Uitspraken

Cao-norm

In de Cao Gemeenten zijn vakantie en verlof in artikel 1.1. ("Begrippen") als volgt gedefinieerd:

De recuperatieregeling en het daaraan verbonden verlof vallen onder de definitie van vakantie, want het verlof ziet op het recupereren van de werknemer.

Is de recuperatieregeling een duurzame inzetbaarheidsmaatregel?

De primaire stelling van de OR dat de recuperatieregeling een duurzame inzetbaarheidsmaatregel is (en geen regeling in het kader van vakantie en verlof) die thuishoort in hoofdstuk 8 van de Cao (dat niet door de verlofharmonisatie kan worden aangetast), wordt niet gevolgd. Het oorspronkelijke doel van de recuperatieregeling, dat werknemers van 60 jaar en ouder 0,5 uur per dag opnemen om hun dagen te verkorten, is namelijk verworden tot een bovenwettelijk vakantieverlof, zoals door de gemeente Veldhoven onweersproken is gesteld. Immers, bij werknemers van 60 jaar en ouder wordt bij een voltijddienstverband jaarlijks 120 uur extra bovenwettelijk en vrij opneembaar verlof toegevoegd aan hun vakantieverlof. Dat de bedoeling van de recuperatieregeling van oorsprong een duurzame inzetbaarheidsmaatregel is, zoals de OR heeft toegelicht, doet aan de praktijk (dus dat werknemers, die hierop aanspraak kunnen maken, het aantal uren kunnen inzetten als vakantie) niet af.

Hierbij is tevens van belang dat in hoofdstuk 8 van de Cao, met als titel “Duurzame inzetbaarheid” inmiddels alle medewerkers de mogelijkheid krijgen om hun bovenwettelijke vakantie te sparen en in te zetten op een manier die past bij hun levensfase en aansluit bij hun persoonlijke levens- en carrièreplanning. Dit verlofsparen kan ook worden ingezet door de medewerker om zijn arbeidsduur te verkorten hetgeen voorheen bij de gemeente Veldhoven slechts mogelijk was voor werknemers ouder dan 60 jaar in het kader van de recuperatieregeling.

De kantonrechter is dan ook, mede gelet op het standaardkarakter van de Cao, van oordeel dat met de verlofharmonisatie en met het invoeren van het spaarverlof er geen basis meer is in de Cao voor een lokaal toegepast en minder breed inzetbaar recuperatieverlof.

Moet de recuperatieregeling worden gezien als een verlofregeling in plaats van een bovenwettelijke vakantieregeling?

Nu is geoordeeld dat de recuperatieregeling binnen de gemeente Veldhoven geen duurzame inzetbaarheidsmaatregel is, maar een regeling in het kader van vakantie en verlof, ligt de subsidiaire stelling van de OR voor, die inhoudt dat de recuperatieregeling in ieder geval geen bovenwettelijke vakantieregeling is, maar moet worden gezien als een verlofregeling, waardoor het de gemeente Veldhoven nog steeds vrijstaat deze regeling te continueren. Daartoe voert de OR aan dat de recuperatieregeling op grond van artikel 12.2 lid 2 van de Cao onderdeel is gaan vormen van het lokaal overleg en dit betekent dat de gemeente Veldhoven deze regeling niet zonder overleg eenzijdig kan intrekken.

De gemeente Veldhoven daarentegen, betwist dat artikel 12.2 de mogelijkheid biedt om over andere, aanvullende onderwerpen die niet onder artikel 12.1 zijn genoemd, overleg te voeren.

De kantonrechter deelt het standpunt van de gemeente Veldhoven. Uit de systematiek van de Cao volgt dat het lokaal overleg (zoals omschreven in artikel 12.1) niet is bedoeld om lokale verlofregelingen te behouden die in strijd zijn met de verlofharmonisatie die per 1 januari 2023 is ingevoerd. In artikel 12.2 ("Onderwerpen") zijn de regelingen/bepalingen genoemd die onderwerp van overleg kunnen zijn binnen het lokaal overleg. Na de verlofharmonisatie die op 1 januari 2023 heeft plaatsgevonden, is het aantal regelingen/bepalingen dat in het lokaal overleg besproken moet worden, verminderd.
De volgende regelingen/bepalingen zijn komen te vervallen:

Artikel 6.2 lokale regelingen bovenwettelijke vakantie-uren

Artikel 6.6, sub G lokale feestdagen

Artikel 6.14 lokale vormen van verlof

Dat het overleg over de lokale vormen van verlof is geschrapt, komt dus voort uit het feit dat de mogelijkheid van artikel 6.14 Cao Gemeenten (2021-2022)2 in de Cao Gemeenten 2023 is komen te vervallen. Dit artikel voorzag in de mogelijkheid om naast de verlofvormen in de Cao, andere regelingen voor lokale vormen van verlof, zoals de recuperatieregeling, vast te stellen. Met de verlofharmonisatie is er (vanwege het standaardkarakter van de Cao 2023) geen ruimte meer voor andere (lokale) verlofregelingen dan die in hoofdstuk 6 Cao Gemeenten zijn opgenomen. Om die reden is er dus ook geen mogelijkheid meer om overleg te voeren over de recuperatieregeling. Dit is, zoals de gemeente Veldhoven terecht heeft aangevoerd, een bewuste keuze geweest van de bij de Cao betrokken partijen. Met andere woorden, het is niet meer de bedoeling om naast de geharmoniseerde verlofvormen in de Cao, andere lokale regelingen voor verlof voort te zetten. Dit was ook kenbaar voor de OR.

Daarbij is tevens van belang dat de gevolgen van het eenzijdig intrekken van de recuperatieregeling voor de individuele werknemer van de gemeente Veldhoven naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet onaanvaardbaar zijn. Tijdens de mondelinge behandeling heeft de gemeente Veldhoven in dit verband toegelicht dat werknemers die vóór 1 januari 2023 60 jaar of ouder waren, hun aanspraken op basis van de recuperatieregeling behouden en dat aan medewerkers die binnenkort 60 jaar worden een afbouwregeling is aangeboden. Op dit moment geldt geen afbouwregeling, maar in het kader van goed werkgeverschap behoort een afbouwregeling volgens de gemeente Veldhoven nog steeds tot de mogelijkheden.

De OR heeft tijdens de mondelinge behandeling toegelicht dat hij best wil praten over afschaffing of het anders inrichten van de recuperatieregeling, maar dat hij dat wil doen vanuit een andere uitgangspositie: dus niet met als uitgangspunt dat de recuperatieregeling in strijd is met de verlofharmonisatie in de Cao, maar dat deze als aanvulling op de geharmoniseerde verlofvormen moet worden beschouwd.
De kantonrechter merkt hierover op dat, gelet op alle omstandigheden van het geval die hiervoor zijn besproken, het door de gemeente Veldhoven gehanteerde uitgangspunt het juiste is. De recuperatieregeling is in strijd met de verlofharmonisatie, zoals verwoord in artikel 6.2 van de Cao Gemeenten.

Bovendien zou het toestaan en/of laten voortbestaan van aanvullende lokale verlofregelingen, gelet op het feit dat de Cao Gemeenten voor alle Nederlandse gemeenten geldt (art. 1.2 lid 1), het met de Cao juist beoogde uitgangspunt van harmonisatie van verlofregelingen weer geheel of grotendeels tenietdoen.