Uitspraken

Passieve ambtelijke corruptie (passieve omkoping) begint – kort gezegd – bij het aannemen of vragen van giften, beloften of diensten (hierna samengevat als: giften) door de ambtenaar van een ander (hierna: de gever). Als is komen vast te staan dat de ambtenaar giften heeft aangenomen of gevraagd, is de volgende vraag of die ambtenaar wist of redelijkerwijs vermoedde dat deze giften hem werden gedaan om hem als ambtenaar iets te laten doen of nalaten of omdat hij in het verleden iets heeft gedaan of nagelaten. Voor weten lijkt op grond van de jurisprudentie voorwaardelijk opzet (bewust de aanmerkelijke kans aanvaarden) de ondergrens. Redelijkerwijs moeten vermoeden komt er op neer dat de ambtenaar ‘op zijn klompen’ kon aanvoelen dat de giften hem werden gedaan omdat ze de gever op enig moment een voordeel konden opleveren. In de Memorie van Toelichting is in dit verband “verwijtbare naïviteit” van de ambtenaar genoemd.1 Daaronder kan ook worden begrepen – zo overweegt de rechtbank – het onzorgvuldig en onvoorzichtig omspringen met giften zonder zich voldoende te realiseren dat er een verband met de ambtsuitoefening kan zijn. Een direct verband tussen de gift en een bepaalde (concrete) tegenprestatie is immers niet vereist: ook als er (nog) geen of in het geheel geen tegenprestatie door de ambtenaar is geleverd, kan er sprake zijn van passieve ambtelijke corruptie. Sprake kan ook zijn van een ‘gift’ aan de ambtenaar met als doel een speciale relatie te doen ontstaan die zal (kunnen) leiden tot een voorkeursbehandeling.

Deze elementen samen brengen de rechtbank tot het formuleren van een aantal vragen die de ambtenaar zich zou moeten stellen teneinde genoemde “verwijtbare naïviteit” te voorkomen:

Dit maakt dat de ontvangende ambtenaar niet alleen zich de (beperkte) vraag dient te stellen, tot welke beslissende handelingen hij als tegenprestatie wel of niet in staat zou zijn, maar ook rekening moet houden met een mogelijk ruimer doel van de gever, afhankelijk van zowel de functie van de gever als de positie van de ambtenaar. Met name geldt dit als sprake is van een bestaande relatie tussen beiden. De gever kan immers de neiging hebben om de ambtenaar ter wille te zijn, om de bestaande relatie vanuit zakelijk belang te onderhouden, ook indien de ambtenaar zelf uitsluitend de persoonlijke relatie van belang vindt. Juist omdat de mogelijkheid bestaat dat de ambtenaar op deze motieven niet steeds volledig zicht heeft moet hij als het gaat om het bedingen of verkrijgen van een privévoordeel elk integriteitsrisico vermijden.

Een ambtenaar die op enige wijze betrokken is of is geweest – al is het in indirecte zin – bij het onderwerp van het terrein waarop de gever werkzaam is (zoals in dit geval voertuigen), moet zich daarom rekenschap geven van het risico dat ontstaat als hij in het kader van een onderhandeling een privévoordeel bedingt of accepteert.

Tegen deze achtergrond beoordeelt de rechtbank het handelen van de verdachte ten aanzien van de in de tenlastelegging genoemde kortingen als volgt.

Gift

Uit het koopcontract volgt dat de verdachte de Volkswagen EOS heeft gekocht met een korting van in totaal € 1.872,61. Uit e-mailberichten tussen [naam medeverdachte 1] van PAH (de importeur) en Automobielbedrijf Thur en het document “Vastlegging afspraak” blijkt vervolgens dat vanuit PAH aan Automobielbedrijf Thur (de autodealer) een (extra) ondersteuning op de aanschaf van de Volkswagen EOS is verleend van € 236,=. Nu uit e-mailverkeer tussen [naam medeverdachte 1] en [naam medeverdachte 2] ook blijkt dat de ondersteuning ten goede is gekomen aan de verdachte, kan naar het oordeel van de rechtbank gesproken worden van een gift aan de verdachte. Hieraan doet niet af dat de door PAH toegezegde ondersteuning uiteindelijk niet aan Automobielbedrijf Thur is uitbetaald.

Dat de verdachte niet op de hoogte zou zijn geweest van deze gift, zoals door de raadsman ter zitting is betoogd, wordt weersproken door de e-mail van de verdachte aan [naam medeverdachte 1] van
8 oktober 2010 inhoudende “Ik wil je bedanken voor met kleine bijdrage alle kleine beetjes helpen toch”. Bij de Rijksrecherche heeft de verdachte verklaard dat hij het in deze zin had over procenten: “Eén, twee procent, daar had hij [de rechtbank begrijpt: [naam medeverdachte 1] ] het een keer over”.

Anders dan de raadsman heeft bepleit, acht de rechtbank bewezen dat de verdachte tweemaal bij PAH om een korting op de aanschaf van een personenauto heeft gevraagd.

Uit het dossier blijkt dat de verdachte op 14 oktober 2009 aan [naam medeverdachte 1] van PAH een
e-mail heeft gestuurd inhoudende “Ik heb een prive vraagje. Ik wil een nieuwe passat CC aanschaffen kun jij wat voor me betekenen”. Bij de Rijksrecherche heeft de verdachte hierover verklaard dat het doel van deze e-mail het verkrijgen van een korting was. De rechtbank hecht geloof aan deze verklaring. De verklaring van de verdachte ter zitting dat hij bij [naam medeverdachte 1] slechts informeerde of er voorradige demonstratiemodellen waren, acht de rechtbank dan ook ongeloofwaardig.

Ook over de e-mail van 15 september 2010 aan [naam medeverdachte 1] over de voornoemde Volkswagen Eos inhoudende “Kun jij nog wat doen en als ik nu de eos pak ipv 1 januari is er dan ook nog een voordeel” heeft de verdachte bij de Rijksrecherche verklaard dat hij hiermee om een korting heeft gevraagd. Eerst ter zitting heeft de verdachte verklaard dat hij [naam medeverdachte 1] had benaderd om te bemiddelen omdat Automobielbedrijf Thur de door de verdachte gewenste Volkswagen EOS niet wilde verkopen aangezien het een oud model EOS betrof. De rechtbank acht deze verklaring echter ongeloofwaardig omdat deze geen steun vindt in het dossier. Dat het de verdachte om korting te doen was kan voorts worden afgeleid uit de verklaring van [naam medeverdachte 2] , de eigenaar van de autodealer, waarin hij zegt dat de verdachte zoveel mogelijk korting wilde en dat hij daarom op verzoek van de verdachte contact met [naam medeverdachte 1] van PAH heeft opgenomen.

De verdachte heeft aldus tweemaal bij PAH om een korting gevraagd en de gevraagde korting voor de EOS gekregen.

Weten of redelijkerwijs vermoeden

Uit de bewijsmiddelen blijkt dat de verdachte gebruik heeft gemaakt van een bestaand zakelijk contact teneinde dit voor een privévoordeel in te zetten.

Uit het e-mailverkeer blijkt dat men zich aan de zijde van PAH heeft gerealiseerd dat de verdachte bij Defensie werkte. [naam medeverdachte 1] heeft ook verklaard dat de verdachte binnen de doelgroep ‘ambtenaren’ viel.

Het verweer van de raadsman dat geen sprake kan zijn van omkoping omdat de verdachte binnen de Defensieorganisatie niet de positie had om PAH te begunstigen, is niet doorslaggevend. De rechtbank overweegt – onder verwijzing naar het in paragraaf 4.4.1. gegeven juridisch kader – dat de invloed en het gezag van de ambtenaar alleen niet bepalend zijn voor de vraag of hij kon aanvoelen dat de gift hem werd gedaan door de gever om op enig moment een voordeel op te leveren. Van belang is dat de verdachte (indirect) betrokken was bij het aanbestedingsproject DVOW. In die hoedanigheid was hij (in brede zin) werkzaam op hetzelfde terrein als waarop PAH betrokken was. Hiervan had de verdachte zich rekenschap moeten geven. Nu de verdachte bij de privéaanschaf van zijn auto gebruik heeft gemaakt van een zakelijke relatie bij PAH met als doel het verkrijgen van een korting bij de importeur en hij die korting ook heeft gekregen, had de verdachte naar het oordeel van de rechtbank redelijkerwijs moeten vermoeden dat de korting hem werd gegeven teneinde hem te bewegen in zijn bediening iets te doen en/of na te laten. Van een reguliere korting zoals eenieder die zou hebben kunnen krijgen is dan ook geen sprake.

Bewezen is dat de verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan het ten laste gelegde feit.