Uitspraken

Appellant ontvangt sinds 23 juli 2006 een uitkering op grond van de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong) en vanaf 7 juli 2010 in verschillende periodes toeslag op grond van de Toeslagwet (TW).

Op 28 april 2016 is appellant door de politie aangehouden in verband met een overtreding van de Opiumwet. Hierna heeft de Districtsrecherche Eindhoven van de politie een onderzoek gestart naar witwassen door appellant. Aan de hand van de verkregen onderzoeksgegevens heeft de politie een eenvoudige kasopstelling opgesteld over de periode van 1 januari 2012 tot en met 1 augustus 2016. Het beginsaldo is op 1 januari 2012 op € 0,- gesteld, het eindsaldo is op 1 augustus 2016 op € 96.866,04 gesteld. In een proces-verbaal witwasonderzoek van 30 augustus 2017 heeft de politie onder meer vermeld dat appellant in deze periode € 96,866,04 meer heeft uitgegeven dan hij uit legale financiële middelen kon verantwoorden. Dit bedrag is aangemerkt als wederrechtelijk verkregen voordeel.

Op 12 september 2017 is door de officier van justitie aan de politie toestemming verleend voor het verstrekken van stukken aan het Uwv. De Directie Handhaving van het Uwv heeft vervolgens een nader onderzoek ingesteld en met appellant gesproken. De onderzoeksbevindingen zijn neergelegd in een rapport van 27 mei 2019. Op basis van het onderzoek door de politie heeft het Uwv geconcludeerd dat appellant in de periode van 1 januari 2012 tot en met 16 oktober 2016 een bedrag van € 96.866,04 meer heeft uitgegeven dan hij aan legale inkomsten beschikbaar had.

Het Uwv heeft in een besluit van 20 juni 2019 vermeld dat de over de periode van 1 april 2013 tot en met 30 juni 2016 verstrekte toeslag wordt gestopt omdat de inkomsten van appellant in die periode hoger zijn dan het sociaal minimum.

In een besluit van 25 juni 2019 heeft het Uwv vastgesteld dat appellant over de periode van 1 januari 2012 tot en met 16 oktober 2016 geen recht meer had op Wajong-uitkering en toeslag. De hierdoor over deze periode aan € 67.282,74 bruto onverschuldigd betaalde Wajong-uitkering en toeslag wordt van appellant teruggevorderd. In het besluit is vermeld dat de inkomsten van appellant over de periode van 1 januari 2012 tot en met 16 oktober 2016 zijn gebaseerd op het aan hem toegerekende wederrechtelijk verkregen voordeel uit handel in verdovende middelen. Dit op € 96.886,04 vastgestelde bedrag is omgerekend naar een maandbedrag en vergeleken met zijn maatmaninkomen.

Bij besluit van 2 december 2019 (bestreden besluit) heeft het Uwv het bezwaar van appellant tegen het besluit van 25 juni 2019 ongegrond verklaard.

Het Uwv heeft verzocht om de aangevallen uitspraak te bevestigen. In reactie op de vrijspraak van 27 mei 2021 heeft het Uwv naar voren gebracht dat de herziening niet gebaseerd is op schending van de inlichtingenplicht. De inkomsten van appellant uit (criminele) werkzaamheden zijn in mindering gebracht op de Wajong-uitkering en toeslag omdat het hem redelijkerwijs duidelijk was of kon zijn dat hij vanwege deze inkomsten teveel uitkering ontving. Het staat vast dat appellant inkomsten heeft gehad uit (criminele) werkzaamheden. Appellant is door de meervoudige kamer van de rechtbank Oost-Brabant (meervoudige kamer) op 22 september 2022 veroordeeld voor witwassen en overtreding van de Opiumwet. Appellant had als gevolg van zijn inkomsten uit criminele werkzaamheden over de periode van 1 januari 2012 tot en met 1 augustus 2016 geen recht op een Wajonguitkering.

Appellant heeft in hoger beroep in essentie dezelfde gronden aangevoerd als in beroep. De rechtbank heeft deze gronden volledig en voldoende gemotiveerd besproken. De overwegingen en het oordeel van de rechtbank worden geheel onderschreven. Daaraan wordt het volgende toegevoegd.

Het besluit tot herziening en terugvordering van de Wajong-uitkering en toeslag is een belastend besluit, waarbij het aan het Uwv is om de nodige kennis over de relevante feiten en omstandigheden te vergaren. Dat betekent dat de last om aannemelijk te maken dat aan de voorwaarden voor herziening en terugvordering is voldaan in beginsel op het Uwv rust.1 Als het Uwv aan deze bewijslast heeft voldaan, ligt het vervolgens op de weg van appellant om de onjuistheid daarvan met tegenbewijs, berustend op objectieve en verifieerbare gegevens, aannemelijk te maken.

Vastgesteld wordt dat het Uwv de grondslag van de herziening en de terugvordering in het besluit van 25 juni 2019 en het bestreden besluit heeft gebaseerd op de inkomsten die appellant heeft gehad uit het hem toegerekende wederrechtelijk verkregen voordeel in de periode van 1 januari 2012 tot en met 16 oktober 2016 (na de aangevallen uitspraak: tot 1 augustus 2016). De vrijspraak van 27 mei 2021 van uitkeringsfraude heeft daarom geen gevolgen voor de besluitvorming in deze zaak, omdat het Uwv aan de herziening en terugvordering niet ten grondslag heeft gelegd dat appellant de inlichtingenplicht heeft geschonden maar dat hij inkomsten heeft genoten die in mindering moeten worden gebracht op de door hem ontvangen uitkering en toeslag.

Het Uwv heeft de besluitvorming gebaseerd op de onderzoeksgegevens van de politie, de door de politie opgestelde eenvoudige kasopstelling en op het eigen onderzoek. Deze onderzoeksbevindingen bieden een toereikende grondslag voor de conclusie dat appellant inkomsten heeft gehad in de periode van 1 januari 2012 tot 1 augustus 2016. De Raad is van oordeel dat het Uwv op grond van deze onderzoeksbevindingen aannemelijk heeft gemaakt dat appellant in de periode van 1 januari 2012 tot 1 augustus 2016 inkomsten ten bedrage van € 96.866,04 uit witwassen/criminele activiteiten heeft genoten. Het Uwv heeft deze criminele activiteiten mogen aanmerken als verrichte arbeid van economische betekenis.2

Ter zitting heeft appellant naar voren gebracht dat hij bij vonnis van 22 september 2022 alleen veroordeeld is voor witwassen in de periode van 24 november 2015 tot en met 28 april 2016, waardoor de herzienings- en terugvorderingsperiode beperkt moet worden tot deze periode. De Raad ziet hiervoor geen aanleiding. De meervoudige kamer heeft appellant veroordeeld voor witwassen in de periode van 24 november 2015 tot en met 28 april 2016 omdat de tenlastelegging tot deze periode is beperkt. De meervoudige kamer heeft in de bewijsoverwegingen over het gepleegde witwassen verwezen naar de eenvoudige kasopstelling over de periode van 1 januari 2012 tot 1 augustus 2016. Overwogen is dat uit het verschil tussen de (legale) inkomsten en de uitgaven volgt dat appellant in deze periode € 96.866,04 meer heeft uitgegeven dan er via bekende (legale) bronnen bij hem is binnengekomen en dat het banksaldo en de uitgaven niet kunnen worden verklaard door wat uit het onderzoek bekend is geworden over zijn legale inkomsten uit de Wajong-uitkering. De meervoudige kamer heeft daarbij in aanmerking genomen dat vanaf 2012 veel contant geld is gestort op de rekeningen van appellant, en dat vrijwel alle uitgaven voor (levens)onderhoud, kleding/schoenen, reizen en vakanties, contant door hem werden voldaan. De verklaringen van appellant kunnen volgens de meervoudige kamer niet worden aangemerkt als een verklaring, die concreet, min of meer verifieerbaar en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijk is. In de bewijsoverwegingen is de meervoudige kamer dus uitgegaan van hetzelfde bedrag, € 96.866,04, over dezelfde periode, 1 januari 2012 tot 1 augustus 2016, als waarvan het Uwv is uitgegaan. Appellant heeft met de verwijzing naar het vonnis van 22 september 2022 de onjuistheid van het standpunt van het Uwv daarom niet aannemelijk gemaakt.

De conclusie is dat appellant op grond van wat onder 4.3 tot en met 4.5 is overwogen geen recht heeft op uitbetaling van de Wajong-uitkering en toeslag over de genoemde periode. Dit betekent dat het Uwv de Wajong-uitkering en de toeslag terecht heeft herzien.

De Raad is van oordeel dat het Uwv in de situatie van appellant zowel bij de oorzaak als bij de gevolgen van de herziening en/of terugvordering alle relevante feiten en omstandigheden bij de beoordeling van de dringende reden voldoende heeft meegewogen. Uit 4.4. tot en met 4.6 volgt dat appellant uit door hem verkregen wederrechtelijk voordeel inkomsten heeft genoten waardoor hij over de periode van 1 januari 2012 tot 1 augustus 2016 ten onrechte uitkering en toeslag heeft ontvangen. De oorzaak van de terugvordering is dus geheel aan appellant te wijten. Bovendien heeft het Uwv bij de terugvordering de betalingsregeling afgestemd op de financiële omstandigheden en aflossingscapaciteit van appellant. De inbeslagname van banksaldi en luxe goederen vormen geen bijzondere omstandigheden die een dringende reden opleveren om af te zien van de terugvordering of deze te matigen. Een besluit tot terugvordering heeft geen bestraffend karakter. Van een dubbele bestraffing is dan ook geen sprake.

Het hoger beroep slaagt dus niet. De aangevallen uitspraak wordt bevestigd, voor zover aangevochten. Dit betekent dat de herziening over de periode van 1 januari 2012 tot 1 augustus 2016 en de terugvordering van € 66.444,15 in stand blijven.

De redelijke termijn is voor een procedure in drie instanties in zaken zoals deze in beginsel niet overschreden als die procedure in haar geheel niet langer dan vier jaar heeft geduurd.4 De behandeling van het bezwaar mag ten hoogste een half jaar, de behandeling van het beroep ten hoogste anderhalf jaar en de behandeling van het hoger beroep ten hoogste twee jaar duren, terwijl doorgaans geen sprake is van een te lange behandelingsduur in de rechterlijke fase in haar geheel als deze niet meer dan drie en een half jaar heeft geduurd. De omstandigheden van het geval kunnen aanleiding geven een langere behandelingsduur te rechtvaardigen. Verder is in beginsel een vergoeding van immateriële schade gepast van € 500,- per half jaar of een gedeelte daarvan, waarmee de redelijke termijn in de procedure als geheel is overschreden.

Voor dit geval betekent dat het volgende. Vanaf de ontvangst door het Uwv van het bezwaarschrift van appellant op 29 juli 2019 tot de datum van deze uitspraak is vijf jaar en twee maanden verstreken. De behandeling van het bezwaar door het Uwv heeft minder dan zes maanden geduurd. De overschrijding van de redelijke termijn heeft dus plaatsgevonden in de rechterlijke fase en bedraagt een jaar en twee maanden.

Uit 5.2 volgt dat de gehele overschrijding van de redelijke termijn aan de rechterlijke fase is toe te rekenen. De Staat wordt daarom veroordeeld tot vergoeding van immateriële schade aan appellant tot een bedrag van € 1.500,-.

Omdat het hoger beroep niet slaagt krijgt appellant geen vergoeding voor de proceskosten en het betaalde griffierecht.

De Raad ziet wel aanleiding de Staat te veroordelen in de proceskosten van appellant voor de behandeling van het verzoek tot vergoeding van schade wegens schending van de redelijke termijn. Deze kosten worden begroot op € 437,50 voor verleende rechtsbijstand (1 punt voor het verzoekschrift, met een wegingsfactor van 0,5). Voor toekenning van een afzonderlijk punt voor de behandeling ter zitting van het verzoek om schadevergoeding bestaat in dit geval geen aanleiding.