Is column onrechtmatig? Belangenafweging van recht op vrije meningsuiting tegenover recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Oordeel: onder column ligt voldoende feitelijk substraat en het is niet onnodig grievend, dus niet onrechtmatig.
vonnis van de kantonrechter, zitting houdende te Rotterdam,
in de zaak van
[eiser]
,
wonende te Amersfoort,
eiser,
gemachtigde: mr. A.P. van Knippenbergh, advocaat te Best,
tegen
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
AD Nieuwsmedia B.V.,
gevestigd te Rotterdam,
gedaagde,
gemachtigde: mr. O.G. Trojan, advocaat te ‘s-Gravenhage.
Partijen worden hierna “[eiser]” respectievelijk “AD Nieuwsmedia” genoemd.
1 Het verloop van de procedure
1.1
Het verloop van de procedure volgt uit de volgende processtukken, waarvan de kantonrechter kennis heeft genomen:
-
het exploot van dagvaarding van 11 november 2015, met producties;
-
de conclusie van antwoord, met producties;
-
het tussenvonnis van 30 november 2015, waarbij een comparitie van partijen is bepaald;
-
de akte van AD Nieuwsmedia met aanvullende producties;
-
het proces-verbaal van de op 14 januari 2016 gehouden comparitie van partijen;
-
de ter gelegenheid van de comparitie overgelegde pleitaantekeningen van AD Nieuwsmedia.
1.2
De uitspraak van het vonnis is bepaald op heden.
2 De vaststaande feiten
Als enerzijds gesteld en anderzijds erkend, dan wel niet of onvoldoende gemotiveerd weersproken, alsmede op grond van de in zoverre niet weersproken inhoud van de producties, staat tussen partijen het volgende vast.
2.1
[eiser] is veroordeeld geweest tot gevangenisstraf wegens – kort gezegd – het plegen van ontucht met minderjarigen. Sinds zijn invrijheidsstelling in 2009 is het vinden van een duurzame woonlocatie voor hem moeilijk gebleken, hetgeen heeft geresulteerd in een rondgang langs een groot aantal gemeenten. In mei 2014 heeft [eiser] een woning betrokken in Amersfoort.
2.2
Bij brief van 21 juni 2014 heeft de burgemeester van Amersfoort de omwonenden van [eiser] geïnformeerd over het feit dat [eiser] in de buurt is komen wonen. Vervolgens heeft [eiser] de gemeente Amersfoort aansprakelijk gesteld uit hoofde van onrechtmatige daad vanwege de bekendmaking van zijn verblijfplaats.
2.3
Bij vonnis van 8 april 2015 is door de kantonrechter te Amersfoort geoordeeld dat de gemeente Amersfoort, door de wijze waarop deze over de aanwezigheid van [eiser] heeft gecommuniceerd aan de buurt, onrechtmatig heeft gehandeld jegens [eiser] en is de gemeente Amersfoort veroordeeld tot het betalen van € 4.000,00 aan immateriële schadevergoeding aan [eiser].
2.4
Op 25 juli 2015 is in het AD Amersfoortse Courant door AD Nieuwsmedia een column (hierna: “de column”) van dhr. G. de Wijs (hierna: “De Wijs”) geplaatst, getiteld “De burgemeester tobt met een dilemma”. Daarin is onder meer het volgende vermeld:
“Nergens is meer geld voor, maar juist nú wordt de Gemeente Amersfoort door de rechter gedwongen om 4000 euro schadevergoeding te betalen aan de veroordeelde pedoseksueel Sytze van der V. (…) De rechter vindt dat onze burgemeester het adres van Sytze van der V. niet bekend had mogen maken, terwijl Sytze nota bene zélf contact heeft gezocht met de media om zijn verblijfplaats te onthullen. De burgemeester tobt met een dilemma: de ex-gevangene beschermen of de overige buurtbewoners beschermen. (…) Nu had de burgemeester ook beter een gerenommeerde conflictbemiddelaar kunnen consulteren. Van een psychopathische provocateur kun je een strijd namelijk nooit winnen. Die zuigt, ettert en daagt uit (plaatst bijvoorbeeld een foto van peuters van de Puntmuts op zijn weblog). En vooral: hij is ziek, zwak en zielig. Hij verwijt de buurtbewoners het koesteren van ‘onderbuikgevoelens’, kan niet tegen stress maar wijst elk gesprek en elk aanbod dat zou kunnen leiden tot verbetering van zijn welzijn consequent af. Ook de meest ervaren reclasseringsambtenaar strandt in wanhoop bij dit soort gehaaide manipulators.
Afgelopen dinsdag stond er in De Volkskrant een uitvoerig interview met Sytze van der V.. Grote foto erbij waarop we hem uit het raam zien kijken. Het allereerste wat in het oog schiet, is de verrekijker die op zijn vensterbank ligt. Ik wil niet denken aan waar hij naar zit te gluren, want wie weet speurt deze querulant naar de volgende stressverhogende rechtszaak.”
2.5
Bij brief van 26 augustus en 22 september 2015 heeft [eiser] AD Nieuwsmedia aansprakelijk gesteld voor de volgens hem onrechtmatige publicatie van de column.
2.6
Bij brief van 28 september 2015 heeft AD Nieuwsmedia elke aansprakelijkheid afgewezen.
3 De vordering en de grondslag daarvan
3.1
[eiser] heeft gevorderd bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad:
voor recht te verklaren dat AD Nieuwsmedia onrechtmatig jegens [eiser] heeft gehandeld;
AD Nieuwsmedia te veroordelen aan [eiser] te betalen een bedrag van € 4.000,00 ten titel van immateriële schadevergoeding;
AD Nieuwsmedia te verplichten de column voor zover nog op haar website aanwezig te verwijderen binnen 7 dagen na betekening van dit vonnis alsmede verwijderd te houden, op straffe van een dwangsom van € 500,00 voor iedere dag dat AD Nieuwsmedia in gebreke blijft hieraan te voldoen tot een maximum van € 50.000,00;
AD Nieuwsmedia te veroordelen in de kosten van deze procedure en met bepaling dat de wettelijke rente over dit bedrag van kostenveroordeling verschuldigd zal zijn met ingang van de tiende dag na het wijzen van dit vonnis.
3.2
Aan zijn vordering heeft [eiser] ten grondslag gelegd dat AD Nieuwsmedia met het publiceren van de column onrechtmatig jegens [eiser] heeft gehandeld. Daartoe heeft [eiser], voor zover relevant, het volgende aangevoerd.
3.3
De column bevat de volgende onjuiste, diffamerende en opruiende uitlatingen, onderstreept weergegeven:
“(…) terwijl Sytze nota bene zélf contact heeft gezocht met de media om zijn verblijfplaats te onthullen. (…) Van een psychopathische provocateur kun je een strijd namelijk nooit winnen. Die zuigt, ettert en daagt uit (plaatst bijvoorbeeld een foto van peuters van de Puntmuts op zijn weblog). En vooral: hij is ziek, zwak en zielig. (…) Ook de meest ervaren reclasseringsambtenaar strandt in wanhoop bij dit soort gehaaide manipulators.
(…)
Het allereerste wat in het oog schiet, is de verrekijker die op zijn vensterbank ligt. Ik wil niet denken aan waar hij naar zit te gluren, want wie weet speurt deze querulant naar de volgende stressverhogende rechtszaak.”
3.4
Voormelde uitlatingen zijn er enkel op gericht om [eiser] te kwetsen en nodeloos grievend te bejegenen en vinden geen steun in het beschikbare feitenmateriaal.
De uitlatingen zijn dan ook onrechtmatig jegens [eiser], te meer gelet op de algemeen bekende huisvestingsproblematiek waarin [eiser] verkeert en het feit dat de column specifiek in de Amersfoortse editie van AD Nieuwsmedia is geplaatst. De publicatie van de column heeft tot veel verontwaardiging geleid bij het publiek en (wederom) nodeloos de negatieve aandacht gevestigd op de situatie van [eiser].
Voorafgaand aan plaatsing van de column heeft er ook geen enkele hoor en wederhoor plaatsgevonden. AD Nieuwsmedia haalt er nu van alles bij om de uitlatingen achteraf goed te praten. De door haar aangehaalde uitlatingen van [eiser] die zich na de column hebben afgespeeld, mogen echter niet meespelen bij de beoordeling.
Daarnaast is voor de inhoud van de column geen gerechtvaardigde grond. Dat De Wijs de problematiek rond de huisvesting van [eiser] wenst aan te kaarten en daarbij zijn persoonlijke visie geeft, is geen rechtvaardiging voor de eenzijdig kwetsende, grievende en provocerende uitlatingen. Bij het beschouwen van de column in zijn geheel en het effect ervan op de publieke opinie is de grens overschreden.
3.5
[eiser] heeft immateriële schade geleden door de column en begroot deze op
€ 4.000,00, hetgeen meer dan redelijk is, gelet op de onrechtmatige inbreuk op zijn persoonlijke levenssfeer en zijn woonrecht. [eiser] heeft nu niet het volle genot van zijn woonfunctie. Hoewel hij zich niet meer prettig voelt in zijn woning, durft hij ook niet naar buiten, omdat hij bang is voor consequenties.
4 Het verweer
4.1
Het verweer strekt ertoe [eiser] niet-ontvankelijk te verklaren, althans de door hem ingestelde vordering als ongegrond af te wijzen en hem te veroordelen in de kosten van de procedure. Daartoe heeft AD Nieuwsmedia, voor zover relevant, het volgende aangevoerd.
4.2
De directe aanleiding voor de column was de beslissing van de gemeente Amersfoort om geen hoger beroep in te stellen tegen het vonnis van 8 april 2015, ondanks scherpe kritiek van zowel burgers van Amersfoort als daarbuiten op het vonnis. De column belicht de spagaat waarin een burgemeester zich al snel bevindt in zaken als de onderhavige, waarin het delicate evenwicht gezocht moet worden tussen gevoelens van onveiligheid van burgers en de resocialisatie van een veroordeelde die zijn straf heeft uitgezeten. Tegen deze achtergrond vraagt de columnist aandacht voor de wijze waarop [eiser] zich opstelt en de ogenschijnlijke tegenstelling tussen enerzijds zijn kennelijke behoefte aan rust en anderzijds zijn provocerende uitlatingen.
4.3
AD Nieuwsmedia meent dat toewijzing van de vordering een inbreuk zou betekenen op haar grondrecht van vrijheid van meningsuiting, waaronder in het bijzonder begrepen de persvrijheid, zoals die is vastgelegd in artikel 10 lid 1 EVRM. Het is vaste rechtspraak dat aan een auteur van een column een grotere mate van vrijheid toekomt om zijn persoonlijke mening te geven dan in het geval van andere journalistieke genres. Columnisten mogen zaken eenzijdig belichten en onwelgevallige columns publiceren. Hoor en wederhoor is daarbij niet verplicht.
De column valt ruimschoots binnen de grenzen van vrije meningsuiting. Geen van de door [eiser] aangehaalde passages uit de column is onrechtmatig. Voor zover het gaat om mededelingen van min of meer feitelijke aard is telkens ruimschoots sprake van steun in de feiten. Ook de feiten na de publicatie mogen worden meegenomen bij de beoordeling. Bovendien heeft de columnist de vrijheid bepaalde feiten uit te vergroten. De passages zijn evenmin onnodig grievend. De gebezigde kwalificaties zijn stevig, maar daarvoor bestaat ook ruimschoots aanleiding. De vrijheid van meningsuiting omvat het recht “to shock, offend and disturb”.
4.4
De column heeft nimmer op de website van AD Nieuwsmedia gestaan, noch op de site van De Wijs. Nu het alleen in de regionale krant heeft gestaan, kan de column niet worden verwijderd. Wel is de column digitaal beschikbaar voor AD-lezers met een digitaal abonnement. Dat is wat anders dan een website.
5 De beoordeling van het geschil
5.1
Het gaat in deze zaak om de vraag of AD Nieuwsmedia met de publicatie van de column onrechtmatig jegens [eiser] heeft gehandeld. Daarbij is sprake van een botsing van twee fundamentele rechten en daarmee samenhangende maatschappelijke belangen. Aan de ene kant is er het fundamentele recht van [eiser] op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer waaronder zijn woonrecht (artikel 8 lid 1 EVRM) en zijn belang dat hij niet lichtvaardig wordt blootgesteld aan een aantasting van zijn eer en goede naam door ongewenste en onjuiste publicaties. Aan de andere kant staat het fundamentele recht van AD Nieuwsmedia op vrijheid van meningsuiting c.q. persvrijheid (artikel 10 lid 1 EVRM) en haar belang om zich in het openbaar kritisch, informerend, opiniërend en waarschuwend te kunnen uitlaten over onderwerpen en misstanden die de samenleving raken. Het antwoord op de vraag welke van deze rechten en belangen, die in beginsel gelijkwaardig zijn, in het onderhavige geval zwaarder weegt, moet worden gevonden door een afweging van alle terzake dienende omstandigheden van het geval (HR 18 januari 2008, NJ 2008, 274).
5.2
Vaststaat dat de publicatie is geschreven in de vorm van een column, een journalistiek genre waaraan niet dezelfde (hoge) eisen mogen worden gesteld als aan onderzoeks-journalistiek (zoals hoor en wederhoor), waarin scherpere bewoordingen mogen worden gebruikt dan in andere publicaties en de grens van het toelaatbare minder snel wordt overschreden. De vrijheid van meningsuiting is echter ook in een column gebonden aan grenzen. Blijkens de rechtspraak worden die grenzen overschreden, indien de uitlatingen in een column onvoldoende steun vinden in het ten tijde van de publicatie beschikbare feitenmateriaal dan wel in het geval de uitingen zijn gedaan met de bedoeling de ander te kwetsen en de met het oog op het te dienen belang gebezigde bewoordingen nodeloos grievend zijn.
5.3
Uit de tekst van de column leidt de kantonrechter af dat De Wijs met de column zijn onbegrip heeft willen uiten voor het feit dat de rechter de gemeente Amersfoort heeft veroordeeld tot het betalen van schadevergoeding aan [eiser] en dat de gemeente Amersfoort zich daarbij heeft neergelegd. Dat De Wijs zich vervolgens zeer negatief uitlaat over de wijze waarop [eiser] zich opstelt in de gehele kwestie, moet worden gezien als een verklaring voor en rechtvaardiging van dit onbegrip. In dat licht bezien kan niet worden geconcludeerd dat de uitlatingen van De Wijs tot doel hadden om [eiser] te kwetsen.
5.4
Zoals reeds overwogen, dienen ook uitlatingen in een column voldoende steun te vinden in het ten tijde van de publicatie beschikbare feitenmateriaal. Dit brengt met zich dat de producties van AD Nieuwsmedia die zien op gedragingen van [eiser] na de publicatie van de column, buiten beschouwing worden gelaten.
Van de door [eiser] gewraakte uitlatingen is er één gepresenteerd als feit, namelijk dat [eiser] zelf contact heeft gezocht met de media om zijn verblijfplaats te onthullen. Uit het vonnis van 8 april 2015 blijkt dat [eiser] zelf contact had opgenomen met een journalist en hem had medegedeeld dat hij in een seniorenflat in Amersfoort woonde boven een kinderdagverblijf. Daarbij heeft de kantonrechter overwogen dat, hoewel de journalist niet op de hoogte was van de exacte woonlocatie van [eiser], hij dit na enig speurwerk wel had kunnen achterhalen. Gelet daarop is de desbetreffende uitlating van De Wijs, hoewel niet geheel juist, ook niet geheel onjuist te noemen.
5.5
De overige uitlatingen zijn waarde-oordelen. Nu in het geval van een column er een grotere vrijheid is om te simplificeren, uit te vergroten, te overdrijven en gebruik te maken van sterke bewoordingen, dienen deze waarde-oordelen niet afzonderlijk maar in onderlinge samenhang te worden bezien. Niet gebleken is dat de uitlatingen onvoldoende feitelijke basis hebben. Nog daargelaten dat de in de column gegeven voorbeelden van de onweersproken handelwijze van [eiser] – het plaatsen van een foto van peuters van het onder gelegen kinderdagverblijf op zijn weblog en zijn houding jegens de buurtbewoners en de gemeente Amersfoort – op zichzelf reeds voldoende feitelijk substraat bieden voor de uitlatingen, blijkt uit de door AD Nieuwsmedia overgelegde producties dat [eiser] actief een weblog bijhoudt waarin hij stevig commentaar geeft op het handelen van de buurt en van de gemeente Amersfoort, en waarvan de inhoud meerdere keren heeft geleid tot onrust en demonstraties in de buurt. Verwezen wordt (nogmaals) naar de foto van de peuters, de foto van een slapend (minderjarig) jongetje op zijn weblog met een tekst refererend aan de demonstratie die de dag ervoor had plaatsgevonden alsmede een oproep op 28 mei 2015 aan pubers om hem via direct messaging te benaderen. Dat het steeds ging om een ludieke reactie op de omgeving (zoals [eiser] stelt), doet er niet aan af dat hij daarmee bewust bijdroeg aan de bestaande onrust in de buurt.
5.6
Voorts wordt in aanmerking genomen dat [eiser] regelmatig de publiciteit opzoekt om aandacht te vragen voor zijn persoonlijke situatie. Hij heeft meegewerkt aan interviews met landelijke dagbladen, waaronder het op 21 juli 2015 gepubliceerde interview in de Volkskrant en hij is te gast geweest bij RTL Late Night. Het optreden van de gemeente Amersfoort inzake de woonlocatie van [eiser], dat centraal stond in het vonnis van
8 april 2015, was naar aanleiding van het feit dat [eiser] zelf contact had gezocht met een journalist en die journalist daarover vragen stelde aan de gemeente Amersfoort. Daarnaast is van belang dat [eiser] via zijn weblog zijn volgers actief op de hoogte houdt van de door hem gevoerde procedures en zijn persoonlijke omstandigheden, waarbij hij – zoals onweersproken gesteld door AD Nieuwsmedia – zich op badinerende toon uitlaat over onder meer buurtbewoners en de gemachtigde van AD Nieuwsmedia. Onder die omstandigheden mag van [eiser] worden verwacht dat hij een grotere tolerantie opbrengt ten aanzien van wat over hem wordt geschreven dan iemand die niet dan wel minder in de publieke belangstelling staat en zich in het openbaar niet kritisch over anderen uitlaat.
5.7
Het voorgaande leidt tot het oordeel dat de uitlatingen in de column ontegenzeglijk kwetsend zijn jegens [eiser], maar de grenzen van het toelaatbare niet overschrijden, nu onder de uitlatingen een feitelijk substraat ligt en de scherpe bewoordingen, gelet op het doel van de column – namelijk kritiek op het vonnis van 8 april 2015 en de handelwijze dienaangaande van de gemeente Amersfoort – niet zijn aan te merken als jegens [eiser] nodeloos grievend.
5.8
Het recht van AD Nieuwsmedia op vrijheid van meningsuiting weegt in dit geval dan ook zwaarder dan het recht van [eiser] op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer.
5.9
AD Nieuwsmedia heeft dus niet onrechtmatig jegens [eiser] gehandeld.
Dit betekent dat de vordering van [eiser] integraal wordt afgewezen.
5.10
Als de in het ongelijk gestelde partij wordt [eiser] veroordeeld in de kosten van de procedure.
6 De beslissing
De kantonrechter:
wijst de vordering in al haar onderdelen af;
veroordeelt [eiser] in de proceskosten, tot aan deze uitspraak aan de zijde van AD Nieuwsmedia vastgesteld op € 400,00 aan salaris voor de gemachtigde.
Dit vonnis is gewezen door mr. K.L. van Zetten en uitgesproken ter openbare terechtzitting.
775
De gegevens worden opgehaald
Hulp bij zoeken
Er is een uitgebreide handleiding beschikbaar voor het zoeken naar uitspraken, met onder andere uitleg over:
.jpg?width=50&height=55)
.jpg?width=50&height=55)
