Uitspraken

Bij het beoordelen van onderzoekswensen kan de proceshouding van een verdachte van belang zijn. Weigeren om een inhoudelijke verklaring af te leggen is geen reden om een verzoek tot het verrichten van onderzoekshandelingen af te wijzen. Een inhoudelijke verklaring, of juist het ontbreken daarvan, van de zijde van een verdachte heeft echter wel invloed op de wijze waarop de rechtbank kan toetsen óf een bepaald verzoek -geheel of gedeeltelijk- redelijkerwijs van belang is voor het nemen van een beslissing in het kader van de artikelen 348 en 350 van het Wetboek van Strafvordering (Sv). De rechtbank zal een concreet voorbeeld geven ter verduidelijking. De verdachten hebben tot nu toe geen enkele verklaring met betrekking tot de feiten afgelegd. Het is dus voor de rechtbank onbekend of een verdachte zich op het standpunt stelt dat het a. niet zijn toestel is, b. dat hij slechts een van de gebruikers was of c. dat de weergegeven gesprekken niet goed, niet volledig en/of buiten hun verband zijn weergegeven in het dossier, zodat op basis daarvan ten onrechte een voor verdachte belastend beeld wordt geschetst. In dit voorbeeld met behulp van die - in de ogen van de verdediging- mogelijk verkeerde/onvolledige weergave van de (encrochat)communicatie. Zonder nadere inhoudelijke verklaringen kan het verdedigingsbelang bij de ingediende onderzoekswensen dus slechts worden beoordeeld op basis van de verdere inhoud van het dossier.

De rechtbank zal hierna eerst ingaan op de onderzoekswensen die zien op de encrochat-gesprekken. Daarbij is door de verdediging gevraagd stukken toe te voegen uit het encrochat-onderzoek en om getuigen te doen horen in verband met dit onderzoek. Daarna komen de overige verzoeken tot het horen van getuigen aan de orde. Tenslotte komen enkele nadere onderzoekswensen van technische aard aan de orde.

Verzoeken

De verdediging heeft een aantal onderling samenhangende verzoeken gedaan die in essentie alle te maken hebben met de overdracht van gegevens uit het onderzoek 26Lemont naar het onderzoek Flamenco. De verzoeken omvatten:

Inleiding

Het onderzoek tegen de verdachten in het onderzoek Flamenco ziet, voor zover hier van belang, op het gebruik van encrochat-toestellen om met (door de gebruiker) toegelaten andere gebruikers van encrochat-toestellen zodanig te kunnen communiceren dat de inhoud van die communicatie niet door derden ontcijferd zou kunnen worden. Het onderzoek tegen mogelijk strafrechtelijke aspecten van het aanbieden van deze zgn. encrochatdiensten/-toestellen is een afzonderlijk onderzoek, en staat bekend onder de naam 26Lemont. In deze strafzaak is er informatie overgedragen vanuit het onderzoek 26Lemont. Kern van dat onderzoek is, voor de zaak Flamenco, dat gedurende een aantal maanden de inhoud van (tekst)gesprekken tussen een aantal encrochat-accounts is gedeeld met het politieteam dat werkte aan de zaak Flamenco. De verdediging heeft verzocht stukken toe te voegen uit, kort gezegd, het onderzoek 26Lemont en het daarmee samenhangende (strafrechtelijk) onderzoek in Frankrijk.

Beoordeling

Er is op geen enkele wijze gebleken dat er meer verband is tussen de onderzoeken 26Lemont en Flamenco dan dat een aantal verdachten in de onderhavige strafzaak gebruiker zou zijn geweest van een of meer van dergelijke encrochat-toestellen. Het gaat om twee gescheiden onderzoeken. Dat in het onderzoek 26Lemont is gekozen voor een onderzoek naar mogelijke medeplichtigheid door een crimineel samenwerkingsverband aan andere strafbare feiten door andere individuen en/of (criminele) samenwerkingsverbanden, maakt dat niet anders. Door dergelijke diensten te verlenen ontstaat niet als vanzelf een groter (crimineel) samenwerkingsverband, zoals door de raadsman mr. Jhingoer in de zaak [naam verdachte 4] is gesteld.

Aan de rechtbank en de verdediging zijn enkele stukken beschikbaar gesteld die inzicht (beogen te) verschaffen in de verstrekking van (encrochat-)gegevens vanuit het onderzoek 26Lemont en de voorwaarden die daarbij van kracht waren. Een van deze stukken is het proces-verbaal van 20 september 2020, waarin de rechter-commissaris een nadere toelichting geeft bij het verlenen van een machtiging als bedoeld in art. 126uba Sv, in combinatie met een (machtiging tot het geven van een) bevel tot het opnemen van (tele)communicatie als bedoeld in art. 126t Sv. Deze machtiging is door de rechter-commissaris verlengd op 28 april 2020, 21 mei 2020 en 18 juni 2020, telkens onder de voorwaarden die door de rechter-commissaris eerder waren verbonden aan de initiële machtiging. De voorwaarden 4 tot en met 7 zijn door de rechter-commissaris duidelijk weergegeven in zijn proces-verbaal2. Ook volgt uit dit proces-verbaal dat door de officieren van justitie alleen informatie is verstrekt vanuit het onderzoek 26Lemont aan andere onderzoeken mét toestemming van de rechter-commissaris.

Uit het bovenstaande volgt dat de encrochat-informatie in de zaak Flamenco rechtmatig is verkregen. Deze informatie is, duidelijk geclausuleerd en pas na voorafgaande toestemming van de rechter-commissaris, door daartoe bevoegde officieren van het landelijk parket verstrekt aan de officier(en) van justitie die leiding gaf/gaven aan het onderzoeksteam Flamenco.

Dat er door de politie en/of het openbaar ministerie - los van het onderzoek Flamenco - eerder onderzoek is gedaan naar de technische mogelijkheden om de (versleutelde) encrochat-(tele)communicatie inzichtelijk te maken, maakt dat niet anders. Het is op zich niet verboden om encrochat-apparatuur te gebruiken. Daartegenover staat dat, zodra een machtiging is verleend, opsporingsinstanties gerechtigd zijn om, met inachtneming van de voorwaarden in een dergelijke machtiging, de aangetroffen communicatie te ontsleutelen. Dergelijke inspanningen zijn in beginsel rechtmatig, en vormen pas aanleiding tot nader onderzoek indien er (tenminste) een begin van aannemelijkheid ontstaat dat er op concrete punten mogelijk sprake is van handelen in strijd met die machtiging en/of van ander onrechtmatig handelen. Dat geldt eens te meer in een geval als dit, waarbij de (overgedragen) informatie is verkregen bij een derde in een strafrechtelijk onderzoek tegen die derde en daarna –zo leidt de rechtbank af uit het tot op heden gevormde dossier- op de voorgeschreven wijze is overgedragen aan een ander onderzoeksteam. De door de verdediging gehanteerde zinsnede “het OM is een en ondeelbaar”, is op dit punt niet juist. De wetgever heeft in art. 126dd Sv kaders en regels gesteld voor dit soort gebruik/overdracht van informatie, reeds hieruit volgt dat het door de verdediging gestelde niet opgaat. Daar komt nog bij dat er voor een procedure is gekozen die (anonieme) gebruikers van encrochat-toestellen in hun algemeenheid beschermde: de rechter-commissaris toetste voorafgaand aan de verstrekking of dergelijke informatie zou worden gebruikt in een onderzoek naar strafbare feiten die vallen binnen voorwaarde 7 van de machtiging (voor zover in deze zaak van belang): “De vergaarde informatie/telecommunicatie zal slechts ter beschikking worden gesteld voor onderzoeken naar strafbare feiten die naar hun aard, in georganiseerd verband gepleegd of beraamd, een ernstige inbreuk op de rechtsorde maken,(…).”

Conclusie ten aanzien van het verzoek tot toevoegen van stukken en het horen van de officieren van justitie van het onderzoek 26Lemont en de verbalisanten/ politieambtenaren [naam politieambtenaar 1] en [naam politieambtenaar 2] als getuige

De rechtbank wijst op grond van het bovenstaande het verzoek om stukken uit het 26Lemont-onderzoek (en/of het Franse parallel-onderzoek) toe te voegen aan het strafdossier af.

Er bestaat evenmin reden om de politieambtenaren [naam politieambtenaar 1] en [naam politieambtenaar 2] te horen als getuige. Hetzelfde geldt voor de officieren van justitie aangeduid met [code officier 1] en [code officier 2] . Er is, zoals gezegd, geen begin van aannemelijkheid dat de encrochat-informatie anders dan rechtmatig is verkregen en hetzelfde geldt voor de overdracht van een deel van deze informatie aan de (zaak)officier van justitie van het onderzoek Flamenco. Daarom kan het toevoegen van de gevraagde stukken en/of het verhoor van deze vier getuigen in redelijkheid niet van belang zijn voor een van de beslissingen ex art. 348 en/of 350 Sv.

Conclusie ten aanzien van het verzoek tot verstrekken van originele (Franstalige) verzoeken en beslissingen uit 26Lemont en/of het Franse parallelle encrochat-onderzoek

De verdediging heeft gevraagd om bepaalde originele stukken uit het Franse (gedeelte van het) encrochat-onderzoek, waarvan de vertalingen zijn gevoegd bij de brief van 28 september 2020 van de officieren van justitie [code officier 1] en [code officier 2] , toe te voegen aan het dossier. Deze stukken zijn vertaald door een beëdigd vertaalster vanuit de Franse taal in de Nederlandse taal. Er is geen begin van aannemelijkheid dat de genoemde vertalingen qua inhoud en strekking afwijken van de originelen. Onder deze omstandigheid bestaat er geen verdedigingsbelang deze originele stukken toe te (doen) voegen aan dit strafdossier.

De verdediging heeft verzocht alle encrochat-gegevens te mogen inzien die zijn verstrekt aan het onderzoeksteam Flamenco en die als zodanig aan de basis liggen van de in het dossier weergegeven gesprekken.

Beoordeling

Aanvankelijk leek dit technisch op eenvoudige wijze te kunnen te worden gerealiseerd, en is op 14 oktober 2020 tijdens de eerste pro forma zitting door de officier van justitie toegezegd3 dat aan de verdediging een dergelijk bestand zou worden verstrekt. Tijdens de behandeling op 11 januari 2021 heeft de officier van justitie uiteengezet dat het verstrekken van een eenvoudig doorzoekbaar bestand niet mogelijk is, aangezien de vormgeving en de omvang van de verstrekte gegevens daaraan in de weg staan. Het programma Hansken maakt een dergelijk onderzoek wel mogelijk, maar kan uitsluitend worden gebruikt op locatie bij het Nederlands Forensisch Instituut (NFI), en daarbij kan om beveiligingsredenen een verdachte die zich in voorlopige hechtenis bevindt niet (fysiek) aanwezig zijn.

De rechtbank wil in een aanvullend proces-verbaal graag nader worden voorgelicht over de technische (on)mogelijkheden en de redenen waarom de eerder toegezegde informatie door de verdediging slechts bij het NFI kan worden ingezien. Indien de beantwoording tot gevolg zou hebben dat de belangen van art. 187d Sv aan de orde zouden zijn, verzoekt de rechtbank (ook) dit aspect zo veel als mogelijk uit te leggen.

Voor hetgeen hierna volgt, gaat de rechtbank uit van de door de officier van justitie beschreven kaders. Het standpunt van de verdachten ten aanzien van de aan hen toegeschreven telefoon(s) en de inhoud van de weergegeven gesprekken kan daarbij niet worden meegewogen, aangezien de verdachten zich in essentie hebben beroepen op hun zwijgrecht. De rechtbank heeft eerder al aangegeven dat dit tot op zekere hoogte invloed heeft op de toetsing.

De rechtbank zal de verdediging in de gelegenheid stellen om uiterlijk 21 februari 2021 aan de officier van justitie een overzicht te verstrekken van in het dossier weergegeven gesprekken die zij nader wensen te onderzoeken. Het kan dan gaan om een verzoek tot integrale en letterlijke weergave (indien niet al het geval) van het desbetreffende gesprek. Het kan daarbij ook gaan om een aantal geclusterd weergegeven gesprekken, waarbij voorshands het dossier het uitgangspunt vormt. De raadsman/-vrouw wordt verzocht een kopie van een eventueel verzoek in kopie te sturen aan de voorzitter en de griffiers. Indien op basis van nadere informatie, zoals een inhoudelijke en/of anderszins relevante verklaring van de verdachte daartoe aanleiding bestaat, kan een nieuw verzoek worden gedaan. De eerstvolgende pro forma-/regiezitting op 9 april 2021 zal daartoe ruimte bieden. Ook deze zitting zal worden voorafgegaan door een schriftelijke voorbereiding. De voorzitter zal tijdig de kaders hiervoor via e-mail doorgeven.

Verhoor medeverdachten

Het betreft hier in essentie het verzoek om getuigen te horen die in het dossier 11B Opiumwet als verdachte zijn aangemerkt als lid (of in een andere hoedanigheid deelnemer zouden zijn) van een crimineel samenwerkingsverband als bedoeld in art. 11B Opiumwet/art. 140 Sr. Hoewel deze medeverdachten tot op heden niet of zeer beperkt inhoudelijk hebben verklaard, ziet de rechtbank ten aanzien van de navolgende getuigen een verdedigingsbelang. In zoverre worden de verzoeken toegewezen. De rechtbank merkt daarbij op dat het hier niet gaat om getuigen die belastend over verdachte hebben verklaard, zodat de rechtbank thans volstaat met de hierna te noemen medeverdachten. Deze getuigen zullen door de rechtbank worden gehoord op de volgende pro forma/regiezitting van 9 april 2021. Dit heeft tot gevolg dat alle hierna te noemen medeverdachten moeten verschijnen ter zitting. Over de verdere (technische) uitvoering van deze verhoren zal nader met de officier van justitie en de verdediging worden gecommuniceerd door de voorzitter.

Vanwege de noodzaak dat de verdachten op 9 april 2021 ter zitting aanwezig zijn om als getuige te kunnen worden gehoord, zal een (voorwaardelijk) bevel tot medebrenging worden afgegeven.

Verder merkt de rechtbank op dat een verdachte uiteraard niet als getuige zal worden gehoord in zijn eigen strafzaak.

Het spreekt bij dit alles voor zich dat, indien de stand van het dossier op een later moment door nieuwe informatie daartoe aanleiding geeft, alsdan opnieuw een gemotiveerd verzoek kan worden gedaan om een (of meer) andere persoon (of personen) dan de hierna te noemen personen als getuige te horen.

Toe te wijzen getuigen (niet als getuige in eigen strafzaak):

Overige getuigen in een of meer van de zaken en verzoek tot inzage van stukken

Zaak [naam verdachte 11]

In de zaak van de verdachte [naam verdachte 11] ziet de rechtbank tevens een verdedigingsbelang om de navolgende getuige te mogen horen ter zake hierna aan te geven onderwerpen.

[naam getuige 1] ( [naam functie] ), p/a [adres 1] , [postcode 1] [plaats 1] .

Deze getuige kan bevraagd worden met betrekking tot de gang van zaken rond de beveiliging en de registratie van toegangsbewegingen, toegespitst op de door getuige [naam getuige 2] beschreven gang van zaken, zoals weergegeven in diens verhoor d.d. 8 mei 2020 (proces-verbaal zaaksdossier zaak 3 “uithaal cocaïne 24 april 2020”, documentcode [code document] , in dat dossier opgenomen in de bijlagen p. 54 tot en met 56). De rechtbank zal de zaak verwijzen naar de rechter-commissaris voor het horen van deze getuige.

Zaak [naam verdachte 9]

In de zaak van de verdachte [naam verdachte 9] ziet de rechtbank een verdedigingsbelang om de navolgende getuigen te mogen horen ter zake hierna aan te geven onderwerpen.

Deze getuigen kunnen bevraagd worden met betrekking tot de gang van zaken rond (mogelijke) uitlatingen van verdachte kort na het politieoptreden tegen getuige [naam getuige 3] en de daarmee samenhangende doorzoeking op 20 juli 2020, en hetgeen in dit verband verder is verklaard door [naam getuige 3] en/of de hiervoor genoemde getuige(n) en/of de verdachte. Getuige [naam getuige 5] kan tevens worden bevraagd over de gang van zaken met betrekking tot de stacaravan op de camping [naam camping] , inclusief de financiële aspecten van de aanschaf van die stacaravan en/of de standplaats ervan. De rechtbank zal de zaak verwijzen naar de rechter-commissaris voor het horen van deze getuigen. In het geval van getuige [naam getuige 5] kan de rechter-commissaris tevens aandacht besteden aan c.q. vragen stellen over onderwerpen waarvan de rechter-commissaris van oordeel is dat die redelijkerwijs kunnen bijdragen aan een adequate (verdere) behandeling van de zaak door de zittingsrechter.

Deze getuigen kunnen bevraagd worden ter zake het gebruik van de auto met kenteken [kentekennummer] en over de gang van zaken met betrekking tot de stacaravan op de camping [naam camping] , inclusief de financiële aspecten van de aanschaf van die stacaravan en/of de standplaats ervan. Ook voor het horen van deze getuigen zal de rechtbank de zaak verwijzen naar de rechter-commissaris.

Voor wat betreft het horen van de “financieel betrokkenen van vakantiepark [naam camping] ” overweegt de rechtbank het volgende. Dit verzoek is niet toegespitst op een op te roepen persoon of personen. De rechtbank wijst het verzoek daarom af, en geeft de raadsman in overweging om, zodra de raadsman beschikt over meer (en) concrete informatie, de officier van justitie te verzoeken om de politie nader proces-verbaal te laten opmaken aan de hand van alsdan door de raadsman omtrent dit onderwerp op te geven vragen.

In de zaak [naam verdachte 9] heeft de raadsman mr. Weski gevraagd om de stukken in te mogen zien die zijn opgemaakt in het onderzoek tegen [naam getuige 3] . De rechtbank ziet geen verdedigingsbelang op dit punt. De officier van justitie heeft ter zitting aangegeven dat de aanvankelijke verdenking tegen deze persoon later onterecht is gebleken. Dit onderzoek is geseponeerd met als reden: “ten onrechte als verdachte gemeld”. Gelet op deze afdoening en gelet op de nadere stukken die nog ter zake de IMSI-metingen aan het dossier zullen worden toegevoegd, ziet de rechtbank geen verdedigingsbelang om op dit punt de officier(en) van justitie de opdracht te geven de verzochte inzage te verlenen.

Door de verdediging is verzocht een deskundige te benoemen die, kort gezegd, aan de hand van de verkeersdata van de telefoontoestellen A. en B. (B. is het encrochat-toestel), waaronder in elk geval de zendmastgegevens, een waarschijnlijkheidsoordeel kan geven over de vraag of beide telefoons in bezit/gebruik waren van een bepaalde persoon of dat dit niet het geval is. De officieren van justitie achten een dergelijk onderzoek eveneens gewenst. De rechtbank acht het voor de volledigheid en evenwichtigheid van het onderzoek van belang dat het hierna te noemen onderzoek door de te benoemen deskundige zal worden uitgevoerd. De politie heeft op basis van de verkeersgegevens van beide telefoontoestellen, met name de omstandigheid dat beide toestellen op een aantal momenten (zouden) hebben aangestraald op dezelfde zendmasten, afgeleid dat het zeer waarschijnlijk is dat beide toestellen in gebruik/bezit waren bij één persoon, terwijl de verdachte betwist dat hij gebruiker was van toestel B.

Hypothese 1: De telefoontoestellen A. en B. waren op data C. en(etc.) bij één persoon in bezit/gebruik en

Hypothese 2: De telefoontoestellen A. en B. waren op data C. en(etc.) niet bij één persoon in bezit/gebruik

Aan de te benoemen deskundigen worden alle verkeersdata ter beschikking gesteld die de politie heeft gebruikt bij haar analyse die heeft geleid tot het oordeel dat is verwoord op

pagina 1 tot en met pagina 26 van het proces-verbaal “Algemeen dossier”. Op basis van deze gegevens wordt de deskundige verzocht onderzoek te doen aan de hand van hypothesen 1 en 2, en daarbij -indien mogelijk- een waarschijnlijkheidsoordeel te geven hoeveel maal de ene hypothese waarschijnlijker is dan de andere hypothese.

Verder wordt de deskundige verzocht aan te geven of er uit de ter beschikking te stellen gegevens nog andere resultaten zijn af te leiden die, in de visie van de deskundige, van invloed zijn op zijn/haar oordeel met betrekking tot de waarschijnlijkheid van de hypothesen 1 en 2 en -daarmee- van hun onderlinge kansverhouding.

De rechtbank zal de zaak ten behoeve van deze benoeming verwijzen naar de rechter-commissaris, met het verzoek om aan de hand van het bovenstaande een opdracht te geven aan de deskundige van het NFI. De rechtbank stelt de officier(en) van justitie en de raadslieden in de gelegenheid aan de rechter-commissaris (een) voorstel(len) te doen ter zake de naam van de te benoemen (NFI-)deskundige. Ter zake het door de politie aan de deskundige te verstrekken bronmateriaal zal de officier van justitie worden verzocht om, voorafgaand aan het verstrekken ervan, een opsomming/omschrijving van dit bronmateriaal te verstrekken aan de rechtbank, de rechter-commissaris en de raadslieden.

De verdediging heeft verzocht om een deskundige aanvullend te laten rapporteren ter zake, kort gezegd, de betrouwbaarheid van de metingen die zijn gebruikt bij de plaatsbepaling(en) van een aantal mobiele telefoons. De officier van justitie heeft verwezen naar het nog te verstrekken methodieken-proces-verbaal, en heeft daarbij vermeld dat de thans door de verdediging benoemde (betrouwbaarheids)aspecten daarin nader op adequate wijze zullen worden toegelicht.

Bij deze stand van zaken ziet de rechtbank (nog) geen verdedigingsbelang, en zal zij dit verzoek op dit moment afwijzen. Na het verstrekken van het methodieken-proces-verbaal kan eventueel opnieuw een gemotiveerd verzoek worden gedaan.

De raadsman en de officieren van justitie zullen dit punt onderling trachten op te lossen. Op dit moment ziet de rechtbank geen verdedigingsbelang, aangezien de TCI-berichten geen bewijsmiddel zijn en evenmin op andere wijze aannemelijk is gemaakt dat het gevraagde aanvullende onderzoek van belang is voor één van de vragen uit art. 348 of 350 Sv.

Mr. Jhingoer heeft de rechtbank verzocht om over te gaan tot afsplitsing van de strafzaak tegen zijn cliënt, omdat onvoldoende ernstige bezwaren bestaan ter zake de stelling dat de verdachte [naam verdachte 4] gebruik maakt van de encrochat-naam Mintcat. Te verrichten onderzoekshandelingen in de strafzaken van de medeverdachten zijn voor de verdachte [naam verdachte 4] niet relevant en zouden de afdoening van zijn strafzaak onnodig vertragen.

De rechtbank acht, op basis van het tot op heden gevormde dossier, voldoende ernstige bezwaren tegen de verdachte [naam verdachte 4] aanwezig ter zake de (mogelijke) betrokkenheid bij - kort gezegd - de uithaal van 600 kilogram cocaïne op 24 april 2020 en is van oordeel dat afsplitsing van de zaak van verdachte niet in het belang is van het onderzoek.