Uitspraken

Partijen houdt vooreerst verdeeld de vraag welk recht van toepassing is op de vererving. Volgens [eiseres1] en [eiser2] is het Portugese recht te dezen van toepassing, volgens [gedaagde] het Nederlandse recht. Dit is niet alleen van belang voor testeervrijheid van erflater, maar ook voor de eventuele opeisbaarheid van de vorderingen van [eiseres1] en [eiser2].

Naar de mening van [gedaagde] heeft erflater in het testament een uitdrukkelijke keuze voor Nederlands recht als toepasselijk recht op de nalatenschap gedaan, volgens [eiseres1] en [eiser2] niet. Via notaris [notaris] hebben [eiseres1] en [eiser2] het Internationaal Juridisch Instituut (hierna: het IJI) opdracht gegeven een en ander uit te zoeken. Het IJI heeft op 23 oktober 2012 een (uitvoerig) rapport uitgebracht. De conclusie van dit rapport luidt dat op de vererving het Portugese erfrecht van toepassing is en op de afwikkeling van de nalatenschap het Nederlandse recht. Volgens het IJI behelst het testament niet een uitdrukkelijke keuze voor Nederlands recht. De betreffende passage bevat volgens het IJI niet meer dan de constatering dat de erflater naar zijn nationale recht testeerbevoegdheid had. De rechtbank volgt de zienswijze van het IJI en maakt dit tot het hare. Daarbij wordt in aanmerking gekomen dat het Portugese recht in beginsel niet de mogelijkheid kent tot het maken van een rechtskeuze. Zou erflater op de vererving Nederlands recht van toepassing hebben willen verklaren, had het voor de hand gelegen dat het testament met die keuze was aangevangen. Daarvan is echter geen sprake. Nu de bewoording in het testament in ieder geval op dit punt duidelijk is, behoeft het testament geen nadere uitleg.

Uit meergenoemd rapport van het IJI blijkt voorts dat naar Portugees recht een erflater, die een echtgenoot en kinderen achterlaat, niet vrijelijk mag beschikken over 2/3e gedeelte van de nalatenschap. Dat deel, de zogenaamde legitieme portie, vererft altijd volgens de ab intestaat regels. Dat brengt met zich mee dat eisers ieder recht hebben op 1/3e van 2/3e is 2/9e gedeelte van de nalatenschap. Volgens het rapport brengt dit niet slechts een vorderingsrecht met zich mee, maar een echt erfrecht en dus een goederenrechtelijke aanspraak, die direct opeisbaar is. In het hiernavolgende zal deze uitleg van het Portugese recht worden gevolgd.

Zoals hiervoor vermeld, is op de afwikkeling van de nalatenschap van erflater het Nederlandse recht van toepassing. [eiseres1] en [eiser2] stellen zich in dit verband met een beroep op artikel 3:194 BW op het standpunt dat [gedaagde] opzettelijk de waarde van de woning en banksaldi van erflater heeft verzwegen, zodat zij haar aandeel in die vermogensbestanddelen aan [eiseres1] en [eiser2] heeft verbeurd. [gedaagde] betwist zulks. Zij is er steeds vanuit gegaan dat op de vererving Nederlands recht van toepassing was en zij derhalve niet wist dat [eiseres1] en [eiser2] een direct en dus niet pas bij haar overlijden opeisbare vordering hadden. De woning is inmiddels verkocht en de gegevens van de bankrekeningen van erflater zijn ook bekend nu. Van een opzettelijk verzwijgen kan daarom volgens [gedaagde] geen sprake zijn.

Naar het oordeel van de rechtbank doet [gedaagde] aldus op goede gronden een beroep op dwaling over het toepasselijke recht. Zelfs haar eigen notaris mevrouw [notaris2] is er immers kennelijk vanuit gegaan dat op de vererving Nederlands recht van toepassing was. In haar brief van 27 juni 2013 aan [eiseres1] gaat zij namelijk uit van een legitieme portie van [eiseres1] en [eiser2] van 1/6e deel van de nalatenschap voor ieder van hen. Van kwade opzet aan de zijde van [gedaagde] is niet gebleken. De woning is aan een derde verkocht en de netto verkoopopbrengst is duidelijk. Niet valt in te zien waarom van een – fictieve – hogere waarde van de woning zou moeten worden uitgegaan. [gedaagde] is er tot slot uiteindelijk ook in geslaagd van alle bankrekeningen van erflater de saldi boven water te krijgen. Dit alles brengt de rechtbank tot het oordeel dat de vorderingen onder 1. en 2. moeten worden afgewezen.