Uitspraken

[verzoekster 1] en [verzoekster 2] willen dat hun arbeidsovereenkomsten met terugwerkende kracht worden hersteld omdat Blijdorp geen redelijke grond had om deze op te zeggen. Dit verzoek wordt afgewezen en dat zal hierna worden uitgelegd.

Een werkgever kan de arbeidsovereenkomst opzeggen als daar een redelijke grond voor is en herplaatsing van de werknemer binnen een redelijke termijn in een andere passende functie niet mogelijk is of niet in de rede ligt.1 Een redelijke grond voor opzegging is het, over een toekomstige periode van ten minste 26 weken bezien, noodzakelijkerwijs vervallen van arbeidsplaatsen als gevolg van maatregelen die wegens bedrijfseconomische omstandigheden worden getroffen voor een doelmatige bedrijfsvoering.2 De kantonrechter kan op verzoek van een werknemer wiens arbeidsovereenkomst is opgezegd met toestemming van het UWV de werkgever veroordelen de arbeidsovereenkomst te herstellen als er geen sprake is van een redelijke grond en het UWV dus ten onrechte toestemming heeft verleend voor het ontslag.3

In deze procedure moet zelfstandig worden getoetst of inderdaad sprake is van de door Blijdorp ingeroepen opzeggingsgrond van – kortgezegd – bedrijfseconomische omstandigheden. Bij dit toetsen past enige terughoudendheid omdat de werkgever een zekere mate van beleidsvrijheid heeft; hij moet zijn onderneming zo kunnen inrichten dat het voortbestaan daarvan ook op langere termijn verzekerd is, zowel in zijn eigen belang en het belang van behoud van werkgelegenheid.

Partijen verschillen van mening of er sprake is van een bedrijfseconomische noodzaak om de arbeidsplaatsen van [verzoekster 1] en [verzoekster 2] te laten vervallen. Blijdorp heeft voldoende aannemelijk gemaakt dat dit het geval is, gelet op het volgende.

Partijen zijn het erover eens dat Blijdorp er eind 2019 financieel goed voorstond, zoals ook uit het jaarverslag 2019 is af te leiden, en dat Blijdorp vanaf maart 2020 ernstig is getroffen door de gevolgen van de coronacrisis. Blijdorp heeft onderbouwd gesteld dat het bedrijfsresultaat voor 2020 oorspronkelijk was begroot op ongeveer € 150.000,- positief, dat als gevolg van de coronamaatregelen het aantal bezoekers in 2020 ruim 40% lager was dan was begroot en dat de inkomsten hierdoor ook ruim 40% lager waren dan verwacht. Gelet op de verplichte sluiting vanaf 5 november 2020 tot 19 mei 2021 en de beperkingen die daarna nog golden (de anderhalve-meterregel en de beperkingen voor horecagelegenheden) is aannemelijk dat de totale bezoekersaantallen ook in 2021 aanzienlijk lager zullen zijn dan vòòr 2020 en dientengevolge ook de inkomsten voor Blijdorp.

[verzoekster 1] en [verzoekster 2] wijzen op de inkomsten uit de abonnementen, die ook tijdens de sluitingen doorliepen. Blijdorp voert hiertegen aan dat de opbrengsten hiervan lager zijn dan normaal, omdat zij heeft besloten abonnementen langer geldig te laten zijn om tegemoet te komen aan de abonnementhouders die Blijdorp lange tijd niet konden bezoeken en te voorkomen dat deze bezoekers hun abonnementen zouden beëindigen. In de gegeven omstandigheden is dit een te begrijpen maatregel.

[verzoekster 1] en [verzoekster 2] voeren ook aan dat onduidelijk is hoeveel geld Blijdorp heeft ontvangen op basis van de NOW- en TVL-regelingen en de Tijdelijke regeling subsidie dierentuinen COVID-19. Blijdorp schrijft in haar toelichting bij de Aanvraag ontslagvergunning (bijlage 1) dat zij maximaal gebruik maakt en zal blijven maken van de steunmaatregelen die zij van de overheid ontvangt. Precieze cijfers overlegt Blijdorp niet, maar uit haar toelichting bij de Aanvraag ontslagvergunning is af te leiden dat zij deze (voorlopige) cijfers wel heeft verwerkt in de concept resultatenrekening van 2020 die sluit op een verlies van ruim € 3 miljoen. Er is geen aanleiding om hier aan te twijfelen. In haar verweerschrift rekent Blijdorp voor dat zij in 2020 € 200.000,- aan TVL heeft ontvangen en per saldo € 2,5 miljoen op grond van de NOW-regeling en de Tijdelijke regeling subsidie Dierentuinen COVID-19. Dit dekt het verlies dus niet.

Ter zitting is namens Blijdorp verklaard dat zij verwacht een bedrag van ongeveer
€ 600.000,- aan vennootschapsbelasting terug te krijgen van de Belastingdienst, omdat zij de ANBI-status heeft gekregen. Zoals [verzoekster 1] en [verzoekster 2] aanvoeren, heeft dit gevolgen voor de bedrijfsresultaten van Blijdorp, maar naar het oordeel van de kantonrechter niet in die mate dat daardoor geen noodzaak meer zou bestaan tot het laten vervallen van arbeidsplaatsen, gelet op het volgende.

De situatie voor Blijdorp was in de loop van 2020 zo nijpend dat zij de gemeente heeft moeten vragen om een lening. De gemeente heeft zelf financieel onderzoek laten doen bij Blijdorp en (mede) op basis daarvan besloten een lening van € 10 miljoen aan Blijdorp te verstrekken. Het onderliggende rapport van Deloitte is niet overgelegd. Blijdorp voert hierover aan dat dit rapport in opdracht van de gemeente is opgesteld, dat zij dit (aanvankelijk) zelf ook niet had en dat het niet aan haar was om dit aan [verzoekster 1] en [verzoekster 2] te beschikking te stellen. Hoewel het rapport mogelijk een beter inzicht had kunnen geven in de financiële positie van Blijdorp, kan uit het feit dat de gemeente een aanzienlijke lening aan Blijdorp heeft verstrekt, worden afgeleid dat de financiële situatie bij Blijdorp slecht was en dat Blijdorp de lening nodig had voor haar voortbestaan. Blijdorp maakt dit ook inzichtelijk met de grafieken in bijlage 6 bij de Aanvraag ontslagvergunning waarin de liquiditeitspositie in 2021 is weergegeven met en zonder steun van de gemeente en met en zonder gewijzigd beleid. Hieruit is af te leiden dat de liquiditeitspositie in 2021 bij ongewijzigd beleid naar verwachting zou uitkomen op ruim € 8,6 miljoen negatief zonder steun van de gemeente en op ongeveer € 300.000,- negatief met steun van de gemeente.

Blijdorp en de gemeente zijn overeengekomen dat Blijdorp het geleende bedrag in beginsel binnen twintig jaar zal terugbetalen en dat Blijdorp € 3,75 miljoen per jaar zal bezuinigen op haar kosten (15%). [verzoekster 1] en [verzoekster 2] voeren in dit kader aan dat Blijdorp ervoor had kunnen kiezen een langere aflossingstermijn te bedingen en dat Blijdorp meer bezuinigt dan strikt noodzakelijk is. Blijdorp onderbouwt echter voldoende dat zij in redelijkheid heeft kunnen beslissen in te stemmen met de voorwaarden voor de lening. De lening zal moeten worden terugbetaald en het valt onder de beleidsvrijheid van Blijdorp om akkoord te gaan met een aflossingsperiode van twintig jaar, die niet onredelijk voorkomt. Daarnaast valt het onder de beleidsvrijheid van Blijdorp om in de gegeven omstandigheden rekening te willen houden met mogelijke toekomstige situaties waardoor haar voortbestaan wederom wordt bedreigd. Niet alleen is niet uit te sluiten dat Blijdorp in de toekomst opnieuw zal worden geconfronteerd met beperkende maatregelen waardoor haar inkomsten teruglopen, Blijdorp onderbouwt ook voldoende dat zij andere maatregelen moet/wil treffen om ervoor te zorgen dat de dierentuin in de toekomst kan blijven voortbestaan. Al voor de coronacrisis had Blijdorp haar toekomstplannen en doelen op de langere termijn uiteengezet in haar Masterplan Blijdorp 2030. Het uiteindelijk willen verwezenlijken van (ten minste een deel van) deze plannen, doelen en ambities behoort tot de beleidsvrijheid van Blijdorp. Hierbij speelt ook een rol dat de OR heeft ingestemd met de voorgenomen maatregelen, al heeft de OR er blijkens het besluit tot uitvoering van het Invoeringsplan van de reorganisatie Duurzaam Blijdorp op aangedrongen boventalligheid zoveel mogelijk te voorkomen. Met dit alles maakt Blijdorp voldoende aannemelijk dat zij haar bedrijfsvoering moet aanpassen en bezuinigingen moet doorvoeren om de dierentuin meer toekomstbestendig te maken en om in staat te zijn de lening van de gemeente binnen twintig jaar terug te betalen.

[verzoekster 1] en [verzoekster 2] voeren aan dat het voor Blijdorp duurder is om hen te ontslaan dan om hen in dienst te houden, omdat Blijdorp eigenrisicodrager is en hun WW-uitkering zal moeten betalen, naast de transitievergoeding. Blijdorp is inderdaad de transitievergoeding aan [verzoekster 1] en [verzoekster 2] verschuldigd vanwege de beëindiging van het dienstverband. Dit is een bedrag van in totaal (afgerond) € 22.000,-. Daarnaast moet Blijdorp, als eigenrisicodrager, de WW-uitkering van [verzoekster 1] en [verzoekster 2] betalen, totdat zij elders een baan hebben gevonden. Op korte termijn brengt de beëindiging van de arbeidsovereenkomsten dus nog kosten voor Blijdorp met zich mee, maar aangezien de WW-uitkering slechts 70% van het salaris bedraagt en mogelijk slechts een korte tijd moet worden betaald, zal de beëindiging uiteindelijk leiden tot een vermindering van kosten voor Blijdorp en dus bijdragen aan de door haar gewenste bezuiniging.

[verzoekster 1] en [verzoekster 2] voeren voorts aan dat Blijdorp hun werkzaamheden heeft uitbesteed aan [naam bureau] . Artikel 5 van de Ontslagregeling verbiedt het UWV toestemming te verlenen voor ontslag, en via artikel 7:669 lid 5 BW de kantonrechter de arbeidsovereenkomst te ontbinden, voor zover arbeidsplaatsen vervallen doordat werkzaamheden uitsluitend worden uitbesteed om werknemers die voor onbepaalde tijd in dienst zijn te kunnen vervangen door goedkopere arbeidskrachten. Blijdorp betwist dat hiervan sprake is.

Zoals hiervoor is overwogen, hielden [verzoekster 1] en [verzoekster 2] zich als planners met name bezig met het inplannen van de vaste medewerkers en de payrollmedewerkers van de afdeling Dagbezoek en Evenementen, zijn er nu geen payrollmedewerkers meer werkzaam bij Blijdorp en kost het inplannen van het beperkte aantal vaste medewerkers weinig werk. Het vertrek van de payrollmedewerkers zal tot gevolg hebben dat Blijdorp meer gebruik gaat maken van uitzendkrachten, om meer “mee te kunnen ademen met de bezoekersaantallen”, zoals Blijdorp dit noemt. [naam bureau] houdt zich bezig met het inplannen van de uitzendkrachten, zoals voorheen een ander uitzendbureau dit deed. Omdat [naam bureau] zich bezighoudt met het inplannen van de uitzendkrachten, voor Blijdorp en voor andere organisaties, daar waar [verzoekster 1] en [verzoekster 2] voorheen de payrollmedewerkers en de vaste medewerkers inplanden en nog andere werkzaamheden uitvoerden, is de aard en de omvang van de werkzaamheden die [naam bureau] nu verricht anders dan de aard en de omvang van de werkzaamheden die [verzoekster 1] en [verzoekster 2] voorheen verrichtten. Er is daarom geen sprake van uitbesteding van werkzaamheden zoals bedoeld in artikel 5 van de Ontslagregeling.

[verzoekster 1] en [verzoekster 2] stellen in dit kader nog dat [naam bureau] [verzoekster 2] haar eigen functie heeft aangeboden. Blijdorp voert hiertegen aan dat zij [verzoekster 2] heeft gewezen op de vacature voor planner bij [naam bureau] , maar zij betwist dat dit dezelfde functie is als de functie die [verzoekster 2] uitoefende bij Blijdorp. Zonder nadere onderbouwing, die [verzoekster 1] en [verzoekster 2] niet hebben gegeven, kan niet worden vastgesteld dat de functie van planner bij een uitzendbureau als [naam bureau] dezelfde functie is als de voormalige functie van [verzoekster 1] en [verzoekster 2] . [naam bureau] werkt namelijk voor meerdere opdrachtgevers, zodat [naam bureau] haar planners voor verschillende organisaties zal (kunnen) inzetten en niet alleen voor Blijdorp. Bovendien geldt ook hier dat [verzoekster 1] en [verzoekster 2] bij Blijdorp naast hun nog planningswerkzaamheden ook nog andere werkzaamheden verrichtten. De functies zijn dus niet gelijk.

Uit het voorgaande volgt dat Blijdorp te maken heeft met bedrijfseconomische omstandigheden waardoor zij maatregelen heeft moeten treffen om de toekomst van de dierentuin veilig te stellen en dat zij in redelijkheid heeft kunnen besluiten de functies van [verzoekster 1] en [verzoekster 2] te laten vervallen. Partijen zijn het erover eens dat er geen mogelijkheid is [verzoekster 1] en [verzoekster 2] binnen een redelijke termijn in een andere functie te herplaatsen. Onder deze omstandigheden heeft het UWV dan ook terecht toestemming verleend voor het ontslag en is er geen grond om de arbeidsovereenkomsten te herstellen. Dit betekent dat de verzoeken van [verzoekster 1] en [verzoekster 2] worden afgewezen.

[verzoekster 1] en [verzoekster 2] worden als de in het ongelijk gestelde partijen in de proceskosten veroordeeld.