Uitspraken

In verband met de per 1 januari 2015 gewijzigde wet- en regelgeving heeft Trivium-plus ten behoeve van verweerder een herindicatie-onderzoek verricht. In het kader van dit onderzoek is op 8 december 2014 een huisbezoek verricht en rapport uitgebracht.

De bevindingen hebben geleid tot de hierboven weergegeven besluitvorming.

2. Aan het besluit ligt het volgende ten grondslag.

Verweerder heeft zich op het standpunt gesteld, dat de Wmo 2015 niet verplicht tot het overnemen van de huishoudelijke verrichtingen maar slechts strekt tot het ondersteunen bij het voeren van een gestructureerd huishouden. Volgens verweerder kan huishoudelijke ondersteuning deel uitmaken van een maatwerkvoorziening gericht op zelfredzaamheid.

De wettelijke omschrijving van zelfredzaamheid bevat twee elementen, te weten het uitvoeren van de algemene dagelijkse verrichtingen, waaronder het voeren van een huishouden volgens verweerder niet valt, en het voeren van een gestructureerd huishouden. Uit de toelichting van de wetgever op de WMO 2015 heeft verweerder afgeleid dat het daarbij niet gaat om het sec overnemen van de huishoudelijke verrichtingen. Met het verstrekken van huishoudelijke ondersteuning aan hen die niet op eigen kracht, met gebruikelijke hulp, met mantelzorg of met behulp van anderen uit het sociale netwerk een huishouden kunnen voeren, dan wel hierbij met gebruikmaking van algemene of algemeen gebruikelijke voorzieningen beperkingen ondervinden, gaat verweerder verder dan zijn wettelijke plicht, aldus verweerder.

Namens eiser is aangevoerd dat een pgb van deze omvang neerkomt op 2,5 uur huishoudelijke ondersteuning per week, wat onvoldoende is om eiser te ondersteunen in zijn zelfredzaamheid. Het is onmogelijk in de toegekende tijd een huis leefbaar en schoon te verkrijgen, zeker niet nu de tarieven voor een pgb zijn verlaagd ten opzichte van zorg in natura. Eiser lijdt aan hart- en vaatzieken en heeft als gevolg van een CVA last van een linkszijdige verlamming. Hierdoor is het van belang dat de toiletruimtes goed schoongehouden worden. Bovendien lijdt eiser aan chronische toxische encefalopathie waardoor het erg belangrijk is dat het huis stofvrij is. Ook gelet op de beperkingen van

de echtgenote van eiser, die maken dat veel gewassen moet worden, is de toegekende voorziening onvoldoende. Eiser is van mening dat het niet passend is om via zorg in natura uren in te kopen, evenmin als het door verweerder in bezwaar geopperde voorstel om via bijzondere bijstand zorg in te kopen. Nu de vorige indicatie geldig was tot 30 juni 2016 is eiser ook van mening dat het besluit is genomen in strijd met artikel 1 van het EP EVRM

en artikel 17 van het Handvest 41.

3. De relevante bepalingen

1° bevorderen van de sociale samenhang, de mantelzorg en vrijwilligerswerk,

de toegankelijkheid van voorzieningen, diensten en ruimten voor mensen met een beperking, de veiligheid en leefbaarheid in de gemeente, alsmede voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld,

2° ondersteunen van de zelfredzaamheid en de participatie van personen met een beperking of met chronische psychische of psychosociale problemen zoveel mogelijk in de eigen leefomgeving,

3° bieden van beschermd wonen en opvang;

1° ten behoeve van zelfredzaamheid, daaronder begrepen kortdurend verblijf in een instelling ter ontlasting van de mantelzorger, het daarvoor noodzakelijke vervoer, alsmede hulpmiddelen, woningaanpassingen en andere maatregelen,

2° ten behoeve van participatie, daaronder begrepen het daarvoor noodzakelijke vervoer, alsmede hulpmiddelen en andere maatregelen,

3° ten behoeve van beschermd wonen en opvang;

Onder een algemene voorziening wordt verstaan: aanbod van diensten of activiteiten dat, zonder voorafgaand onderzoek naar de behoeften, persoonskenmerken en mogelijkheden van de gebruikers, toegankelijk is en dat is gericht op maatschappelijke ondersteuning.

Artikel 2.1.1, eerste lid, van de Wmo 2015 bepaalt dat het gemeentebestuur zorg draagt voor de maatschappelijke ondersteuning.

Artikel 2.3.1 van de Wmo 2015 bepaalt dat het college er zorg voor draagt dat aan personen die daarvoor in aanmerking komen, een maatwerkvoorziening wordt verstrekt.

Artikel 2.3.2, eerste lid, van de Wmo 2015 bepaalt dat indien bij het college melding wordt gedaan van een behoefte aan maatschappelijke ondersteuning, het college in samenspraak met degene door of namens wie de melding is gedaan en waar mogelijk met de mantelzorger of mantelzorgers dan wel diens vertegenwoordiger, zo spoedig mogelijk, doch uiterlijk binnen zes weken, een onderzoek uitvoert overeenkomstig het tweede tot en met achtste lid. Het college bevestigt de ontvangst van de melding.

Artikel 2.3.5, eerste lid, aanhef en onder a, van de Wmo 2015 bepaalt dat het college beslist op een aanvraag van een ingezetene van de gemeente om een maatwerkvoorziening ten behoeve van zelfredzaamheid en participatie.

In het derde lid is bepaald dat het college beslist tot verstrekking van een maatwerkvoorziening ter compensatie van de beperkingen in de zelfredzaamheid of participatie die de cliënt ondervindt, voor zover de cliënt deze beperkingen naar het oordeel van het college niet op eigen kracht, met gebruikelijke hulp, met mantelzorg of met hulp van andere personen uit zijn sociale netwerk dan wel met gebruikmaking van algemene voorzieningen kan verminderen of wegnemen. De maatwerkvoorziening levert, rekening houdend met de uitkomsten van het in artikel 2.3.2 bedoelde onderzoek, een passende bijdrage aan het realiseren van een situatie waarin de cliënt in staat wordt gesteld tot zelfredzaamheid of participatie en hij zo lang mogelijk in de eigen leefomgeving kan blijven.

Verweerder heeft de Verordening maatschappelijke ondersteuning 2015 (de Verordening 2015) vastgesteld. Daarnaast heeft verweerder beleidsregels vastgesteld. Deze regelgeving heeft verweerder aan het bestreden besluit ten grondslag gelegd.

In artikel 10, eerste lid, van de Verordening 2015 is – voor zover hier relevant – bepaald dat bij het verstrekken van een maatwerkvoorziening in de vorm van een pgb in de beschikking in ieder geval wordt vastgelegd:

Artikel 1 van het Eerste Protocol (EP) bij het EVRM bepaalt dat iedere natuurlijke of rechtspersoon recht heeft op het ongestoord genot van zijn eigendom. Aan niemand zal zijn eigendom worden ontnomen behalve in het algemeen belang en onder de voorwaarden voorzien in de wet en in de algemene beginselen van internationaal recht.

De voorgaande bepalingen tasten echter op geen enkele wijze het recht aan, dat een Staat heeft om die wetten toe te passen, die hij noodzakelijk oordeelt om het gebruik van eigendom te reguleren in overeenstemming met het algemeen belang of om de betaling van belastingen of andere heffingen of boeten te verzekeren.

Het beroep op artikel 1 van het EP bij het EVRM

Het bestreden besluit leidt tot een inbreuk op het eigendomsrecht van eiser.

De periode waarvoor de laatst gegeven indicatie was verstrekt is immers bekort. Deze inbreuk is echter bij wet voorzien en heeft ook een legitieme doelstelling in het algemeen belang. De herziening komt voort uit een – op basis van een gewijzigde wet – per 1 januari 2015 gewijzigd beleid met betrekking tot hulp bij het huishouden. Naar het oordeel van de rechtbank is ook aan het proportionaliteitsvereiste voldaan. De rechtbank acht daarbij van belang dat het college een redelijke overgangstermijn heeft gehanteerd en eiser tijdig heeft geïnformeerd. Eiser heeft zich lange tijd kunnen voorbereiden op een gewijzigde situatie. Gelet op het voorgaande levert de herziening op zichzelf genomen geen schending op van artikel 1 van het EP bij het EVRM.

Huishoudelijke ondersteuning WMO 2015

Uit artikel 2.3.5, derde lid, tweede volzin, van de Wmo 2015, volgt dat een maatwerkvoorziening tot doel heeft een situatie te realiseren waarin de cliënt in staat wordt gesteld tot zelfredzaamheid of participatie en zo lang mogelijk in de eigen leefomgeving te blijven wonen. Hieruit volgt dat verweerder verplicht is ondersteuning te bieden als de burger problemen ondervindt in zijn zelfredzaamheid en/of participatie. Uit de wettekst noch de wetsgeschiedenis blijkt dat de wetgever hierbij op voorhand bepaalde vormen van ondersteuning heeft willen uitsluiten. Dat de hulp bij het huishouden in de wettekst en in de wetsgeschiedenis niet specifiek is benoemd, maakt niet dat de wetgever daarmee bedoeld heeft deze niet onder de reikwijdte van de Wmo 2015 te brengen. De benadering die verweerder voorstaat miskent dat blijkens artikel 2.3.5, derde lid, van de WMO 2015

ook is beoogd dat de betrokkene zo lang mogelijk in de eigen leefomgeving kan blijven wonen. Het kunnen voeren van de huishouding, het doen van de was en ook

het boodschappen halen en maaltijden bereiden, is daarvoor noodzakelijk. De staatssecretaris heeft voor wat betreft de huishoudelijke ondersteuning zijn overeenkomende visie als volgt verwoord (brief van 20 november 2014, 693238-129889-BPZ, p. 17 en 18): “Het kan niet zo zijn dat gemeenten dit niet meer aanbieden. Als huishoudelijke hulp voor een burger passende ondersteuning is moet de gemeente dit bieden”.

Verweerder heeft de begrippen zelfredzaamheid en participatie naar het oordeel van de rechtbank te beperkt ingevuld door op voorhand alle tot de huishouding behorende activiteiten, zoals het poetsen, maar ook de wasverzorging , de maaltijdverzorging en het boodschappen doen, categoraal uit te zonderen. Als op één van deze terreinen problemen bestaan en de inwoner meldt zich, is verweerder gehouden al deze aspecten in zijn beoordeling te betrekken en met de betrokkene te zoeken naar een oplossing. Dit laat uiteraard onverlet dat verweerder bij beschikbaarheid van algemene voorzieningen of algemeen gebruikelijke voorzieningen geen maatwerkvoorziening behoeft te verstrekken.

De situatie van eiser

Verweerder heeft het in het kader van het onderzoek zoals bedoeld in artikel 2.3.2.

van de Wmo 2015 het gesprek gevoerd dat artikel 5 van de Verordening voorschrijft. De rechtbank stelt echter vast dat verweerder in strijd met de relevante bepalingen niet alle beperkingen van eiser in kaart heeft gebracht. Eiser heeft in bezwaar al naar voren gebracht als gevolg van chronische toxische encefalopatie (schildersziekte) sterk op stof te reageren en in dat kader nodig te hebben dat het (gehele) huis stofvrij is. Dit aspect is niet of althans niet kenbaar bij de besluitvorming betrokken. Het onderzoek zoals bedoeld in artikel 2.3.2, vierde lid, aanhef en onder a, van de Wmo 2015 is reeds hierom onvoldoende zorgvuldig uitgevoerd.

De was- en strijkservice

Zoals hierboven in rechtsoverweging 5.1 is overwogen, is verweerder gehouden ondersteuning te bieden als eiser problemen ondervindt in de wasverzorging. Verweerder heeft aangegeven dat een was- en strijkservice in de behoefte van eiser voorziet en voorts

dat eiser ook kan kiezen voor het inkopen van extra zorg via de kortingsregeling. Eiser heeft betoogd dat een was- en strijkservice in zijn situatie niet adequaat is, omdat als gevolg van de incontinentieklachten van zijn echtgenote meer dan gemiddeld moet worden gewassen. Het inkopen van extra zorg via de kortingsregeling ziet eiser niet als een optie, omdat de zorg dan niet door de reguliere hulp gedaan kan worden. Ter zitting heeft verweerder uiteengezet dat het de bedoeling is dat de was- en strijkservice wordt aangeboden door een zorginstelling, maar dat dit op dit moment nog niet is gerealiseerd.

De rechtbank concludeert hieruit dat verweerder wel suggereert dat de was- en strijkservice als algemene voorziening beschikbaar is om eiser te ondersteunen in zijn zelfredzaamheid, maar deze feitelijk (nog) niet aan te bieden. Van een algemene voorziening in de zin van artikel 1.1.1, eerste lid, van de Wmo 2015 is thans dan ook geen sprake. Door dit artikel aan het besluit ten grondslag te leggen, is het bestreden besluit genomen in strijd met de wet.

Voor zover verweerder heeft willen stellen dat een was- en strijkservice algemeen gebruikelijk is, is onvoldoende gemotiveerd of dit ook in het gezin van eiser heeft te gelden als compensatie voor de beperkingen. Er zou immers ontegenzeggelijk sprake zijn van een onevenredig hoog gebruik van een dergelijke service als gevolg van medische problematiek. Anders dan verweerder is de rechtbank dan ook niet overtuigd van een voor eiser feitelijk bestaande mogelijkheid om gebruik te kunnen maken van deze voorzieningen.

De boodschappendienst en de maaltijdservice

Verweerder verstrekt in het algemeen geen maatwerkvoorziening voor het doen van

de boodschappen en het verzorgen van maaltijden. Volgens verweerder moet eenieder een beroep doen op andere voorzieningen, zoals de maaltijdvoorziening van Tafeltje-dek-je, kant-en-klaar maaltijden en een boodschappendienst.

Het uitgangspunt dat een maaltijdenservice, kant-en-klaar maaltijden en een boodschappendienst aan het verstrekken van een maatwerkvoorziening voor het bereiden van warme maaltijden en het doen van de boodschappen in de weg staan is op zichzelf genomen niet in strijd met de Wmo 2015. Wel geldt de voorwaarde dat deze voorziening daadwerkelijk beschikbaar is en gelet op de maatschappelijke normen de voorziening tot het bestedingspatroon van de aanvrager behoort (volgens vaste rechtspraak van de Centrale Raad van Beroep, onder meer neergelegd in de uitspraken van 31 oktober 2012, ECLI:NL:CRVB:2012:BY2147 en 24 februari 2016 ECLI:NL:CRVB:2016:614).

Persoonsgebonden budget

Het pgb dat aan eiser is toegekend, is het bedrag dat hoort bij het basis- en pluspakket dat hem is verstrekt. Ter zitting heeft verweerder aangegeven, dat de hoogte van het pgb gelijk blijft, ongeacht de omvang van de voor eiser noodzakelijke ondersteuning. Daarbij heeft verweerder betoogd dat het een gevolg is van de keuze die door eiser is gemaakt.

Zou eiser zorg in natura ontvangen, zo stelt verweerder, zou hij met de zorgaanbieder in overleg kunnen treden over in zijn huis noodzakelijke inzet. Bij een pgb ontbreekt deze mogelijkheid.

De hoogte van het bedrag bedraagt 80% van het gewogen gemiddelde van de kosten van zorg in natura. Verweerder gaat ervan uit dat de kosten van overhead ontbreken in het geval dat een persoon de zorg zelf inhuurt.

De rechtbank is van oordeel dat het hanteren van een tarief dat 20% lager ligt dan vergelijkbare zorg in natura, in beginsel redelijk is. Wel moet vaststaan, dat met het verstrekte budget in dit specifieke geval de benodigde zorg daadwerkelijk kan worden ingekocht, wil er sprake zijn van een zinvol alternatief voor zorg in natura. De rechtbank verwijst daarbij naar de Memorie van Toelichting op artikel 2.1.3, tweede lid, onder b, van de Wmo 2015 (TK vergaderjaar 2013/2014, 33 841, nr.3, bladzijde 152). Het standpunt van verweerder, dat het budget dat hoort bij het verstrekte pakket los staat van de individuele zorgbehoefte, is in zijn algemeenheid dan ook niet houdbaar. Dit laat onverlet dat de wetgever heeft overwogen dat voor de gemeente van belang is dat dit alternatief slechts zinnig zal zijn wanneer het inzetten van een pgb doelmatiger is, dat wil zeggen dat het pgb niet hoger is dan de kosten van een maatwerkvoorziening dat voor een gemeente door een aanbieder wordt geleverd. Dit biedt gemeenten de mogelijkheid om in de verordening te differentiëren tussen de hoogte van het pgb voor professionele ondersteuning en niet professionele ondersteuning. Op grond van artikel 2.3.5 is het college wel gehouden een tarief voor een pgb vast te stellen dat redelijkerwijs noodzakelijk is te achten om de cliënt in staat te stellen tot zelfredzaamheid of participatie. Een gemeente mag een aanvraag voor een pgb weigeren als de kosten hiervan hoger zijn dan de kosten van een maatwerkvoorziening (MvT TK 2013/2014, 33 841, nr. 3, bladzijde 38).

Conclusie

Verweerder dient nader onderzoek te doen naar de beperkingen van eiser en zijn echtgenote. Vervolgens moet worden vastgesteld welke ondersteuning in verband met deze beperkingen geboden kan en moet worden, met inachtneming van hetgeen in deze uitspraak is overwogen. De rechtbank ziet geen aanleiding om een bestuurlijke lus toe te passen, omdat dat naar het zich laat aanzien geen doelmatige en efficiënte afdoeningswijze zou inhouden. Verweerder zal daarom een nieuw besluit moeten nemen met inachtneming van deze uitspraak. Een termijn van acht weken acht de rechtbank voldoende.