Uitspraken

Het gaat in deze zaak om de vraag of het ontslag op staande voet dat aan [verzoekster01] gegeven is, moet worden vernietigd, en als dit het geval is, of de arbeidsovereenkomst tussen partijen alsnog moet worden ontbonden.

Op basis van artikel 7:677 lid 1 BW is ieder van de partijen bevoegd de arbeidsovereenkomst onverwijld op te zeggen om een dringende reden, onder onverwijlde mededeling van de reden aan de wederpartij.

Voor de vraag of het ontslag onverwijld is gegeven, is het tijdstip beslissend waarop de dringende reden voor het ontslag ter kennis is gekomen van degene die bevoegd was het ontslag te verlenen (HR 27 april 2001, ECLI:NL:HR:2001:AB1347, De Lange/Wennekes Lederwaren). [verzoekster01] stelt dat het ontslag op staande voet niet onverwijld is gegeven, omdat de melding van de politie al op 20 juni 2022 bij de DJI bekend was. Er is echter geen discussie over dat die melding is binnengekomen bij het Bureau Integriteit van de DJI. De PI heeft onbetwist gesteld dat dit bureau niet bevoegd is tot het geven van ontslag. De datum van 20 juni 2022 is dus niet beslissend. Om onduidelijke redenen is de melding bij het Bureau Integriteit blijven liggen en pas op 1 juli 2022 doorgestuurd naar het Hoofd Veiligheid van de PI. Vervolgens is de melding op dezelfde dag doorgestuurd naar de directeur. De directeur is bevoegd tot het geven van ontslag. Dus het tijdstip van 1 juli 2022 is beslissend bij de beoordeling van de vraag of het ontslag op staande voet al dan niet onverwijld gegeven is. Op (vrijdag) 1 juli 2022 heeft de directeur gelijk een gesprek gevoerd met [verzoekster01] , na afloop waarvan [verzoekster01] met onmiddellijke ingang is geschorst. De daaropvolgende dinsdag is [verzoekster01] op staande voet ontslagen. De kantonrechter oordeelt dat daarmee het ontslag onverwijld is gegeven.

Er is geen discussie over dat de reden van het ontslag direct is meegedeeld aan [verzoekster01] .

De volgende vraag is of de omstandigheden waarop de PI het ontslag heeft gebaseerd kunnen worden aangemerkt als dringende reden in de zin van de wet. Uit artikel 7:678 lid 1 BW volgt dat voor de werkgever als dringende redenen beschouwd worden zodanige daden, eigenschappen of gedragingen van de werknemer, die tot gevolg hebben dat van de werkgever redelijkerwijs niet gevergd kan worden de arbeidsovereenkomst te laten voortduren. Uit vaste rechtspraak volgt dat voor de beoordeling van de vraag of daarvan sprake is, alle omstandigheden van het geval, in onderling verband en samenhang, in aanmerking moeten worden genomen, zoals de aard en de ernst van hetgeen de werkgever als dringende reden aanmerkt, de aard van de dienstbetrekking, de duur ervan en de wijze waarop de werknemer de dienstbetrekking heeft vervuld en de persoonlijke omstandigheden van de werknemer, zoals zijn leeftijd en de gevolgen die het ontslag op staande voet voor hem zouden hebben.

De kantonrechter is het met de PI eens dat het uitgangspunt is dat de ambtenaar een bijzondere positie heeft. Van een goed ambtenaar mag gezien de publieke functie die hij bekleedt een hoge mate van integriteit worden verwacht. Dit geldt zeker voor ambtenaren die werkzaam zijn binnen een penitentiaire inrichting. Voor deze beroepsgroep brengt niet-integer handelen directe veiligheidsrisico’s met zich mee voor de ambtenaar zelf, zijn collega’s en de samenleving als geheel. Van [verzoekster01] mag worden verwacht dat zij zich bewust is van dit uitgangspunt. Dit wordt onderstreept doordat zij de belofte heeft afgelegd waarbij zij heeft verklaard “zorgvuldig, onkreukbaar en betrouwbaar” te zullen zijn en dat zij “niets zal doen dat het aanzien van het ambt zal schaden” (zie 2.2).

[verzoekster01] heeft tijdens het gesprek op 1 juli 2022 en in het verzoekschrift gesteld dat omstreeks januari 2021 een relatie is ontstaan tussen haar en [naam04] . Tijdens de mondelinge behandeling heeft zij dit genuanceerd en gesteld dat het contact in januari 2021 is ontstaan, maar dat er nooit echt van een relatie kon worden gesproken. De kantonrechter laat die kwalificatie nu in het midden. Vast staat dat [verzoekster01] vanaf januari 2021 in ieder geval (zeer) intensief contact heeft gekregen met [naam04] , een ex-gedetineerde van de PI waar [verzoekster01] werkzaam was. De PI stelt zich op het standpunt dat [verzoekster01] dit had moeten melden. [verzoekster01] brengt daar tegenin dat zij in de veronderstelling was dat zij dit niet hoefde te melden omdat [naam04] inmiddels vrij was. De kantonrechter overweegt als volgt.

Anders dan [verzoekster01] betoogt, maakt de Gedragscode Integriteit wel degelijk onderdeel uit van de arbeidsovereenkomst. In artikel 6 van de arbeidsovereenkomst is het personeelsreglement namelijk van toepassing verklaard. In het personeelsreglement van Justitie en Veiligheid is bepaald dat ook het meer specifieke personeelsreglement van DJI van toepassing is. De Gedragscode Integriteit maakt daar onderdeel vanuit. Gezien de omvang en de gelaagdheid van het reglement kan de kantonrechter zich voorstellen dat [verzoekster01] niet tot in detail weet wat er in deze documenten staat. Maar van haar mag wel worden verwacht dat zij bekend is met de grote lijnen en in ieder geval met de kernwaarden van de PI, te weten respect, betrouwbaarheid, openheid en professionaliteit. Voor haar had ook op basis van die kernwaarden duidelijk moeten zijn dat het niet-melden van een relatie met een ex-gedetineerde niet door de beugel kan, mede met het oog op hetgeen tijdens het functioneringsgesprek in 2020 besproken is (zie 2.5).

Uit de Gedragscode volgt dat een relatie met een ex-gedetineerde niet is toegestaan als diegene nog maar kort vrij is. Het intensieve contact tussen [verzoekster01] en [naam04] is vrijwel direct na zijn vrijlating tot stand gekomen. Dus op grond van de Gedragscode was deze relatie verboden. Bovendien volgt uit de Gedragscode dat een relatie met een (ex)gedetineerde altijd gemeld moet worden. Zelfs als [verzoekster01] zou hebben gedacht dat een dergelijke relatie wel toegestaan was, dan had zij deze meldplicht op zijn minst moeten begrijpen. Het bestaan van de relatie brengt immers evident veiligheidsrisico’s met zich, niet alleen voor [verzoekster01] zelf, maar ook voor haar collega’s en de PI. Dat deze risico’s zich uiteindelijk niet hebben verwezenlijkt, zoals door [verzoekster01] aangevoerd, is daarbij niet van belang. [verzoekster01] had direct vanaf het begin openheid moeten geven aan de PI. Dat zij dit niet heeft gedaan, valt haar aan te rekenen. Door dit niet te doen heeft zij er blijk van gegeven dat zij zich niet bewust is van de verantwoordelijkheden en risico’s die haar functie met zich brengt.

Verder weegt de kantonrechter mee dat de overtreding van [verzoekster01] lange tijd heeft voortgeduurd. Er zijn namelijk diverse momenten geweest waarop [verzoekster01] alsnog aanleiding had om de relatie te melden. Tijdens het functioneringsgesprek in augustus 2021 is uitgebreid gesproken over het bewaren van een professionele afstand tot gedetineerden. Deze kans had zij moeten aangrijpen om openheid van zaken te geven. Voor haar had toen duidelijk moeten zijn dat een relatie met een ex-gedetineerde op zijn minst een grijs gebied is, dat zij in dit kader moest bespreken met haar leidinggevende. Voor zover [verzoekster01] toen toch nog steeds meende dat de relatie met een ex-gedetineerde geen probleem was, had zij in ieder geval open kaart moeten spelen toen [naam04] op 30 november 2021 opnieuw gedetineerd werd in de PI waar zij werkzaam was. [verzoekster01] heeft tijdens de mondelinge behandeling te kennen gegeven dat helder is dat dit niet is toegestaan. Zij stelt daarover dat zij achteraf inziet dat zij de relatie had moeten melden, maar dat zij dit door schaamte niet kon. De kantonrechter begrijpt enerzijds dat het voor [verzoekster01] , naarmate de tijd verstreek, steeds moeilijker werd om alsnog melding te maken van de relatie met [naam04] . Anderzijds had zij die verantwoordelijkheid voor haar eigen stilzwijgen wel moeten nemen en kan zij zich daar niet achter verschuilen ten opzichte van de PI.

Vervolgens heeft op 14 juni 2022 de inval van de politie in de woning plaatsgevonden. [verzoekster01] doet deze zaak in haar verweer af als een voorval waar zij buiten staat en dat slechts [naam04] aangaat. Hierdoor geeft zij onvoldoende blijk van zelfreflectie. Het gaat er immers om dat in de woning van een PI-medewerker een ex-gedetineerde, en verdachte van liquidatie, met munitie wordt aangetroffen, terwijl tevens in de woning - notabene in de handtas van [verzoekster01] - harddrugs worden aangetroffen. Op dat moment hadden alle alarmbellen bij [verzoekster01] af moeten gaan en had zij direct aan de bel moeten trekken bij de PI. Het is immers evident dat dit haar integriteit als PI-medewerker raakt. [verzoekster01] heeft gesteld dat zij wel wist dat zij dit moest melden, maar dat zij niet wist hoe ze hier het gesprek over kon aanknopen. Tijdens de mondelinge behandeling heeft zij echter ook verklaard dat haar leidinggevende de dag na de inval heeft gevraagd hoe het met haar ging, omdat zij zich de dag tevoren plotsklaps had moeten afmelden na een telefoontje van de moeder van [naam04] dat de politie bij haar thuis aan de deur stond. [verzoekster01] had die voorzet van haar leidinggevende met beide handen moeten aangrijpen. Zij heeft er echter toen opnieuw voor gekozen om geen openheid van zaken te geven en alleen oppervlakkig te melden dat er ‘iets in haar privésfeer speelde, waarover zij nu nog niets kon zeggen’. Door zowel de relatie als de politie-inval te verzwijgen is er per direct een onhoudbare situatie ontstaan tussen de PI en [verzoekster01] .

Bijkomende omstandigheden zijn nog dat op 1 juli 2022 ook bekend is geworden dat [verzoekster01] in januari 2021 een illegaal feest heeft bezocht en dat zij op 14 juni 2022 in het bezit was van harddrugs. Dat zij die drugs bewaarde voor een vriendin die een kind heeft, zoals door [verzoekster01] aangevoerd, en dat zij niet wist dat MDMA harddrugs was, kan op dit moment niet worden vastgesteld. Dat acht de kantonrechter ook niet nodig. Zelfs als dit zo zou zijn, dan nog heeft [verzoekster01] (bewust dan wel onbewust) door haar naïeve handelen medewerking verleend aan het illegale drugscircuit, hetgeen zich niet verhoudt met haar rol als PI-medewerker.

Voornoemde omstandigheden, zeker in onderlinge samenhang beschouwd, zijn een zeer ernstige schending van de integriteit, openheid en betrouwbaarheid die van [verzoekster01] als PI-medewerker mogen worden verwacht. Nu de PI heeft geconstateerd dat [verzoekster01] , in strijd met de Gedragscode en de kernwaarden van de PI, al het voorgaande heeft verzwegen, kan van haar in redelijkheid niet worden gevergd om de arbeidsovereenkomst te laten voortduren. Die omstandigheden zijn naar oordeel van de kantonrechter door de PI dan ook terecht aangemerkt als een dringende reden. Dat ten opzichte van andere collega’s bij integriteitsschendingen andere disciplinaire maatregelen zijn genomen, zoals door [verzoekster01] aangevoerd, acht de kantonrechter verder niet relevant. Bij een ontslag op staande voet zijn nu eenmaal alle omstandigheden van het geval van belang. Zonder uitgebreide achtergrondinformatie van de situatie van andere collega’s kunnen daaraan dus geen positieve gevolgen voor [verzoekster01] worden verbonden.

De persoonlijke omstandigheden van [verzoekster01] , namelijk dat zij het psychisch zwaar had door een eerdere zelfmoordpoging van [naam04] en dat zij lange-termijn-ambities had binnen de DJI, die door het ontslag op staande voet zijn verstoord, zijn uiteraard erg vervelend voor haar, maar maken niet dat van de PI kan worden gevergd dat zij de arbeidsovereenkomst toch voortzet. Daar komt bij dat [verzoekster01] nog jong is en de arbeidsmarkt momenteel krap is, getuige ook het feit dat [verzoekster01] al binnen enkele weken na het ontslag een nieuwe baan heeft gevonden. Dit alles maakt dat er sprake is van een rechtsgeldig gegeven ontslag op staande voet. Het primaire en subsidiaire verzoek, die van het tegendeel uitgaan, worden daarom afgewezen.

Aangezien de arbeidsovereenkomst is opgezegd door de PI, heeft [verzoekster01] in principe recht op een transitievergoeding (art. 7:673 lid 1 sub a onder 1 BW). De PI stelt zich op het standpunt dat zij geen transitievergoeding verschuldigd is, omdat de opzegging het gevolg is van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van [verzoekster01] (art. 7:673 lid 7 sub c BW). De kantonrechter volgt de PI op dit punt. Met name het verzwijgen van de relatie met een (ex)gedetineerde en het verzwijgen van de politie-inval, is evident in strijd met hetgeen van [verzoekster01] mag worden verwacht als PI-medewerker en goed ambtenaar/werknemer. Daarmee heeft zij dus ernstig verwijtbaar gehandeld en nagelaten ten opzichte van de PI. Ook de meer subsidiair verzochte transitievergoeding wordt daarom afgewezen.

Gelet op het feit dat in deze beschikking definitief beslist wordt op de verzoeken van [verzoekster01] , behoeft de door haar verzochte voorlopige voorziening geen verdere beoordeling meer.

Aangezien de verzoeken van [verzoekster01] worden afgewezen, is niet voldaan aan de voorwaarde waaronder de tegenverzoeken door de PI zijn ingesteld. Deze hoeven daarom niet behandeld en beslist te worden.

[verzoekster01] wordt in het ongelijk gesteld en moet daarom de proceskosten betalen. De kantonrechter stelt deze kosten aan de kant van de PI tot vandaag vast op € 747,- aan salaris voor haar gemachtigde.

De proceskostenveroordeling wordt zoals verzocht uitvoerbaar bij voorraad verklaard.