Uitspraken

Per brief van 12 mei 2010 heeft de CDG aan [eisers c.s.] een advies uitgebracht over de herziening van de op dat moment bestaande schaderegeling voor de waterwinning te [plaats] . In die brief staat onder meer vermeld:

“1. INLEIDING

In augustus 2001 heeft de toenmalige Gewestelijke Land- en Tuinbouw Organisatie (nu: LTO-Noord) namens de betrokken rechthebbenden in de omgeving van [plaats] een verzoek om onderzoek ingediend om de bestaande schaderegeling als gevolg van de onttrekking op pompstation [plaats] van Vitens te herzien.
(…)”

In het rapport “Schadeonderzoek Grondwateronttrekking [plaats] ” van de CDG uit april 2010 dat aan voornoemd advies ten grondslag ligt, staat – voor zover relevant – het volgende vermeld:

“1 INLEIDING

Verzoek 1

In augustus 2001 heeft de toenmalige Gewestelijke Land- en Tuinbouw Organisatie (nu: LTO-Noord) namens de betrokken rechthebbenden in de omgeving van [plaats] een verzoek om onderzoek ingediend naar gewasschade als gevolg van de onttrekking op het pompstation [plaats] van Vitens.

Voor het gebied is in 1972 een schaderegeling afgesloten. Op 19 december 2000 heeft Vitens te kennen gegeven de bestaande schaderegeling voor de waterwinning [plaats] met ingang van 2001 te willen herzien.

Verzoek 2
In september 2009 ontving de CDG per mail van LTO-Noord de adressen van een nieuwe groep landbouwers, die binnen het nieuwe invloedsgebied [plaats] liggen, en niet onder de oude schaderegeling vallen. (…)

(…)

In 2011 heeft de CDG de notitie “Berekening normbedrag grasland en voedergewassen vanaf 2011” opgesteld. Deze notitie luidt, voor zover van belang, als volgt:

“1. INLEIDING

(…)
De commissie ontvangt in toenemende mate opmerkingen van de zijde van de landbouw over de omvang van de ondervonden schade als gevolg van grondwateronttrekking zoals de commissie die berekent. Naast verlies van opbrengst zou ook sprake zijn van extra kosten. Zo zou vaker herinzaai moeten plaatsvinden en aankoop van ruwvoer zou gepaard gaan met allerlei (extra) kosten (o.a. arbeid, inkuiladvies). De commissie stelt dat de landbouw de toename van de frequentie en de kosten van herinzaai, alsmede de (extra) kosten van aankoop van ruwvoer met rekeningen dan wel op andere wijze moet kunnen onderbouwen. De commissie heeft er steeds op aangedrongen haar dergelijke gegevens ter beschikking te stellen. Recent heeft de commissie op bedrijfsniveau enige gegevens uit de praktijk ontvangen. De gegevens zijn afkomstig van een enkel bedrijf. De landbouw heeft nog niet in brede zin praktijkgegevens aangereikt. (…) In de tot nu toe ontvangen gegevens heeft de commissie voldoende aanleiding gezien om de berekening van het normbedrag per procent opbrengstderving aan een kritische onderbouwing te onderwerpen.

(…)
6. EXTRA KOSTEN HERINZAAI

(…) In de praktijk wordt blijvend grasland gemiddeld eens in de 6 à 7 jaar opnieuw ingezaaid. Deze frequentie wordt in de literatuur ondersteund. Bij haar berekening gaat de commissie uit van eens in de 6,5 jaar in de situatie zonder grondwateronttrekking, waarbij sprake is van in de praktijk optredende opbrengstdepressies. Zowel van de zijde van de landbouw als vanuit de literatuur zijn geen (concrete) gegevens bekend, die aangeven of en zo ja in welke mate de frequentie van herinzaai toeneemt bij grondwateronttrekking. Wel staat vast dat toenemende droogte de kwaliteit van de grasmat nadelig beïnvloedt wat leidt tot eerdere herinzaai om de kwaliteit te herstellen. De commissie is van oordeel dat grondwateronttrekking de kans op het optreden van droogte vergroot en zo, gelet ook op de ontvangen signalen vanuit de landbouw, aanleiding vormt tot een grotere frequentie van herinzaai. Wel is ze van mening dat de landbouw deze toename in frequentie nog onvoldoende met bewijsstukken aantoont. De commissie is echter van mening dat toename van de kosten van herinzaai door het vaker optreden van droogte als gevolg van grondwateronttrekking moet worden betrokken in haar schadeberekening. Om hier invulling aan te geven gaat de commissie uit van een toename van de frequentie van herinzaai tot gemiddeld eens in de 5,5 jaar bij een (arbitrair aangenomen) maximaal te berekenen gemiddelde opbrengstdepressie door grondwateronttrekking van 10 à 15%, gemiddeld 12,5%.

(…)
Bij een teeltplan van 75% grasland en 25% mais, bedragen de extra kosten van herinzaai € 2,08. (…) Feitelijk zouden per jaar de kosten van herinzaai moeten worden berekend. De kosten van het merendeel van de onderscheiden posten van herinzaai hangen in belangrijke mate samen met de inflatie. Uit praktische overwegingen wordt ervoor gekozen dit bedrag jaarlijks te indexeren op basis van de inflatie en als een toeslag op het normbedrag per % per ha te plaatsen.

Door de toeslag op het normbedrag te plaatsen, krijgt de landbouwer met een geringere toename van de opbrengstderving dan 10 à 15% (gemiddeld 12,5%) ook minder vergoed. Dit is reëel. Bij enkele procenten opbrengstderving zal extra herinzaai niet of in veel mindere mate aan de orde zijn.

[eisers c.s.] , Vitens en LTO Noord hebben hun bedenkingen geuit tegen het hiervoor onder 2.4 genoemde advies van de CDG, waarna de CDG op 9 januari 2012 een nader advies heeft uitgebracht. In dat advies staat onder meer vermeld:

“2. REACTIE OP BEDENKINGEN VITENS

(…)

De CDG stelt zich voor dit punt ook op het standpunt, dat belanghebbende zelf met bewijsstukken dient aan te tonen dat schade door extra herinzaai is geleden.
Voor de verdere reactie op deze bedenking, zie: Reactie op de bedenkingen van LTO Noord, paragraaf 3.4 en reactie op de bedenkingen van de [eisers c.s.] .

De aanzienlijk lagere schadevergoeding volgens de nieuwe schadeberekeningen wordt voornamelijk veroorzaakt door een fors lager normbedrag per % opbrengstverandering op graslandbedrijven. Het normbedrag in de oude schaderegeling is gebaseerd op het pijsindexcijfer, terwijl het normbedrag in de herziene schaderegeling uitgaat van marktprijzen. In de jaren ’80 is de commissie overgegaan op deze andere berekening van het normbedrag, omdat het normbedrag op basis van het prijsindexcijfer uit de pas ging lopen met de werkelijke marktprijzen. De berekening op basis van het prijsindexcijfer van de gezinsconsumptie heeft geen enkele relatie met marktprijzen van ruwvoer en krachtvoer.

Het normbedrag op basis van de marktprijzen is vanaf de jaren ’80 ongeveer op hetzelfde niveau gebleven, terwijl het normbedrag op basis van het prijsindexcijfer door de indexering ieder jaar iets is verhoogd. (…) Een bijstelling naar de werkelijke marktprijzen, zoals in de herziening van de schaderegeling wordt voorgesteld, vindt de CDG in alle opzichten reëel. In feite had deze bijstelling al veel eerder moeten (kunnen) plaatsvinden. (…)

Peilbuis 658

Evenals LTO-Noord, is ook de CDG van mening dat de stijghoogte in peilbuis 658 een grote afwijking vertoont met de berekende grondwaterstand volgens het model (…). (…)

Mede naar aanleiding van bedenkingen van een landbouwer over de met het model berekende grondwaterstanden rondom peilbuis 658, heeft de CDG de grondwaterstanden van de raaienkartering nader geanalyseerd. In de analyse komt de CDG tot de conclusie dat de huidige grondwaterstanden in de omgeving van peilbuis 658, dieper zijn dan met het model is berekend. (…)

Indien deze diepere beïnvloede grondwaterstand zou worden veroorzaakt door een grotere verlaging door de winning van Vitens, krijgt het verlagingenpatroon een onlogische vorm en wordt geen recht gedaan aan de boorpunten waar de overeenkomst wel (redelijk) goed is. Voor de hand ligt, dat de diepere beïnvloede grondwaterstand – met een gelijkblijvende verlaging – leidt tot een diepere onbeïnvloede grondwaterstand (…).

Door de Commissie Onderzoek Landbouwwaterhuishouding in Nederland (COLN) zijn in de jaren vijftig grondwaterstanden gemeten en weergegeven in een tweetal kaarten. Eén voor de winterperiode en één voor de zomerperiode. Deze kaarten weerspiegelen de situatie zonder winning en achtergrondverdroging. In de winter kwamen ter plaatse grondwaterstanden voor variërend van 40-70 cm-mv, en in de zomer 140-200 cm-mv. De thans bepaalde onbeïnvloede hydrologische situatie ligt in deze trajecten. Op grond van genoemde argumenten ziet de CDG geen reden om de met het model vastgestelde verlaging van de GHG en GLG aan te passen. Indien de verlaging wel groter wordt verondersteld, zou de onbeïnvloede grondwaterstand te nat zijn in vergelijking met de COLN-gegevens.

Concluderend ziet de CDG in de aangevoerde bedenkingen over de grondwaterstand rondom pelbuis 658 geen aanleiding de modeluitkomsten in het gehele schadegebied te corrigeren dan wel aanvullend onderzoek te laten uitvoeren. Voor een plaatselijke correctie is wel aanleiding, omdat meer waarde wordt gehecht aan de uitkomst van de kartering. Voor een aantal vlakken in omgeving van peilbuis 658 is de beïnvloede grondwaterstand aangepast volgens de uitkomsten van de raaienkartering (GHG 20 cm dieper en GLG 40 cm dieper), en daarmee ook de onbeïnvloede grondwaterstand. Voor de betreffende vlakken is met deze gewijzigde grondwaterstanden de schadeberekening opnieuw uitgevoerd. De gecorrigeerde grondwaterstanden en de bijbehorende gewijzigde opbrengstdepressies staan in bijlage 5.

(…)

Naar aanleiding van deze bedenking van LTO Noord, van enkele landbouwers te [plaats] , en van opmerkingen van de zijde van de landbouw in het algemeen, heeft de CDG de berekening van het normbedrag voor graslandbedrijven kritisch beschouwd. Hierbij worden tevens enkele bedrijfsspecifieke omstandigheden meegenomen. Zie bijgevoegde notitie “Berekening normbedrag grasland en voedergewassen vanaf 2011” (bijlage 6) en de reactie hierop (bijlage 7). De conclusie van de notitie met bijbehorende reactiebrief is, dat het normbedrag voor grasland en voedergewassen vanaf 2011 wordt gebaseerd op de systematiek van de vergoeding volgens de beheerpakketten, op basis van krachtvoerprijzen. De CDG ziet af van een generieke toeslag voor kosten van extra herinzaai, omdat deze onvoldoende is onderbouwd. (…)”

(…)

(…)

(…)

a) Is het door ACSG berekende normbedrag over de jaren 2011, 2012 en 2013 correct berekend of zou van nieuwere gegevens uitgegaan moeten worden? Indien de deskundige van mening is dat de berekening niet juist is, kan hij dan aangeven wat de normbedragen dan wel zouden moeten zijn en dit inzichtelijk maken?

(…)

(…)

In dit deskundigen advies wordt een advies gegeven over het berekenen van de herinzaaivergoeding. Het ACSG geeft in diverse notities aan dat hiervoor een vergoeding gerechtvaardigd is, met vergelijkbare argumenten zoals beschreven in dit advies (…). Het ACSG heeft ook berekeningen gedaan van de grote orde van deze kosten (€ 2,08 per % droogteschade). In de notitie “Berekening normbedrag grasland en voedergewassen vanaf 2001” wordt zelfs voorgesteld om herinzaaikosten te vergoeden. Uiteindelijk ziet het toenmalige CDG af van een generieke toeslag, omdat deze onvoldoende is onderbouwd. Gezien het feit dat herinzaai kosten circa 10-20% van de huidige schadevergoeding uitmaakt, adviseren we dit wel deel uit te laten maken van toekomstige schaderegelingen. (…)”

[eisers c.s.] vorderen bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis:

I. Vitens te veroordelen tot betaling van een bedrag van € 1.048,32 per jaar vanaf 2011 tot en met 2014 als vergoeding voor het vaker moeten herinzaaien van het grasland ten gevolge van de waterwinning door Vitens, zijnde € 4.193,28 in totaal, te voldoen binnen vijf dagen na heden en te vermeerderen met de daarover wettelijk verschuldigde rente vanaf 1 januari van de verschillende jaren tot de dag van algehele voldoening;

II. te verklaren voor recht dat Vitens ook in de jaren vanaf 2015 rekening moet houden met de toename van de herinzaaifrequentie op de percelen van [eisers c.s.] en daartoe een

schadevergoeding moet uitkeren die een bedrag van € 5,60 per % droogteschade bedraagt;

III. Vitens te veroordelen tot betaling van het verschil tussen de reeds uitbetaalde

droogteschadevergoeding en deze droogteschadevergoeding verhoogd met 7,5% gelet op het

normbedrag over de jaren 2011 tot en met 2014, hetgeen resulteert in een bedrag van

€ 471,42 over 2011, € 640,78 over 2012, € 724,33 over 2013 en € 622,18 over 2014

(totaal € 2.458,71), te voldoen binnen vijf dagen na heden, te vermeerderen met de daarover wettelijk verschuldigde rente vanaf 1 januari van de verschillende jaren tot de dag van algehele voldoening;

IV. te verklaren voor recht dat Vitens ook in de jaren vanaf 2015 rekening moet houden met de verhoging van 7,5% van de droogteschadevergoeding;

V. Vitens te veroordelen tot het inschakelen van Van Essen althans een door

[eisers c.s.] en Vitens gezamenlijk te benoemen deskundige voor het verrichten van

nader onderzoek ten aanzien van de droogteschadepercentages, voor welk onderzoek de

kosten door Vitens worden gedragen;

VI. Vitens te veroordelen tot betaling van de kosten die [eisers c.s.] hebben moeten

voldoen ter vaststelling van het hen toekomende schadebedrag ten gevolge van de

waterwinning op hun percelen, waaronder de kosten van het deskundigenonderzoek dat Van Essen uitvoerde, zijnde in zijn totaliteit een bedrag van € 17.926,80, te voldoen

binnen vijf dagen na heden, te vermeerderen met de daarover wettelijk verschuldigde rente vanaf 1 januari van de verschillende jaren tot de dag van algehele voldoening;

VII. Vitens te veroordelen in de kosten van deze procedure daaronder begrepen de nakosten

alsmede de buitengerechtelijke kosten van deze procedure.