Uitspraken

Uit de rechtspraak blijkt dat enkel tijdsverloop op zichzelf geen rechtsverwerking

meebrengt. (HR 5 nov. 1976, NJ 1977, 182.) Er moet, kort samengevat, sprake zijn van bij de wederpartij opgewekt vertrouwen dat op rechten geen beroep (meer) zou worden gedaan.

In dit geval is naar het oordeel van de kantonrechter onvoldoende gemotiveerd gesteld dat een dergelijk vertrouwen is opgewekt bij IDL Tilburg.

Ter zitting is gebleken dat eisers al in januari 2019 op een (standaard)formulier richting IDL Tilburg hebben aangegeven niet akkoord te gaan met de nieuwe pensioenregeling. Daarmee is in principe al duidelijk geworden wat hun standpunt was ten aanzien van de nieuwe pensioenregeling. Vervolgens heeft IDL Tilburg de mogelijkheid voor gesprekken met een pensioenadviseur georganiseerd. Dat niet alle eisers gebruik hebben gemaakt van deze mogelijkheid en/of onvoldoende duidelijk hebben gemaakt waaruit hun bezwaren precies bestonden, betekent niet dat zij daarmee hun recht op het aanhangig maken van deze vordering hebben verwerkt. Doorslaggevend is dat eisers na januari 2019 kennelijk geen afstand hebben gedaan van hun eerdere verklaring dat zij het niet eens zijn met het doorvoeren van de nieuwe premieregeling. Het feit dat het FNV betrokken is geweest bij de totstandkoming van de nieuwe regeling, en (uiteindelijk) akkoord is gegaan met de nieuwe regeling, maakt evenmin dat eisers hun recht hebben verwerkt. FNV heeft weliswaar de belangen van de werknemers in het algemeen vertegenwoordigd, maar heeft niet gesproken namens individuele betrokkenen. Namens eisers is er terecht op gewezen dat het FNV geen procespartij is in deze.

Toetsingskader

Belangen/omstandigheden aan de zijde van IDL Tilburg

Uit de overgelegde stukken is genoegzaam gebleken dat IDL Tilburg de vakbonden

CNV en FNV en de OR heeft betrokken bij de totstandkoming van de nieuwe pensioenregeling.

Bij brief van 6 april 2016 (overgelegd achter productie 2 bij conclusie van antwoord) heeft IDL (zowel Benelux als Tilburg) CNV en FNV gevraagd goedkeuring te verlenen voor de daarin beschreven aanpassing van de pensioenregeling.

Bij brief aan de ondernemingsraad van 28 juli 2016 schrijft IDL: ‘ De pensioenregeling is de afgelopen maanden uitgebreid aan de orde geweest met een team van mensen dat bestond uit onderhandelaars vanuit IDL, pensioenadviseurs van Insucare namens IDL, de onderhandelaars van het FNV en CNV, de kaderleden van beide vakorganisaties en de pensioenspecialist van het FNV. Tijdens het proces hebben diverse pensioenregelingen de revue gepasseerd en gezamenlijk zijn wij tot de conclusie gekomen dat het voorliggende pensioenresultaat veruit het beste is voor de werknemers en werkgever.

Het voorstel is als volgt:

De gemachtigde van eisers heeft ter zitting aangegeven dat het FNV hem heeft bezworen dat de gezamenlijke conclusie om tot het voorliggende pensioenresultaat te komen alleen betrekking heeft op IDL Benelux . Dit blijkt echter nergens uit. Integendeel; bovenaan de brief aan de ondernemingsraad van 28 juli 2016 staat: ‘ instemmingsaanvraag nieuwe pensioenregeling Benelux BV en Tilburg BV ’.

Uit de voormelde citaten, en ook uit andere stukken, zoals bijvoorbeeld de brief van 11 augustus 2016 (ook productie 2 bij conclusie van antwoord), blijkt dat bij de onderhandelingen een pensioenspecialist van het FNV is betrokken om de belangen van de werknemers te vertegenwoordigen.

Uiteindelijk heeft de OR, na uitvoerig overleg met IDL Tilburg, op 2 oktober 2018

(eveneens productie 2 bij conclusie van antwoord) het volgende laten weten:

‘ Naar aanleiding van ontvangen en gewijzigde versie van de instemmingsaanvraag, stemt de Ondernemingsraad niet in tenzij voldaan wordt aan de volgende voorwaarden:

De ondernemingsraad wil graag onderstrepen dat haar instemming niet boven de individuele instemming gaat. ’

Partijen verschillen van mening over de vraag of de (voorwaardelijke) instemming van de OR relevant is in het kader van deze belangenafweging.

De kantonrechter oordeelt hierover als volgt. Met de zinsnede dat de instemming van de OR niet boven individuele instemming gaat, heeft de OR kennelijk willen aangeven dat haar instemming niet bindend is voor de individuele medewerkers. Dat betekent echter niet, hetgeen namens eisers is betoogd, dat aan de (voorwaardelijke) instemming van de OR daarom bij de beoordeling van de toewijsbaarheid van de vordering geen (enkele) betekenis kan worden toegekend. De omstandigheid dat de OR uiteindelijk – onder voorwaarden, die zijn vervuld – haar goedkeuring heeft gegeven aan de regeling als geheel, weegt in het kader van deze belangenafweging mee in het voordeel van IDL Tilburg.

IDL Tilburg heeft voldoende gemotiveerd dat het bedrijfseconomisch minst genomen

(zeer) wenselijk was om afscheid te nemen van de middelloonregeling en de bijbehorende rentegarantiekosten, die aanzienlijk hoger uitvielen vanwege de aanhoudend lage rentestand. IDL Tilburg heeft daarvoor in 2016 kennelijk € 162.896,44 extra moeten betalen, zonder dat het tot een hoger pensioen heeft geleid voor werknemers. Niet ondenkbaar is dat werknemers daaraan op een zeker moment, op de voet van artikel 7:613 BW, zouden hebben moeten gaan bijdragen. Eisers hebben ter zitting aangevoerd dat het IDL Tilburg aan een lange termijn visie heeft ontbroken, nu er inmiddels sprake is van een hogere rentestand. De kantonrechter verwerpt dat standpunt. Niemand heeft kunnen voorspellen hoe de rentestand zich precies zou gaan ontwikkelen. Bovendien zijn partijen het erover eens dat de beoordeling van de afwegingen van IDL Tilburg moet plaatsvinden naar de omstandigheden in 2019.

IDL Tilburg heeft er verder op gewezen dat het praktisch gezien bezwaarlijk zou zijn om terug te gaan naar de middelloonregeling, aangezien eisers ter compensatie van het risico dat de premieregeling behelst, compensatie is geboden in allerlei vorm. Teruggang naar de middelloonregeling zou betekenen dat eisers dat voordeel moeten terugbetalen aan IDL Tilburg. IDL Tilburg heeft eisers gevraagd om een plan van aanpak om dat te bewerkstelligen, maar eisers zijn niet met een dergelijk plan gekomen.

De kantonrechter overweegt dat bij voortzetting van de middelloonregeling het onwenselijke scenario zou ontstaan waarbij reeds gegeven financieel voordeel zou moeten worden terugbetaald. Dit terwijl er tijdens de onderhandelingen, waarbij ook vertegenwoordigers van eisers betrokken waren, kennelijk consensus bestond over het feit dat afscheid genomen moest worden van de (tijdelijke) middelloonregeling en er door vertegenwoordigers van eisers op compensatie is aangedrongen. IDL Tilburg heeft er belang bij deze praktisch lastig uitvoerbare situatie van het terugdraaien van de verstrekte financiële voordelen te voorkomen.

Belangen/omstandigheden aan de zijde van eisers

Namens eisers is ter zitting benadrukt dat zij niet stellen dat de premieregeling leidt tot een verslechterd pensioen op de pensioendatum. Dat is immers onzeker. Zij wijzen op het feit dat de hoogte van hun pensioen met de nieuwe pensioenregeling onzeker is geworden. Dat is waartegen zij zich, onder andere, verzetten.

De kantonrechter overweegt dat in het behoud van zekerheid voor eisers een te respecteren belang is gelegen. Het risico dat de nieuwe regeling meebrengt ten opzichte van de oude regeling is echter relatief. Het feit dat de oude middelloonregeling niet geïndexeerd werd, droeg al een zeker risico in zich. Als geen inflatiecorrectie plaatsvindt, dan is immers onzeker wat de koopkracht van eisers als pensioengerechtigden zal zijn per datum pensioen. Daar komt bij dat met de nieuwe pensioenregeling op latere leeftijd defensiever wordt belegd.

Daartegenover staan verschillende compenserende maatregelen die door IDL Tilburg zijn getroffen. Zo is de eigen bijdrage met 3,9% verlaagd. Volgens IDL Tilburg leidt deze maatregel in het geval van de heer [eiser01] zelfs tot een toename van het netto besteedbaar inkomen van € 967,12 per jaar (in plaats van het door eisers berekende bedrag van € 426,- per jaar), wat tot aan zijn AOW neerkomt op een voordeel van € 7.172,81 , zo stelt IDL Tilburg bij akte van 13 september 2023.

Verder heeft IDL Tilburg niet alleen premieverlaging gerealiseerd voor haar werknemers, maar ook andere compensatiemaatregelen getroffen, zoals de indexering en de verhoogde premiestaffel. Er is € 50.000,- uitgetrokken voor de indexering van de tijdelijke middelloonregeling (die niet geïndexeerd werd) en is er een verhoogde premiestaffel op basis van een rekenrente van 2,5% toegepast, waardoor er meer geld beschikbaar komt dan bij de gemiddelde premieregeling. Dit terwijl het ook mogelijk is dat het pensioengeld van eisers in waarde zal stijgen ten opzichte van de middelloonregeling.

Partijen verschillen van mening over de vraag of in het bedrag van € 3.718,- ook rekening is gehouden met de aankoop van partnerpensioen. Volgens eisers is dat niet het geval en volgens IDL Tilburg wel.

Zwitserleven heeft hierover naar aanleiding van vragen van de heer [naam02] het volgende geantwoord:

‘ Op ons portaal houden we rekening met de gegevens zoals die bij ons bekend zijn. Dus als er een partner bekend is dan houden we daar rekening mee ’ (bijlage bij de akte van IDL Tilburg van 26 juli 2023).

Door eisers is hierna, bij antwoordakte van 16 augustus 2023, niet (onderbouwd) aangevoerd dat bij Zwitserleven niet bekend zou zijn dat de heer [eiser01] een partner heeft, ondanks dat de heer [eiser01] toegang heeft tot het systeem van Zwitserleven en dus over die informatie zou moeten beschikken en die zou moeten kunnen aanleveren. Er wordt daarom vanuit gegaan dat Zwitserleven ermee bekend is dat de heer [eiser01] een partner heeft en in het bedrag van € 3.718,- dus ook rekening is gehouden met de aankoop van partnerpensioen.

Eisers hebben verder aangevoerd dat de kosten van aankoop van ouderdoms/partnerpensioen met de nieuwe regeling ten laste komt van het opgebouwde kapitaal, en daarmee naar eisers verlegd. Een dergelijke omzetting zou naar de huidige tarieven ongeveer € 4.000,- kosten, aldus eisers.

Ter zitting hebben eisers desgevraagd aangegeven dat verzekerden het recht hebben om te ‘shoppen’ en het opgebouwde kapitaal bij een andere verzekeraar te laten omzetten in ouderdomspensioen. Daaraan zijn kosten verbonden. Het bedrag van € 4.000,- is gebaseerd op informatie die door een verzekeraar in een andere, zeer vergelijkbare zaak is verstrekt, aldus eisers.

Door de heer [naam02] , specialist pensioen bij Insucare BV, is namens IDL Tilburg weersproken dat met het omzetten een bedrag van dergelijke hoogte is gemoeid. Volgens hem, zo heeft hij ter zitting aangegeven, gaat het bij benadering om ongeveer een tiende van dat bedrag.

Bij akte heeft IDL Tilburg hierover nog aangevoerd dat de markt in beweging is en de verwachting is dat de inwerkingtreding van de nieuwe Pensioenwet zal leiden tot lagere tarieven. Daar komt bij dat het Verbond van Financiële Beroepsorganisatie onder andere ter zake deze post pleit voor verruiming van fiscale aftrekposten.

De kantonrechter concludeert dat eisers niet hebben aangetoond dat het omzetten naar een andere verzekeraar (bij benadering) € 4.000,- zou kosten. Bovendien geldt het nadeel dat deze kosten met de nieuwe regeling ten laste van de werknemer komen, alleen voor de werknemer die wenst om te zetten.

Conclusie belangenafweging

Afwijzing vorderingen

Proceskostenveroordeling

Eisers zullen, als de in het ongelijk gestelde partij, worden veroordeeld in de kosten van de procedure (inclusief nakosten).

Het belang is van onbepaalde waarde. Rekening houdende met de zwaarte van deze zaak wordt het salaris gemachtigde vastgesteld op € 926,- per punt. Voor de conclusie van antwoord, de bijdrage ter zitting en de twee aktes worden in totaal 3 punten gerekend. Dat betekent dat eisers aan proceskosten 3 maal € 926,- maakt € 2.778,- verschuldigd zijn. De nakosten, die daarbij opgeteld worden, bedragen € 132,-. Het totaalbedrag is dan ook

€ 2.910,-.

Deze proceskostenveroordeling zal hoofdelijk worden uitgesproken, zoals verzocht door IDL Tilburg.