Uitspraken

Op grond van de stukken en de behandeling op de zitting stelt de raadkamer het volgende vast.

Gang van zaken DNA-afname bij veroordeelde

De veroordeelde is bij vonnis van de rechtbank Overijssel, locatie Almelo van 21 september 2005 veroordeeld ter zake van afpersing (art. 317 Sr) tot een werkstraf voor de duur van 100 uren.

De officier van justitie heeft op grond van artikel 2 van de Wet op 13 augustus 2020 het bevel gegeven dat van de veroordeelde celmateriaal zal worden afgenomen ten behoeve van het bepalen en verwerken van zijn DNA-profiel. Op 29 september 2020 is van de veroordeelde zijn celmateriaal afgenomen.

Toetsingskader

De veroordeelde is veroordeeld voor een misdrijf als bedoeld in artikel 2 van de Wet en omschreven in artikel 67, eerste lid, Sv. Aan de veroordeelde is daarvoor een straf als bedoeld in artikel 1 van de Wet opgelegd. In zoverre is voldaan aan de in artikel 2, eerste lid van de Wet gestelde eisen en bestond voor de officier van justitie de plicht het bevel te geven.

Het bezwaar van de veroordeelde tegen het bepalen en verwerken van zijn DNA-profiel dient beoordeeld te worden in het licht van de in artikel 2, eerste lid, aanhef en onder b van de Wet geregelde uitzonderingen op die plicht. De vraag die de raadkamer moet beantwoorden is of redelijkerwijs aannemelijk is dat het bepalen en verwerken van het DNA-profiel van de veroordeelde, gelet op de aard van het misdrijf of de bijzondere omstandigheden waaronder het misdrijf is gepleegd, niet van betekenis zal kunnen zijn voor de voorkoming, opsporing, vervolging en berechting van strafbare feiten van de veroordeelde.

Bespreking en beoordeling aangevoerde feiten en omstandigheden

De wetsgeschiedenis van de Wet leert het volgende. Het afnemen van DNA-materiaal is een dwangmaatregel die inbreuk maakt op het door artikel 8, eerste lid, EVRM beschermde grondrecht. Met het oog daarop is de uitzonderingsmogelijkheid van artikel 2, eerste lid, onder b van de Wet aangebracht en is de bezwaarschriftprocedure ingesteld als waarborg voor proportionele toepassing van het DNA-onderzoek bij veroordeelden.

De raadkamer overweegt dat uit de Memorie van Toelichting (Kamerstukken II 2002-2003, 28 685, nr. 3) blijkt dat de uitzondering genoemd in artikel 2, eerste lid, aanhef en onder b van de Wet slechts een zeer beperkte reikwijdte heeft. Tekst, alsmede doel en strekking van de Wet, zoals blijkend uit de wetsgeschiedenis, hebben als uitgangspunt dat bij iedere veroordeelde als bedoeld in art. 2, eerste lid, van de Wet celmateriaal wordt afgenomen.

De Hoge Raad stelt in zijn arresten van 13 mei 2008 (ECLI:NL:HR:2008:BC8231 en ECLI:NL:HR:2008:BC8234) voorop dat de Wet ertoe strekt gepleegde en eventuele toekomstige strafbare feiten van de veroordeelde op efficiënte wijze op te sporen, alsmede veroordeelden te weerhouden van het plegen van nieuwe strafbare feiten. De Hoge Raad stelt daarnaast dat de officier van justitie verplicht is een daartoe strekkend bevel te geven, tenzij zich één van de in het eerste lid genoemde uitzonderingen voordoet en dat voor een verdere belangenafweging in het systeem van de Wet geen plaats is.

De raadkamer dient te beoordelen of zich de in art. 2, eerste lid onder b, van de Wet genoemde uitzondering voordoet, te weten of redelijkerwijs aannemelijk is dat het bepalen en verwerken van het DNA-profiel, gelet op de aard van het misdrijf of de bijzondere omstandigheden waaronder het misdrijf is gepleegd, niet van betekenis zal kunnen zijn voor de voorkoming, opsporing, vervolging en berechting van strafbare feiten van de veroordeelde.

Blijkens de wetsgeschiedenis ziet de maatstaf ‘aard van het misdrijf’ op misdrijven waarbij DNA-onderzoek geen bijdrage kan leveren aan de opsporing. De raadkamer overweegt dat gelet op het feit waarvoor de veroordeelde is veroordeeld, het niet zonder meer aannemelijk is dat het bepalen en verwerken van zijn DNA-profiel niet van betekenis zal kunnen zijn voor de in artikel 2, eerste lid onder b van de Wet genoemde doeleinden. De raadkamer overweegt dat dat onvoldoende grond is om aan te nemen dat sprake is van bovenbedoelde uitzonderingssituatie.

De maatstaf ‘bijzondere omstandigheden waaronder het misdrijf is gepleegd’ uit artikel 2, eerste lid, aanhef en onder b van de Wet hangt blijkens de wetsgeschiedenis samen met de persoon van de veroordeelde. Het gaat daarbij om de situatie dat, ondanks een veroordeling wegens een misdrijf, in de gegeven omstandigheden een DNA-onderzoek niet kan worden gerechtvaardigd. Hierbij valt te denken aan een veroordeelde van wie zeer onaannemelijk is dat hij of zij ooit eerder een strafbaar feit heeft gepleegd voor de opsporing waarvan DNA-onderzoek van belang zou kunnen zijn en van een veroordeelde die dat in de toekomst ook nooit meer zal kúnnen doen. Deze situatie doet zich in het onderhavige geval evenmin voor.

De raadkamer overweegt ten aanzien van het tijdsverloop dat uit de Memorie van Toelichting blijkt dat het bevel ‘zo spoedig mogelijk’ dient te geschieden na de veroordeling. In de Memorie van Toelichting wordt niet gesproken over een persoonlijk belang van de veroordeelde bij een snelle afdoening. De raadkamer heeft echter in aanmerking genomen dat de veroordeelde sinds 21 september 2005 (en ook daarvóór anders dan voor het feit waarvoor hij veroordeeld is) niet in aanraking is geweest met politie en justitie.

Dit in aanmerking genomen is de raadkamer van oordeel dat - ook al is zoals door de officier van justitie is gesteld, aan alle formele vereisten voor het verwerken van het DNA-profiel in het geval van veroordeelde voldaan - met het verwerken van het DNA-profiel in dit specifieke geval gelet op het grote tijdsverloop sinds het vonnis op 21 september 2005 en de afname van lichaamsmateriaal op 29 september 2020 in samenhang met de blanco documentatie van veroordeelde sinds 21 september 2005, geen redelijk belang als waarop de Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden het oog heeft, wordt gediend.

Conclusie

De raadkamer is op grond van het voorgaande van oordeel dat het bezwaarschrift gegrond moet worden verklaard en dat het celmateriaal van de veroordeelde moet worden vernietigd.