Fontys. Fontys had ten tijde van het ongeval geen enkele zeggenschap over [verzoeker].

[verzoeker] was ten tijde van het ongeval niet aan het oefenen voor de eindtoets KVB Indoor Voorklimmen omdat abseilen niet tot de examenstof behoorde. Fontys heeft de examenstof op verschillende manieren gecommuniceerd aan haar studenten, namelijk in de studiehandleiding, door bespreking tijdens de les en door plaatsing in de digitale leeromgeving. [verzoeker] wist, althans had kunnen weten dat abseilen niet tot de stof van de eindtoets KVB Indoor Voorklimmen behoorde.

Uit onderzoek van de NKBV blijkt dat de klimwand bij Neoliet niet goed geschikt is om te gaan abseilen en het NKBV concludeert dat de studenten hadden moeten weten dat ze niet mochten abseilen. Het is niet gebruikelijk om in een klimhal outdoortechnieken, waaronder abseilen, te oefenen. De outdoortechnieken werden door Fontys uitsluitend op een outdoor locatie in Bergschenhoek in Zuid-Holland geoefend, eerst op de grond en daarna pas op hoogte. Fontys vindt klimhal Neoliet niet goed geschikt om outdoortechnieken uit te voeren. [verzoeker] wist dit, althans had dit moeten weten nu daar ook tijdens lessen door docenten van Fontys op is gewezen. Fontys betwist dat zij naar aanleiding van het ongeval maatregelen heeft genomen en ervoor heeft gekozen een eigen klimwand te realiseren bij Fontys. Die plannen om een eigen klimhal te realiseren waren er al voordat het ongeval had plaatsgevonden. Deze klimhal is eigendom van de gemeente. Nog steeds worden outdoortechnieken (waaronder abseilen) uitsluitend geoefend op een outdoor klimlocatie.

[verzoeker] is een ervaren klimmer en was op de hoogte van de klimomstandigheden bij Neoliet. [verzoeker] klom al drie jaar op eigen initiatief bij Neoliet en heeft bij Neoliet gewerkt als barmedewerker waarbij hij ook klimmaterialen uitgaf. Verder heeft [verzoeker] ook gedurende zijn MBO opleiding Sport en Bewegen bij ROC in Tilburg geklommen. [verzoeker] beschikte over een licentie K2 om zelfstandig te mogen klimmen. Hij is een gekwalificeerd toprope klimmer.

De NKBV heeft in haar rapport geconcludeerd dat de oorzaak van het ongeval de onjuiste wijze van zelfzekering door [verzoeker] is geweest. Het staat vast dat er door het NKBV geen gebreken zijn geconstateerd aan de klimwand. De zorgplicht van Fontys strekt zich niet zo ver uit dat Fontys ook instructies moet geven aan en toezicht moet houden op haar studenten die op eigen gelegenheid en eigen kosten, buiten de lesuren en stage gaan klimmen. Ook als [verzoeker] wel toestemming zou hebben gehad van Fontys om te gaan oefenen bij Neoliet, leidt dat niet tot aansprakelijkheid van Fontys voor het ongeval. Het staat vast dat het ongeval heeft plaatsgevonden doordat [verzoeker] in de enkele haak direct de schroefkarabiner van zijn zelfzekering heeft gehangen en vervolgens de schroefkarabiner van zijn zelfzekering heeft losgemaakt. Naast het feit dat het voor Fontys niet voorzienbaar was dat [verzoeker] op eigen gelegenheid in een indoor klimhal zou gaan abseilen, was ook deze specifieke handeling van [verzoeker] voor Fontys onvoorzienbaar zodat zij niet gehouden was specifiek daarop gerichte voorzorgs- en veiligheidsmaatregelen te treffen.

In de tweede plaats heeft Fontys naar het oordeel van de rechtbank onvoldoende instructies gegeven en onvoldoende voorwaarden geformuleerd voor een veilige voorbereiding op de eindtoets. Vast staat dat Fontys aan de studenten die de tussentoets met goed gevolg hadden afgelegd, heeft medegedeeld dat zij zelfstandig mochten gaan oefenen voor de eindtoets. Verder staat vast dat aan het zelfstandig oefenen door Fontys voorwaarden zijn verbonden. Volgens Fontys is – zoals volgens haar blijkt uit de verklaring van [G] (productie 3 Fontys) – met [R] van Neoliet besproken en afgesproken dat: “studenten die stage lopen bij Neoliet de vaardigheden die vereist zijn voor de toets voor het KVB Indoor Voorklimmen mogen oefenen bij Neoliet te Eindhoven mits deze vaardigheden worden uitgevoerd onder begeleiding van een werkplekbegeleider, onder stageomstandigheden. Dit kan pas na het succesvol afsluiten van een tussentoets.” Vast staat ook dat deze voorwaarden bij [verzoeker] bekend waren, nu [verzoeker] in dit verband heeft verklaard dat hij meermaals aan [G] heeft gevraagd of hij ook bij Neoliet mocht gaan oefenen ondanks dat hij geen stage liep bij Neoliet maar bij Montana Snowcenter. Tussen partijen is echter in geschil of Fontys hieromtrent duidelijkheid heeft gegeven aan [verzoeker]. Volgens Fontys heeft [G] aan [verzoeker] te kennen gegeven dat hij niet bij Neoliet mocht gaan oefenen omdat hij geen stage liep bij Neoliet, maar [verzoeker] heeft dit betwist. Volgens hem is er nooit duidelijk antwoord gegeven en ook mevrouw [S] van Neoliet heeft tijdens de mondelinge behandeling verklaard dat een dergelijke vraag over het zelfstandig oefenen door studenten die geen stage liepen bij Neoliet bij haar niet bekend is. Of de onduidelijkheid over wat [verzoeker] nu wel of niet mocht in het kader van de voorbereiding voor de eindtoets aan Fontys kan worden verweten, kan naar het oordeel van de rechtbank echter in het midden worden gelaten.

Ook als ervan zou worden uitgegaan dat Fontys aan [verzoeker] te kennen heeft gegeven dat hij niet mocht oefenen bij Neoliet, dan nog staat voor de rechtbank vast dat Fontys aan [verzoeker] onvoldoende instructies heeft gegeven en onvoldoende voorwaarden heeft geformuleerd voor een veilige voorbereiding op de eindtoets nu gesteld noch gebleken is dat Fontys [verzoeker] en de overige studenten die niet bij Neoliet stage liepen een alternatief heeft geboden om te oefenen of instructies heeft gegeven op welke wijze zij zich dan moesten voorbereiden op de eindtoets. Dat het [verzoeker] en zijn medestudenten volgens Fontys wel vrij stond om zelf op eigen kosten en gelegenheid te gaan oefenen bij Neoliet, oordeelt de rechtbank een onvoldoende alternatief. Er is daarbij immers geen sprake van stageomstandigheden onder toezicht en begeleiding van een werkplekbegeleider en dus van een minder hoog veiligheidsniveau dan het niveau dat Fontys noodzakelijk achtte voor de studenten die wel stage liepen bij Neoliet. Fontys kan daarom in ieder geval worden verweten dat zij heeft nagelaten [verzoeker] en de overige studenten die geen stage liepen bij Neoliet een vergelijkbaar alternatief te bieden of instructies te geven op welke wijze zij zich dan veilig konden voorbereiden op de eindtoets.