Uitspraken

In zijn eerste hogerberoepsgrond betoogt [naam 1] dat de accountantskamer zijn werkzaamheden voor [naam 2] B.V. in 2018, onjuist heeft gekwalificeerd. Standaard 4410 (‘samenstellingsopdrachten’) van de Nadere voorschriften controle- en overige standaarden (NV COS), opgesteld door de NBA op grond van artikel 24 van de Verordening Gedrags- en Beroepsregels Accountants (VGBA), is op zijn werkzaamheden niet van toepassing. Hij had voor het jaar 2018 geen samenstellingsopdracht, maar alleen een opdracht tot het verlenen van adviesdiensten in 2018 en 2019 als bedoeld in Standaard 5500N (‘transactiegerelateerde adviesdiensten’) van de NV COS in verband met de voorgenomen verkoop van de aandelen van [naam 2] B.V. aan [naam 3] . Het rapport inzake de jaarstukken 2018 bevatte slechts de concept-overnamecijfers – die dus niet definitief waren – die ten behoeve van de overname waren opgesteld en die alleen waren bedoeld voor de partijen die waren betrokken bij de voorgenomen verkoop. Voor het rapport is geen samenstellingsverklaring verstrekt en geen accountantscontrole toegepast.

Er zou pas later – door een ander accountantskantoor – een definitieve jaarrekening over 2018 voor [naam 2] B.V. worden samengesteld. En - zelfs als al sprake zou zijn geweest van een (doorlopende) opdracht tot het opstellen van een samenstellingsverklaring - dan geldt dat daarbij door een accountant nooit zekerheid (assurance) wordt verschaft.

Het College stelt voorop dat de accountantskamer niet heeft geoordeeld dat de door [naam 1] opgestelde concept-jaarrekening 2018 moet worden beschouwd als een samenstellingsverklaring, maar dat die moet worden aangemerkt als een financieel overzicht waarbij deskundigheid op het gebied van administratieve verwerking en financiële verslaggeving wordt aangewend, als bedoeld in Standaard 4410, paragraaf 2, onder 1, sub b.

De concept-jaarrekening 2018 bevat een jaarrekening, bestaande uit een balans, een winst-en-verliesrekening en een toelichting op de grondslagen. De opmaak van het rapport is verder identiek aan de eerder door [naam 1] voor [naam 2] B.V. samengestelde jaarrekeningen van 2015, 2016 en 2017. Het verschil met deze laatste jaarrekeningen is de toevoeging van het woord ‘concept’ op iedere pagina van de concept-jaarrekening 2018. Ook ontbreekt bij die laatste een samenstellingsverklaring.

Het College is van oordeel dat de concept-jaarrekening 2018 een financiële verantwoording bevat die sterk lijkt op een jaarrekening en om die reden niet of nauwelijks daarvan is te onderscheiden. De accountantskamer heeft daarom terecht geoordeeld dat de concept-jaarrekening 2018 moet worden gekwalificeerd als een financieel overzicht in de zin van Standaard 4410 paragraaf 2, onder 1, sub b.

Dat [naam 1] de concept-jaarrekening 2018 zelf aanduidt als ‘rapport inzake jaarstukken 2018’, ‘concept-overnamecijfers’, ‘cijferopstellingen’ of ‘overnamebalans’ maakt nog niet dat dit naar vorm en inhoud geen financieel overzicht is als in hiervoor bedoelde zin.

Niets wijst erop dat de doorlopende samenstellingsopdracht aan [naam 1] ten tijde van het opstellen van de concept-jaarrekening 2018 door de opdrachtgever was beëindigd. Dat hij in de praktijk nog steeds samenstellingshandelingen verrichtte, blijkt onder meer uit de door hem samengestelde jaarrekening 2017, door hem ondertekend en uitgebracht op 14 mei 2019.

De aanvaarding van een opdracht tot het verlenen van transactiegerichte adviesdiensten als bedoeld in Standaard 5500N, betekent niet dat de samenstellingsopdracht daarmee automatisch zou zijn beëindigd. Hoewel bij een opdracht waarop Standaard 4410 van toepassing is inderdaad geen assurance wordt verleend, dient de accountant die een financieel overzicht uitbrengt te voldoen aan de bij en krachtens de wet gestelde voorschriften, waaronder begrepen de fundamentele beginselen als bedoeld in de VGBA.

De eerste hogerberoepsgrond van [naam 1] faalt.

Het College is – met de accountantskamer – van oordeel dat de schuld aan de Belastingdienst in de concept-jaarrekening 2018 had moeten worden verwerkt, aangezien de Belastingdienst geen toestemming had gegeven voor schuldoverneming en [naam 2] B.V. daarom nog steeds door de Belastingdienst kon worden aangesproken voor deze schuld. Dit laatste is na de overname ook daadwerkelijk gebeurd. [naam 6] bleek zelf niet in staat de belastingschuld te betalen. Dat [naam 3] destijds volledig op de hoogte zou zijn geweest van de financiële positie van [naam 2] B.V. – wat door [naam 3] overigens met klem wordt ontkend – doet er niet aan af dat een accountant die een financieel overzicht opstelt, dient te handelen in overeenstemming met de fundamentele beginselen.

Ook de tweede hogerberoepsgrond van [naam 1] slaagt niet. De accountantskamer heeft klachtonderdeel a terecht gegrond verklaard.

Het College overweegt dat in het geval van de vordering van [naam 9] geen sprake was van schuldoverneming, zodat [naam 2] B.V. na de verkoop van de aandelen nog altijd kon worden aangesproken voor dit leverancierskrediet. Dat het al dan niet opnemen van de vordering voor de presentatie van de (concept)jaarrekening geen wezenlijk verschil zou maken, neemt niet weg dat een accountant die een financieel overzicht opstelt waarbij deskundigheid op het gebied van administratieve verwerking en financiële verslaggeving wordt aangewend, moet voldoen aan de bij en krachtens de wet gestelde voorschriften, waaronder begrepen de fundamentele beginselen als bedoeld in de VGBA. Bovendien was – zoals ook de accountantskamer terecht heeft overwogen – het (concept) financieel overzicht 2018 niet alleen relevant voor [naam 6] (de verkoper) maar ook voor derden zoals [naam 3] (beoogd koper van de aandelen van [naam 2] B.V.) of haar eventuele financiers.

De hogerberoepsgrond faalt. De accountantskamer heeft (dit onderdeel van) klachtonderdeel b terecht gegrond verklaard.

In zijn vierde hogerberoepsgrond heeft [naam 1] betoogd dat geen sprake is geweest van de samenloop van functies als samenstellend accountant en die van financieel adviseur, omdat hij ten tijde van zijn betrokkenheid bij de verkoop van de aandelen van [naam 2] B.V. geen samenstellend accountant (meer) was. Het was niet de bedoeling dat hij na de overname nog als accountant betrokken zou blijven bij het bedrijf. Van enige opdrachtcontinuering is geen sprake geweest.

Niet kan worden gezegd dat [naam 1] en/of [naam 5] een financieel belang bij de aandelenverkoop hadden in verband met een aantal niet-betaalde declaraties voor hun accountantswerkzaamheden. Een groot internationaal bedrijf als [naam 5] is niet afhankelijk van betaling van dergelijke individuele declaraties, ook niet die met een openstaand bedrag van € 122.116,32, zoals hier aan de orde. [naam 1] had geen bemoeienis met het beheer van (achterstallige) declaraties door [naam 5] . Uit niets blijkt dat hij zich in zijn handelen heeft laten leiden door die openstaande facturen. Klachtonderdeel m is ten onrechte gegrond verklaard, aldus [naam 1] .

Het College wijst erop dat op grond van artikel 21 van de VGBA de accountant omstandigheden moet identificeren en beoordelen die een bedreiging kunnen zijn voor het zich houden aan een fundamenteel beginsel. In dit artikel is verder bepaald dat de accountant die bij het uitvoeren van een professionele dienst constateert dat sprake is van een bedreiging, een toereikende maatregel moet treffen die ertoe leidt dat de accountant zich houdt aan de fundamentele beginselen. Als dat niet mogelijk is, moet de accountant de professionele dienst weigeren of zo nodig de relatie met de organisatie waarvoor de accountant een professionele dienst uitvoert, beëindigen. Als sprake is van een bedreiging voor het zich kunnen houden aan fundamentele beginselen en de accountant een maatregel heeft genomen, moet de accountant de bedreiging, de beoordeling, de toegepaste maatregel en de conclusie vastleggen. Zoals hiervoor in 3.3 reeds is geoordeeld, is niet gebleken dat de (doorlopende) samenstellingsopdracht aan [naam 1] ten tijde van de onderhandelingen over de verkoop van de aandelen van [naam 2] B.V., was beëindigd. Daarom kan worden geconcludeerd dat in de periode van de onderhandelingen en uiteindelijke aandelenverkoop (eind 2018 tot begin 2019) sprake is geweest van samenloop van de functies van samenstellend accountant en die van financieel adviseur. Daarbij is het niet relevant dat het niet de bedoeling was dat [naam 1] ook na de verkoop nog als samenstellend accountant zou aanblijven.

Het College is – met de accountantskamer – van oordeel dat [naam 1] had moeten onderkennen dat de samenloop van beide functies mogelijk een bedreiging voor het zich houden aan de fundamentele beginselen had kunnen veroorzaken, doch dat nergens uit blijkt dat hij dit heeft onderkend en/of een maatregel heeft genomen.

Ten aanzien van de destijds bij [naam 5] openstaande declaraties ten bedrage van € 122.116,32 wijst het College erop dat in artikel 11 van de VGBA is bepaald dat een accountant zich bij zijn afwegingen niet ongepast laat beïnvloeden (fundamentele beginsel van objectiviteit).

Dat [naam 5] in haar bestaan als bedrijf geenszins afhankelijk zou zijn van betaling van een dergelijk uitstaand bedrag, doet er niet aan af dat zij wel degelijk een belang had bij het doorgaan van de verkoop, aangezien [naam 6] de openstaande declaraties pas zou gaan betalen na ontvangst van de koopsom voor de aandelen [naam 2] B.V.

[naam 1] heeft dus de (mogelijke) bedreiging voor het zich houden aan de fundamentele beginselen die uitging van de openstaande vordering bij [naam 5] niet onderkend, daarover niets vastgelegd in zijn dossier en hij is - ondanks die bedreiging - doorgegaan met het verrichten van zijn samenlopende functies als samenstellend accountant en bij de verkoop adviserend accountant.

De accountantskamer heeft daarom terecht geoordeeld dat [naam 1] een tweetal bedreigingen voor de naleving van het fundamentele beginsel van objectiviteit niet heeft onderkend en heeft klachtonderdeel m terecht gegrond verklaard.

De hogerberoepsgrond slaagt niet.

Conclusie

7 De conclusie luidt dat het (principale) hoger beroep van [naam 1] ongegrond zal worden verklaard.

Het (incidenteel) hoger beroep van [naam 2] B.V. en [naam 3]

Het College overweegt dat [naam 2] B.V. en [naam 3] hun standpunt dat [naam 7] in 2018 de operationele leiding had en alle belangrijke zaken nog steeds afhandelde en [naam 1] daarom niet had mogen vertrouwen op de informatie van het management daaromtrent, onvoldoende hebben onderbouwd. Het College is daarom – met de accountantskamer – van oordeel dat ook in hoger beroep niet is gebleken dat [naam 1] niet heeft kunnen afgaan op de door het management aangeleverde informatie.

De hogerberoepsgrond slaagt niet.

Het College is van oordeel dat de accountantskamer een drietal klachtonderdelen terecht gegrond heeft verklaard, zodat het daartegen door [naam 1] ingestelde hoger beroep ongegrond zal worden verklaard. Daarnaast heeft het College in deze uitspraak een ander klachtonderdeel alsnog (nu in zijn geheel) gegrond verklaard.

Het College ziet geen aanleiding een andere dan wel een zwaardere maatregel op te leggen.

De opgelegde maatregel van berisping acht het College nog immer passend en geboden.

Conclusie