Uitspraken

Vervolgens hebben KLM c.s. incidentele vorderingen ingesteld, te weten en voor zover thans van belang:

• -

  tot verlof om andere luchtvaartondernemingen in vrijwaring op te roepen,

• -

  tot aanhouding van de onderhavige zaak totdat het besluit van de Europese Commissie onherroepelijk is geworden, althans het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ EU) een prejudiciële beslissing heeft gegeven over de geldigheid van dat besluit,

• -

  tot aanhouding van de onderhavige zaak op de voet van artikel 28 van de Verordening (EG) nr. 44/2001 van de Raad van 22 december 2000 betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken (de Brussel I Verordening) totdat in een vergelijkbare procedure tussen meerdere eisers tegen BA, die aanhangig is in Groot-Brittannië, onherroepelijk zal zijn beslist.

Bij het vonnis waarvan beroep heeft de rechtbank de oproeping in vrijwaring toegestaan en de behandeling van de zaak aangehouden totdat het besluit van de Europese Commissie of de uitspraak van de Unierechter daarover in kracht van gewijsde zal zijn gegaan. De rechtbank heeft ten aanzien van de beslissing tot aanhouding met name verwezen naar hetgeen zij heeft overwogen en beslist in haar uitspraak van 7 maart 2012 (nummer 486440/HA ZA 11-944, ECLI:NL:RBAMS: 2012:BV8444) in een andere zaak over het onder 3.1 bedoelde door de Europese Commissie geconstateerde kartel.

EWD komt in het principaal beroep op tegen de beslissing tot aanhouding van de behandeling van de zaak. BA heeft (voorwaardelijk) incidenteel beroep ingesteld tegen de beslissing van de rechtbank om de behandeling niet aan te houden in afwachting van de uitkomst van de Engelse procedure.

KLM en Air France hebben de vraag aan de orde gesteld of EWD ontvankelijk is in het beroep, omdat het beroep is gericht tegen een beslissing tot aanhouding van de behandeling. Waar de rechtbank de behandeling van de zaak heeft aangehouden op basis van de goede procesorde, wordt volgens KLM en Air France niet wezenlijk ingegrepen in de rechten van partijen maar beslist over de inrichting van de procedure, zodat geen rechtsmiddel openstaat.

De beslissing van de rechtbank, waartegen het beroep is gericht, is voorzien van een uitvoerige motivering en heeft als waarschijnlijk gevolg dat EWD gedurende vele jaren de mogelijkheid wordt ontnomen voort te procederen. Het gaat dan ook om een beslissing die ingrijpt in de rechten en belangen van partijen en niet om een maatregel ter rolle, louter genomen ter bevordering van een behoorlijke rechtspraak en ter verzekering van een geregeld verloop van de procesgang, die gezien het geringe belang en oordeelsgehalte niet als vonnis wordt beschouwd. EWD kan daarom worden ontvangen in het beroep.

EWD heeft twee grieven aangevoerd tegen de beslissing van de rechtbank tot aanhouding van de behandeling van de zaak. De grieven lenen zich voor gezamenlijke bespreking. Uit de grieven blijkt dat EWD in hoger beroep zich – anders dan in eerste aanleg – ook verzet tegen aanhouding totdat het Gerecht van de Europese Unie over de geldigheid van het besluit van de Europese Commissie van 9 november 2010 heeft beslist.

Bij arrest van 24 september 2013 heeft het hof in de zaak tussen Equilib B.V. en KLM c.s. en andere luchtvaartmaatschappijen (zaaknummer 200.109.253/01) het onder 3.4 genoemde vonnis van de rechtbank vernietigd, voor zover daarbij de zaak is aangehouden totdat het besluit van de Europese Commissie of de uitspraak daarover van de Unierechter in kracht van gewijsde is gegaan (ECLI:NL:GHAMS:2013:3013). Het hof verwijst naar dat arrest – met name de overwegingen 3.11 tot en met 3.16 – en ziet geen aanleiding om in de onderhavige zaak tot een andere beslissing te komen.

In de onderhavige zaak zijn KLM en Air France nog uitvoerig ingegaan op het verschijnsel litigation funding en de kwalificatie van EWD als litigation vehicle of claimvehikel, in aanmerking genomen dat EWD op commerciële basis de aanspraken op schadevergoeding van diverse benadeelde ondernemingen probeert te verzilveren. Hetgeen KLM en Air France daarover hebben opgemerkt, rechtvaardigt vooralsnog niet de conclusie dat in het onderhavige geval sprake is van misbruik van (proces)recht door EWD of van een anderszins ontoelaatbare gedragingen van EWD in het kader van het verkrijgen van schadevergoeding. Ook daarin is dan ook thans geen grond gelegen voor een andere beslissing dan in de zaak met zaaknummer 200.109.253/01 of om nadere eisen aan EWD te stellen in het kader van de goede procesorde of ter bescherming van de belangen van KLM c.s. en/of de ondernemingen van wie EWD de rechten overgedragen heeft gekregen.

Uit het voorgaande volgt dat de incidentele vordering tot aanhouding van de behandeling van de zaak alsnog dient te worden afgewezen. De procedure bij de rechtbank zal moeten worden voortgezet en KLM c.s. zal een conclusie van antwoord moeten nemen om:

a. toe te lichten dat zij zich in de procedure ten overstaan van de Unierechter in redelijkheid verzet tegen het besluit van de Commissie;

b. de verweren aan de orde te stellen die zij in het geding wil voeren, zodat de nationale rechter kan beoordelen of en in hoeverre de beoordeling van die verweren afhangt van de geldigheid van het besluit van de Commissie.

Op basis van de stukken en de daarbij gegeven toelichting kan de rechtbank vervolgens beslissen of en in hoeverre de behandeling van de zaak moet worden aangehouden.

Hetgeen EWD voor het overige in het principaal beroep heeft aangevoerd, behoeft geen bespreking meer.

BA heeft in eerste aanleg aan hun incidentele vordering tot aanhouding ook ten grondslag gelegd, hetgeen is bepaald in artikel 28 van de Brussel I Verordening. De rechtbank heeft in dit stadium van de procedure geen reden aanwezig geacht voor aanhouding van de procedure op die grondslag. Deze grondslag is onderwerp van het (voorwaardelijk) incidenteel beroep van BA.

Het bestreden vonnis moet worden vernietigd voor zover dat aan het hof is voorgelegd, dat wil zeggen voor zover daarbij in de incidenten tot aanhouding en in de hoofdzaak de behandeling van de zaak is aangehouden en voor zover dientengevolge EWD is veroordeeld in de proceskosten in de incidenten.

Het hof zal tussentijds cassatieberoep niet toestaan. De voortgang van het geding heeft al aanmerkelijke vertraging opgelopen nog voordat een conclusie van antwoord is genomen, en een tussentijds cassatieberoep zal de vertraging in voor EWD onaanvaardbare mate nog verder doen toenemen. Daarbij komt dat met hetgeen hiervoor is bepaald ten aanzien van de procedurele verplichtingen van KLM c.s. al in voldoende mate rekening is gehouden met de belangen van KLM c.s. om onnodige kosten te voorkomen. Bovendien heeft de rechtbank de nodige mogelijkheden om in overleg met partijen regie te voeren over de inrichting van de verdere procedure, mede ter voorkoming van onnodige vertraging enerzijds en onnodige kosten anderzijds.

In het principaal beroep zijn partijen over en weer op onderdelen van hun standpunten in het ongelijk gesteld. De proceskosten zullen daarom worden gecompenseerd.

De proceskosten van het incident in eerste aanleg tot aanhouding zijn ten onrechte ten laste van EWD gebracht omdat zij ten onrechte in het ongelijk is gesteld. Die kosten behoren voor rekening van KLM c.s. te komen omdat zij in een te vroeg stadium van de zaak aanhouding van de behandeling hebben gevorderd.

Voor een proceskostenveroordeling in het (voorwaardelijk) incidenteel beroep is geen plaats omdat hetgeen daar is aangevoerd, ingevolge de devolutieve werking van het beroep bij het slagen van het principaal beroep aan de orde moest komen.