Uitspraken

In verband met de samenhang van de vorderingen in conventie en reconventie, zullen deze gezamenlijk worden besproken.

In conventie dient eerst beoordeeld te worden of OSG aanspraak kan maken op schadevergoeding uit hoofde van onrechtmatige daad.

De rechtbank ziet aanleiding eerst de kwestie met betrekking tot het inschakelen van AL te bespreken en zal daarbij beginnen met de aansprakelijkheid van [A] .

In dit kader wordt vooropgesteld dat het versturen van facturen voor niet verrichte diensten kwalificeert als onrechtmatig handelen als bedoeld in artikel 6:162 BW, omdat de ontvanger van die facturen wordt bewogen tot het doen van betalingen zonder rechtsgrond.
OSG en [A] verschillen van mening over de vraag of de norm van dit artikel in de gegeven omstandigheden voor wat betreft [A] wordt ingekleurd door het bepaalde over de aansprakelijkheid van de werknemer in artikel 7:661 BW, maar de rechtbank is van oordeel dat deze kwestie buiten beschouwing kan worden gelaten. Indien juist is dat [A] spookfacturen heeft laten verzenden aan OSG, is namelijk sprake van opzet in de zin van artikel 7:661 BW, zodat [A] ook op grond van die bepaling aansprakelijk kan worden gehouden voor de door OSG geleden schade.

De rechtbank stelt voorop dat zij het zeer opmerkelijk acht dat uit de facturen die AL aan OSG heeft toegestuurd niet, althans niet op duidelijke wijze, is af te leiden dat deze tevens zien op de werkzaamheden die [A] , BV Media en AL voor OSG zouden hebben verricht en aan haar in rekening zouden mogen brengen. Nergens staat een verwijzing vermeld naar facturen van Koko en BV Media, terwijl een dergelijke verwijzing wel voor de hand had gelegen, indien de stelling van [A] juist is dat AL is ingeschakeld om orde te scheppen in de administratieve chaos bij OSG en haar te ontlasten. Evenmin zijn de kosten die zien op de werkzaamheden van AL duidelijk uit de facturen te destilleren, nu op veel facturen steeds ook kosten in rekening zijn gebracht voor mevrouw [L] die, zoals [A] ter zitting heeft verklaard, in dienst was bij Andere Start en de in rekening gebrachte kosten niet per afzonderlijke post zijn gespecificeerd. Hiermee wordt de indruk gewekt dat alle op de facturen in kwestie in rekening gebrachte kosten betrekking hebben op door Andere Start verrichte werkzaamheden. Deze schimmige wijze van factureren sluit niet aan bij de stelling van [A] dat OSG akkoord was met het inschakelen van AL en met het door [A] via Koko apart kunnen factureren van bepaalde werkzaamheden. [A] heeft voor deze werkwijze desgevraagd ter zitting ook geen plausibele verklaring weten te geven. Dit geldt eveneens voor wat betreft de in r.o. 3.23 en 3.24 genoemde e-mails van 26 augustus en 1 september 2019. In deze e-mails geeft [A] aan [B] instructies over hoe het van OSG ontvangen geld precies verdeeld moet worden tussen Andere Start, AL, BV Media en Koko, hetgeen ook zeer opmerkelijk is en vragen oproept. De e-mail van 1 september 2019 is extra merkwaardig, omdat [A] daarin [B] zelfs ook vraagt om nieuwe facturen op te stellen ter hoogte van bepaalde bedragen en met een bepaalde omschrijving. De rechtbank ziet in de betreffende e-mails en in de facturen van AL op zichzelf dan ook reeds aanwijzingen dat geen sprake is geweest van zuivere koffie.

[A] hangt zijn stelling dat zowel AL als Koko terecht kosten bij OSG in rekening heeft gebracht met name op aan het akkoord dat [D] met de in r.o. 3.16 genoemde e-mail van 30 januari 2019 zou hebben gegeven op de in r.o. 3.14 genoemde e-mail die [A] eerder die dag zou hebben verzonden. In die e-mail vraagt [A] om een definitief akkoord voor het door hem ontvangen van een separate vergoeding via Koko, alsmede voor het via AL laten lopen van de facturatiestroom en het betalen van kosten aan AL.

[D] heeft ter zitting verklaard dat hij zich als bestuurder volstrekt belachelijk zou maken als hij via die ene mail goedkeuring zou hebben verleend voor het door [A] factureren van werkzaamheden via Koko. Volgens hem/OSG zou de afdeling Risk & Control van OSG nooit goedgekeurd hebben dat een werknemer naast zijn salaris uit loondienst aanvullende betalingen uit hoofde van een overeenkomst van opdracht van OSG zou ontvangen en zou een vergoeding voor extra werkzaamheden hooguit zijn opgelost via de weg van een salarisverhoging. De rechtbank acht dit standpunt zeer aannemelijk. Hier komt bij dat voor zover wel aangenomen zou moeten worden dat [D] per e-mail zijn akkoord heeft gegeven en [A] dus inderdaad naast zijn arbeidsovereenkomst werkzaamheden aan OSG mocht factureren, het – zeker ook gelet op de omvang van de gestelde werkzaamheden waarvoor maar liefst meer dan € 80.000,00 is gefactureerd – zeer voor de hand zou hebben gelegen dat die afspraak nader zou zijn uitgewerkt en vastgelegd in een door [A] en OSG getekende overeenkomst van opdracht. Dit is echter niet gebeurd. De rechtbank heeft, mede ook gelet op de hiervoor omschreven schimmige wijze van factureren, dan ook aanleiding op zijn minst ernstig te twijfelen aan het waarheidsgehalte van de door [A] overgelegde e-mail van [D] van 30 januari 2019 en dus ook van de in r.o. 3.14 en 3.19 genoemde e-mails. Deze twijfel wordt tevens ingegeven door het feit dat OSG onweersproken heeft aangevoerd dat haar debiteuren- en crediteurenbeheer was uitbesteed aan Transdev en [A] daarvan op de hoogte was, alsmede dat [J] verantwoordelijk was voor de administratie van OSG en dus voor het opmaken van W&V rekeningen, de balans en de jaarrekening. Voor zover al juist is dat sprake was van chaos op de financiële administratie van OSG, hetgeen OSG betwist, moet gelet hierop aangenomen worden dat de facturatie ten behoeve van Andere Start aan Transdev uitbesteed had kunnen worden en dat ook voor de overige werkzaamheden geen noodzaak bestond tot het inschakelen van AL.

[A] heeft ter onderbouwing van zijn standpunt dat de overeenkomst met AL wel degelijk akkoord was nog aangevoerd dat [J] blijkens de in r.o. 3.22 genoemde e-mail bekend was met die overeenkomst en dat de facturen van AL zijn betaald nadat deze het binnen OSG gebruikelijke goedkeuringsproces hadden doorlopen en dus door meerdere personen waren gezien/geaccordeerd, maar dit kan hem niet baten. Uit de door OSG overgelegde verklaring van [J] die in r.o. 3.34 deels is geciteerd volgt namelijk dat [A] aan [J] kenbaar heeft gemaakt dat AL onderdeel was van Andere Start en dat de gekozen constructie op verzoek van Andere Start heeft plaatsgevonden. Weliswaar heeft [A] dit (deels) betwist, maar uit de in r.o. 3.22 bedoelde e-mail kan niets anders worden afgeleid dan dat [J] inderdaad niet beter wist dan dat AL en Andere Start één bedrijf waren. Mede gelet op de hiervoor besproken schimmige wijze van factureren, is het dus zeer goed verklaarbaar dat niet direct vragen zijn gesteld over de van AL verzonden facturen, nu de overeenkomst met Andere Start wel bekend was bij OSG. Op het moment dat wel vragen werden gesteld over de facturen van AL heeft [A] – zo blijkt uit de in r.o. 3.30 en 3.31 geciteerde e-mails – bovendien ook steeds de indruk gewekt dat deze uitsluitend betrekking hadden op het verbeteren van de mbo-opleiding en heeft hij geen openheid van zaken gegeven over welke kosten hierop daadwerkelijk in rekening werden gebracht.

De rechtbank komt op grond van het voorgaande tot de conclusie dat [A] zowel zijn stelling dat hij via Koko kosten aan OSG kon declareren als de stelling dat hij toestemming had voor het sluiten van de overeenkomst met AL, onvoldoende heeft onderbouwd. De rechtbank passeert daarom die stellingen.

Nu geen noodzaak bestond tot het inschakelen van AL, [D] daarmee ook niet akkoord is gegaan en evenmin zijn akkoord heeft gegeven voor het via Koko door [A] declareren van werkzaamheden, is de conclusie dat [A] inderdaad via AL spookfacturen aan OSG heeft laten verzenden, althans facturen voor werkzaamheden die voor OSG geen enkel nut hebben gehad. Daarbij gaat de rechtbank ervan uit dat de in r.o. 3.27 genoemde 35 facturen van BV Media, die zouden zien op werkzaamheden uit hoofde van de op 1 februari 2019 door [A] getekende samenwerkingsovereenkomst, eveneens spookfacturen betreffen, nu [A] en AL c.s. dit onvoldoende gemotiveerd hebben betwist. [A] heeft namelijk nauwelijks iets gesteld over de werkzaamheden waarop de betreffende facturen betrekking zouden hebben, terwijl ook AL c.s. niet verder zijn gekomen dan de stelling dat de werkzaamheden varieerden van ‘advisering op het gebied van PR, het organiseren van een heidag, het inventariseren van bestaande (social) mediastrategieën en het adviseren van OSG op dat gebied’ zonder deze ook maar enigszins te onderbouwen. De als productie 7 door AL c.s. overgelegde stukken kunnen niet als een deugdelijke onderbouwing worden beschouwd, nu de 35 facturen zien op de periode april 2019 tot en met januari 2020 en de stukken in kwestie zien op de periode daarvoor. Dat BV Media vanwege haar beperkte opslagruimte over geen enkel stuk meer zou beschikken, is weinig geloofwaardig, zeker nu zij wel in staat is gebleken mailverkeer te reproduceren ten aanzien van de werkzaamheden die zij eind 2018/begin 2019 stelt te hebben verricht. [A] en AL c.s. kunnen zich evenmin verschuilen achter het feit dat OSG de facturen van BV Media via AL heeft betaald, nu uit de facturen op geen enkele wijze valt af te leiden dat deze ook op werkzaamheden van BV Media betrekking hadden. Bij het voorgaande komt nog dat OSG onweersproken heeft aangevoerd dat de werkzaamheden die vermeld staan in de samenwerkingsovereenkomst van 1 februari 2019 grotendeels door de eigen communicatieafdeling van Witte Kruis zijn uitgevoerd.

De rechtbank is dus van oordeel dat [A] onrechtmatig jegens OSG heeft gehandeld. Aangezien dit handelen aan [A] kan worden toegerekend, dient hij aansprakelijk te worden gehouden voor de schade die OSG hierdoor heeft geleden. Die schade bedraagt € 184.888,61 inclusief btw, zijnde het bedrag van € 324.077,35 dat OSG in totaal aan AL heeft betaald, minus het bedrag van € 139.188,74 dat zag op de door Andere Start aan OSG geleverde diensten. [A] en AL c.s. hebben nog aangevoerd dat de in dit bedrag begrepen btw geen schadepost is, omdat ervan kan worden uitgegaan dat OSG die btw al lang heeft teruggevraagd van de Belastingdienst, maar de rechtbank volgt hen daarin niet. Nu duidelijk is dat sprake is geweest van spookfacturen, heeft OSG met de betaling van het bedrag van € 184.888,61 namelijk niet daadwerkelijk btw betaald en is zij gehouden om haar btw-aangifte op dit punt te corrigeren. [A] zal in het te wijzen eindvonnis dus worden veroordeeld tot betaling van het bedrag van € 184.888,61. Gelet op het voorgaande kan de rechtbank de overige grondslagen voor de vordering tot betaling van genoemd bedrag buiten beschouwing laten.

AL betwist dat zij met [A] heeft samengespannen en dat zij onrechtmatig jegens OSG heeft gehandeld. Zij betoogt dat OSG niet heeft aangetoond dat AL wist of had moeten weten dat sprake was van valse facturen. Volgens AL heeft zij gewoonweg uitvoering gegeven aan de met OSG gesloten overeenkomst en in dit kader de instructies van [A] opgevolgd.

De rechtbank is van oordeel dat AL inderdaad op grond van artikel 6:166 BW aansprakelijk kan worden gehouden voor de door OSG geleden schade en overweegt daartoe het volgende.

In artikel 6:166 lid 1 BW is bepaald dat indien één van tot een groep behorende personen onrechtmatig schade toebrengt en de kans op het aldus toebrengen van schade deze personen had behoren te weerhouden van hun gedragingen in groepsverband, zij hoofdelijk aansprakelijk zijn indien deze gedragingen hun kunnen worden toegerekend. Voor aansprakelijkheid op grond van deze bepaling moet dus aan een aantal vereisten zijn voldaan. Degene die de schade rechtstreeks toebrengt, moet een onrechtmatige daad hebben begaan. Daarnaast had de kans op het aldus toebrengen van schade de tot de groep behorende persoon behoren te weerhouden van zijn gedragingen in groepsverband. Dit impliceert dat iemand alleen aansprakelijk kan zijn, als degene wist of behoorde te begrijpen dat het groepsoptreden het gevaar schiep voor het ontstaan van schade zoals die in concreto is toegebracht. Verder is voor het groepsverband noodzakelijk dat er zowel objectief (tussen de gedragingen) als subjectief (tussen de personen) een zekere samenhang bestaat. Het moet gaan om concrete onrechtmatige handelingen in groepsverband die schade hebben veroorzaakt.

Hiervoor is reeds vastgesteld dat [A] een onrechtmatige daad jegens OSG heeft begaan, zodat aan het eerste vereiste is voldaan. De rechtbank is van oordeel dat ook is voldaan aan het vereiste dat sprake is van deelname aan gedragingen waarvan de kans op het toebrengen van schade deelnemers had behoren te weerhouden. Vast staat immers dat AL facturen heeft opgesteld zonder daarop te vermelden dat deze ook betrekking hebben op door Koko en BV Media gefactureerde werkzaamheden. Op de door AL opgestelde facturen staan evenmin haar eigen werkzaamheden duidelijk afzonderlijk vermeld. AL heeft desgevraagd ter zitting verklaard deze wijze van factureren op instructie van [A] te hebben toegepast. Ook indien juist is dat AL niet wist dat de door Koko en BV Media aan haar toegestuurde facturen vals waren – hetgeen in de gegeven omstandigheden niet direct aannemelijk is – hadden bij AL naar aanleiding van deze instructie de alarmbellen moeten gaan rinkelen en had zij moeten begrijpen dat met de door [A] gewenste en door haar toegepaste wijze van factureren het gevaar bestond dat OSG zou worden benadeeld. Dit geldt temeer nu [A] AL blijkens de in r.o. 3.24 genoemde e-mail van 1 september 2019 ook instrueerde over de hoogte van de op te stellen facturen en de daarop te vermelden omschrijving. Daarnaast geldt dat AL op zijn minst genomen zeer onzorgvuldig jegens OSG heeft gehandeld door het op ondoorzichtige wijze factureren van de werkzaamheden van Koko en BV Media bij OSG. Gelet op de instructies die [B] van [A] kreeg en het feit dat sprake is van enige samenhang tussen hun gedragingen, is tot slot naar het oordeel van de rechtbank ook aan het vereiste van het groepsverband voldaan.

De wijze van facturering op instructie van [A] , die, zoals [B] tijdens de mondelinge behandeling gezegd heeft, feitelijk door haar is uitgevoerd, kan aan AL worden toegerekend. [B] is immers (middellijk) enig bestuurder en aandeelhouder van AL, zodat haar handelen heeft te gelden als gedraging van de rechtspersoon. De conclusie is dan ook dat AL naast [A] hoofdelijk aansprakelijk is te houden voor de door OSG geleden schade van € 184.888,61. AL zal in het te wijzen eindvonnis dus ook hoofdelijk worden veroordeeld tot betaling van dit bedrag. Ook hier kan de rechtbank de overige grondslagen van de vordering onbesproken laten.

OSG betoogt dat BV Media net als AL heeft samengespannen met [A] en dus eveneens al dan niet in groepsverband onrechtmatig jegens haar heeft gehandeld.

Hiervoor is reeds vastgesteld dat BV Media via AL en [A] een bedrag van
€ 60.674,20 inclusief btw aan OSG heeft gefactureerd en betaald heeft gekregen voor niet geleverde diensten. Dit handelen van BV Media levert een onrechtmatige daad op die aan haar kan worden toegerekend, nu [C] (middellijk) enig bestuurder en aandeelhouder van BV Media was, zodat zijn handelen heeft te gelden als gedraging van de rechtspersoon. [C] heeft niet betwist dat hij het genoemde factureren voor niet geleverde diensten feitelijk uitvoerde. BV Media is dus gehouden het bedrag van € 60.674,20 inclusief btw, zijnde de door OSG als gevolg van het handelen van BV Media geleden schade, aan OSG terug te betalen. Aangezien [A] en AL ook aansprakelijk zijn voor deze schade, zal BV Media in het te wijzen eindvonnis op grond van artikel 6:102 BW hoofdelijk tot betaling daarvan worden veroordeeld.

OSG meent dat BV Media ook hoofdelijk aansprakelijk moet worden gehouden voor de door OSG ten gunste van [A] en AL betaalde bedragen van € 80.522,00 (facturen van Koko) en € 43.692,43 ( het door AL zelf in rekening gebrachte bedrag). Zij heeft echter onvoldoende gesteld om aan te nemen dat deze schade mede het gevolg is van enig onrechtmatig handelen van BV Media zelf, althans dat BV Media op grond van artikel 6:166 lid 1 BW voor die schade aansprakelijk is te houden. De door OSG tevens nog aangevoerde rechtsgronden van wanprestatie, onverschuldigde betaling en ongerechtvaardigde verrijking kunnen evenmin ertoe leiden dat BV Media de bedragen in kwestie aan OSG verschuldigd is. Het verzenden van facturen voor niet geleverde diensten door Koko en AL, kan, zo dit tekortschieten in de nakoming van een verplichting uit overeenkomst met OSG is, geen wanprestatie van BV Media opleveren. De betaling van die facturen aan Koko en AL kan er evenmin toe leiden dat BV Media die betalingen ten onrechte ontvangen heeft. Dit deel van de vorderingen van OSG is dus niet toewijsbaar.

OSG meent dat [B] en [C] ook persoonlijk aansprakelijk zijn te houden voor de door haar geleden schade. Zij voert daartoe kort samengevat aan dat [B] en [C] (middellijk) enig bestuurder waren van respectievelijk AL en BV Media en in die hoedanigheid volledige zeggenschap hadden over de dagelijkse gang van zaken bij die vennootschappen, alsmede dat zij actief persoonlijk betrokken zijn geweest bij de malversaties met de facturen en de benadeling van OSG.

[B] en [C] betwisten dat zij persoonlijk aansprakelijk kunnen worden gehouden. Zij wijzen erop dat de handelingen niet door henzelf persoonlijk zijn verricht maar door hun rechtspersonen en dat de drempel voor bestuurdersaansprakelijkheid hoog ligt. Volgens [B] en [C] heeft OSG in dit kader ook niet voldaan aan haar stelplicht, zodat haar vorderingen jegens hen moeten worden afgewezen.

De rechtbank overweegt als volgt. Indien een vennootschap een onrechtmatige daad pleegt, is op grond van vaste rechtspraak het uitgangspunt dat alleen de vennootschap aansprakelijk is voor de daaruit voortvloeiende schade. Onder bijzondere omstandigheden is echter, naast aansprakelijkheid van die vennootschap, ook ruimte voor aansprakelijkheid van een bestuurder van de vennootschap. Voor het aannemen van zodanige aansprakelijkheid is – indien, zoals in het onderhavige geval door OSG wordt betoogd, is gehandeld in hoedanigheid van bestuurder van de vennootschap – vereist dat die bestuurder ter zake van de benadeling persoonlijk een ernstig verwijt kan worden gemaakt. Of dit het geval is, is afhankelijk van de aard en ernst van de normschending en de overige omstandigheden van het geval.

Naar het oordeel van de rechtbank valt zowel [C] als [B] een dergelijk ernstig verwijt te maken. Hiervoor heeft de rechtbank onder r.o. 5.23 overwogen dat BV Media onrechtmatig jegens OSG heeft gehandeld door via AL niet geleverde diensten aan OSG te factureren. De rechtbank heeft ook overwogen dat de feitelijke uitvoering daarvan geheel bij BV Media’s enige (middellijk) bestuurder [C] lag. Dat betekent dat het onrechtmatig handelen van BV Media niet ook nog het gevolg was van het handelen van een ander persoon. Daarmee valt het handelen van [C] zodanig samen met het handelen van BV Media dat niet alleen het handelen van [C] heeft te gelden als gedraging van BV Media, maar ook, nu sprake is van bewust factureren van niet geleverde diensten, een ernstig verwijt aan [C] gemaakt kan worden ter zake van de benadeling van OSG. De situatie van AL en [B] is vergelijkbaar. Onder r.o. 5.21 heeft de rechtbank overwogen dat AL medeaansprakelijk is voor de schade die OSG geleden heeft door het betalen van facturen van Koko en BV Media voor niet geleverde diensten. Ook is zij aansprakelijk voor de schade die OSG heeft geleden door het betalen van de facturen van AL zelf. De rechtbank heeft ook in dit geval overwogen dat de feitelijke uitvoering van de werkzaamheden van AL geheel bij haar enige (middellijke) bestuurder [B] lag. Dat betekent dat het onrechtmatig handelen van AL niet ook nog het gevolg was van het handelen van een ander persoon. Daarmee valt het handelen van [B] zodanig samen met het handelen van AL dat niet alleen het handelen van [B] heeft te gelden als gedraging van AL, maar ook, nu op zijn minst sprake is van zeer onzorgvuldig handelen van [B] , een ernstig verwijt aan [B] gemaakt kan worden ter zake van de benadeling van OSG. Dit betekent dat [C] en [B] ook persoonlijk aansprakelijk zijn te houden voor de door OSG geleden schade. Mede gelet op hetgeen in r.o. 5.24 is overwogen, zal [C] in het te wijzen eindvonnis dus hoofdelijk worden veroordeeld tot betaling van het bedrag van € 60.674,20 en zal [B] hoofdelijk worden veroordeeld tot betaling van het bedrag van € 184.888,61. De overige door OSG aangevoerde grondslagen van haar vorderingen behoeven gelet hierop wederom geen bespreking.

Hiermee wordt toegekomen aan de kwestie van de in r.o. 3.12 genoemde drie facturen van in totaal € 17.666,00 inclusief btw die BV Media eind 2018/begin 2019 aan OSG heeft toegestuurd.

De rechtbank stelt vast dat die facturen, anders dan AL c.s. doen voorkomen, geen betrekking kunnen hebben op de samenwerkingsovereenkomst die [A] namens OSG met BV Media is aangegaan, aangezien die overeenkomst pas op 1 februari 2019 door [A] is ondertekend. De rechtbank gaat er daarom van uit dat de facturen verband houden met de opdrachten die vermeld staan in de in r.o. 3.10 genoemde e-mail van 26 december 2018, waaruit overigens ook volgt dat tussen [A] en [C] nog geen overeenstemming bestond over de te sluiten overeenkomst.

OSG stelt zich op het standpunt dat de op de betreffende facturen in rekening gebrachte werkzaamheden niet zijn uitgevoerd en dat de facturen in kwestie dus ook spookfacturen betreffen. Volgens OSG heeft zij namelijk nooit een nieuwsbrief, bedrijfsfilm, benchmark of marktaanpak opleidingen van BV Media ontvangen.

[A] en AL c.s. betogen dat de gefactureerde werkzaamheden wel degelijk zijn uitgevoerd, zij het dat het voor de nieuwsbrief bij een grondige review is gebleven en de bedrijfsfilm uiteindelijk niet is doorgegaan. [A] en AL c.s. wijzen er ook op dat er regelmatig contact is geweest met andere personen binnen OSG dan [A] over de door BV Media uit te voeren werkzaamheden en dat de drie facturen zijn betaald nadat deze het binnen OSG gebruikelijke facturatieproces hadden doorlopen en dus door meerdere personen waren gezien/geaccordeerd.

De rechtbank stelt voorop dat, anders dan OSG meent, op grond van de hoofdregel van artikel 150 Rv op OSG de bewijslast rust dat de op de facturen in kwestie in rekening gebrachte werkzaamheden niet zijn uitgevoerd. Aan bewijslevering wordt echter pas toegekomen indien [A] en AL c.s. dit standpunt van OSG voldoende hebben weersproken.

[A] en AL c.s. hebben ter onderbouwing van hun stelling dat de op de facturen in rekening gebrachte werkzaamheden wel degelijk zijn uitgevoerd verschillende stukken overgelegd, waaronder mailverkeer tussen onder meer [C] en de operationeel leidinggevende van [A] , de heer [M] . Hoewel uit die stukken niet blijkt dat er daadwerkelijk concrete producten zoals een benchmarkrapport aan OSG zijn opgeleverd, wijzen die stukken er naar het oordeel van de rechtbank wel op dat BV Media eind 2018/begin 2019 inderdaad werkzaamheden voor OSG heeft verricht. [A] en AL c.s. hebben namelijk een e-mail van 3 december 2018 overgelegd waarin [C] [M] vragen stelt over de cursussen die door OSG worden gegeven en die [M] vervolgens intern heeft doorgezet met de opmerking dat [C] op verzoek van [A] is gestart met een inventarisatie op velerlei vlak. Ook hebben zij e-mails overgelegd waarin [C] en [M] met elkaar communiceren over de kosten van drukwerk en een e-mail van 7 januari 2019 waarin [C] wederom vragen stelt aan [M] en waarin onder meer vermeld staat ‘Naast alle zaken welke we nu mee bezig zijn willen we ook een Benchmark neer gaan zetten’. De rechtbank is dan ook van oordeel dat [A] en AL c.s. met de overgelegde stukken voldoende gemotiveerd hebben betwist dat de drie facturen van BV Media spookfacturen betreffen.

Aangezien OSG voldoende heeft gesteld om tot bewijs te worden toegelaten en een ter zake dienend bewijsaanbod heeft gedaan, zal de rechtbank haar in verband met het voorgaande opdragen bewijs te leveren van haar standpunt dat de op de drie facturen van BV Media in rekening gebrachte werkzaamheden niet zijn uitgevoerd. Daarbij neemt de rechtbank in aanmerking dat toewijzing van dit deel van de vordering thans evenmin mogelijk is op grond van wanprestatie, onverschuldigde betaling of ongerechtvaardigde verrijking. Daarvoor zou immers in ieder geval ook vast moeten komen te staan dat de op de facturen vermelde werkzaamheden niet verricht zijn.

De rechtbank merkt vooruitlopend op deze bewijslevering reeds op dat voor zover komt vast te staan dat de facturen in kwestie inderdaad spookfacturen betreffen, AL daarvoor niet aansprakelijk kan worden gehouden. OSG heeft namelijk geen feiten en omstandigheden gesteld die maken dat aangenomen moet worden dat zij bij malversaties van die facturen betrokken is geweest.

De rechtbank zal de zaak verwijzen naar de rol voor akte uitlating aan de zijde van OSG, zodat zij zich kan uitlaten over de wijze van bewijslevering. Iedere verdere beslissing zal worden aangehouden.