Uitspraken

De zaak is inhoudelijk behandeld op de zitting van 20 november 2020, waarbij de officier van justitie, mr. Simpelaar, en de verdediging hun standpunten kenbaar hebben gemaakt.

Ter zitting is ook de vordering tot tenuitvoerlegging behandeld met bovenvermeld parketnummer. De nabestaanden van het slachtoffer [slachtoffer] hebben zich als benadeelde partij gevoegd en gebruik gemaakt van het spreekrecht, bijgestaan door hun advocaat mr. Verpaalen.

De verdenking komt er, kort en feitelijk weergegeven, op neer dat verdachte samen met anderen op 8 april 2019 [slachtoffer] heeft vermoord dan wel heeft gedood door hem met een brandbare stof te overgieten en hem daarna in brand te steken.

Verdachte is strafbaar, omdat niet is gebleken van een omstandigheid die zijn strafbaarheid uitsluit.

Standpunt officier van justitie

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat de vorderingen integraal kunnen worden toegewezen, met wettelijke rente en de schadevergoedingsmaatregel.

Standpunt verdediging

De verdediging heeft primair verzocht de vorderingen van de benadeelde partijen af te wijzen in verband met de bepleite vrijspraak. Subsidiair heeft de verdediging verzocht de vorderingen niet-ontvankelijk te verklaren, omdat deze zo gedetailleerd zijn en de bespreking hiervan zo tijdrovend en gecompliceerd is dat dit het strafproces ernstig vertraagt. Een bijkomend argument is dat verdachte zich beroept op compensatie, omdat hij zelf een vordering heeft op de nalatenschap en de erfgenamen.

Ontvankelijkheid

De rechtbank stelt vast dat de benadeelde partijen de vorderingen met een groot aantal bewijsstukken hebben onderbouwd en deze zeer tijdig – acht maanden voor de inhoudelijke behandeling van de strafzaak – hebben ingediend. De rechtbank acht daarmee verzekerd dat de verdediging in voldoende mate in de gelegenheid is geweest om naar voren te brengen wat zij in het kader van haar verweer tegen de vorderingen zou kunnen aanvoeren. Van een ernstige vertraging en daarmee een onevenredige belasting van het strafproces – zo begrijpt de rechtbank het verweer van de verdediging – is in dit geval dan ook geen sprake. Ook de gedetailleerdheid van de vorderingen kan die conclusie niet rechtvaardigen.

Het argument van de verdediging dat verdachte zich beroept op compensatie omdat hij een vordering heeft op de nalatenschap en de erfgenamen, maakt dit niet anders. De rechtbank begrijpt dat de verdediging doelt op de wens een eis in reconventie in te stellen als bedoeld in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. De desbetreffende artikelen zijn echter niet van toepassing op de behandeling van de vordering van de benadeelde partij in het strafproces. De voegingsprocedure betreft immers niet een geschil voor de burgerlijke rechter. Dit betekent dat er in het strafproces geen mogelijkheid bestaat om een vordering in reconventie in te dienen en dit dus ook geen onevenredige belasting van het strafproces kan opleveren.

Art. 51f lid van het Wetboek van Strafvordering (hierna: Sv) bepaalt dat zich als benadeelde partij in het strafproces kan voegen degene die rechtstreekse schade heeft geleden door een strafbaar feit. De concrete omstandigheden van het geval bepalen of voldoende verband bestaat tussen het bewezenverklaarde handelen en de door de benadeelde partij geleden schade om te kunnen aannemen dat rechtstreekse schade is geleden.

De kring van voegingsgerechtigden wordt op grond van art. 51 lid 2 Sv uitgebreid met categorieën van personen die geen rechtstreekse schade hebben geleden. In dit geval zijn van toepassing art. 6:106 van het Burgerlijk Wetboek (hierna: BW) – dat ziet op immateriële shockschade – en art. 6:108 BW, dat ziet op schade door het derven van levensonderhoud, de kosten van lijkbezorging en affectieschade.

Materiële schade [benadeelde partij 1] (weduwe van het slachtoffer)

Verlies aan inkomen

[benadeelde partij 1] vordert een bedrag van € 604.689,-- aan gederfde inkomsten nu haar partner volledig in hun levensonderhoud voorzag. [benadeelde partij 1] kan op grond van art. 6:108 lid 1 sub a BW worden ontvangen in haar vordering. Verder is de gevorderde schadevergoeding niet inhoudelijk betwist en onderbouwd met een schadeberekening van een expertisebureau, fiscale rapporten inkomstenbelasting, winst- en verliesrekeningen en een brief van het pensioenfonds. De vordering is dus in beginsel toewijsbaar.

Dat geldt echter niet voor de opgevoerde post huishoudelijke hulp, omdat de rechtbank van oordeel is dat dit onvoldoende is onderbouwd, nu uit de verklaring van [benadeelde partij 1] in het dossier lijkt te volgen dat [slachtoffer] juist níet meehielp in het huishouden (hij was altijd aan het werk en als hij thuis kwam brachten zij tijd met z’n tweeën door en deden leuke dingen samen, aldus [benadeelde partij 1] ). Daarnaast woonde hun zoon ook nog thuis en is aannemelijk te achten dat ook hij meehielp in het huishouden. De rechtbank kan dan ook niet vaststellen wat de behoeftigheid van de nabestaanden op dit punt is. Nader onderzoek daarnaar zou een onevenredige belasting van het strafproces opleveren, zodat de rechtbank [benadeelde partij 1] niet-ontvankelijk zal verklaren ten aanzien van de post huishoudelijke kosten. Door het wegvallen van deze post is de totale schade niet nauwkeurig vast te stellen. De schade is naar het oordeel van de rechtbank – na aftrek van de niet-gekapitaliseerde post huishoudelijke kosten – wel voldoende komen vast te staan tot een bedrag van € 480.000,--, zodat de rechtbank dat bedrag zal toewijzen.

Kosten expertiserapport

Voor het berekenen van de inkomensschade en het opstellen van een uitgebreide rapportage zijn expertisekosten ter hoogte van € 2.420,-- gemaakt. Deze kosten zijn niet betwist en komen op grond van art. 6:96 lid 2 BW voor toewijzing in aanmerking.

Uitvaartkosten

Gevorderd wordt een bedrag van € 9.254,95 in verband met de kosten van de uitvaart. [benadeelde partij 1] kan deze kosten vorderen op grond van art. 6:108 lid 2 BW. De kosten zijn middels een onderbouwing gesteld, niet inhoudelijk betwist en zullen dan ook worden toegewezen.

Notariskosten

[benadeelde partij 1] heeft kosten moeten maken voor een verklaring van erfrecht en het aanpassen van haar testament. Deze kosten komen echter op grond van art. 6:108 BW niet voor vergoeding in aanmerking, zodat zij niet-ontvankelijk zal worden verklaard in dit deel van haar vordering.

Reiskosten

De gevorderde reis- en parkeerkosten in verband met de juridische procedure van € 115,26 zijn niet betwist en zullen dan ook worden toegewezen.

Lichttherapie

[benadeelde partij 1] stelt dat zij als gevolg van het gepleegde feit in een zodanige shock is geraakt, dat de daaraan gerelateerde stressklachten haaruitval veroorzaakten. Zij heeft deze trachten te verhelpen met lichttherapie en vordert de daarvoor gemaakte kosten, inclusief reiskosten, van in totaal € 550,80. De vordering is onderbouwd met een verklaring van de huisarts, facturen en een reiskostenspecificatie. Daarnaast blijkt uit het voegingsformulier dat [benadeelde partij 1] lijdt aan een posttraumatische stress-stoornis (diagnose volgens DSM‑5). De rechtbank is van oordeel dat er voldoende verband bestaat tussen het bewezenverklaarde handelen en de geleden schade, zodat sprake is van rechtstreekse schade die op grond van art. 51f lid 1 Sv voor vergoeding in aanmerking komt.

Eigen risico zorgkosten

[benadeelde partij 1] vordert een bedrag van € 242,94 als vergoeding van het eigen risico van de zorgverzekering. Uit de onderbouwing van de vordering blijkt dat dit eigen risico ziet op de kosten van de geestelijke gezondheidszorg in verband met de opgelopen posttraumatische stress-stoornis. Ook deze kosten komen als rechtstreekse schade voor vergoeding in aanmerking en zullen worden toegewezen.

Materiële schade [benadeelde partij 2] (zoon van het slachtoffer)

Verlies aan inkomen

[benadeelde partij 2] vordert een bedrag van € 30.000,-- aan gederfde inkomsten en voert daartoe aan dat hij samen met zijn vader een bedrijf had en op grond van art. 6:108 lid 1, sub b, c en d BW recht heeft op schadevergoeding. Art. 6:108 lid 1 sub b, c en d BW geeft - kort gezegd - verwanten en/of gezinsleden van de overledene in wiens levensonderhoud deze voorzag, recht op vergoeding van inkomstenderving. Uit de onderbouwing van de vordering blijkt dat [benadeelde partij 2] ten tijde van het feit een eigen bedrijf had en nog steeds heeft. De rechtbank is van oordeel dat [benadeelde partij 2] daarmee geacht mag worden in zijn eigen levensonderhoud te hebben voorzien, zodat de stelling dat de overledene in zijn levensonderhoud voorzag onvoldoende is onderbouwd. Dat [benadeelde partij 2] inwoonde bij zijn ouders en het bedrijf samen met zijn vader had, maakt dit niet anders. Dit kan dan ook geen grond vormen voor deze vordering.

Daarnaast grondt [benadeelde partij 2] zijn vordering van € 30.000,-- op shockschade. Hij stelt dat hij als gevolg van het gepleegde feit in een zodanige shock is geraakt, met alle stressgevolgen van dien, dat hij zijn werk niet meer heeft kunnen doen. Hierdoor heeft hij in 2019 verlies geleden, waarbij door de boekhoudster een bedrag van € 30.000,-- reëel wordt geacht. De rechtbank is van oordeel dat de schade niet is af te leiden uit de overgelegde stukken; zo zijn de cijfers niet te herleiden en is niet duidelijk waar de schade-uitkering van € 61.875,-- op ziet. Hierdoor is de vordering onvoldoende komen vast te staan.

Dit betekent dat [benadeelde partij 2] niet-ontvankelijk moet worden verklaard in dit deel van zijn vordering.

Kosten controle pand

Gevorderd wordt een bedrag van € 2.000,-- in verband met de controle van het bedrijfspand aan de [straat] en de woning op afluisterapparatuur. Deze kosten komen niet op grond van art. 6:108 BW voor vergoeding in aanmerking, noch zijn deze kosten aan te merken als rechtstreekse schade in de zin van art. 51f lid 1 Sv. [benadeelde partij 2] zal dan ook niet-ontvankelijk worden verklaard in dit deel van zijn vordering.

Kosten adviesbureau ten behoeve van de [straat]

[benadeelde partij 2] heeft een bedrag van € 1.252,35 uitgegeven aan een ontwerp voor het opnieuw inrichten van de bedrijfsruimte op de [straat] . Deze kosten komen echter niet op grond van art. 6:108 BW voor vergoeding in aanmerking, noch zijn deze aan te merken als rechtstreekse schade in de zin van art. 51f lid 1 Sv. [benadeelde partij 2] zal dan ook niet-ontvankelijk worden verklaard in dit deel van zijn vordering.

Kosten supplementen, natuurgeneeskundige behandelingen, paramedisch centrum en saunabezoek

[benadeelde partij 2] vordert een bedrag van € 644,76 voor de kosten van supplementen die zijn uitgeputte bijnieren weer in balans hebben moeten brengen, € 285,-- voor oor-acupunctuur, € 175,50 voor massages en € 357,05 voor saunabezoek. [benadeelde partij 2] stelt dat hij als gevolg van het gepleegde feit in een zodanige shock is geraakt dat zijn bijnieren zijn uitgeput en hij stressklachten heeft gekregen. Hij heeft deze proberen te verhelpen met supplementen, behandelingen en saunabezoek. De vordering is onderbouwd met facturen. Daarnaast blijkt uit het voegingsformulier dat [benadeelde partij 2] lijdt aan een posttraumatische stress-stoornis (diagnose ‘andere gespecificeerde psychotrauma- of stress-gerelateerde stoornis’ volgens DSM-5). De rechtbank is van oordeel dat er voldoende verband bestaat tussen het bewezenverklaarde handelen van verdachte en de geleden schade voor zover dit betreft de supplementen, oor-acupunctuur en massages. Deze kosten zijn aan te merken als rechtstreekse schade, komen de rechtbank niet onredelijk voor en zullen worden toegewezen tot in totaal € 1.105,26.

Over het saunabezoek overweegt de rechtbank dat zij deze niet aanmerkt als rechtstreekse schade omdat er onder andere kosten van een tweede saunagast, maaltijden en wijn worden opgevoerd. [benadeelde partij 2] wordt in dit gedeelte van de vordering niet-ontvankelijk verklaard.

Shockschade

[benadeelde partij 1] en [benadeelde partij 2] vorderen ieder een bedrag van € 50.000,-- aan shockschade. Volgens vaste jurisprudentie kan vergoeding van shockschade plaatsvinden als bij de benadeelde een hevige emotionele schok wordt teweeggebracht door (i) het waarnemen van het feit, of (ii) door de directe confrontatie met de ernstige gevolgen ervan. Uit die emotionele schok moet vervolgens geestelijk letsel (in de regel een in de psychiatrie erkend ziektebeeld) zijn voortgevloeid. Dit zal zich met name kunnen voordoen als de benadeelde partij en het slachtoffer een nauwe en affectieve relatie hadden en het slachtoffer bij het gepleegde feit is gedood of verwond.

In deze zaak staat niet ter discussie dat de benadeelde partijen een nauwe en affectieve relatie hadden met hun partner, respectievelijk vader. Dat hetgeen waarmee de benadeelde partijen zijn geconfronteerd een hevige schok teweeg heeft gebracht, is evenmin betwist. Dat laatste volgt ook uit het dossier en uit wat door [benadeelde partij 1] en [benadeelde partij 2] naar voren is gebracht. De confrontatie bestond eruit dat [benadeelde partij 2] naar de garage werd geroepen in verband met een brand en daar iemand zag lopen met lappen aan zijn armen en zijn handen omhoog. Hij wist niet dat hij naar zijn vader keek en vroeg wie het was. De persoon was dermate verbrand dat hij zijn vader slechts herkende aan zijn stem. Nadat [benadeelde partij 2] zijn vader samen met anderen bij de buren onder een douche had gezet, is [benadeelde partij 1] aldaar geconfronteerd met de verbrande toestand van haar partner.

Na aankomst in het ziekenhuis werd meegedeeld dat het lichaam van hun vader en partner voor 85% was bedekt met derdegraads brandwonden en werd direct duidelijk gemaakt dat hij het niet zou overleven. [benadeelde partij 1] en [benadeelde partij 2] zijn daarna niet meer van zijn zijde geweken. Hij was al bijna niet meer herkenbaar en ging er steeds slechter uitzien. Gedurende de hele nacht hebben zij moeten toezien hoe hun vader en partner aan het sterven was. Na ruim negen uur is hij in hun bijzijn aan zijn verwondingen overleden.

De confrontatie heeft bij beiden geleid tot ernstige psychische gevolgen, in de vorm van een posttraumatische stress-stoornis. Naar het oordeel van de rechtbank is dan ook vast komen te staan dat [benadeelde partij 1] en [benadeelde partij 2] als gevolg van het bewezenverklaarde handelen van verdachte rechtstreeks immateriële schade in de vorm van shockschade hebben geleden.

De hoogte van de geleden shockschade moet volgens art. 6:106 lid 1 BW naar billijkheid worden vastgesteld. Die vaststelling geschiedt met inachtneming van alle omstandigheden van het geval, waaronder de ernst van het aan de verdachte te maken verwijt en de aard van het letsel.

In dit geval acht de rechtbank van belang dat de wijze waarop verdachte het slachtoffer heeft vermoord, namelijk het beetje bij beetje besprenkelen en uiteindelijk in brand steken, ervoor heeft gezorgd dat het gehele lichaam van het slachtoffer in brand is komen te staan. De gevolgen van deze wijze van vermoorden heeft ervoor gezorgd dat het slachtoffer vrijwel onherkenbaar was en zijn lichaam voor 85% met derdegraads brandwonden was bedekt. Dit heeft een immense schok bij [benadeelde partij 1] en [benadeelde partij 2] teweeggebracht en ernstige psychische gevolgen voor hen gehad. Volgens de verklaringen die [benadeelde partij 1] en [benadeelde partij 2] tijdens de zitting hebben voorgelezen, heeft het gebeurde nog altijd een enorme impact op hun dagelijks leven. Er gaat geen dag voorbij dat zij er niet aan denken. De beelden staan in hun geheugen gegrift en dit zal levenslang zo blijven, zo valt te verwachten.

Bij de begroting van deze immateriële schade moet de rechtbank ook letten op bedragen die in vergelijkbare gevallen zijn toegekend. Naar het oordeel van de rechtbank is hier sprake van een uitzonderlijk ernstig geval, met name door de gruwelijkheid van het feit, die zich moeilijk laat vergelijken met andere gevallen. De raadsvrouw van de benadeelde partijen heeft een viertal uitspraken aangehaald, waaronder die in de zaak van Marianne Vaatstra en de zaak van Anne Faber. In die zaken is een immateriële schadevergoeding toegekend van € 40.000,--. Uiteraard kent elk van deze zaken gruwelijke feiten en is het nagenoeg onmogelijk (en moreel onwenselijk) deze tegen elkaar af te zetten. Echter, het feit dat in alle drie de zaken sprake is geweest van een niet te bevatten wijze van beëindiging van een menselijk leven, maakt dat de rechtbank aansluiting zoekt bij deze zaken. Gelet hierop, in combinatie met alle omstandigheden van het geval in deze zaak, begroot de rechtbank de shockschade op € 40.000,-- voor zowel [benadeelde partij 1] als [benadeelde partij 2] .

Affectieschade

[benadeelde partij 1] en [benadeelde partij 2] vorderen ieder een bedrag van € 20.000,-- aan affectieschade. Beiden hebben op grond van art. 6:108 lid 3 en 4 BW recht op vergoeding van hiervan. In het Besluit vergoeding affectieschade is bepaald dat de echtgenote van een overledene recht heeft op € 20.000,--. Voor meerderjarige kinderen geldt dat zij recht hebben op € 20.000,-- als zij nog thuis woonden ten tijde van het misdrijf. [benadeelde partij 2] woonde nog thuis. De rechtbank zal daarom beide nabestaanden een bedrag van € 20.000,-- toekennen.

Uitkeringen van levensverzekering en kapitaalverzekering

[benadeelde partij 1] heeft een uitkering van € 9.076,-- (levensverzekering [verzekeraar] ) en € 6.971,-- (kapitaalverzekering [verzekeraar] ) ontvangen. Deze uitkeringen zullen in mindering worden gebracht op de toe te wijzen materiële schade.

Uitkering uit het Schadefonds Geweldsmisdrijven

Gelet op het voorlopig karakter van de uitkeringen die door het Schadefonds Geweldsmisdrijven aan de benadeelde partijen zijn gedaan, worden deze niet in mindering gebracht op de vorderingen.

Conclusie

Aan [benadeelde partij 1] zullen – na aftrek van verzekeringsuitkeringen – de volgende bedragen worden toegewezen:

Aan [benadeelde partij 2] zullen de volgende bedragen worden toegewezen:

Voor het deel van de vorderingen waarin de benadeelde partijen niet-ontvankelijk worden verklaard, geldt dat zij deze desgewenst bij de burgerlijke rechter kunnen aanbrengen.

Wettelijke rente

Daarnaast wordt de wettelijke rente over de materiële schade toegewezen vanaf de datum van het vonnis tot aan het moment dat de vordering volledig wordt voldaan. De wettelijke rente over de immateriële schade zal worden toegewezen vanaf de datum van het plegen van het feit.

Schadevergoedingsmaatregel

Met betrekking tot de toegekende vorderingen zal de rechtbank bij beide benadeelde partijen de schadevergoedingsmaatregel opleggen. Dat betekent dat het CJIB de inning zal verzorgen en dat bij niet betaling gijzeling kan worden toegepast. Bovendien wordt de vergoeding door de staat bij wijze van voorschot aan de nabestaanden betaald.

De rechtbank zal de teruggave gelasten van alle in beslag genomen voorwerpen op de beslaglijst aan verdachte, aangezien deze voorwerpen niet vatbaar zijn voor verbeurdverklaring of onttrekking aan het verkeer en onder verdachte in beslag zijn genomen. Voor het in bewaring houden van de kleding ziet de rechtbank geen aanleiding. In de eerste plaats omdat de wet die mogelijkheid niet kent, maar ook omdat de beslissingen over het beslag niet worden uitgevoerd zolang het vonnis niet onherroepelijk is.

De rechtbank stelt vast dat verdachte zich voor het einde van de proeftijd schuldig heeft gemaakt aan een nieuw strafbaar feit en daarmee de algemene voorwaarde heeft overtreden. Gelet hierop zal de vordering tot tenuitvoerlegging worden toegewezen.