Uitspraken

Vanwege de vestigingsplaats van SMS in Canada en SMB in Singapore en de gestelde hulpverlening op volle zee heeft deze zaak een internationaal karakter. Daarom moet eerst de vraag beantwoord worden of de rechtbank internationaal bevoegd is en, zo ja, welk recht van toepassing is.

Seacontractors c.s. grondt haar vordering op artikel 8:561 BW. Dit artikel is ontleend aan artikel 12 van het Hulpverleningsverdrag. Op grond van artikel 8:569 lid 3 laatste volzin BW is uitsluitend de reder (of kapitein) van een hulpverlenend schip, in dit geval SB, gerechtigd vaststelling van hulploon te vorderen en het hulploon te innen. Dat betekent dat uitsluitend SB vorderingsgerechtigd is en de door de operator van het hulpverlenende schip (Seacontractors) ingestelde vordering wordt afgewezen.

SMS c.s. heeft terecht aangevoerd dat alleen de eigenaar van de set pontons, SMB dus, debiteur kan zijn van de gestelde hulploonvordering. Nederland heeft immers met artikel 8:563 lid 3 BW gebruik gemaakt van de in artikel 13 lid 2 Hulpverleningsverdrag geboden mogelijkheid en de aansprakelijkheid gekanaliseerd naar de reder (eigenaar) van het schip. Dat betekent dat de tegen de reder/eigenaar van de Pacific Hickory, te weten SMS, ingestelde vordering dient te worden afgewezen.

De eerste inhoudelijke vraag die moet worden beantwoord is of de door de Sea Bronco uitgevoerde werkzaamheden zijn aan te merken als hulpverlening. Met gunstig gevolg verleende hulp geeft, op grond van artikel 12 Hulpverleningsverdrag, recht op hulploon. Artikel 1 Hulpverleningsverdrag definieert hulpverlening met “any act or activity undertaken to assist a vessel or any other property in danger in navigable waters or in any waters whatsoever”.

Beoordeeld dient te worden of de van de Pacific Hickory losgeraakte set pontons (hierna: de set pontons) in gevaar verkeerde, alsmede of de Sea Bronco met gunstig gevolg hulp heeft verleend.

Tussen partijen is in geschil of de set pontons zich in gevaar bevond. Seacontractors c.s. stelt dat de set pontons stuurloos in de druk bevaren vaargeul richting de haven van Rotterdam dreef en zich niet op eigen kracht zonder hulp van buitenaf uit de gevaarlijke situatie kon redden. Er was ook ander scheepvaartverkeer in de buurt en de kans op aanvaring met een ander schip was reëel. Daarnaast zou indien het tij zou wijzigen de set pontons afdrijven richting het Noordoosten en dus richting de kust en het ankergebied alwaar diverse schepen voor anker lagen. Daarbij komt dat de kapitein van de Pacific Hickory aan de Sea Bronco gevraagd heeft om hulp te verlenen. De rechtbank begrijpt deze laatste stelling aldus dat Seacontractors c.s. stelt dat het doen van dit verzoek bevestigt dat er gevaar was.

SMS c.s. heeft aangevoerd dat de set pontons met de 200 meter lange staalkabel deugdelijk verankerd lag op een plek waar geen overige scheepvaart meer kwam: die werd zorgvuldig weggeleid door het waakzame HbR dat op verzoek van de Pacific Hickory de situatie nauwlettend in de gaten hield. De Pacific Hickory lag waakzaam langszij en was in staat om zelf weer vast te maken aan de noodverbinding. De weers- en zee-omstandigheden waren (onveranderd) goed en bleven dat ook, aldus SMS en SMB.

Bij de beoordeling van de vraag of is voldaan aan het gevaarcriterium acht de rechtbank de volgende feiten en omstandigheden van belang:

• -

  op het moment dat de set pontons was losgeraakt van de Pacific Hickory bevond zij zich in het midden van de aanloop naar Maas Center, ongeveer anderhalve zeemijl ten zuiden van het ankergebied Maas West Inner en 6 mijl ten zuiden van de Eurogeul, op ongeveer 20 zeemijl van de port entrance van Rotterdam.

• -

  volgens het statement of facts van E.A. [kapitein] , kapitein van de Sea Bronco, (productie 1 bij dagvaarding) waren de weather conditions “SW’ly 3-4 Bf, good visibility and a NNW’ly swell (low)”. Over de stroomrichting noteert hij “Current running from NE to SW”.

• -

  volgens het KNMI (productie 6 bij dagvaarding) zou de wind in de loop van de dag draaien naar het zuiden en toenemen tot 5-6 Bft.

• -

  de set pontons was losgeraakt van de Pacific Hickory en dus niet manoeuvreerbaar zodat er geen controle kon worden uitgeoefend over snelheid en positie.

Door de positie van de set pontons en de windrichting bestond het risico dat de set pontons zou verlijeren richting ankergebied Maas West Inner, waar diverse schepen voor anker lagen, en dat de set pontons uiteindelijk in de Eurogeul terecht zou komen.

De eerste stuurman van de Sea Bronco heeft op het punt van de gestelde verankering als volgt verklaard:

Seacontractors c.s. heeft als reactie op het verweer van SMS c.s. verwezen naar de verklaring van de eerste stuurman van de Sea Bronco, gesteld dat een kabel niet als anker kan fungeren en dat één anker bij bakken als deze geen zin meer heeft als het een beetje waait, zeker niet als er ook nog een bak bovenop ligt.

De rechtbank is niet overtuigd van de door SMS c.s. gestelde verankering. [deskundige] is uitgegaan van de heersende (prevailing) gunstige weersomstandigheden. Onduidelijk is of hij daarbij is uitgegaan van een veranderlijke wind met een kracht van 2 Bft (zie zijn rapport op pagina 10 onder 25) of van een wind met een kracht van 3/4 Bft zoals is af te leiden uit de in zijn rapport op pagina 16 bovenaan vermelde weergegevens van het KNMI. In ieder geval is in het rapport geen rekening gehouden met de weersvoorspelling van het KNMI dat de wind naar het zuiden zou draaien en zou aantrekken tot windkracht 5-6.

Vast staat dat de set pontons in de Maas West Approach, een druk bevaren vaarroute lag. De set pontons is gelet op haar afmetingen een windvanger. Anders dan door SMS c.s. is aangevoerd bleven de weersomstandigheden niet onveranderd goed. De wind zou in de loop van de dag draaien naar het zuiden en in kracht toenemen tot 5-6 Bft. De situatie waarin het HbR het scheepvaartverkeer wegleidde van de plek waar de set pontons lag kon niet blijven voortduren. Het was de Pacific Hickory nog niet gelukt om de sleep weer aan te pikken en duidelijk was dat de set pontons daar niet kon blijven liggen. Er bestond een risico dat de pontons zouden verlijeren en in het ankergebied of de Eurogeul terecht zouden komen. De kapitein van de Pacific Hickory die aanvankelijk aan de kapitein van de Sea Bronco had laten weten geen assistentie nodig te hebben, heeft het tweede aanbod van de kapitein van de Sea Bronco om te assisteren aanvaard. Van een verbod in de zin van artikel 19 van het Hulpverleningsverdrag is derhalve geen sprake.

Gelet op het vorenstaande staat voldoende vast dat ten tijde van de hulpaanvraag aan de Sea Bronco sprake was van gevaar in de onder 4.8 vermelde zin. Er bestond een reële dreiging van het oplopen van schade en mitsdien van gevaar, zij het – zoals hierna zal worden overwogen – in een betrekkelijk geringe mate.

SMS en SMB hebben nog aangevoerd dat de Pacific Hickory en de Sea Bronco hebben gecontracteerd voor assistentie, bestaande uit het slepen van de pontons naar de monding van de Maas om ze daar te overhandigen aan de twee wachtende havenslepers, tegen commercieel tarief van ongeveer € 3.000 à € 4.000 per dag.

De rechtbank verwerpt dit verweer. Nu SMS c.s. zich op het rechtgevolg van de gestelde overeenkomst beroept rust stelplicht en bij voldoende betwisting bewijslast van het tot stand komen van de overeenkomst ingevolge de hoofdregel van artikel 150 Rv op SMS c.s. SMS c.s. heeft dit standpunt onvoldoende feitelijk uitgewerkt en geconcretiseerd. Feiten of omstandigheden waaruit, indien bewezen, volgt dat [kapitein] namens SMS c.s. een aanbod heeft gedaan tot het aangaan van een overeenkomst voor sleepassistentie, welk aanbod vervolgens door of namens Seacontractors c.s is aanvaard zijn onvoldoende gesteld. Kapitein [kapitein] heeft ter comparitie verklaard dat tussen hem en [kapitein] niet is gesproken over een tarief voor assistentie. Tussen partijen is niet in geschil dat overeenkomsten normaliter via de wal/een agent worden gesloten. [kapitein] heeft verklaard dat hij geen contact kon krijgen met zijn agent op de wal. Ook feiten of omstandigheden waaruit, indien bewezen, volgt dat met kapitein [kapitein] van de Sea Bronco hulploon of een bijzondere vergoeding in de zin van artikel 8:569 lid 3 BW is overeengekomen, zijn niet gesteld.

SMS c.s. heeft betwist dat de hulp met gunstig gevolg is verleend. SMS c.s. heeft daartoe aangevoerd dat de set pontons nimmer beschadigd of verloren hadden kunnen raken. De Pacific Hickory had zelf kunnen vastmaken aan de noodsleepverbinding van de set pontons of langszij de set pontons en kunnen wachten op sleepassistentie.

Van gunstig gevolg (useful result) in de zin van artikel 12 Hulpverleningsverdrag is sprake als aan het einde van de hulpverlening het in gevaar verkerende schip of de zaken zijn gered of als tot hun redding is bijgedragen (the useful result required by the Convention is preservation of property). Zie Cleton 1992, p. 34 en Kennedy & Rose, Law of Salvage, Eight Edition, p. 329 § 9-005.

Dit verweer wordt verworpen. Zoals hiervoor is overwogen bestond er een reële dreiging van het oplopen van schade. Vast staat dat de door SMS c.s. gestelde mogelijke acties, te weten dat de Pacific Hickory zelf de sleep van de set pontons weer zou oppikken of langszij de set pontons is gaan liggen, niet zijn uitgevoerd. In plaats daarvan heeft de Pacific Hickory het aanbod van de Sea Bronco om te assisteren aanvaard. Vervolgens zijn de set pontons en de daarbij behorende zaken door de Sea Bronco veilig naar de haven gebracht en daarmee gered. De Sea Bronco heeft daaraan effectief bijgedragen. Aldus is de hulp met gunstig gevolg verleend en is op grond van artikel 12 Hulpverleningsverdrag hulploon verschuldigd.

Op grond van artikel 13 Hulpverleningsverdrag dient het hulploon te worden vastgesteld met het oog op het aanmoedigen van hulpverlening (with a view to encouraging salvage operations), rekening houdend met de volgende (niet limitatieve en in willekeurige volgorde vermelde) criteria:

a. de geredde waarde van het schip en de andere goederen;

b) de vakkundigheid en inspanningen van de hulpverleners, betoond bij het voorkomen of beperken van schade aan het milieu;

c) de mate van de door de hulpverleners verkregen gunstige uitslag;

d) de aard en ernst van het gevaar;

e) de vakkundigheid en inspanningen betoond door de hulpverleners bij de redding van het schip, de andere zaken en mensenlevens;

f) de door de hulpverleners gebruikte tijd, gemaakte kosten en geleden verliezen;

g) het risico van aansprakelijkheid en andere door de hulpverleners of hun uitrusting gelopen risico's;

h) de snelheid van de verleende diensten;

i. i) de beschikbaarheid en het gebruik van schepen of andere voor hulpverlening bestemde uitrusting;

j) de staat van gereedheid alsmede de doelmatigheid en de waarde van de uitrusting van de hulpverleners.

Partijen zijn het er over eens dat het hierboven onder 4.24 genoemde criterium onder b) geen rol speelt. Van het voorkomen of beperken van schade aan het milieu is geen sprake geweest.

SMS c.s. heeft betwist dat sprake is van een gunstige uitslag en aangevoerd dat de Pacific Hickory ook zelf had kunnen vastmaken aan de pontons en deze naar de haven van Rotterdam had kunnen varen. De rechtbank verwijst naar hetgeen onder 4.23 is overwogen en gaat uit van een 100% gunstige uitslag.

De aard en ernst van het gevaar wordt door partijen verschillend ingeschat. De stellingen van partijen op dit punt zijn hiervoor onder 4.9 en 4.10 weergegeven. De rechtbank verwijst naar hetgeen onder 4.11 tot en met 4.18 is overwogen en gaat bij de vaststelling van het hulploon uit van een dreiging van het oplopen van schade. Dit gevaar was, achteraf bezien, zeer gering omdat het de Sea Bronco vrij snel lukte om vast te maken aan de pontons. Ook de gevaren die de Sea Bronco ten tijde van de berging redelijkerwijze kon verwachten waren gezien de gunstige weersomstandigheden betrekkelijk gering. Hiermee wordt bij de bepaling van het hulploon rekening gehouden.

SMS c.s. heeft aangevoerd dat de Sea Bronco is uitgerust voor anker- en sleepwerkzaamheden in gunstige weersomstandigheden en zeecondities en dat het oppikken van de noodsleepverbinding van de pontons een standaardhandeling is die onder perfecte weersomstandigheden slechts tien minuten heeft geduurd. Er is geen sprake van door de hulpverleners betoonde (bijzondere) vakkundigheid of inspanningen, aldus SMS c.s.

Tussen partijen is niet in geschil dat het oppikken van de pontons en het bergen van de sleeplijn en ketting op vakkundige wijze is geschied. De hulpverlening is echter niet ingewikkeld geweest. Er is sprake van relatief simpele handelingen van de Sea Bronco. Er zijn op dat punt dus geen hulploon verhogende of verlagende factoren als genoemd onder criterium e.

De tijd die gemoeid was met de hulpverlening wordt door de rechtbank als volgt berekend. In totaal heeft de hulpverlening elf uur en vijfendertig minuten geduurd. Het gevaar was echter na tien minuten geweken. Vast staat dat het de bedoeling was dat de Sea Bronco de pontons bij de monding van de Maas zou brengen waar een havensleepboot klaar lag om de sleep over de te nemen. Ter comparitie is duidelijk geworden dat kapitein [kapitein] van de Sea Bronco de sleep van zijn werkgever Seacontractors niet mocht afgeven aan de havensleepboot maar deze zelf naar de haven van Rotterdam moest brengen. Daartoe bestond echter geen noodzaak. De Sea Bronco arriveerde om 15:30 uur bij de pieren van Hoek van Holland. De sleep mocht van de Rotterdamse havenautoriteit niet naar de Waalhaven zolang de sleepkabel en ketting er nog aan hing. Van 15:35 uur tot 20:20 uur heeft de Sea Bronco met behulp van twee duw/sleepboten en vier roeiers ongeveer 200 meter van de sleeplijn met een diameter van 60 mm kunnen redden. De rechtbank gaat uit van een met de hulpverlening van de set pontons gemoeide tijd van drie uur en vijvenveertig minuten. De met het hieuwen van de sleeplijn (met een geredde waarde van € 7.599) gemoeide tijd is vier uur en vijfenveertig minuten. Deze tijd neemt de rechtbank niet mee bij de vaststelling van het hulploon.

Seacontractors c.s hebben ter comparitie gesteld dat er een risico op aansprakelijkheid bestond en gewezen op de mogelijkheid dat de sleeplijn en de ketting die nog onder de pontons hing schade kon veroorzaken. De rechtbank ziet geen aanleiding dit als hulploonverhogende factor als genoemd onder criterium f mee te nemen. Bij risico’s die in dat verband van belang kunnen zijn gaat het om het risico aansprakelijk te worden gesteld voor (wrak) opruimingskosten of fysieke risico’s die de Sea Bronco en haar bemanning lopen. Vast staat echter dat de sleeplijn en de ketting bij de monding van de Nieuwe Waterweg (Yangtzekanaal) zijn verwijderd. Door de bemanning of de Sea Bronco gelopen (fysieke) risico’s zijn gesteld noch gebleken.

Tussen partijen is niet in geschil dat de Sea Bronco geen professioneel hulpvaartuig is. Seacontractors c.s heeft echter onbetwist gesteld dat de Sea Bronco is uitgerust met het benodigde bergingsmateriaal. De rechtbank gaat dus uit van de beschikbaarheid van de voor hulpverlening bestemde uitrusting.

Tussen partijen is niet in geschil dat de Sea Bronco niet op station lag om uit te varen. Over de waarde van de uitrusting is niets gesteld. De factor j wordt dus niet als hulploonverhogend meegenomen.

Rekening houdend met de geredde waarde van de pontons, de betrekkelijk geringe mate van gevaar, de door de Sea Bronco gebruikte tijd, het gunstig gevolg van de hulpverlening en de snelheid en vakkundigheid van de hulpverlening, acht de rechtbank een hulploon van € 25.000 in de gegeven omstandigheden redelijk.

Seacontractors c.s. hebben expertisekosten nader op te maken bij staat gevorderd. Seacontractors c.s. hebben niets gesteld om deze vordering te onderbouwen zodat deze vordering bij gebrek aan feitelijke grondslag wordt afgewezen.

Seacontractors maken aanspraak op wettelijke rente over het hulploon vanaf 10 maart 2016 maar hebben niets gesteld dat de verschuldigdheid van wettelijke rente vanaf dat moment kan onderbouwen. De wettelijk rente over het hulploon is toewijsbaar vanaf de datum van dagvaarding, te weten 17 mei 2016.

SMB zal als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de in conventie gemaakte proceskosten. De kosten aan de zijde van SB worden begroot op:

• -

  dagvaarding € 110,75

• -

  griffierecht 3.894,00

• -

  salaris advocaat _______ 2.842,00 ( 2 punten x tarief € 1.421)

totaal € 6.846,75

Seacontractors c.s. vordert SMS c.s. te veroordelen tot betaling van de beslagkosten. Seacontractors c.s. heeft echter nagelaten deze kosten te specificeren en te onderbouwen. De rechtbank beschikt niet over de beslagstukken (alleen over het verzoekschrift tot termijnverlenging ex artikel 700 lid 3 Rv). De vordering zal bij gebrek aan onderbouwing worden afgewezen.

De nakosten zullen voorwaardelijk worden toegewezen zoals in het dictum vermeld.

SMS c.s. grondt haar primaire vordering in reconventie op onrechtmatige daad. Enig onrechtmatig handelen van Seacontractors c.s. is echter gesteld noch gebleken. De subsidiaire vordering tot revindicatie is gegrond op de eigendom van SMS c.s.

Vast staat dat Seacontractors c.s. sleepkabels en onderdelen van de set pontons heeft gehaald die aan SMB in eigendom toebehoren en dat deze zaken zich ten tijde van de comparitie nog steeds bij Seacontractors c.s. bevonden. Seacontractors c.s heeft betwist dat SMS c.s. pogingen heeft gedaan om de zaken terug te halen en gesteld dat de zaken ter beschikking van SMS c.s. liggen.

Namens SMS c.s. is ter comparitie nog aangevoerd dat Seacontractors c.s. een actieve handeling had moeten verrichten om het retentierecht te staken na opheffing van het beslag op 4 juli 2016. De rechtbank overweegt hierover als volgt. Volgens artikel 3:290 BW is het retentierecht de bevoegdheid om de nakoming van een verplichting tot afgifte van een zaak op te schorten totdat de vordering wordt voldaan. SMS en SMB hebben op 4 juli 2016 een garantie gesteld voor de door Seacontractors c.s. gestelde vordering tot hulploon. Daarmee is ingevolge artikel 6:55 BW de bevoegdheid tot opschorting en daarmee het retentierecht vervallen. Het is dan aan SMS en SMB om er voor te zorgen dat de zaken in haar macht komen. Als onbetwist staat echter vast dat zij daartoe geen pogingen heeft ondernomen.

De slotsom is dat de subsidiaire vordering tot teruggave – voor het geval dat in de tussentijd nog niet is gebeurd – zal worden toegewezen. De gevorderde expertisekosten en buitengerechtelijke incassokosten zullen bij gebrek aan feitelijke onderbouwing worden afgewezen.

In het feit dat SMS c.s. geen pogingen heeft ondernomen om de zaken terug te halen ziet de rechtbank aanleiding de in reconventie gemaakte kosten te compenseren.