Uitspraken

Belanghebbenden bepleiten een kostenvergoeding voor elke individuele zaak afzonderlijk voor het indienen van het bezwaarschrift. Namens belanghebbenden is gesteld dat de staatsecretaris in het Besluit van 11 juli 2012 terugkomt op een eerder genomen verkeerde beslissing. Volgens belanghebbenden is er daarom sprake van een aan de inspecteur te wijten onrechtmatigheid. Verder hebben belanghebbenden aangevoerd dat de inspecteur bij diverse uitspraken op bezwaar ten onrechte een bedrag van € 243 aan kostenvergoeding heeft toegekend, terwijl voormeld bedrag per 1 januari 2015, in verband met indexatie, met één euro is verhoogd naar € 244.

De rechtbank stelt voorop dat bij belastingen die worden geheven bij wege van voldoening, zoals de OB, er geen door de inspecteur daadwerkelijk gegeven beschikking is. Uit het arrest van de Hoge Raad van 19 december 2014, ECLI:NL:HR:2014:3603 blijkt dat dit niet uitsluit dat een naderhand gebleken onjuiste voldoening van belasting ook dan te wijten kan zijn geweest aan een aan de inspecteur te wijten onrechtmatigheid.

Naar het oordeel van de rechtbank is hier geen sprake van aan de inspecteur te wijten onrechtmatigheid van de op aangifte voldane belasting. Er zijn geen feiten of omstandigheden aannemelijk geworden die ten grondslag liggen aan de herroeping en zijn toe te rekenen of te wijten aan de inspecteur. Uit de tekst van het Besluit van 11 juli 2012 kan niet worden opgemaakt dat de staatssecretaris een onrechtmatigheid in de regelgeving heeft weggenomen. Ook is er geen aanknopingspunt te vinden dat belanghebbenden via een procedure hetzelfde resultaat hadden kunnen bereiken als nu op grond van het Besluit van 11 juli 2012 is bereikt. Ter zitting heeft de gemachtigde verklaard dat in geen van deze zaken kan worden vastgesteld wat de werkelijke uitgaven voor het privégebruik van de auto’s in die jaren was. Voor dat geval kan blijkens de in 2.3 vermelde arresten van de Hoge Raad niet worden geoordeeld dat de (tot 1 juli 2011 geldende) regelgeving in strijd is met de Zesde richtlijn. Dat de ingediende bezwaren voor belanghebbenden tot een gunstiger uitkomst hebben geleid, is gelet op het voorgaande niet terug te voeren op een ontoelaatbare toepassing van de destijds geldende regelgeving. De gemachtigde heeft nog aangevoerd dat de betreffende tijdvakken dankzij de ingediende bezwaren niet onherroepelijk vaststonden waardoor belanghebbenden de mogelijkheid hadden een beroep te doen op het Besluit van 11 juli 2012. Dat zonder het indienen van de bezwaren geen aanspraak op teruggaaf had kunnen worden gemaakt, levert naar het oordeel van de rechtbank, anders dan belanghebbenden verdedigen, geen onrechtmatigheid van de inspecteur op.

Hetgeen hiervoor is overwogen doet er niet aan af dat belanghebbenden aanspraak kunnen maken op een kostenvergoeding voor de bezwaarfase. De reden hiervoor is dat de rechtbank de inspecteur gebonden acht aan zijn uitlatingen in de beslissingen dat recht bestaat op een kostenvergoeding en daarbij artikel 7:15 van de Awb en het Besluit heeft genoemd (zie 2.7). De stelling van de inspecteur dat de kostenvergoeding uit coulance is toegekend, vindt geen steun in de tekst van de beslissingen. Ook de door de inspecteur aangevoerde omstandigheid dat de beslissingen aan de gemachtigde en niet aan de belanghebbenden zijn gericht, geeft geen aanleiding anders te oordelen. Dat de inspecteur minder oog heeft gehad voor een zorgvuldig geformuleerde onderbouwing ten aanzien van de kostenvergoeding acht de rechtbank overigens wel voorstelbaar, nu over de kostenvergoeding geen geschil te verwachten viel doordat in de brief van de gemachtigde om het toegekende bedrag is verzocht (zie 2.6). De rechtbank zal de stelling van de inspecteur dat de kostenvergoeding uit coulance is toegekend, opvatten in die zin dat de toegekende kostenvergoeding in de bezwaarfase per belanghebbende volgens hem te hoog was.

Naar het oordeel van de rechtbank is uit de beslissingen niet op te maken dat deze uitgelegd moeten worden zoals belanghebbenden het Besluit wensen uit te leggen. De rechtbank zal zich gelet op het voorgaande buigen over de vraag hoe hoog de kostenvergoeding in de bezwaarfase had moeten zijn. Bij die beoordeling zal de rechtbank rekening houden met de volgorde van de stellingnamen van partijen. Ter zitting heeft de inspecteur daarover nog verklaard dat zijn meer subsidiaire standpunt is dat de toegekende vergoeding van € 243 per belanghebbende op grond van bijzondere omstandigheden redelijk is.

Voor de uitspraken op bezwaar die gedagtekend zijn in het jaar 2014 dient naar het oordeel van de rechtbank te worden uitgegaan van de oude samenhangregels. Dit geldt naar het oordeel van de rechtbank eveneens voor alle gevallen waarin de daarop betrekking hebbende beslissingen op het verzoek om een kostenvergoeding eerst in het jaar 2015 zijn gedaan. De omstandigheid dat de inspecteur het in artikel 7:15, tweede lid, van de Awb neergelegde voorschrift, om op het verzoek te beslissen bij de beslissing op het bezwaar, niet in acht heeft genomen, valt belanghebbenden immers niet tegen te werpen. De handelwijze van de inspecteur mag niet tot gevolg hebben dat belanghebbenden in een slechtere positie komen te verkeren dan wanneer de inspecteur voormeld voorschrift had nageleefd.

Voor een uitspraak op bezwaar en de daarna genomen beslissing op het verzoek om een kostenvergoeding die beide in 2015 gedagtekend zijn, dient naar het oordeel van de rechtbank te worden uitgegaan van de nieuwe samenhangregels.

Er zijn 25 uitspraken op bezwaar die in 2014 zijn gedagtekend, waarvan 1 betrekking heeft op het jaar 2007, 6 op het jaar 2008, 9 op het jaar 2009 en eveneens 9 op het jaar 2010. Gelet op wat in 4.6.1 is overwogen, dienen bij die zaken de oude samenhangregels als uitgangspunt te worden genomen. Nu de enige proceshandeling die voor vergoeding in aanmerking komt het bezwaarschrift is, dient naar het oordeel van de rechtbank de beoordeling of sprake is van samenhang te worden toegesneden op het bezwaarschrift. De bijstand die de gemachtigde aan belanghebbenden tijdens het verdere verloop van de bezwaarfase heeft verleend, blijft derhalve buiten beschouwing.

In de betreffende zaken is per jaar in één geschrift voor alle belanghebbenden een (gezamenlijk) bezwaarschrift ingediend. Dit leidt tot de conclusie dat per jaar sprake is van samenhangende zaken in de zin van de oude samenhangregels. Niet geoordeeld kan worden dat dit betekent dat de door de inspecteur toegekende kostenvergoeding op een te laag bedrag is vastgesteld.

Voor de jaren waarin de nieuwe samenhangregels naar het oordeel van de rechtbank toegepast dienen te worden, geldt het volgende. Van samenhangende zaken is volgens de nieuwe samenhangregels sprake indien de bezwaren gelijktijdig dan wel nagenoeg gelijktijdig door de inspecteur zijn behandeld en waarin rechtsbijstand is verleend door dezelfde persoon en van wie de werkzaamheden in elk van de zaken nagenoeg identiek konden zijn.

Uit de nota van toelichting bij het wijzigingsbesluit (blz. 3-4) moet worden afgeleid dat de daarin opgenomen verruiming van het begrip ‘samenhangende zaken’ ziet op situaties waarin diverse zaken gelijktijdig of nagenoeg gelijktijdig worden behandeld, en dezelfde rechtsbijstandverlener nagenoeg identieke werkzaamheden kon verrichten in iedere zaak. De wijziging heeft blijkens deze nota van toelichting tot doel te bewerkstelligen dat in die situaties de rechtsbijstandverlener niet langer voor iedere zaak, afzonderlijk een kostenvergoeding ontvangt. Hiermee heeft de besluitgever willen voorkomen dat een onredelijk hoge vergoeding wordt ontvangen voor de werkzaamheden van die rechtsbijstandverlener.

De rechtbank acht aannemelijk dat de zaken in de bezwaarfase gecoördineerd en gezamenlijk zijn behandeld zodat voldaan is aan de voorwaarde van (nagenoeg) gelijktijdige behandeling. De omstandigheid dat de data waarop de uitspraken op bezwaar zijn gedaan verschillen – de eerste uitspraak in 2015 is gedaan op 5 januari en de laatste op 31 juli – staat naar het oordeel van de rechtbank niet aan voornoemd oordeel in de weg.

Bij de beantwoording van de vraag of in de onderhavige zaken sprake is van samenhangende zaken is dan beslissend of de gemachtigde in deze zaken nagenoeg identieke werkzaamheden kon verrichten. Blijkens het arrest van de Hoge Raad van 18 maart 2016, ECLI:NL:HR:2016:420, dienen daarbij de daadwerkelijk verrichte werkzaamheden te worden beoordeeld en niet of de werkzaamheden nagenoeg identiek hadden kunnen zijn. Er is in elke individuele zaak afzonderlijk een berekening gemaakt. Dat pleit ervoor de werkzaamheden niet als ‘nagenoeg identiek’ aan te merken. Anderzijds gaat het om repeterende handelingen waarvoor niet of nauwelijks juridische scholing vereist is en waarbij middels gebruik van spreadsheets de productiviteit is verhoogd. Gelet hierop zou de vergoeding bij toekenning van een forfaitaire vergoeding voor elke individuele zaak afzonderlijk, zoals belanghebbenden bepleiten, naar het oordeel van de rechtbank de in redelijkheid gemaakte kosten ver overtreffen.

Ook indien rekening wordt gehouden met de terughoudendheid die bij de toepassing van artikel 2, derde lid, van het Besluit geboden is, geven de in de onderhavige zaken aan de orde zijnde omstandigheden aanleiding voor een afwijking van de forfaitaire regeling. Hierbij heeft de rechtbank oog gehad op het zeer grote aantal zaken, de omstandigheden dat bij de verrichte werkzaamheden het in kaart brengen van de relevante feiten centraal stond en de handelingen voor een belangrijk deel een uniform karakter hadden, de brief van de gemachtigde vermeld in 2.6, alsmede het uitgangspunt dat de vergoedingen op grond van het Besluit het karakter hebben van een tegemoetkoming in de werkelijke kosten.

De door de inspecteur toegekende kostenvergoeding doet naar het oordeel van de rechtbank voldoende recht aan doel en strekking van het Besluit.