Uitspraken

Pretium heeft gelet op de aard van haar vorderingen, waaronder rectificatie van de door Wegener gepubliceerde artikelen, een spoedeisend belang bij haar vorderingen. Zij is ontvankelijk in haar vorderingen.

In dit kort geding ligt ter beoordeling voor of Wegener:

- met de publicatie van het artikel “Oproep: wat zijn uw ervaringen met Pretium?” (hierna ook te noemen de oproep) onrechtmatig handelt jegens Pretium, in die zin dat de inhoud van deze publicatie en de (werk)wijze waarop de betrokken journalist het artikel tot stand heeft gebracht, een ontoelaatbare aantasting inhouden van de reputatie van Pretium, alsmede of zij

- met de publicatie van de op 31 augustus jl. in de krant geplaatste artikelen (hierna ook te noemen de vijf artikelen) onrechtmatig handelt jegens Pretium, in die zin dat de inhoud en de wijze van publiceren van die artikelen een ontoelaatbare aantasting inhouden van de reputatie van Pretium.

Het gaat bij de beantwoording van voornoemde vragen om een afweging van de betrokken belangen, waarbij alle relevante omstandigheden dienen te worden betrokken. Het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op bescherming van de eer en goede naam strijden daarbij om voorrang.

De voorzieningenrechter stelt voorop dat in de samenleving aan de persvrijheid (als vorm van meningsuiting) een bijzondere waarde moet worden toegekend. De pers moet als ‘publieke waakhond’ kunnen optreden en vrijelijk commentaar kunnen geven over onderwerpen van algemeen belang. Het is een groot goed dat, mede getuige de rechtspraak over persvrijheid van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, niet snel aan banden wordt gelegd. De (vermeende) inbreuken op het recht van vrijheid van meningsuiting dienen vanuit het perspectief van de waarde van deze vrijheid voor een goed functionerende democratische samenleving te worden beoordeeld. Het vergaande recht van de pers op vrijheid van meningsuiting omvat tegelijkertijd ook verantwoordelijkheden. Juist omdat de pers burgers informeert over wat er gaande is in de samenleving, kan zij belangrijke invloed uitoefenen op opinie- en beeldvorming en kan zij reputaties maken of breken. Vooral verantwoordelijkheden op het punt van verificatie en zorgvuldigheid komen daarbij aan journalisten toe.

Pretium stelt dat de publicatie “Oproep: wat zijn uw ervaringen met Pretium?” ernstige beschuldigingen en insinuaties bevat aan het adres van Pretium. De toon van de publicatie is negatief en de beschuldigingen zijn onjuist en ongefundeerd. Wegener verweert zich en stelt dat een combinatie van een persoonlijke ervaring en het opvangen van signalen van lezers de journalist van Wegener heeft bewogen tot het plaatsen van de oproep.

Beoordeeld moet worden of Wegener met de oproep de grenzen van het toelaatbare heeft overschreden. De voorzieningenrechter overweegt daartoe als volgt.

De onderhavige oproep kan voor Pretium reputatieschade opleveren. De bewoordingen van de oproep hebben een negatieve lading en suggereren dat Pretium lichtvaardig vooral oudere mensen als abonnee tracht in te palmen. (“offensief”, “over te halen”, “hebben de vooral oudere abonnees niet in de gaten”, “Ze willen niet switchen, maar krijgen toch een brief waarin ze worden gefeliciteerd met hun nieuwe abonnement” en “moeilijk van af komen”).

Ter zitting is gebleken dat de aanleiding voor plaatsing van de oproep was: ‘reacties in de privésfeer van de journalist naar aanleiding van de persoonlijke ervaring van de vader van de journalist met Pretium’. Wegener heeft deze reacties, ook ter zitting, niet nader geconcretiseerd. Verder is ter zitting naar voren gekomen dat de persoonlijke ervaring van de vader van de journalist niet kan worden gekwalificeerd als een negatieve ervaring. De voorzieningenrechter oordeelt dan ook dat de directe aanleiding voor de oproep in de onderhavige bewoordingen in het vage blijft.

Juist in gevallen als het onderhavige, waarin nog in het geheel niet duidelijk is of de journalistieke oproep die wordt geplaatst zal leiden tot een uitkomst die door de oproep wordt gesuggereerd, weegt de journalistieke zorgvuldigheid zwaar. Een oproep als de onderhavige is weliswaar een erkend journalistiek middel om mogelijke misstanden te onderzoeken, maar het stelt forse eisen aan de gekozen bewoordingen. De oproep behoort niet op voorhand het lijdend voorwerp daarvan, zeker als daarmee geen overleg heeft plaatsgevonden, al dusdanig te beschadigen dat reacties op de oproep ogenschijnlijk daardoor al niet tot nauwelijks meer kunnen toe- of afdoen aan het door de oproep gecreëerde beeld. Duidelijk moet zijn dat de journalist (voordat hij tot publicatie overgaat) zo goed mogelijk geprobeerd heeft de informatie te verifiëren. Wegener heeft in deze procedure echter op geen enkele wijze aannemelijk gemaakt dat zij die ‘signalen van lezers’ heeft geverifieerd. Het lijkt er op dat Wegener zonder onderzoek tot publicatie van de oproep in haar huidige vorm is overgegaan. Wegener heeft daarmee in dit bijzondere geval haar journalistieke zorgvuldigheids- en onderzoeksplicht geschonden en Pretium bij voorbaat in een kwaad daglicht gesteld.

Pretium stelt voorts dat Wegener de oproep heeft geplaatst zonder daarover op voorhand contact op te nemen met Pretium. Zij handelt daarmee in strijd met het beginsel van hoor en wederhoor, aldus Pretium. Wegener betwist dat zij, alvorens zij tot plaatsing van het artikel mocht overgaan, Pretium in de gelegenheid had moeten stellen te reageren.

De voorzieningenrechter is van oordeel dat Wegener Pretium in de onderhavige omstandigheden niet in de gelegenheid had hoeven te stellen om voorafgaand aan de publicatie van de oproep haar versie van de “feiten” te geven. In het recht op bescherming van de reputatie kan immers geen positieve verplichting worden ingelezen voor journalisten en uitgevers om mogelijk bezwarende publicaties steeds voorafgaand aan publicatie voor te leggen aan de betrokkene. Daarvan zou naar het oordeel van de voorzieningenrechter overigens ook een te groot ontmoedigend effect uitgaan. Het zou een onwenselijke aantasting opleveren voor de publieke waakhondfunctie van de pers.

De publicaties die naast het artikel “Met wie? Werving Pretium valt verkeerd” zijn gepubliceerd, borduren alle voort op dat laatstgenoemde artikel. Gelet op hetgeen de voorzieningenrechter in deze rechtbank in zijn vonnis van 30 augustus jl. heeft overwogen, kan de beoordeling of de inhoud van de vijf artikelen een ontoelaatbare aantasting inhouden van de reputatie van Pretium niet aan de orde komen, nu daarover reeds door de voorzieningenrechter in deze rechtbank in het vonnis van 30 augustus jl. is beslist. De voorzieningenrechter heeft in rechtsoverweging 4.11. overwogen dat gesteld noch gebleken is dat het artikel fouten of onwaarheden bevat die met zich mee zouden brengen dat, geheel los van de vrijheid van meningsuiting, die publicatie jegens Pretium onrechtmatig zou zijn. De onderhavige procedure kan niet een verkapt rechtsmiddel zijn tegen een eerder op dat punt jegens Pretium gegeven onwelgevallige beslissing door de voorzieningenrechter. De stellingen van Pretium die daarop gericht zijn, dienen reeds daarom te worden gepasseerd.

Dan resteert enkel nog de stelling van Pretium dat de disproportionele wijze van publiceren van de artikelen een ontoelaatbare aantasting inhouden van de reputatie van Pretium. De voorzieningenrechter is van oordeel dat de wijze van publiceren, meer specifiek in welke omvang het artikel wordt geplaatst en op welke pagina(’s), is voorbehouden aan de uitgever. Of zij nu kiest voor een klein dan wel een groot artikel, al dan niet geplaatst op de voorpagina dan wel verspreid over meerdere pagina’s in de krant, de uitgever komt op dit punt redactionele vrijheid toe. In zoverre kan derhalve niet worden geoordeeld dat de wijze van publiceren onrechtmatig is.

Dit alles leidt tot het oordeel dat de vorderingen van Pretium beperkt, op de navolgende wijze, voor toewijzing vatbaar zijn. De gevorderde dwangsom wordt beperkt tot € 1.000,- per dag met een maximum van € 100.000,-

- explootkosten 84,25

- salaris 816,00

Totaal €  1.489,25.