Uitspraken

Inleiding

De rechtbank zal beginnen met een uiteenzetting van het toepasselijke juridische kader en daarna van de feiten. Vervolgens zal de rechtbank de vragen beantwoorden.

Het overtreden van het verbod van artikel 10.60, lid 2, van de Wm is een economisch delict op grond van artikel 1a, onder 1°, van de Wet op de economische delicten (hierna: WED).

Indien opzettelijk gepleegd is dit economische delict op grond van artikel 2 van de WED een misdrijf.

(...)

(...)

De rechtspersonen in het onderzoek

In het onderzoek komt een aantal rechtspersonen voor. Teneinde enig inzicht te geven in de onderlinge verhoudingen, zal de rechtbank deze rechtspersonen hieronder – voor zover van belang – kort benoemen.

Voor de drie hiervoor genoemde vennootschappen treedt op [naam 3] .

Uiteenzetting van de feiten

De volgende feiten en omstandigheden kunnen op grond van de inhoud van de bewijsmiddelen als vaststaand worden aangemerkt. Deze feiten hebben op de terechtzitting niet ter discussie gestaan en kunnen zonder nadere motivering dienen als vertrekpunt voor de beoordeling van de bewijsvraag. De rechtbank zal die feiten en omstandigheden hieronder in chronologische volgorde benoemen.

Oktober 2012

De verdachte krijgt een tip voor de aanschaf van een schip genaamd [naam schip] via [naam rechtspersoon 4] .

De verdachte inspecteert op 17 oktober 2012 [naam schip] en koopt op dezelfde datum het schip namens [naam rechtspersoon 2] voor een bedrag van € 190.000,- van [naam bedrijf 2] te [vestigingsplaats bedrijf] .10

[naam rechtspersoon 3] noteert eind oktober 2012 in een offerte dat zij [naam schip] heeft geïnspecteerd en aangekocht en dat het schip zeer geschikt is als accommodatieschip.11

[naam rechtspersoon 2] sluit, eveneens eind oktober 2012, een overeenkomst met [naam rechtspersoon 6] te Hamburg (Duitsland) die als broker zal bemiddelen bij de verkoop van [naam schip] .12

[naam schip] wordt op 30 oktober 2012 door [naam rechtspersoon 2] doorverkocht voor een bedrag van

€ 245.000,- aan [naam rechtspersoon 5] . De overdracht vindt plaats te Leer (Duitsland).13 [naam rechtspersoon 6] is wederom betrokken en ontvangt een bedrag van € 10.000,- als provisie.

Op 31 december 2012 tekent [naam rechtspersoon 2] een overeenkomst met de Griekse onderneming [naam bedrijf 3] (hierna: [naam bedrijf 3] ) om [naam schip] door de zeesleper [naam zeesleper] van Leer te slepen met als eindbestemming Aliaga (Turkije) en betaalt hiervoor alvast een bedrag van € 37.500,-.14

Januari 2013

Op 4 januari 2013 verkoopt [naam rechtspersoon 5] [naam schip] door aan [naam rechtspersoon 8] voor een bedrag van USD 400.000,- zijnde € 305.810,- (wisselkoers 4 januari 2013).15

Op 8 januari 2013 wordt in verband met de aankoop van [naam schip] door [naam rechtspersoon 2] een bedrag van € 71.000,- vanaf een Nederlandse rekening van [naam rechtspersoon 1] betaald aan [naam bedrijf 2] betaald.

Op 8 januari 2013 wordt voor de verkoop van [naam schip] door [naam rechtspersoon 2] aan [naam rechtspersoon 5] op rekening van [naam rechtspersoon 1] een bedrag ontvangen van € 220.410,-

Op 9 januari 2013 wordt voor de aankoop van [naam schip] door [naam rechtspersoon 2] een bedrag van

€ 100.000,- betaald aan [naam bedrijf 2] .16

Op 9 januari 2013 wordt begonnen met versleping van [naam schip] uit Leer naar Emden (beide in Duitsland) door riviersleepboten.

Op 10 januari 2013 om 12.00 uur komt [naam schip] aan in Emden (Duitsland). [naam schip] wordt aldaar namens [naam rechtspersoon 5] door [naam rechtspersoon 2] , daarbij vertegenwoordigd door de verdachte, geleverd aan [naam rechtspersoon 8] .17

De kapitein van de [naam zeesleper] wil de sleep in Emden echter niet overnemen omdat [naam schip] reeds slagzij maakte. Nadat de slagzij was verholpen, vertrekt de [naam zeesleper] alsnog met [naam schip] als sleep om 19.15 uur. Na vertrek uit Emden (Duitsland) was als bestemming Harlingen geregistreerd.

Op 11 januari 2013 om 02.59 uur bevinden de [naam zeesleper] en [naam schip] zich op de Noordzee ten noordwesten van Texel en Vlieland en varen in westelijke richting naar Het Kanaal. De bestemming wordt gewijzigd in Aliaga (Turkije).18

Op 11 januari 2013 stuurt [naam 4] , de zoon van de verdachte, namens [naam bedrijf 4] een e-mail naar [naam bedrijf 3] Operation met betrekking tot de weersverwachtingen.19

“Dear [naam 5] ,

Thanks for your quick reply.

Could you send me also the weather forecast reports?

We don't want that your tug will sail in bad weather, especially in the Gulf of Biscay.

Otherwise we lose the tow.

Please keep us strictly informed.

Thanks.

Met vriendelijke groet / Kind Regards,

[naam 4]

[naam bedrijf 4]

[adres]

Tel : [telefoonnummer]

Fax: [faxnummer]

e-mail: [e-mailadres] ”

Op 12 januari 2013 passeren de schepen het Nauw van Calais.

Op 13 januari 2013 varen de schepen noordwaarts richting de zuidkust van het Verenigd Koninkrijk. De kapitein meldt aan de directie van [naam zeesleper] dat [naam schip] slagzij maakte.

Op 14 januari 2013 zinkt [naam schip] aldaar voor de kust.20

Ten aanzien van het primair ten laste gelegde

Is [naam schip] uit de Europese Gemeenschap uitgevoerd?

Met de verdediging is de rechtbank van oordeel dat [naam schip] niet daadwerkelijk uit de Europese Gemeenschap is uitgevoerd zoals bedoeld in Verordening 1013/2006.Nu [naam schip] in Engelse wateren is gezonken en deze destijds nog tot de Europese Gemeenschapbehoorden heeft [naam schip] het territorium van de Gemeenschap niet verlaten. De verdachte zal hierom van het primair ten laste gelegde worden vrijgesproken.

Gelet hierop behoeven de overige vragen geen beantwoording in het kader van het primair ten laste gelegde,

Ten aanzien van het subsidiair ten laste gelegde

Standpunt verdachte

De verdachte dient te worden vrijgesproken omdat geen opzet inzake de bestemming van [naam schip] als afvalstof bewezen kan worden.

Beoordeling

In het kader van het subsidiair ten laste gelegde zijn de volgende vragen van belang:

1) Is [naam schip] een afvalstof in de zin van de EVOA? 2) Is Verordening 1013/2006 of Verordening 1257/2013 van toepassing? 3) Is [naam schip] overgebracht naar Turkije in strijd met de Verordening 1013/2006?

Vraag 1) Is [naam schip] een afvalstof in de zin van de EVOA?

Kort samengevat heeft de verdediging aangevoerd dat de reden van de aankoop van [naam schip] door [naam rechtspersoon 2] niet was om zich van het schip te ontdoen, waarmee het als een afvalstof zou kunnen worden gekwalificeerd, maar om het schip als accommodatieschip te (doen) gebruiken.

De rechtbank volgt de verdediging niet in dit standpunt. Uit de hiervoor geschetste feiten blijkt dat [naam 1] reeds vanaf oktober 2012 betrokken was bij de aankoop van [naam schip] , toen hij, dan wel zijn bedrijf [naam rechtspersoon 4] , de verdachte informeerde over [naam schip] en hem verzocht het schip te inspecteren. Eerst kocht [naam rechtspersoon 2] het schip, om het door te verkopen aan [naam rechtspersoon 5] , waar [naam 1] directeur was, [naam rechtspersoon 5] verkocht het schip kort daarna door aan [naam rechtspersoon 8] , waar [naam 1] afspraken mee had gemaakt en namens welk bedrijf hij instructies over de verdere koers en bestemming kon geven. De prijs van het schip werd bij iedere doorverkoop aanzienlijk opgehoogd waarbij de aan- en verkoopbedragen de rechtbank onlogisch voorkomen en waar geen plausibele verklaring voor is. Deze bedragen bestempelt de rechtbank daarom als onlogisch, omdat [naam 1] het schip in oktober 2012 al voor € 190.000,- had kunnen kopen, maar dit om niet duidelijk geworden motieven naliet. Wel was hij steeds in meer of minder actieve mate betrokken bij iedere doorverkoop, waarbij hij, dan wel [naam rechtspersoon 5] , ook nog opdraaide voor sleep- en verzekeringskosten zonder dat hiervoor een redelijke verklaring is gegeven. Ook de verdachte speelde bij deze transacties steeds een rol, alsmede [naam 3] , die bij de transacties steeds optrad voor zowel [naam rechtspersoon 8] als [naam rechtspersoon 2] als [naam rechtspersoon 1] . De rechtbank ziet hierin reeds duidelijke aanwijzingen om te twijfelen aan het door de verdachte geschetste scenario waarin hij, al dan niet met [naam rechtspersoon 2] voornemens was [naam schip] als accommodatieschip te gebruiken.

Bovendien volgt uit de hiervoor geschetste feiten dat de bestemming van [naam schip] reeds op 30 oktober 2012, ten tijde van de verkoop aan [naam rechtspersoon 5] , Aliaga (Turkije) is geweest. [naam rechtspersoon 5] is in Aliaga gevestigd en heeft als kernactiviteit het slopen en recyclen van schepen. Afgezien van de in een sleepplan opgegeven bestemming van Harlingen, bieden de stukken in het dossier onvoldoende aanknopingspunten voor de conclusie dat de werkelijke bestemming van [naam schip] niet Aliaga (Turkije), maar Harlingen was.

De verdediging heeft aangevoerd dat er een offerte bestaat, waaruit zou kunnen blijken dat [naam schip] daadwerkelijk als accommodatieschip werd aangeboden en derhalve niet voor de sloop bestemd was. Uit het document waarnaar de verdachte in dit verband heeft verwezen blijkt echter slechts van een algemene prijsopgave. Specifieke gegevens zoals datum en naam van de gegadigde ontbreken. Daarmee is het document onvoldoende concreet om daaruit de conclusie te trekken dat dit een offerte betreft.

Voorts heeft de verdediging betoogd dat er geen motief bestond voor het overbrengen naar Turkije voor sloop of recycling omdat het niet kostendekkend laat staan winstgevend zou zijn. De verdediging beroept zich in dit verband op de verklaring van de getuige [naam getuige]21 alsook op berekeningen van de verbalisanten22, waaruit afgeleid zou kunnen worden dat de kosten van aankoop, sleep en verzekering substantieel hoger zouden zijn dan mogelijke opbrengsten van sloop en ontmanteling. De rechtbank is van oordeel dat aan deze berekeningen geen doorslaggevende betekenis toe kan komen ter duiding van het motief van de verdachte, in het licht van de hiervoor besproken feiten en omstandigheden alsook gelet op het feit dat deze berekeningen gebaseerd zijn op aannames die in hoge mate afhankelijk zijn van sterk fluctuerende prijzen voor materialen.

Gelet op deze omstandigheden houdt de rechtbank het ervoor dat het reeds in oktober 2012 de bedoeling was dat [naam schip] zou worden gesloopt en dat dit in Aliaga zou gaan plaatsvinden. Van reële plannen om het schip als accommodatieschip in de vaart te houden is de rechtbank onvoldoende gebleken, reden waarom de rechtbank het door de verdachte geschetste scenario als ongeloofwaardig terzijde schuift.

De rechtbank komt daarom tot de conclusie dat de verdachte zich van het schip heeft ontdaan. Overeenkomstig de uitleg die volgens het Hof van Justitie aan het begrip “zich ontdoen van” moet worden gegeven was [naam schip] daarom op dat moment een afvalstof in de zin van de EVOA.

Het verweer van de verdediging komt er op neer dat het naar maatschappelijke opvattingen onbegrijpelijk is dat een zeewaardig geoordeeld schip dat ook zonder goed functionerende motoren geschikt is om te worden ingezet als hotelschip, niet als afvalstof kan worden aangemerkt. Dit verweer doet aan deze conclusie niet af. Hoewel op zichzelf die gestelde inzetbaarheid als hotelschip een aanwijzing kan vormen dat geen sprake is van een afvalstof, is dat onder de gegeven omstandigheden echter niet doorslaggevend voor het antwoord op de vraag of sprake is van een afvalstof.

Zoals door het Hof van Justitie in het eerder genoemde Shell arrest is overwogen, moet doorslaggevende betekenis worden toegekend aan de ware intentie van de houder en zoals blijkt uit hetgeen hiervoor is uiteengezet was het hier de intentie om zich van het schip te ontdoen.

Vraag 2) Is Verordening 1013/2006 of Verordening 1257/2013 van toepassing?

Door de verdediging aangevoerd dat niet Verordening 1013/2006 van toepassing is, maar de latere Verordening 1257/2013, omdat een compleet schip niet als afvalstof kan worden aangemerkt, omdat een schip niet op enige lijst behorende bij de oude verordening voorkomt en omdat de latere Verordening specifiek is toegesneden op het recyclen van schepen. Dit moet naar de mening van de verdediging leiden tot vrijspraak dan wel ontslag van rechtsvervolging.

De rechtbank verwerpt deze standpunten als volgt.

Blijkens de considerans bij de Verordening 1257/2013 worden schepen die de vlag van een lidstaat voeren en die onder het toepassingsgebied van deze verordening vallen, uitgesloten van het toepassingsgebied van Verordening 1013/2006. In het geval van [naam schip] staat vast dat dit schip geen vlag voerde en dus niet om die reden buiten het toepassingsbereik van Verordening 1013/2006 valt.23

Uit overweging 35 van de considerans bij de Verordening 1013/2006 blijkt voorts dat met deze Verordening tevens is beoogd te zorgen voor een veilig en milieuvriendelijk beheer van het slopen van schepen teneinde de menselijke gezondheid en het milieu te beschermen. Hieruit mag geconcludeerd worden dat de verordening ook betrekking heeft op schepen, hetgeen overigens ook volgt uit het feit dat schepen als afvalstof worden genoemd in een van de bijlagen bij de Verordening 1013/2006. Uit de overwegingen bij de Verordening inzake scheepsrecycling volgt expliciet dat de grensoverschrijdende overbrenging, met het oog op recycling van schepen die als afval zijn aangemerkt, wordt gereguleerd door het verdrag van Bazel en de Verordening 1013/2006, behoudens voor zover het schepen betreft die vallen onder de werking van de Verordening inzake scheepsrecycling zoals gedefinieerd onder artikel 2 van die Verordening. Zoals hierboven reeds is vastgesteld, voldoet [naam schip] hier niet aan.

Bezien tegen deze achtergrond ziet de rechtbank geen aanleiding om schepen uit te zonderen van het toepassingsbereik van de Verordening 1013/2006, dan wel het toepassingsbereik daarvan ten aanzien van schepen in te perken door een engere interpretatie van het afvalstofbegrip. Indachtig de doelstelling van de Verordening 1013/2006 en de Richtlijn 2008, te weten dat de nuttige toepassing of de verwijdering van afvalstoffen plaatsvindt zonder gevaar voor gezondheid van de mens en zonder

dat procedés of methoden worden aangewend die nadelige gevolgen kunnen hebben voor het milieu, mag het begrip “zich ontdoen van” niet beperkt worden uitgelegd en er zijn geen redenen geboden op grond waarvan moet worden aangenomen dat daarover ten aanzien van schepen anders moet worden gedacht.

De rechtbank oordeelt dan ook dat de Verordening 1013/2006 van toepassing is en [naam schip] als een afvalstof kwalificeert.

: Vraag 3) Is [naam schip] overgebracht naar Turkije in strijd met de Verordening?

Door de verdediging is gesteld dat een zeeschip alleen kwalificeert als een afvalstof indien het zijn het zijn bruikbaarheid heeft verloren en de rechthebbende heeft besloten zich ervan te ontdoen. Aangevoerd is dat hiervan geen sprake is.

De rechtbank verwerpt dit standpunt. De vraag of de verdachte zich van [naam schip] heeft willen ontdoen, is hierboven reeds aan de orde geweest net als de vraag of een schip als afvalstof kan worden gekwalificeerd. Beide vragen zijn bevestigend beantwoord. Nu het subsidiair tenlastegelegde ziet op overbrenging van een afvalstof voor nuttige toepassing, resteert de vraag of in deze zaak sprake is van overbrenging van een afvalstof voor nuttige toepassing.

Ten aanzien van de vraag naar het doel van de overbrenging overweegt de rechtbank als volgt. Uitgangspunt is dat het doel van de overbrenging moet worden bepaald aan de hand van de eerste handeling die de afvalstof na de overbrenging moet ondergaan. Verwezen wordt in dat verband naar de uitspraak van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State van 21 februari 2007 inzake de Otapan (ECLI:NL:RVS:2007:AZ9048). Omdat, alvorens tot de ontmanteling van het staal van het schip over te kunnen gaan, eerst het asbest en overige gevaarlijke stoffen uit het schip verwijderd moeten worden, is de eerste handeling een verwijderingshandeling.

Voor de beoordeling of sprake is van een overbrenging ter verwijdering of nuttige toepassing is, gaat de rechtbank uit van het volgende.

In artikel 3 van de Richtlijn 2008 worden onder randnummers 15. en 19. de definities gegeven van respectievelijk ‘nuttige toepassing’ en ‘verwijdering’.

15.“nuttige toepassing”: elke handeling met als voornaamste resultaat dat afvalstoffen een nuttig doel dienen door hetzij in de betrokken installatie, hetzij in de ruimere economie andere materialen te vervangen die anders voor een specifieke functie zouden zijn gebruikt, of waardoor de afvalstof voor die functie wordt klaargemaakt. Bijlage II bevat een niet-limitatieve lijst van nuttige toepassingen.

19.“verwijdering”: Iedere handeling die geen nuttige toepassing is zelfs indien de handeling er in tweede instantie toe leidt dat stoffen of energie worden teruggewonnen. Bijlage I bevat een niet-limitatieve lijst van verwijderingshandelingen.

In arresten van het Hof van Justitie zijn met betrekking tot de beantwoording van de vraag of sprake is van een verwijderingshandeling of een handeling van nuttige toepassing, twee verschillende uitgangspunten geformuleerd waarbij aanknoping gezocht kan worden.

I. In zijn arrest van 3 april 2003 in de zaak C-116/01 heeft het Hof van Justitie voor recht verklaard dat in het geval van een verwerkingsproces van afvalstoffen dat uit meerdere afzonderlijke fases bestaat, voor de toepassing van de Verordening, de kwalificatie als verwijderingshandeling of als nuttige toepassing in de zin van de Richtlijn dient te geschieden door alleen rekening te houden met de eerste handeling die de afvalstoffen na hun overbrenging moeten ondergaan.

II. In zijn arrest van 27 februari 2002 in de zaak C-6/00 en in zijn beschikking van februari 2003 in de gevoegde zaken C-307/00 tot en met C-311/00 heeft het Hof van Justitie voor recht verklaard dat teneinde te bepalen of het gaat om een verwijderingshandeling of om een handeling van nuttige toepassing in de zin van de Richtlijn, van geval tot geval moet worden nagegaan of het belangrijkste doel van de betrokken handeling is dat de afvalstoffen een nuttige functie kunnen vervullen doordat zij in de plaats komen van andere materialen die anders voor deze functie hadden moeten worden gebruikt, in welk geval de handeling als een nuttige toepassing moet worden aangemerkt.

Door het Hof van Justitie is geen maatstaf gegeven wanneer welk uitgangspunt heeft te gelden.

De rechtbank concludeert dat [naam schip] in de onderhavige zaak is aan te merken als een afvalstof die bestemd is voor nuttige toepassing.

Ten aanzien van de overbrenging naar Turkije stelt de rechtbank voorop dat aan het begrip “overbrenging” een andere betekenis toekomt dan aan het begrip “uitvoeren” zoals primair ten laste gelegd. De definitie van het begrip “overbrenging” zoals bedoeld in de Verordening 1013/2006, omvat naast het vervoer van voor nuttige toepassing of verwijdering bestemde afvalstoffen ook het vervoer dat gepland is plaats te hebben. Op grond van de stukken in het dossier, zoals hiervoor reeds is overwogen, kan worden geconcludeerd dat reeds in oktober 2012 Aligia (Turkije) de bestemming was van [naam schip] . De rechtbank stelt dan ook vast dat de overbrenging zoals bedoeld in de Verordening 1013/2006 heeft plaatsgevonden.

Ten aanzien van het gegeven dat de bestemming van [naam schip] pas is gewijzigd van Harlingen naar Turkije toen de sleep op volle zee voer en aldus reeds onderweg was, overweegt de rechtbank dat dit niet wegneemt dat [naam schip] zich op dat moment in de wateren van de Europese Gemeenschap bevond, welk gebied onder de werkingssfeer van de Verordening 1013/2006 valt. Hieruit volgt dat ook op dat moment voorafgaande kennisgeving aan, dan wel toestemming van alle bevoegde autoriteiten voor overbrenging naar Turkije noodzakelijk was. Nu gesteld noch gebleken is dat de verdachte heeft voldaan aan de op hem rustende verplichting, is het subsidiair tenlastegelegde wettig en overtuigend bewezen.

Medeplegen

Uit de reeds geschetste omstandigheden blijkt dat de verdachte, samen met [naam 1] rechtstreeks betrokken is geweest bij de besluitvorming tot aan- en verkoop van [naam schip] , alsmede het verslepen ervan en dat hij met betrekking tot de financiële afwikkeling daarvan gebruik heeft gemaakt van de Nederlandse bankrekeningen van [naam rechtspersoon 1] van welke rechtspersoon hij bestuurder en 100% aandeelhouder was.

De rechtspersonen [naam rechtspersoon 1] en [naam rechtspersoon 2] zijn opgericht op verzoek van de verdachte. Hij was ook de gevolmachtigde van deze rechtspersonen en beschikte als enige over een bankpas van [naam rechtspersoon 1] . De betrokkenheid van de verdachte vond plaats in zijn hoedanigheid van bestuurder en gemachtigde en in de sfeer van die rechtspersonen. Daarom kunnen de gedragingen van de verdachte aan de rechtspersonen worden toegerekend, zodat de rechtspersonen [naam rechtspersoon 1] en [naam rechtspersoon 2] als mededaders worden aangemerkt.