Uitspraken

Het hoger beroep van de Stichting is gericht tegen het oordeel van de rechtbank dat er geen sprake is van misleiding als bedoeld in artikel 7 van Verordening 1169/2011, omdat de minister zich terecht op het standpunt heeft gesteld dat het product de aanduiding “plantaardig” mag dragen aangezien voor de aanduiding “plantaardig” uitsluitend bepalend is of het vet dat in de margarine voorkomt uit niet meer dan 2% dierlijke vetten bestaat. Nu geen andere eisen worden gesteld moet tevens worden aangenomen dat voor gebruik van de aanduiding “plantaardig” niet van belang is welke overige ingrediënten dan vetten het product bevat. Bovendien staat het ingrediënt weipoeder duidelijk vermeld in de ingrediëntenlijst.

De Stichting voert aan dat de rechtbank de bepaling uit bijlage VII, deel VII, onder II.5 van Verordening 1308/2013 onjuist uitlegt. Volgens haar moet een product dat wordt aangeduid als “plantaardig”, volledig uit plantaardige ingrediënten bestaan. De wetgever maakt in de verordening alleen voor vetten een uitzondering en niet voor andere dierlijke ingrediënten. Als het de bedoeling was geweest om ook andere dierlijke ingrediënten toe te staan in producten die worden aangeduid als “plantaardig”, had de wetgever dit in de verordening geregeld.

De aanprijzing “plantaardig” op de producten waarop het handhavingsverzoek betrekking heeft, suggereert dat deze producten geen dierlijke ingrediënten bevatten en dus geschikt zijn voor een vegetarische of veganistische voedings- of leefwijze. Volgens de Stichting overtreden zuivelbedrijven en verkopers artikel 7 van Verordening 1169/2011 omdat de voedselinformatie onjuist, misleidend en verwarrend is voor vegetariërs en veganisten. Daarnaast tast deze voedselinformatie ook de gezondheidsbelangen aan van personen die allergisch of intolerant zijn voor de stoffen afkomstig uit dierlijke zuivel.

Het handhavingsverzoek van de Stichting berust op de Warenwet. Uit de artikelen 32 en 32a van de Warenwet, gelezen in samenhang met artikel 2, derde en zesde lid, van het Warenwetbesluit informatie levensmiddelen, volgt dat het verboden is te handelen in strijd met artikel 16 van Verordening 178/2002 en de artikelen 7 en 36 van Verordening 1169/2011. Artikel 16 van Verordening 178/2002 bepaalt dat de etikettering van levensmiddelen de consument niet mag misleiden. Artikel 7, eerste lid, aanhef en onder a, van Verordening 1169/2011 bepaalt dat voedselinformatie niet misleidend mag zijn, met name niet ten aanzien van de kenmerken van het levensmiddel, en vooral niet ten aanzien van de aard, identiteit, eigenschappen, samenstelling, hoeveelheid, houdbaarheid, land van oorsprong of plaats van herkomst en wijze van vervaardiging of productie. Op grond van artikel 36, tweede lid, van deze verordening mag vrijwillig verstrekte voedselinformatie niet misleidend zijn voor de consument. Voedselinformatie is informatie over een levensmiddel, die ter beschikking van de eindverbruiker wordt gesteld door middel van een etiket, ander begeleidend materiaal of andere middelen, waaronder moderne technologie-instrumenten of mondelinge communicatie (artikel 2, tweede lid, aanhef en onder a, Verordening 1169/2011).

Partijen verschillen van mening over de vraag of sprake is van misleiding omdat op de verpakkingen van de producten waarop het handhavingsverzoek van de Stichting betrekking heeft, de aanduiding “plantaardig” staat, terwijl deze producten volgens de ingrediëntenlijsten ook weipoeder (melk) bevatten. De producten zijn smeerbare vetproducten bedoeld voor menselijke consumptie, als bedoeld in artikel 78 van Verordening (EU) 1308/2013. Op deze producten zijn de in bijlage VII bij de verordening opgenomen definities, aanduidingen en verkoopbenamingen van toepassing. Deze definities, aanduidingen of verkoopbenamingen mogen in de Unie uitsluitend worden gebruikt voor het afzetten van een product dat voldoet aan de overeenkomstige in die bijlage vastgestelde eisen. Op grond van het vijfde lid van onderdeel II van deel VII van bijlage VII van de verordening, mag voor een smeerbaar vetproduct de aanduiding “plantaardig” samen met de in deel B van het aanhangsel II vermelde verkoopbenamingen (waaronder margarine) worden gebruikt, indien het product alleen vet van plantaardige oorsprong bevat, met een tolerantie voor dierlijk vet van 2% van het vetgehalte. Op de verpakking van de producten waarop het handhavingsverzoek betrekking heeft, staat de aanduiding “plantaardig”. In de producten waarop het handhavingsverzoek betrekking heeft, zit geen dierlijk vet.

Het College volgt de Stichting niet in haar standpunt dat de rechtbank de bepaling uit bijlage VII, deel VII, onder II.5 van Verordening 1308/2013 onjuist uitlegt. Naar het oordeel van het College heeft de rechtbank terecht overwogen dat nu de bijlage geen andere eisen stelt, aangenomen moet worden dat voor de aanduiding “plantaardig” uitsluitend bepalend is of het gehalte aan dierlijk vet dat in de margarine voorkomt, ten hoogste 2% bedraagt. Zoals de rechtbank ook terecht heeft geoordeeld maakt Verordening 1308/2013 duidelijk onder welke voorwaarden een smeerbaar vetproduct “plantaardig” mag worden genoemd. Daaraan zou afbreuk worden gedaan indien ook andere, niet in bijlage VII, deel VII, opgenomen ingrediënten bepalend zouden kunnen zijn voor de vraag of voor een product de aanduiding “plantaardig” mag worden gebruikt. In dat geval had het voor de hand gelegen dat deze ingrediënten ook in de verordening waren opgenomen.

Het College volgt de Stichting evenmin in haar standpunt dat er sprake is van misleidende voedselinformatie omdat de producten niet volledig plantaardig zijn. De verpakkingen stellen niet dat de producten volledig plantaardig zijn. De vermelding van het ingrediënt weipoeder in de ingrediëntenlijst, weerlegt een eventuele eerste indruk die de toegestane aanduiding “plantaardig” op de verpakking van het product zou kunnen wekken, in voldoende mate.

De Stichting heeft verzocht om een aanvullende vergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM). Het gaat hier om een niet-punitieve zaak. Voor zaken die uit een bezwaarschriftprocedure, beroep en hoger beroep bestaan, geldt als uitgangspunt dat de redelijke termijn in beginsel is overschreden als de totale procedure meer dan vier jaar heeft geduurd. Bij de toerekening van de te betalen schadevergoeding mag de behandeling van het bezwaar ten hoogste een half jaar duren, behandeling van het beroep bij de rechtbank ten hoogste anderhalf jaar en het hoger beroep ten hoogste twee jaar.

De redelijke termijn start met de ontvangst van het bezwaarschrift door de minister. De minister heeft het bezwaarschrift ontvangen op 5 januari 2018. Deze einduitspraak dateert van 21 november 2023. Het College stelt vast dat de onderhavige procedure vanaf de indiening van het bezwaarschrift tot aan de dag van deze uitspraak vijf jaar, tien maanden en zestien dagen heeft geduurd. Van factoren die aanleiding kunnen geven overschrijding van de behandelingsduur gerechtvaardigd te achten, is geen sprake. De redelijke termijn van vier jaar is daarmee met bijna twee jaar overschreden. Uitgaande van een tarief van € 500,- per half jaar dat de redelijke termijn is overschreden, waarbij het totaal van de overschrijding naar boven wordt afgerond, correspondeert met deze termijnoverschrijding een vergoeding van in totaal € 2000,-.

De rechtbank heeft de Stichting al een schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn toegekend van € 500,-. Deze schadevergoeding is weliswaar gematigd, maar omdat het hoger beroep zich daar niet tegen richt, wordt voor de berekening van de aanvullend toe te kennen schadevergoeding uitgegaan van een reeds toegekende schadevergoeding van € 500,-. Dit betekent dat de Stichting nog recht heeft op een schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn van € 1.500,-. Het College heeft in deze procedure binnen twee jaar uitspraak gedaan, zodat de aanvullende termijnoverschrijding geheel wordt toegerekend aan de minister. Het College zal de minister daarom op grond van artikel 8:88 van de Algemene wet bestuursrecht veroordelen tot betaling van een bedrag van € 1.500,- aan de Stichting.