Uitspraken

De verdachte is door rechtbank Amsterdam vrijgesproken van hetgeen hem onder 4 is ten laste gelegd. Het hoger beroep is door de verdachte onbeperkt ingesteld en is derhalve mede gericht tegen de in eerste aanleg gegeven beslissing tot vrijspraak. Gelet op hetgeen is bepaald in artikel 404, vijfde lid, van het Wetboek van Strafvordering staat voor de verdachte tegen deze beslissing geen hoger beroep open.

Het hof zal de verdachte derhalve niet-ontvankelijk verklaren in het ingestelde hoger beroep, voor zover dat is gericht tegen de in het vonnis waarvan beroep gegeven vrijspraak.

Dit arrest is gewezen naar aanleiding van het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep van 20 januari 2016 en 26 februari 2016, 23, 24 en 25 mei 2016, 14 en 17 september 2016,

De verdachte heeft hoger beroep ingesteld tegen voormeld vonnis.

Het hof heeft kennisgenomen van de vordering van de advocaat-generaal en van hetgeen door de verdachte en zijn raadsvrouw naar voren is gebracht.

Gelet op de in hoger beroep door het gerechtshof toegelaten wijziging is aan de verdachte ten laste gelegd dat:

hij op 29 december 2012 te Amsterdam, in ieder geval in Nederland, tezamen in vereniging met een of meer ander(en), althans alleen, ter uitvoering van het door verdachte en/of zijn mededader(s) voorgenomen misdrijf opzettelijk een of twee politieambtenaren, namelijk [slachtoffer 4] en/of [slachtoffer 5] (beiden motoragent, werkzaam bij de Nationale Politie) van het leven te beroven, met dat opzet met (een) vuurwapen(s) een aantal kogels op en/of in de richting [slachtoffer 4] en/of die [slachtoffer 5] heeft geschoten, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid,

welke poging(en) tot doodslag werd(en) vergezeld en/of voorafgegaan van een of meer strafbare feiten, te weten het (mede) plegen dan wel het medeplichtig zijn aan of bij (het medeplegen van) moord of doodslag op [slachtoffer 1] en/of [slachtoffer 2] en/of het (mede)plegen van dan wel het medeplichtig zijn aan of bij (het medeplegen) van de poging tot moord of doodslag op [slachtoffer 3] ,

en welke poging(en) tot doodslag op [slachtoffer 4] en/of [slachtoffer 5] werd(en) gepleegd met het oogmerk om de uitvoering van dat/die feit(en) gemakkelijk te maken en/of om, bij betrapping op heterdaad, aan zichzelf en/of aan andere deelnemer(s) aan dat/die feit(en) straffeloosheid te verzekeren;

Voor zover in de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zal het hof deze verbeterd lezen. De verdachte wordt daardoor niet in de verdediging geschaad.

Het vonnis waarvan beroep zal worden vernietigd, omdat het hof recht doet op basis van een gewijzigde tenlastelegging alsmede omdat in hoger beroep uitgebreid nader feitenonderzoek is verricht.

Het hof wijst heden arrest in de megazaak Ebetsu ook wel de Staatsliedenbuurtzaak. In deze zaak gaat het om twee verdachten, te weten [medeverdachte] en [verdachte] . Voor de leesbaarheid zal het hof de verdachten ook aanduiden met hun achternaam.

[medeverdachte] en [verdachte] wordt verweten dat zij zich op 29 december 2012 in Amsterdam, al dan niet samen met anderen, schuldig hebben gemaakt aan:

[verdachte] wordt daarnaast verweten dat hij op 19 maart 2013 in Amsterdam een vuurwapen en munitie voorhanden heeft gehad.

Het hof zal in hoofdstuk 2 ingaan op wat er is voorgevallen in de Staatsliedenbuurt in Amsterdam op

29 december 2012 vanaf omstreeks 22.30 uur. Het hof baseert zich hierbij op hetgeen getuigen daarover hebben verklaard en wat kan worden afgeleid uit ter plaatse verricht forensisch onderzoek. Het hof zal telkens door middel van voetnoten verwijzen naar de vindplaatsen van de bewijsmiddelen. Daarbij is van belang dat in de onderhavige zaak niet ter discussie staat dat op verschillende plekken in de Staatsliedenbuurt met verschillende wapens op meerdere personen is geschoten, dat [slachtoffer 3] heeft kunnen ontsnappen door in het water van het Oostelijk Marktkanaal te springen en dat [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] zodanig gewond zijn geraakt dat zij vrijwel direct aan hun verwondingen zijn overleden. Evenmin staat ter discussie dat degenen die bij deze schietincidenten betrokken waren in een zilvergrijze Audi en een zwarte Volkswagen Golf reden en dat deze auto’s vanuit de Staatsliedenbuurt over de Haarlemmerweg in de richting van Sloterdijk zijn gereden, waarbij op de kruising met de Australiëhavenweg vanuit de Audi op de motoragenten [slachtoffer 4] en [slachtoffer 5] is geschoten. De Audi is vervolgens achtergelaten op de Bok de Korverweg, de Golf is niet terug gevonden. In een sloot dicht bij waar de Audi is achtergelaten zijn vier wapens aangetroffen, waarvan het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) er twee met de hiervoor genoemde schietincidenten in verband heeft gebracht.

Het hof zal in hoofdstuk 3 ingaan op de verklaringen van [slachtoffer 3] , in het bijzonder zijn herkenning van [verdachte] als bijrijder in de Audi en de bruikbaarheid van die verklaringen voor het bewijs.

Het hof zal in hoofdstuk 4 ingaan op een aantal (forensische) bevindingen en de bruikbaarheid van de resultaten ervan voor het bewijs. Het hof doet dit deels naar aanleiding van door de verdediging van [medeverdachte] respectievelijk [verdachte] gevoerde uitdrukkelijk onderbouwde standpunten. Daarbij zij opgemerkt dat hoewel een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt strikt genomen alleen voorligt in de zaak waarin het is gedaan, het hof in dit geval gelet op de onderlinge verwevenheid van deze formeel op zichzelf staande zaken, na te noemen onderwerpen in beide arresten zal bespreken, ongeacht of dit gelet op hetgeen is aangevoerd strikt genomen noodzakelijk is. Het betreft, kort gezegd:

Het hof zal in hoofdstuk 5 ingaan op het door de verdachte gegeven alibi.

Het hof zal in hoofdstuk 6 ingaan op de overwegingen ten aanzien van het bewijs.

Het hof zal in hoofdstuk 7 de overige voorwaardelijke verzoeken bespreken.

Hoofdstuk 2 - Vaststaande feiten en omstandigheden 1

Op grond van de stukken in het dossier Ebetsu en het verhandelde ter terechtzitting stelt het hof de volgende feiten en omstandigheden vast. Op 29 december 2012 vanaf 22:30 uur zijn meldingen bij de politie binnengekomen over schoten in de Staatsliedenbuurt in Amsterdam (bij het Van Bossepad, de Van Bossestraat, de Schaepmanstraat en de Tweede Keucheniusstraat), slachtoffers, een zilvergrijze Audi met [kenteken] , een zwarte VW-Golf en over een op de kruising van de Van Bossestraat met de Schaepmanstraat staande zwarte Range Rover.2

Plaats delict 1 – de Staatsliedenbuurt

Verbalisanten die naar aanleiding van deze meldingen ter plaatse zijn gekomen, hebben in de Van Bossestraat ter hoogte van nummer 94/96 de zwaargewonde – naar later is gebleken – [slachtoffer 2] aangetroffen.3 [slachtoffer 2] is naar het VU Medisch Centrum overgebracht, waar hij kort daarna alsnog aan zijn verwondingen is overleden. Pathologisch onderzoek heeft uitgewezen dat hij is overleden door verbloeding in combinatie met weefselschade aan de hersenen en uitval van hersenfuncties ten gevolge van schotletsels. Er zijn vijf schotletsels vastgesteld, waarvan een doorschotletsel in het rechter bovenbeen en een doorschotletsel in het hoofd.4

Verbalisanten hebben in de Tweede Keucheniusstraat het lichaam van de overleden – naar later is gebleken – [slachtoffer 1] aangetroffen.5 Pathologisch onderzoek heeft uitgewezen dat hij is overleden door uitval van hersenfuncties in combinatie met verbloeding ten gevolge van zeer veel schotletsels. Er zijn schotwonden aangetroffen in het hoofd, de romp en de benen. Er zijn minimaal zestien en maximaal zeventien schotkanalen vastgesteld.6

Op de kruising van de Van Bossestraat en de Schaepmanstraat is een zwarte Range Rover met het Franse [kenteken] aangetroffen. Het linker voor- en achterportier van die auto stond open. De alarmlichten knipperden.7 Bij onderzoek zijn onder meer elf doorschotbeschadigingen aangetroffen in de voorruit en in het plaatwerk van het dak van de Range Rover. In de hoofdsteunen en in de hemelbekleding zijn ook schotbeschadigingen aangetroffen en er zijn munitiedelen, onder andere stalen kernen, in de Range Rover gevonden.8

Diverse getuigen9 hebben gezien dat een man vanuit de richting van het Van Bossepad naar de Range Rover is gelopen en dat hij vanachter de bestuurderstoel een tasje uit die Range Rover heeft gepakt, waarna hij in de richting van De Kempenaerstraat is gelopen, waar hij in de buurt van het lichaam van

[slachtoffer 1] is gezien. Op de kruising van de Tweede Keucheniusstraat met De Kempenaerstraat heeft die man met [verbalisant 1] gesproken. Die man – naar is gebleken [slachtoffer 3] – heeft tegen [verbalisant 1] verklaard: “Ik zat in de auto die beschoten is. Ik heb de kogels om me heen horen vliegen. Ik ben niet geraakt. Mijn vriend ligt daar op de grond. Ik wil weten wie het is. Ik wil weten welke van mijn vrienden is neergeschoten. Ik ken de drie jongens die hebben geschoten en die in de Audi zaten. U vraagt mij wie het waren. In de Audi zat Popeye. Popeye is de oudste broer van de jongen die de juwelier heeft doodgeschoten. Juwelier Hund.”10

Diverse getuigen hebben verklaard over hetgeen zij die avond hebben gezien en gehoord.

De getuige [L.C.]11 heeft verklaard dat zij omstreeks 22.30 uur met haar hond is gaan wandelen. Lopend op het Van Bossepad in de richting van de Schaepmanstraat, ter hoogte van de Van Rappardstraat zag zij opeens een jongen rennen. Deze jongen kwam vanuit de richting van de Van Rappardstraat en sprong in de struiken op het hoekje van het Van Bossepad en de Visseringstraat. Zij zag de man over het Van Bossepad richting de Schaepmanstraat rennen. Zij zag dat deze man werd gevolgd door twee andere mannen. Zij zag dat die twee mannen ook de struiken insprongen. Zij zag dat één van die mannen een groot zwart voorwerp in zijn handen had. Zij hoorde harde knallen en zag rode flitsen. Zij heeft de jongens niet in het gezicht gekeken. Zij schrok en is weggerend de Van Rappardstraat in. Daar is zij bij een man in een deuropening gaan staan (het hof begrijpt: bij [B.B.] op nummer 25). Toen ze daar stond, zag ze die twee mannen bij een grijs/zilverkleurige Audi, die op de hoek van de Van Bossestraat en de Van Rappardstraat dicht bij de vuilnisplaats stond, staan.

De getuige [M.H.]12, die zich in haar woning op de hoek van de Van Bossestraat en de Van Rappardstraat bevond, hoorde omstreeks 22:30 uur een auto hard aan komen rijden. Vlak daarna hoorde zij schoten. Zij heeft uit haar raam gekeken dat zicht biedt op de Van Rappardstraat. Zij zag vlak voor haar woning ter hoogte van de vuilcontainer een zilvergrijze Audi met [kenteken] staan, met de neus richting het Van Bossepad. Zij zag twee mannen met zwarte handschoenen en zwarte bivakmutsen en met zwart metalen automatische geweren met schouderband om de nek, zijwaarts teruglopen vanaf het Van Bossepad naar de Audi. Zij zag beide mannen aan de bijrijderskant instappen, waarna de Audi hard achteruit reed in de richting van de Van Bossestraat.

De getuige [A.S.]13 heeft verklaard dat zij omstreeks 22.35 uur in de geopende deur van haar

woonboot, gelegen aan het Van Bossepad, stond. Zij hoorde ter hoogte van nummer 26, zo’n 80 meter naar rechts (het hof begrijpt: richting de Van Rappardstraat) een stuk of zeven harde knallen, waarna het even stil was voordat zij weer een serie knallen hoorde die dichterbij leek. Kort daarna en vlakbij waar zij stond, hoorde zij een plons. Zij is vervolgens in de richting van de Van Rappardstraat gelopen. Zij zag aan de achterzijde van de woonboot van de buren een man met kletsnatte kleren staan. Die man zei dat er was geschoten en dat ze de politie moest bellen. Zij heeft die man op haar woonboot binnengelaten. Zij zag dat de man zijn jas uitdeed en naar zijn lijf keek, kennelijk om te zien of hij geraakt was. Zij heeft tegen die man gezegd dat ze geen bloed zag, waarna hij zei dat hij zijn vriend moest zoeken en is weggaan. Deze man is – naar het hof begrijpt – [slachtoffer 3] .

De getuige [A.K.]14 heeft verklaard dat zij omstreeks 22.30 uur vanaf haar balkon op de Van Rappardstraat naar buiten keek. Zij zag aan de overkant van de straat bij de betaalautomaat op de hoek van de Van Bossestraat en de Van Rappardstraat een grijze auto met de neus naar het Van Bossepad staan. Zij zag twee jongens gehaast uit de richting van het Van Bossepad terug komen lopen in de richting van de grijze auto. Zij zag dat de grijze auto achteruit reed en dat een van die jongens instapte. De ander jongen stapte ook in. De grijze auto reed achteruit de Van Rappardstraat in om vervolgens vooruit de Van Bossestraat in te rijden. Ze reden met hoge snelheid weg. Ze zag daarna een zwarte auto uit de Visseringstraat komen rijden.

De getuige [B.B.]15, die op bezoek was op de Van Rappardstraat, heeft verklaard dat hij buiten veel lawaai hoorde en dat hij, toen hij de voordeur opendeed, een vrouw met een hond zag lopen. Hij heeft verklaard dat de vrouw zichtbaar geschrokken was en dat zij, wijzend in de richting van het Van Bossepad, riep dat er mensen aan het schieten waren. [B.B.] is daarop naar zijn eigen woning op de Van Bossestraat gerend. Toen hij bij de hoek was, zag hij een Audi heel hard aan komen rijden uit de Visseringstraat, via de Van Rappardstraat de Van Bossestraat in. Hij zag een tweede auto, een zwarte Golf, aan komen rijden. Toen hij bij de voordeur van zijn woning was, zag hij dat de Audi stil stond in de Van Bossestraat – hij dacht ter hoogte van nummer 93 – en dat de VW Golf achter de Audi ging staan. Hij zag dat er drie mannen uit de VW Golf stapten, de bestuurder bleef zitten. Hij zag dat die drie mannen naar de overkant van de Van Bossestraat liepen. Hij zag die mannen naast elkaar staan op het trottoir en hoorde toen drie aparte knallen. Hij zag de drie mannen daarna rustig teruglopen naar de VW Golf en instappen. Hij zag dat de Audi pas weg reed toen de drie mannen terugliepen naar de VW Golf. Hij zag dat de mannen in de VW Golf stapten, waarna deze met hoge snelheid wegreed. Hij is naar buiten gegaan en naar het slachtoffer – het hof begrijpt: [slachtoffer 2] – gelopen. Hij zag dat het slachtoffer beschoten was en zwaar ademde.

Ook de getuige [A.B. 1]16 heeft verklaard dat hij een zwarte Golf, met vier personen, vanuit de richting van de Van Rappardstraat de Van Bossestraat in zag rijden. Hij zag dat de twee personen die achterin zaten door het geopende raam linksachter op een persoon die over de stoep van de Van Bossestraat rende, schoten. Hij zag die man eerst rennen en toen op de grond liggen. Hij zag drie mannen met zwarte bivakmutsen uit de Golf stappen, de bestuurder bleef zitten. Hij zag dat die drie mannen naar de man op de stoep liepen en op hem schoten, waarna ze terugliepen naar de Golf en wegreden. De getuige is vervolgens naar buiten gegaan, naar het slachtoffer.

De getuige [L.Z.]17, wonend op de kruising Schaepmanstraat/Van Bossestraat, heeft verklaard dat hij een man naar een in de Schaepmanstraat geparkeerde Range Rover zag rennen. Hij zag dat de Range Rover achteruit reed en daarna snel vooruit door de Schaepmanstraat in de richting van De Kempenaerstraat. Hij zag op dat moment dat een lichtgekleurde auto vanuit de Kempenaerstraat de Schaepmanstraat inreed. Hij zag dat de Range Rover met zijn neus tegenover de lichtgekleurde auto stil kwam te staan. Hij zag daarop veel lichtflitsen, zo’n zes tot acht. Hij zag dat de Range Rover achteruit reed en tegen geparkeerde auto’s tot stilstand kwam. De lichtgekleurde auto bleef tijdens dat achteruit rijden stil staan. Hij zag dat de deur aan de bestuurderszijde van de Range Rover open ging en dat een persoon wegrende de Van Bossestraat in, in de richting van de Tweede Keucheniusstraat. Hij zag dat de lichtgekleurde auto met hoge snelheid achter de wegrennende man aanreed. Kort daarna hoorde de man weer knallen.

De getuige [L.W.]18 heeft verklaard dat zij knallen hoorde en het geluid van een aanrijding. Zij keek uit haar raam en zag een Range Rover met de linkerzijde tegen geparkeerde auto’s staan. Het leek of hij klem stond. Zij zag de bestuurder uit de Range Rover stappen en wegrennen in de richting van de Tweede Keucheniusstraat. Volgens haar zag haar vriend (het hof begrijpt: [J.H.]19, die een zilverkleurige Audi met een ster of barst in de voorruit aan de bijrijderskant beschrijft) een Audi met hoge snelheid achter de wegrennende jongen aanrijden. Zij zijn naar buiten gegaan en zagen in de Tweede Keucheniusstraat (in de richting van het Van Beuningenplein) de man op de grond liggen die net daarvoor uit de Range Rover was weggerend.

De getuige [A.A.]20 heeft verklaard dat zij een jongen zag, die werd achtervolgd door een grijze auto. De getuige bevond zich op dat moment op de Van Bossestraat. Ze zag dat een man, zittend op de bijrijderstoel, een geweer op de rennende jongen richtte. Het geweer was zwart en ongeveer 50 tot 60 centimeter lang. Daarna hoorde ze schoten.

De getuige [C.S.]21 heeft verklaard dat zij een man uit de richting van de Schaepmanstraat op de Van Bossestraat hard zag rennen in de richting van de Tweede Keucheniusstraat. Direct daarna zag zij een grijze auto in de Van Bossestraat rijden. De auto kwam uit de richting van de Schaepmanstraat en reed in de richting van de Tweede Keucheniusstraat. Ze zag dat de auto ongeveer twee meter achter de hard rennende man bleef rijden. Op het moment dat de auto ter hoogte van haar woning reed, zag ze dat er een zwarte dikke staaf van ongeveer 60 centimeter uit het raam van de rechter voorportier van die auto stak. De staaf was gericht op de rennende man. Zij is vervolgens een trap naar beneden gelopen en zag toen niets meer. Wel hoorde zij weer een serie harde knallen.

De getuige [R.B. 1]22 heeft verklaard dat hij knallen hoorde en uit het raam van zijn woning de Tweede Keucheniusstraat in keek. Hij zag een grijze auto midden op straat staan. Hij zag vanaf de bijrijdersplek een man met een zwarte bivakmuts en een zwart machinegeweer in zijn handen uitstappen. Hij hoorde knallen en zag flitsen uit het wapen komen. Hij keek in de richting waarin werd geschoten en zag daar een man in elkaar zakken. Hij zag de schutter al schietend voor de auto langs naar die man lopen. Hij zag dat de schutter naast het slachtoffer ging staan en van zeer korte afstand nog een paar keer op het slachtoffer schoot, waarbij hij het wapen recht boven het slachtoffer (het hof begrijpt: [slachtoffer 1] ) hield. Hij zag dat de schutter daarna terug liep naar de grijze auto en op de bijrijdersplek instapte, waarna de auto wegreed in de richting van de Van Hallstraat.

De getuige [C.T.]23 heeft verklaard dat hij met zijn zoon op de Van Hallstraat, ter hoogte van de Watertoren, in de richting van de Haarlemmerweg liep, toen hij opeens schoten hoorde. Zijn zoon en hij zijn door gelopen. Toen zij op de Haarlemmerweg vlakbij de begraafplaats liepen, reden er twee auto’s langs in de richting van Sloterdijk. Hij zag eerst een zilverkleurige Audi met hoge snelheid langs rijden. Direct daar achter, op bumperafstand, reed een zwarte Volkswagen Golf. Ze scheurden als een soort pakketje achter elkaar aan. Zijn zoon [A.T.]24 verklaart ook over het horen van schoten toen zij vlakbij de Haarlemmerweg waren en over de Audi en een Volkswagen Golf die hard en direct achter elkaar over de Haarlemmerweg in de richting van Zwanenburg reden.

Op diverse plaatsen is/zijn munitie en/of munitiedelen aangetroffen, onder meer:

Op de stoep rondom [slachtoffer 2] zijn vier hulzen (AAFM5308 t/m AAFM5311NL) en een manteldeel (AAFM5312NL) aangetroffen. Op het trottoir van de Schaepmanstraat ter hoogte van nummer 228 lag een manteldeel van een kogel (AAFM5166NL).30 Bij de schouw zijn in zijn lichaam nog drie kogelpunten (AAEY8219NL t/m AAEY8221NL) en een kogel (AAFM5851NL) aangetroffen.31

In de buurt van het lichaam van [slachtoffer 1] zijn zeven hulzen (AAFM4925NL t/m AAFM4931NL), vijf kogelpunten (AAFM4918NL t/m AAFM4921NL en AAFM 4932NL) en drie manteldelen (AAFM4922NL t/m AAFM4924NL) aangetroffen.32 Bij de schouw zijn in zijn lichaam nog vijf kogelpunten aangetroffen (AAEY8214NL t/m AAEY8218NL).33

Er is onderzoek gedaan naar schade bij een woonboot gelegen aan het Van Bossepad 12. Aan de voorgevelzijde in de kinderkamer zat een perforatie, in de wand naar de gang en in de achtergevel ook. De perforaties liggen in één lijn en zijn dus zeer waarschijnlijk veroorzaakt door één kogel. Er werd geen kogel aangetroffen. Aan de voorgevelzijde in de ouder slaapkamer zat ook een perforatie. In de perforatie in de wand van de achtergevel is een kogel gevonden. Deze perforaties lagen ook in één lijn en zijn dus zeer waarschijnlijk door de aangetroffen kogel (AAFM4885NL) veroorzaakt.34

Op diverse plekken in de Staatsliedenbuurt zijn mogelijke (schot)beschadigingen geconstateerd. In de paal van een verkeersbord op de hoek van de Van Rappardstraat met het Van Bossepad is een gefragmenteerde kogel met stalen kern aangetroffen.35 Op het Van Bossepad zijn beschadigingen aan auto’s geconstateerd, te weten een inschot in de achterzijde van het dak en een barst in de voorruit bij een Renault Clio met [kenteken] en een inschot in het rooster aan de voorzijde bij een Volkswagen Transporter met [kenteken] .36 In de Tweede Keucheniusstraat bij perceel 7 stond een Mercedes-Benz met [kenteken] . De kentekenplaat van deze auto lag op de grond en ter hoogte van de letter G zat een gat, net als in de kofferbak. In een muur in de Tweede Keucheniusstraat ter hoogte van de brievenbussen is een kogelpunt aangetroffen.37 In de Schaepmanstraat ter hoogte van perceel 226 zat aan de rechter zijkant ter hoogte van de achterste ruit een gat in het plaatwerk van een geparkeerde Volvo V70 met [kenteken] .38

Plaats delict 2 – Haarlemmerweg/Australiëhavenweg

Naar aanleiding van de meldingen over het schieten in de Staatsliedenbuurt en het wegrijden van de Audi in de richting van de Haarlemmerweg hebben de verbalisanten [slachtoffer 4] en [slachtoffer 5] zich gepositioneerd langs de Haarlemmerweg.

Om 22:36 uur wordt gemeld dat een motoragent achter een Audi aanrijdt en dat op de Haarlemmerweg op politiemensen wordt geschoten. Om 22:37 uur roept een motoragent op de Haarlemmerweg via portofoonverkeer: “We worden beschoten. Automatische wapens.”39

Uit het proces-verbaal van bevindingen van [slachtoffer 5] en [slachtoffer 4] blijkt het volgende.

[slachtoffer 5] heeft verklaard dat hij vanaf zijn positie een grijskleurige Audi aan zag komen rijden, dat die Audi met hoge snelheid reed en dat hij met zwaailicht de achtervolging heeft ingezet. Hij zag dat de Audi afremde op de kruising van de Haarlemmerweg en de Australiëhavenweg. Hij zag dat de Audi stapvoets over de kruising reed. Hij zag dat [slachtoffer 4] , die zich daar had opgesteld, in de richting van de Audi reed. Op het moment dat de Audi [slachtoffer 4] passeerde zag [slachtoffer 5] steekvlammen uit het rechterachterportier komen en hoorde hij het geluid van geweerschoten. De afstand tussen [slachtoffer 4] en de Audi bedroeg op dat moment zo’n vijf meter. [slachtoffer 5] zag [slachtoffer 4] direct daarna met zijn motor op het wegdek vallen. [slachtoffer 5] hoorde dat de geweerschoten doorgingen. Hij zag dat er ook zijn kant op werd geschoten, waarna hij achter/onder zijn dienstmotor is gaan liggen. Hij zag dat de steekvlammen zijn richting op gingen en hij voelde projectielen langs hem schieten. [slachtoffer 4] heeft verklaard dat hij de Audi aan zag komen rijden, met daarachter [slachtoffer 5] . Hij zag dat toen de Audi vlak bij hem was, één van de rechter zijruiten open ging, waarna de loop van een vuurwapen zichtbaar werd. Hij zag steekvlammen uit dat raamportier komen en hoorde zware knallen, die hij herkende als automatisch geweervuur. Hij zag dat er, terwijl de Audi over de kruising reed, voortdurend in hun richting werd geschoten. Hij zag meerdere patronen afketsen op het wegdek. Hij zag de Audi wegrijden in de richting van Halfweg.40

De motoren van [slachtoffer 5] en [slachtoffer 4] zijn onderzocht. Daarbij werd aan de motor van [slachtoffer 4] een perforatie waargenomen in een uitlaatpijp aan de voorzijde van het motorblok en twee perforaties in het expansiedeel van de uitlaat achter het motorblok en voor de einddemper. Hoewel de hoek waarin de motor zich bevond op het moment van raken niet kan worden vastgesteld, past de hoek waaronder het projectiel de uitlaat aan de voorzijde heeft doorboord het meest bij een projectiel dat rechts voor de motor op een hard oppervlak is gericocheerd en de (schots)lijn waaronder het projectiel het expansiedeel van de uitlaat heeft doorboord het meest bij een gekantelde motor.41

Ook is er onderzoek gedaan op de kruising van de Haarlemmerweg en de Australiëhavenweg. Daarbij zijn tien flessenhalshulzen, kaliber 7,62 x 39 mm (AAFM4915NL en AAEQ2075NL) aangetroffen.42

Plaats delict 3 – Omgeving Bok de Korverweg

De Audi is vervolgens met zeer hoge snelheid vanaf de Haarlemmerweg via de Osdorperweg voorbij de Tom Schreursweg linksaf de Joris van den Berghweg ingereden43 en daarna, volgens de getuige

[R.M.] 44, uit de richting van de Nico Broekhuysenweg de Bok de Korverweg op. [R.M.] heeft verder verklaard dat hij het geluid hoorde van sirenes en een helikopter. Hij zag de Audi stilstaan op de Bok de Korverweg ter hoogte van de brug bij de Gerda Brautigamstraat. Hij zag dat de Audi daarna in een parkeervak werd geparkeerd, met de neus in de richting van de sportvelden. Hij zag twee jongens, de een langer dan de ander, uit de Audi komen en over de brug bij de Gerda Brautigamstraat de woonwijk inrennen. Hij zag dat de jongens stopten met rennen toen ze hem zagen. De lange jongen liep voorop op één meter gevolgd door de andere jongen. Hij zag dat de lange jongen zijn jack voor zijn hoofd hield en dat de andere jongen zijn gezicht van hem afwendde. Hij is, omdat de jongens uit het zicht verdwenen, over het pad naar de Gerda Brautigamstraat gerend maar heeft de jongens niet meer gezien. Daarna is hij teruggelopen naar de Audi.

Om 22:51 uur wordt gemeld dat op de Bok de Korverweg een voertuig is achtergebleven.45 Ter plaatse gekomen verbalisanten hebben een zilverkleurige Audi met [kenteken] aangetroffen. Zij zagen dat de voorruit aan de bijrijderskant was gebarsten, dat de lampen nog aan waren en dat in de auto licht brandde. De koeling maakte een loeiend geluid. In het voertuig waren geen personen meer aanwezig.46

Bij nader onderzoek aan de Audi is het volgende geconstateerd.47

Uit onderzoek naar telecommunicatiegegevens is gebleken dat [medeverdachte] vanaf 24 november 2012 tot en met 6 januari 2013 gebruik heeft gemaakt van het telefoonnummer [#639] .50 Uit de historische verkeersgegevens van dit telefoonnummer blijkt het volgende.51

Overzicht gespreksgegevens van [medeverdachte]

Het telefoonnummer #639 bevindt zich op 29 december 2012 om 22:45 uur en om 22:46 uur onder bereik van (het hof begrijpt: aanstraalt op) de zendmast Bok de Korverweg 4 te Amsterdam. Gebleken is dat dit telefoonnummer op 29 december 2012 tussen 20:04 uur en 22:45 uur niet bereikbaar was dan wel stond uitgeschakeld.53 Vanaf 22:53 uur is dit nummer niet meer in gebruik.54

In de sloot parallel aan de Nico Broekhuysenweg, langs de door de Audi gereden route, zijn op

4, 5 en 11 januari 2013 in totaal vier vuurwapens aangetroffen. Het eerste is gevonden op 4 januari 2013 omstreeks 16:25 uur ter hoogte van lantaarnpaal 43363. Vervolgens zijn om dat wapen heen, op 20 tot 30 meter van elkaar, damwanden geslagen en is het tussenliggende stuk van de sloot leeggepompt. Met behulp van een metaaldetector is vervolgens diezelfde dag omstreeks 23.20 uur het tweede wapen aangetroffen op nagenoeg dezelfde plek als waar het eerste wapen lag. Op 5 januari 2013 omstreeks 00.48 uur is ter hoogte van lantaarnpaal 43363 een derde wapen aangetroffen. Op 11 januari 2013 omstreeks 14.30 uur is ten slotte een vierde wapen aangetroffen op dezelfde locatie als waar de drie andere wapens zijn gevonden.55

Het eerste wapen (AAFA6453NL) betreft een (semi-)automatisch werkend aanvalsgeweer van het merk Zastava, model M70, kaliber 7,62 x 39. Het ontwerp van dit geweer is gebaseerd op het model AK-47 en wordt ook wel Kalasjnikov genoemd. Er bevond zich in de kamer één patroon en in het magazijn zaten negentien patronen.56

Het tweede wapen met het opschrift ‘Colt .38 automatic’ (AAFO4664NL) stond op scherp met de hamer naar achter. In de kamer bevond zich één patroon, in de houder zaten acht patronen. Het betreft een (semi-)automatisch werkend pistool van het merk Colt, model Super 38 Automatic, kaliber .38 Super Auto. In de bijgeleverde patroonmagazijn passen – naar het hof begrijpt: bij normaal gebruik – maximaal negen patronen.

Het derde wapen (AAFO4665NL) is aangetroffen zonder magazijnhouder en/of patroon in de kamer. Het betreft een (semi-)automatisch werkend aanvalsgeweer van het merk Zastava, model M70AB2, kaliber 7,62 x 39. Het ontwerp van dit geweer is gebaseerd op het model AK-47 en wordt ook wel Kalasjnikov genoemd.57

Het vierde wapen (AAFA6474NL) is geladen, met de hamer ontspannen (dubbel action) met één patroon in de kamer en zeven patronen in de houder aangetroffen. Het betreft een (semi-)automatisch werkend pistool van het merk Glock, model 19, kaliber 9mm Parabellum. In bijgeleverde patroonhouder kunnen maximaal vijftien patronen.58

De wapens zijn door het NFI onderzocht op DNA-, glas- en dactysporen. Op de Colt zijn DNA-sporen aangetroffen.

Munitie-wapen vergelijkend onderzoek 59

Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) heeft onderzoek gedaan aan de hulzen en overige munitiedelen die op de verschillende plaatsen delict zijn aangetroffen en heeft onderzocht in hoeverre die hulzen en/of munitiedelen in verband te brengen zijn met de vuurwapens die in de sloot parallel aan de Nico Broekhuysenweg zijn aangetroffen.

Daarbij is, kort samengevat, vastgesteld dat voor (in totaal 51 hulzen):

Ten aanzien van een aantal aangetroffen munitiedelen kon geen vergelijkend onderzoek worden uitgevoerd, maar is wel vastgesteld dat deze geschikt zijn om met beide in de sloot aangetroffen AK-47’s af te vuren. Het betreft een kogelmantel en een looddeel uit het lichaam van [slachtoffer 1] en manteldelen die in de nabijheid van zijn lichaam op straat zijn aangetroffen, een kogel uit de muur van de slaapkamer in de woonboot gelegen aan het Van Bossepad 12 en een manteldeel dat op straat is aangetroffen ter hoogte van de Schaepmanstraat 228.

Ten aanzien van zeven hulzen die bij het lichaam van [slachtoffer 1] zijn aangetroffen geldt dat de bevindingen van het vergelijkend hulsonderzoek zeer veel waarschijnlijker zijn wanneer hypothese 3 (de hulzen zijn verschoten met de hierboven genoemde Glock (AAFA6474NL)) juist is, dan wanneer hypothese 4 (de hulzen zijn verschoten met één of meer andere vuurwapens van hetzelfde kaliber en met dezelfde systeemkenmerken als die Glock) juist is.

Voor één kogel uit het lichaam van [slachtoffer 1] en drie kogels, twee manteldelen en een kogelpunt, die op straat bij zijn lichaam zijn aangetroffen, zijn de bevindingen waarschijnlijker wanneer hypothese 7 (de kogels zijn afgevuurd uit de loop van de hierboven genoemde Glock (AAFA6474NL)) juist is, dan wanneer hypothese 8 (de kogels zijn afgevuurd uit één of meer andere lopen van hetzelfde kaliber en met dezelfde systeemkenmerken als de loop van deze Glock) juist is. Voor één in de nabijheid van het lichaam van [slachtoffer 1] aangetroffen kogelpunt zijn de bevindingen ongeveer even waarschijnlijker wanneer hypothese 7 juist is, dan wanneer hypothese 8 juist is.

Voor de vier hulzen die bij het lichaam van [slachtoffer 2] zijn aangetroffen zijn de bevindingen waarschijnlijker wanneer deze hulzen zijn verschoten met één en hetzelfde wapen. Deze hulzen zijn vermoedelijk verschoten met een (semi-)automatisch werkend pistool van het kaliber 9mm Parabellum, merk Crvena Zastava, model 99. Voor de kogel en de vier kogelmanteldelen uit het lichaam van [slachtoffer 2] geldt dat het ongeveer even waarschijnlijk is dat deze zijn afgevuurd met één en dezelfde loop. De afvuursporen in de kogel(mantels) passen onder andere bij een Crvena Zastava.

heeft verklaringen afgelegd, die naar de kern genomen inhouden dat hij [verdachte] heeft gezien en heeft herkend als één van de inzittenden van de Audi. Volgens [slachtoffer 3] zat [verdachte] voorin op de bijrijdersstoel naast de bestuurder.

Zowel in eerste aanleg als in hoger beroep is de herkenning door [slachtoffer 3] van [verdachte] als inzittende van de Audi steeds uitdrukkelijk onderwerp van debat geweest.

In de hierna volgende overwegingen zal het hof hetgeen door de verdediging en het Openbaar Ministerie omtrent genoemde herkenning naar voren is gebracht bespreken en de vraag of de verklaringen van [slachtoffer 3] bruikbaar zijn als bewijsmiddel beantwoorden.

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft uitgebreid verweer gevoerd ten aanzien van de verklaringen van [slachtoffer 3] . Daarbij heeft de verdediging gesteld dat die verklaringen wegens strijd met artikel 6 Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) althans op grond van artikel 359a, eerste lid, onder b van het Wetboek van Strafvordering (Sv) dienen te worden uitgesloten van het bewijs, omdat de betrouwbaarheid van die verklaringen onvoldoende effectief getoetst kon worden wegens fatale beperkingen van het ondervragingsrecht mede te wijten aan onevenwichtig, onvolledig en niet integer verricht onderzoek, een en ander in strijd met de onschuldpresumptie.

Het verweer tot bewijsuitsluiting op grond van onherstelbaar vormverzuim als bedoeld in artikel 359a Sv wegens schending van artikel 6 EVRM valt uiteen in de volgende onderdelen:

A. De verdediging heeft [slachtoffer 3] onvoldoende effectief kunnen ondervragen en de betrouwbaarheid van diens verklaringen onvoldoende effectief kunnen toetsen.

B. Er is sprake van een onherstelbare besmetting van de integriteit van het onderzoek door politie en Openbaar Ministerie.

C. De politie heeft verregaand onzorgvuldig en in strijd met het “Besluit toepassing maatregelen in het belang van het onderzoek” gehandeld bij een fotoconfrontatie met [slachtoffer 3] .

A. Geen effectieve ondervraging en effectieve toetsing van de betrouwbaarheid van [slachtoffer 3] en diens verklaringen

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft betoogd dat de betrouwbaarheid van de verklaringen van [slachtoffer 3] – hoewel hij meermalen door de verdediging als getuige bij de rechter-commissaris en ter terechtzitting in hoger beroep is bevraagd – onvoldoende kon worden gecontroleerd. Niet alleen zijn de verklaringen op zich niet objectiveerbaar, [slachtoffer 3] heeft volgens de verdediging bovendien aantoonbaar de waarheid bemanteld. Als gevolg van het aan [slachtoffer 3] vanwege diens actieve rol in het criminele circuit ruimhartig toegekende verschoningsrecht en diens kennelijke belang om bepaalde zaken in nevelen te hullen, zijn bijna alle wezenlijke vragen van de verdediging onbeantwoord gebleven. De verklaring omtrent de herkenning is daardoor geminimaliseerd tot het aanwijzen van de verdachte, waardoor de verdachte onherstelbaar in zijn verdedigingspositie is benadeeld. Daarnaast zijn verzoeken van de verdediging tot onderzoek naar objectieve gegevens buiten de invloedsfeer van [slachtoffer 3] afgewezen. Het effectief kunnen toetsen van de verklaringen van [slachtoffer 3] is dan ook niet mogelijk geweest. Bij gebreke aan compensatie dient de verdachte reeds daarom te worden vrijgesproken van de tenlastegelegde feiten.

Standpunt van het Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie heeft zich op het standpunt gesteld dat het verweer van de verdediging dat sprake is van vormverzuimen als bedoeld in artikel 359a Sv niet kan slagen. De verklaringen van [slachtoffer 3] zijn bruikbaar voor het bewijs. Het is een gegeven dat [slachtoffer 3] voorkomt in andere strafrechtelijke onderzoeken en gelet daarop een verschoningsrecht heeft. Hij is meermalen als getuige gehoord, maar ook veel andere personen zijn als getuigen gehoord. De verdediging heeft [slachtoffer 3] ook omtrent de verklaringen van die personen kunnen bevragen. Het verdedigingsrecht is niet teveel beperkt. Bovendien heeft er in hoger beroep nog naar veel kwesties onderzoek plaatsgevonden, mede naar aanleiding van verzoeken van de verdediging daartoe. De resultaten van dergelijk onderzoek zijn in processen-verbaal of rapporten vastgelegd en aan de verdediging verstrekt. Ook daaromtrent heeft de verdediging [slachtoffer 3] kunnen bevragen.

Oordeel van het hof

Op grond van het dossier en het verhandelde ter terechtzitting kan worden vastgesteld dat [slachtoffer 3] op de volgende momenten verklaringen heeft afgelegd, al dan niet in de vorm van een getuigenverhoor.

Op 29 december 2012, onmiddellijk na de schietpartij op de plaats delict, heeft [slachtoffer 3] tegen de politie verklaard over degenen die bij de gebeurtenissen betrokken zouden zijn geweest.60 Op 28 januari 2013 heeft [slachtoffer 3] gebeld naar de politie en verklaard over hetgeen op 29 december 2012 is voorgevallen.61 Vervolgens heeft [slachtoffer 3] op 23 februari 201362, op 28 maart 201363, op 14 mei 201364, op 30 mei 201365, op 17 juli 201366, op 11 december 201367 en op 26 mei 201468 verklaringen afgelegd bij de politie.

Hij is tweemaal bij de rechter-commissaris als getuige gehoord in aanwezigheid van de verdediging, te weten op 6 maart 2014 en 20 maart 2014. In hoger beroep is [slachtoffer 3] wederom als getuige gehoord en wel ter terechtzittingen op 26 mei 2016, 10 oktober 2018 en tijdens de inhoudelijke behandeling van de zaak op 10 december 2018, 17 december 2018 en ten slotte nog op 4 februari 2020, waarbij de verdediging telkens in de gelegenheid is geweest hem te bevragen.

In totaal heeft [slachtoffer 3] zestien keer een verklaring afgelegd, al dan niet in de vorm van een getuigenverhoor. Daarbij is de verdediging zeven keer in de gelegenheid geweest hem uitvoerig te bevragen, waarbij hij op veel vragen antwoord heeft gegeven.

Hoewel de verdediging terecht heeft opgemerkt dat [slachtoffer 3] zich als getuige ten aanzien van tal van hem door de verdediging gestelde vragen op zijn verschoningsrecht heeft beroepen, levert deze omstandigheid geen schending van het aan de verdachte op grond van artikel 6 EVRM toekomende ondervragingsrecht op. Vooropgesteld moet worden dat indien een getuige een beroep doet op het hem op grond van artikel 219 Sv toekomend recht zich te verschonen van de beantwoording van een hem gestelde vraag, toewijzing daarvan onderworpen is aan het oordeel van de rechter aan de hand van de in voornoemd artikel gegeven kaders. In het onderhavige geval is de verdediging en ook het Openbaar Ministerie steeds in de gelegenheid gesteld zich uit te laten over het wel of niet toewijzen van een beroep op het verschoningrecht door [slachtoffer 3] ten aanzien van hem gestelde vragen, alvorens door het hof daarop gemotiveerd is beslist. Dat de criminele achtergrond van [slachtoffer 3] en diens belang om in dat kader niet man en paard te noemen met het oog op een mogelijke strafrechtelijke veroordeling bij die beoordeling een aanzienlijke rol hebben gespeeld, doet aan bovenstaande conclusie – geen schending van artikel 6

EVRM – niet af.

Het hof betrekt hierbij dat [slachtoffer 3] op vragen die zien op de kern van het tenlastegelegde – de vraag of [verdachte] en [medeverdachte] betrokken zijn bij de gebeurtenissen in de Staatsliedenbuurt – telkens zonder voorbehoud, duidelijk en veelal gedetailleerd heeft geantwoord.

Bij deze stand van zaken kan naar het oordeel van het hof de conclusie niet anders luiden dan dat de verdediging voldoende in de gelegenheid is geweest [slachtoffer 3] als getuige te bevragen en daarbij hetgeen hij eerder heeft verklaard te toetsen. Ook is de verdediging ruimschoots in de gelegenheid geweest [slachtoffer 3] te confronteren met de verklaringen van andere getuigen en nieuwe onderzoeksbevindingen. Dat [slachtoffer 3] vanwege het hem toegekende verschoningsrecht niet alle bij de verdediging levende vragen heeft beantwoord, brengt evenmin een schending van artikel 6 EVRM en/of in artikel 359a Sv met zich. Wel kan de verdediging worden nagegeven dat bij de toetsing van de betrouwbaarheid van de verklaringen van [slachtoffer 3] een rol zal spelen dat hij zich heeft kunnen verschonen van de beantwoording van vragen over zijn kennelijke ontmoeting met een persoon voorafgaand aan het moment waarop hij beschoten is. Het hof zal dit aspect meewegen bij de waardering van de door [slachtoffer 3] afgelegde verklaringen.

Het verweer op dit onderdeel wordt verworpen.

B. Onherstelbare besmetting van de integriteit van het onderzoek door de politie en Openbaar Ministerie

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft betoogd dat sprake is van een onherstelbare besmetting van de integriteit van het onderzoek, omdat [slachtoffer 3] ongehinderd van begin af aan de opsporing en de inhoud van het dossier heeft kunnen beïnvloeden en de politie en het Openbaar Ministerie onvoldoende kritisch onderzoek hebben gedaan naar de verklaringen van [slachtoffer 3] .

De verdediging heeft daartoe gewezen op het feit dat [slachtoffer 3] al direct na het schietincident in de Staatsliedenbuurt de regie heeft genomen door een beschuldiging te uiten aan het adres van Popeye en Dani en daarna onmiddellijk de plaats delict te verlaten met medeneming van zijn telefoons en tasje uit de Range Rover, waarmee hij gekomen was. Daardoor is mogelijk voor de verdachte ontlastend bewijs verdwenen. De verdediging heeft aangevoerd dat het laten lopen van een zo belangrijke getuige als [slachtoffer 3] op de plaats delict met medeneming van mogelijk ontlastend bewijsmateriaal een wezenlijke fout van de politie is. Inbeslagneming van zijn telefoons en nadere bevraging van [slachtoffer 3] , voordat hij met anderen contact kon hebben, was van grote waarde geweest voor het onderzoek en de waarheidsvinding en daarmee voor de belangen van de verdachte op een eerlijk proces.

Ook heeft [slachtoffer 3] meerdere berichten onder de naam “King” op internet geplaatst om zijn scenario omtrent het incident verder vorm te geven. Vervolgens heeft hij zelf contact opgenomen met de politie ter nadere toelichting en om de identiteit van de door hem genoemde Popeye door te geven en om de rol van Dani, die volgens de verdediging in het kamp van [slachtoffer 3] moet worden geplaatst, te corrigeren. Ook het feit dat [slachtoffer 3] zelf de getuigen A1 en B1 heeft aangedragen, nadat hij is geconfronteerd met de verklaring van [A.B. 2] bij de rechter-commissaris waarin de vermeende herkenning van de verdachte is weersproken, bevestigt volgens de verdediging diens regisserende rol.

Aldus is volgens de verdediging de opsporing en integriteit van het onderzoek door [slachtoffer 3] , niet gehinderd door enig handelen van de politie en het Openbaar Ministerie, besmet.

Voorts heeft de verdediging aan de hand van gegevens uit andere strafrechtelijke onderzoeken verschillende scenario’s geschetst (dubbelspel door [R.B. 2] , sturende rol van [H.S.] en overtuiging [slachtoffer 3] op basis van verkeerde informatie van anderen, [slachtoffer 3] beïnvloedt strafzaken en maakt daarbij gebruik van PGP-account h828), die naar visie van de verdediging steun geven aan de stelling dat sprake is van besmetting van het onderzoek door [slachtoffer 3] .

Samenvattend meent de verdediging dat bij de politie een onbegrijpelijk en onherstelbaar gebrek aan onafhankelijk en kritisch onderzoek naar de verklaringen van [slachtoffer 3] is te constateren, waardoor de waarheidsvinding in het geding is gekomen en de verdachte willens en wetens, althans met grove veronachtzaamheid, onherstelbaar is geschaad in zijn belang bij een zorgvuldige en professionele opsporing, welke eisen voortvloeien uit het recht op een eerlijk proces ex artikel 6 EVRM.

Standpunt van het Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie heeft zich op het standpunt gesteld dat het verweer van de verdediging niet kan slagen. Het opsporingsteam noch het Openbaar Ministerie heeft zich laten leiden door [slachtoffer 3] en ook anderszins is de integriteit van het opsporingsonderzoek niet in het geding gekomen. Daarbij heeft het Openbaar Ministerie erop gewezen dat [slachtoffer 3] , die slachtoffer was van een beschieting, vanwege de hectiek aldaar de plaats delict heeft kunnen verlaten met medeneming van persoonlijke spullen. Dat daardoor voor de verdachte ontlastend bewijs is verdwenen is niet aannemelijk. De stelling dat [slachtoffer 3] door de politie zou zijn ingezet in de opsporing is onjuist. Aan [slachtoffer 3] is gevraagd of hij aanvullende informatie kon geven. Een dergelijke vraag wordt aan veel slachtoffers/aangevers gesteld. Dat is iets anders dan het inzetten van een burger bij de opsporing. [slachtoffer 3] heeft inderdaad aanvankelijk gezegd dat hij King was, maar heeft dat later weer ontkend. Er is onderzoek gedaan naar de door King gebruikte IP-adressen, maar de identiteit van King kon niet worden vastgesteld. Ook op andere onderdelen van de door de verdediging geschetste scenario’s is onderzoek verricht. De resultaten daarvan zijn in het dossier gevoegd.

Oordeel van het hof

De stelling van de verdediging dat [slachtoffer 3] direct na de beschieting in de Staatsliedenbuurt uit eigen belang het opsporingsonderzoek ten nadele van de verdachte heeft gestuurd en ook in het verloop daarvan heeft besmet, acht het hof niet aannemelijk geworden. Deze stelling is hoofdzakelijk gebaseerd op een interpretatie van feiten en omstandigheden zoals die zijn voorgevallen tijdens het opsporingsonderzoek en vindt geen basis in objectieve vaststellingen. Het moge zo zijn dat [slachtoffer 3] ongehinderd de plaats delict met medeneming van zijn tasje en telefoons heeft kunnen verlaten en dat als gevolg daarvan die telefoons niet konden worden onderzocht, niet is gesteld of gebleken dat de politie daarbij in strijd met enig vormvoorschrift heeft gehandeld. Zoals het Openbaar Ministerie naar voren heeft gebracht, moet er gelet op de gebeurtenissen die daar toen hebben plaatsgevonden van uit worden gegaan dat sprake was van een grote hectiek bij de aanwezigen op de plaats delict. Uit het dossier komt naar voren dat, hoewel het de bedoeling was dat [slachtoffer 3] zo spoedig mogelijk voor verhoor naar het bureau zou worden gebracht, dit mede door gebrek aan mankracht en communicatiemiddelen niet is gebeurd.

Dat [slachtoffer 3] zich – als slachtoffer/aangever – op 28 januari 2013 zelf telefonisch heeft gemeld bij de politie biedt evenmin steun voor de stelling van de verdediging. Daarbij verdient opmerking dat [slachtoffer 3] niet alleen zelf zijn verhaal heeft gedaan, maar ook op tal van nadere vragen van de zijde van de politie antwoord heeft gegeven. Dat hij daarbij te kennen heeft gegeven eerst zijn familie in veiligheid te willen brengen, alvorens hij zich als getuige zou melden, getuigt gelet op de aard van de gebeurtenissen in de Staatsliedenbuurt niet van sturing van het opsporingsonderzoek.

Weliswaar heeft [slachtoffer 3] aanvankelijk op een vraag van de politie bevestigd King te zijn. Later is hij daarop terug gekomen en heeft hij uitgelegd waarom. Door de politie is meermalen onderzoek gedaan naar de identiteit van deze King, echter zonder resultaat. Zonder nadere onderbouwing, die ontbreekt, valt niet in te zien dat de opsporing door het personage King is besmet met schending van een rechtens te respecteren belang van de verdachte tot gevolg.

Voorts kan worden vastgesteld dat opmerkingen en verzoeken van de verdediging over, onder andere, een sturende rol van [H.S.] , dubbelspel door [R.B. 2] , het ‘aandragen’ van A1 en B1 door [slachtoffer 3] , de verklaring van de getuige [K.] (te weten, dat hem geld geboden is om te zeggen dat [slachtoffer 3] heeft gelogen over zijn herkenning van [verdachte] ), eventueel bezit van een PGP-telefoon en over ‘h828’ in een PGP-conversatie, door het Openbaar Ministerie veelal nader zijn onderzocht. Daarbij kan worden opgemerkt dat de verdediging niet heeft geschroomd niet vaststaande feiten als ‘waar’ te presenteren en haar ter beschikking staand materiaal uit andere (liquidatie-)onderzoeken in te brengen bij het doen van verzoeken. De resultaten van dat onderzoek naar de veronderstellingen en interpretaties van de verdediging zijn gevoegd in het dossier. Het hof moet constateren dat die onderzoeksresultaten op geen enkele wijze steun geven aan de stelling dat [slachtoffer 3] het opsporingsonderzoek heeft geregisseerd en/of dat de politie onvoldoende kritisch onderzoek heeft gedaan.

Het verweer van de verdediging wordt op dit onderdeel verworpen.

C. De politie heeft verregaand onzorgvuldig en in strijd met het “Besluit toepassing maatregelen in het belang van het onderzoek” gehandeld bij een fotoconfrontatie met [slachtoffer 3] .

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft betoogd dat de politie bij de met [slachtoffer 3] gehouden fotoconfrontaties verregaand onzorgvuldig en in strijd met de richtlijnen en de belangen van de verdachte bij een onafhankelijke betrouwbare waarheidsvinding heeft gehandeld. Daarbij is niet voldaan aan de eisen van het ‘Besluit toepassing maatregelen in het belang van het onderzoek’. Er zijn slechts foto’s van de verdachte en enkele broers getoond en niet een fotocompilatie van de verdachte en een groot aantal op elkaar gelijkende personen, terwijl bij de politie bekend was dat ook andere personen Popeye worden genoemd. Door een foto van de verdachte in een blauw, papieren hazmatpak te tonen is sprake van een dusdanige vorm van kennelijke beïnvloeding en sturing van degene die met de foto’s en bijbehorende informatie wordt geconfronteerd, dat in het licht van de onschuldpresumptie ex artikel 6 EVRM niet meer kan worden gesproken van objectiveerbaar bewijsmateriaal. Daar komt bij dat de verdediging hoewel de verdachte was aangehouden niet in de gelegenheid is gesteld aan de fotoconfrontatie deel te nemen noch op de samenstelling van de fotoreeks of de omstandigheden van de confrontatie invloed uit te oefenen, hetgeen in strijd moet worden geacht met de mogelijkheid van het recht op betwisting van het dossier.

De politie heeft met deze gang van zaken rond de cruciale herkenning en identificatie van de verdachte willens en wetens ernstig onzorgvuldig gehandeld, althans met grote veronachtzaming de aanmerkelijke kans aanvaard dat het recht van de verdachte op een eerlijke onafhankelijke opsporing en een eerlijk proces ex artikel 6 EVRM onherstelbaar zou worden geschonden en daarmee de verdachte onherstelbaar geschaad in zijn belang bij een betrouwbare waarheidsvinding.

Standpunt van het Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie acht de handelwijze van de politie rondom deze fotoconfrontatie niet in strijd met verdedigingsrechten dan wel artikel 6 EVRM. Het verweer kan niet slagen. Een opsporingsconfrontatie is alleen bij een onbekende verdachte toegestaan, aangezien anders twijfel ontstaat over de betrouwbaarheid van de herkenning. In dit geval is sprake van een soort tussenvorm en niet van een OSLO of FOSLO. Er zijn foto’s getoond van de verdachte en een aantal van zijn broers. Omdat alle broers Popeye worden genoemd, wilde de politie zekerheid krijgen over welke Popeye [slachtoffer 3] sprak. Dat de verdachte een soort overall draagt op de van hem getoonde foto, maakt niet dat daardoor sprake was van een gestuurde herkenning.

Oordeel van het hof

Het hof stelt voorop dat een fotoconfrontatie – in casu het tonen aan [slachtoffer 3] van een fotocollage van de verdachte en verschillende broers van de verdachte – geen confrontatie is als bedoeld in het ‘Besluit toepassing maatregelen in het belang van het onderzoek’.69 Dit besluit ziet uitsluitend op de confrontatie in persoon. Voor zover de verdediging ervan uitgaat dat het hof de uitvoering van de fotoconfrontatie moet toetsen aan het genoemde Besluit, getuigt dit van een onjuiste rechtsopvatting en behoeft het verweer in die zin geen verdere bespreking.

Het hof leidt uit de gang van zaken af dat bij de fotoconfrontatie enkel sprake was van een situatie, waarin de politie door het tonen van een foto van de verdachte in combinatie met foto’s van zijn broers duidelijkheid wilde verkrijgen over de vraag welke Popeye [slachtoffer 3] bedoelde toen hij over Popeye sprak. Het hof zal het aanwijzen van de verdachte door [slachtoffer 3] in de fotocollage in dit licht waarderen. Overigens had [slachtoffer 3] al voor de fotoconfrontatie aan de politie gemeld dat hij [verdachte] heeft gezien en herkend (namelijk op 28 januari 201370 tijdens het telefoongesprek met de politie: “ [verdachte] gezicht heb ik één miljoen procent gezien”). Wat betreft de stelling dat de herkenning door [slachtoffer 3] niet door de verdediging kon worden getoetst voor zover [slachtoffer 3] heeft gesteld de verdachte eerder te hebben gezien in een shishalounge en op de Albert Cuyp, merkt het hof op dat dit juist is. Naar het oordeel van het hof betekent dit echter niet dat reeds hierom de verklaringen van [slachtoffer 3] moeten worden uitgesloten van het bewijs. Daarbij betrekt het hof dat [slachtoffer 3] ook op dit onderdeel bevraagd is kunnen worden door de verdediging.

Van een schending van artikel 6 EVRM dan wel anderszins handelen in strijd met de rechten van de verdediging in de zin van artikel 359a Sv is naar het oordeel van het hof geen sprake. Het verweer op dit onderdeel wordt verworpen.

Nu het verweer van de verdediging tot uitsluiting van het bewijs van de verklaringen van [slachtoffer 3] op alle onderdelen wordt verworpen, concludeert het hof dat die verklaringen bruikbaar zijn voor het bewijs.

Subsidiair heeft de verdediging zich op het standpunt gesteld dat de verklaringen van [slachtoffer 3] wegens kennelijke leugenachtigheid althans onbetrouwbaarheid niet tot bewijs van het tenlastegelegde kunnen worden gebruikt. Het hof zal dit standpunt hierna in hoofdstuk 6 bespreken.

Het hof stelt voorop dat van de verdediging die een beroep doet op schending van een vormverzuim als bedoeld in artikel 359a Sv mag worden verlangd dat duidelijk en gemotiveerd aan de hand van de daarin genoemde factoren wordt aangegeven tot welk in artikel 359a Sv omschreven rechtsgevolg dit dient te leiden. Alleen op een zodanig verweer is de rechter gehouden een met redenen omklede beslissing te geven.

Het hof stelt voorts voorop dat onderscheid moet worden gemaakt tussen de begrippen ‘bewijskracht’ en ‘bewijswaardering’. De bewijskracht of ‘likelihood ratio’ is een uitspraak van de forensisch onderzoeker over de waarschijnlijkheid van de bevindingen (uit het verrichte forensisch onderzoek) in het licht van geformuleerde hypothesen. De bewijskracht ziet op de vraag hoeveel waarschijnlijker de resultaten van het forensisch onderzoek zijn onder de ene hypothese ten opzichte van een andere en wordt vaak uitgedrukt in verbale termen zoals ‘iets waarschijnlijker’ of ‘veel waarschijnlijker’. De vraag of resultaten van forensisch onderzoek zullen worden gebruikt tot het bewijs van hetgeen aan de verdachte is tenlastegelegd, met andere woorden de bewijswaardering, is binnen de daartoe in het Wetboek van Strafvordering gegeven kaders onderworpen aan het oordeel van de rechter die over de zaak beslist. Daarbij is de rechter vrij in de selectie en waardering van het beschikbare bewijsmateriaal en spelen enerzijds de tenlastelegging en anderzijds andere beschikbare bewijsmiddelen een belangrijke rol.

 Paragraaf 1 - De hoofdsteunen uit de Audi

Uit de achtergelaten Audi zijn vier hoofdsteunen veiliggesteld en bemonsterd.71 De hoofdsteunen zijn eerst afzonderlijk verpakt in plastic ademende tassen en in een krat in een afgesloten ruimte bij het Team Forensische Opsporing bewaard en vervolgens in een verzegelde transportkrat vervoerd naar het NFI. Bij aankomst bij het NFI werd geconstateerd dat van de verpakking van de hoofdsteun rechtsvoor (AAFJ2839NL) zowel de buitenste als de binnenste laag was beschadigd.72 De kans op contaminatie als gevolg van de beschadigde verpakking was volgens [desundige 1] , DNA-deskundige bij het NFI, klein.73 Niet is gebleken dat dit van invloed is geweest op het onderzoek.

Het DNA-onderzoek aan de hoofsteun rechtsvoor (AAFJ2839NL) is onderwerp van debat geweest in eerste aanleg en in hoger beroep. In chronologische volgorde is het volgende voorgevallen.

In 2013 heeft [desundige 1] DNA-onderzoek verricht aan de bemonsteringen op de hoofdsteunen en daaromtrent aanvullend gerapporteerd.74 Het onderzoek aan de hoofdsteun rechtsvoor met de bemonsteringen AAFJ2839NL#08 en AAFJ2839NL#09 heeft (telkens) een onvolledig DNA-profiel opgeleverd van minimaal één man, waarbij het celmateriaal afkomstig kan zijn van [verdachte] .

Een standaard statistische berekening voor het vaststellen van de wetenschappelijke bewijswaarde van de gevonden match met het DNA-profiel van [verdachte] was niet mogelijk, omdat niet duidelijk was of alle DNA-kenmerken van de donor of van alle donor(en) is/zijn waargenomen in de onvolledige (LCN) DNA-profielen van het celmateriaal in de bemonsteringen AAFJ2839NL#08 en AAFJ2839NL#09.

Wel is de wetenschappelijke bewijswaarde van de bevindingen van het vergelijkend DNA-onderzoek geëvalueerd op bronniveau voor de meest informatieve bemonstering van de twee, te weten bemonstering AAFJ2839NL#09. Hiervoor is aangenomen dat de DNA-kenmerken in dit onvolledige (LCN) DNA-profiel afkomstig zijn van één cel donor.

Onder deze aanname zijn voor deze bemonstering de volgende twee hypotheses beschouwd:

Hypothese I: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van [verdachte] .

Hypothese II: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van een willekeurige persoon.

De verkregen resultaten van het DNA-onderzoek zijn meer dan één miljard maal waarschijnlijker als hypothese 1 waar is, dan wanneer hypothese 2 waar is.

Bij brief van 8 augustus 2014 heeft [desundige 1] aanvullende vragen van de rechter-commissaris beantwoord.75 Deze brief houdt onder andere in dat een LCN DNA-analyse is uitgevoerd, omdat de bemonsteringen te weinig DNA bevatten voor een standaard DNA-onderzoek. De LCN DNA-analyse voor de bemonsteringen AAFJ2839NL#08 en AAFJ2839NL#09 is vier keer herhaald. Voor de bemonstering AAFJ2839NL#09 zijn daarbij op alle loci in de vier uitgevoerde LCN DNA-analyses enkele pieken/DNA-kenmerken waargenomen. Op één locus konden deze pieken/DNA-kenmerken niet gereproduceerd worden.

Bij brief van 19 september 2014 heeft [desundige 1] opnieuw aanvullende vragen van de rechter-commissaris beantwoord.76 In deze brief is gerapporteerd over de wetenschappelijke bewijswaarde als niet een willekeurige persoon, maar een willekeurige volle broer van de [verdachte] de donor van het celmateriaal in de bemonstering AAFJ2839NL#09 kan zijn. De volgende hypothesen zijn getoetst.

Hypothese I: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van [verdachte] .

Hypothese II: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van een (onbekende) broer van [verdachte] .

De conclusie luidt dat de verkregen resultaten van het DNA-onderzoek zeer veel waarschijnlijker zijn als hypothese I waar is, dan als hypothese II waar is.

De DNA-profielen van twee broers van de verdachte ( [broer 1] en [broer 2] ) bleken niet te matchen met de (LCN) DNA-profielen van het celmateriaal in de bemonsteringen AAFJ2839NL#08 en AAFJ2839NL#09.

In 2015 heeft op verzoek van de verdediging een tegenonderzoek plaatsgevonden. Hiertoe zijn monsters van de hoofdsteun rechtsvoor uit de Audi (extractienummer AAFJ2839NL#08C en AAFJ2839NL#09C) en een referentiemonster wangslijmvlies van [verdachte] verzonden aan het Forensisch Laboratorium voor DNA-Onderzoek (FLDO), met het verzoek van bovengenoemd sporenmateriaal – indien mogelijk – een vergelijkend autosomaal contra-expertise DNA-onderzoek te verrichten. Het FLDO heeft op 26 januari 2015 geconcludeerd dat geen betrouwbaar en reproduceerbaar autosomaal DNA-profiel kon worden vastgesteld in die sporen.77

Ter terechtzitting in eerste aanleg zijn [deskundige 2] , DNA-deskundige bij het FLDO en

[desundige 1] , DNA-deskundige bij het NFI, als deskundigen gehoord.

Uit het verhoor van [deskundige 2] volgt dat het toepassen van de LCN-methode door het NFI de reden is dat het FLDO en het NFI tot andere conclusies zijn gekomen. [deskundige 2] kan de conclusies van het NFI onderschrijven op het moment dat wordt gekeken naar het door het NFI verkregen onvolledig DNA-profiel. Het FLDO heeft de LCN-methode niet toegepast, omdat het FLDO een kit gebruikt van een andere fabrikant en deze kit gevoeliger is en eerder een vals positief resultaat geeft. De door het NFI toegepaste LCN-methode is, volgens [deskundige 2] , een internationaal geaccrediteerde en gevalideerde methode. [deskundige 2] heeft nog bevestigd dat er bij het ontbreken van slechts één locus, zoals door [desundige 1] is gerapporteerd, gesproken kan worden van een bijna volledig DNA-profiel. [deskundige 2] heeft ook verklaard dat als zij op de uitkomsten van het NFI dezelfde statistiek zou loslaten, de berekening zelfs hoger dan 1 miljard zou liggen.

Op 13 september 2016 heeft [desundige 1] opnieuw aanvullend gerapporteerd.78 In dit rapport is – voor zover relevant79 – voor bemonstering AAFJ2839NL#09 de bewijskracht berekend onder de volgende hypothesen beschouwd:

Hypothese 7: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van [verdachte] .

Hypothese 8: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van een willekeurige onbekende persoon.

De verkregen resultaten van het vergelijkend DNA-onderzoek zijn meer dan één miljard maal waarschijnlijker als hypothese 7 waar is, dan als hypothese 8 waar is.

Hypothese 9: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van [verdachte] .

Hypothese 10: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van een willekeurige broer van [verdachte] .

De verkregen resultaten van het vergelijkend DNA-onderzoek zijn getalsmatig ten minste 60.000 keer waarschijnlijker als hypothese 9 waar is, dan als hypothese 10 waar is.80

Hypothese 11: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van [verdachte] .

Hypothese 12: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van een willekeurige neef van [verdachte] .

De verkregen resultaten van het vergelijkend DNA-onderzoek zijn getalsmatig meer dan een miljard keer waarschijnlijker als hypothese 11 waar is, dan als hypothese 12 waar is.

Op 13 oktober 2016 heeft onder leiding van de raadsheer-commissaris, in aanwezigheid van de verdediging en het Openbaar Ministerie, een expertmeeting plaatsgevonden met deskundigen van het NFI.81 Kort na deze bijeenkomst bleek dat geen nader onderzoek aan de hoofsteunen van de Audi meer mogelijk was. Uit een proces-verbaal van bevindingen van de forensisch coördinator blijkt dat hij op 21 juli 2016 bericht had gekregen, dat de hoofdsteunen achterin de Audi lagen, het interieur van de Audi beschimmeld was en dat de zakken met de hoofdsteunen en lederen hoesjes (het hof begrijpt: de bekleding van de hoofdsteunen) waren gescheurd. De Audi bleek dus – anders dan waar de expertmeeting vanuit was gegaan – in zijn geheel niet geschikt voor nadere bemonsteringen.82

Ter terechtzitting in hoger beroep van 11 december 2018 is deskundige [desundige 1] opnieuw gehoord. Hij heeft toen desgevraagd bevestigd dat in het onderzoek gebruik is gemaakt van een gevalideerde methode, dat berekeningen op een dusdanige wijze plaatsvinden, dat zo veel mogelijk wordt voorkomen dat er fouten worden gemaakt en dat er een hogere foutmarge wordt gebruikt dan in algemene zin door het systeem wordt vereist. Het NFI calculeert daarbij een extra hoge foutmarge in, zodat het resultaat minder kans geeft op fouten.83

De verdachte heeft in april 2013 verklaard dat hij ten tijde van de tenlastegelegde gebeurtenissen niet in de Staatsliedenbuurt was en ter onderbouwing hiervan een alibi gegeven. Kort samengevat komt dat alibi erop neer, dat de verdachte stelt in de avond van 29 december 2012 in het koffiehuis ‘the Challenger’ aan de Jan van Galenstraat in Amsterdam te zijn geweest.

De verdediging heeft met een beroep op artikel 359a Sv gesteld dat, met schending van artikel 6 EVRM, er onvoldoende voortvarend onderzoek is gedaan naar het alibi, waardoor (naar het hof begrijpt) de verdedigingspositie van de verdachte onherstelbaar is geschaad. In het bijzonder heeft de verdediging daarbij gewezen op het in haar visie late moment van horen van de eigenaar van ‘the Challenger’. Dit vormverzuim dient ertoe te leiden dat al het bewijs wordt uitgesloten althans dat het alibi van de verdachte prevaleert.

Het oordeel van het hof

Het hof stelt voorop dat op 29 december 2012 rond 22.30 uur de eerste meldingen bij de politie binnen zijn gekomen over schieten in de Staatsliedenbuurt. Tegen de achtergrond van de stelling van de verdediging dat de verdachte geen betrokkenheid heeft bij de gebeurtenissen in de Staatsliedenbuurt en daarvoor een alibi heeft, moet uit het alibi volgen dat de verdachte rond 22.30 uur niet in de Staatsliedenbuurt althans elders aanwezig was.

Uit het dossier blijkt dat de verdachte zich tijdens zijn eerste verhoor in de onderhavige zaak bij de politie op 21 maart 2013 ten aanzien van de meeste vragen met betrekking tot de tenlastegelegde feiten heeft beroepen op zijn zwijgrecht. Bij zijn verhoor inbewaringstelling bij de rechter-commissaris op

22 maart 2013 heeft de verdachte de beschuldigingen enkel ontkend. Blijkens een – op verzoek van de verdediging – gemaakte opmerking van de rechter-commissaris was de houding van de verdachte opgewekt en onbezorgd. Volgens de verdediging was de opstelling van de verdachte destijds “een gelet op de zware en voor cliënt bedreigende beschuldigingen gebruikelijke proceshouding”.

Het moge zo zijn dat bij zware beschuldigingen een beroep op het zwijgrecht een veelvuldig door verdachten betrokken proceshouding is; het niet uiten van een alibi waar dat de verdachte kan ontlasten, in het bijzonder bij de confrontatie met een verdenking van ernstige feiten als waarvan hier sprake is, komt het hof geenszins als gebruikelijk en overigens ook onbegrijpelijk voor.

Voor zover de verdediging heeft betoogd dat het onderzoek naar het alibi met schending van artikel 6 EVRM niet voortvarend heeft plaatsgevonden, kan zij daarin niet slagen.

Dat de politie en/of het Openbaar Ministerie heeft nagelaten met voldoende voortvarendheid onderzoek te doen naar het door de verdachte gepresenteerde alibi is niet aannemelijk geworden. Zo is op

11 juni 2013 geprobeerd de eigenaar van het koffiehuis ‘the Challenger’ – [eigenaar] – te horen.109 Het koffiehuis bleek echter gesloten en bij een bezoek aan het huisadres van [eigenaar] , bleek deze niet thuis. [eigenaar] is nadien op 28 juni 2013110 voor het eerst als getuige gehoord, op 22 juli 2013111 voor de tweede keer en op 25 juli 2013112 is hij nogmaals gehoord met behulp van een tolk. Deze gang van zaken acht het hof gelet op de aard en omvang van het onderzoek – anders dan de verdediging – voldoende voortvarend. Het spreekt voor zich dat het onderzoek (nog) voorspoediger had kunnen verlopen, indien de verdachte het alibi eerder kenbaar had gemaakt. De verdachte heeft echter bijna een maand gewacht met het geven van zijn alibi. Deze omstandigheid kan vanzelfsprekend niet aan de politie en het Openbaar Ministerie worden tegengeworpen. Van een schending van artikel 6 EVRM als door de verdediging gesteld is dan ook geen sprake. Ook hetgeen door de verdediging overigens daartoe is aangevoerd leidt niet tot een ander oordeel. Het verweer tot bewijsuitsluiting op grond van artikel 359a Sv wordt verworpen.

Voorts overweegt het hof als volgt.

De verdachte heeft in zijn verhoor van 25 april 2013 voor het eerst verklaard dat hij op

29 december 2012 in ‘The Challenger’ aan de Jan van Galenstraat in Amsterdam was en daarbij namen van enkele getuigen genoemd.113 De verdachte had zich, zoals hiervoor geconstateerd, tot dat moment niet over een alibi uitgelaten. Alle door de verdachte ter ondersteuning van zijn alibi aangedragen getuigen zijn gehoord. Geen van de getuigen, die overigens allen zijn gehoord bij de rechter-commissaris in aanwezigheid van de verdediging, heeft bevestigd – ook de [eigenaar] niet – dat de verdachte op het relevante tijdstip – rond 22.30 uur – in ‘the Challenger’ aanwezig was. [broer 3]114 en [getuige]115 hebben verklaard dat zij op 29 december 2012, toen zij samen in de auto zaten, hebben gezien dat de verdachte ‘the Challenger’ binnenging en dat er kort daarna veel politie was. Deze zijn de enige verklaringen die de verdachte op het relevante moment in ‘the Challenger’ lijken te plaatsen. Uit onderzoek naar de door hen gebruikte telefoons volgt echter dat zij op 29 december 2012 tussen 22.14 en 22.43 uur meermalen met elkaar contact zochten.116 Dat zij dus rond 22.30 uur samen in de auto zaten is, gezien deze bevindingen, niet aannemelijk.

Naar het oordeel van het hof geven de verklaringen van [broer 3] en [getuige] – omdat een belangrijk element in die verklaringen niet aannemelijk is – dan ook geen steun aan het door de verdachte gepresenteerde alibi.

Nu het door de verdachte gepresenteerde alibi niet aannemelijk is geworden, gaat het hof daaraan voorbij.

De verdediging heeft, indien het hof niet tot vrijspraak van het ten laste gelegde komt en derhalve in voorwaardelijke vorm, verzocht om het navolgende onderzoek in het kader van de betrouwbaarheid en de integriteit van de waarheidsvinding.

De verdediging heeft verzocht [O.L.] als getuige te horen.

Ter onderbouwing is – kort samengevat – aangevoerd dat [O.L.] gehoord zou dienen te worden omtrent zijn contacten met [slachtoffer 3] . [O.L.] is volgens de verdediging een nauw contact van [slachtoffer 3] ook met betrekking tot strafbare feiten die in relatie staan met de onderhavige strafzaak. Volgens de verdediging heeft [O.L.] in de zaken in de zaken Valdia en Bosnië een getuige beïnvloed terwijl hij volgens de verdediging in contact stond met [slachtoffer 3] . Bij dupliek heeft de verdediging daar nog aan toegevoegd dat het van belang is [O.L.] als getuige te horen over de aanwezigheid van [H.S.] bij de ontmoeting bij Artis en zijn PGP-contacten met [H.S.] /h828.

Het hof overweegt dat de verdediging eerder ter terechtzittingen van 3 juli 2018, 31 oktober 2018 en

5 november 2019 heeft verzocht om het horen van [slachtoffer 2] als getuige. Het hof heeft deze verzoeken telkenmale afgewezen. Het hof stelt vast dat de thans door de verdediging gegeven onderbouwing van het verzoek naar de kern genomen een herhaling is van hetgeen zij eerder heeft aangevoerd. In hetgeen de verdediging thans naar voren heeft gebracht ziet het hof geen argumenten om thans de noodzaak van het verzochte wel aan te nemen. Het voorwaardelijk verzoek wordt daarom afgewezen.

De verdediging heeft verzocht om [H.S.] als getuige te horen.

De verdediging heeft daartoe – kort samengevat – aangevoerd dat het van belang is [H.S.] als getuige te horen over de ontmoeting bij Artis maar ook over de potentiële afspraak met [slachtoffer 3] in de Staatsliedenbuurt en zijn contacten met [O.L.] .

Het hof overweegt dat hetgeen de verdediging thans als onderbouwing heeft gegeven voor het verzoek, in de kern een herhaling is van hetgeen zij ter terechtzitting van 31 oktober 2018 en 5 november 2019 heeft aangevoerd. Het hof ziet in de thans door de verdediging gegeven herhaalde onderbouwing geen aanleiding tot een andere beslissing te komen. De noodzaak van het verzochte is ook thans niet gebleken. Het voorwaardelijk verzoek wordt daarom afgewezen.

De verdediging heeft verzocht om [El M.] opnieuw als getuige te horen.

De verdediging acht het noodzakelijk om [El M.] te confronteren met de verklaringen van de getuige QQ en hetgeen [slachtoffer 3] heeft verklaard.

Het hof overweegt dat de getuige [El M.] op 7 mei 2019 ter terechtzitting van het hof is gehoord en dat de getuige toen onder andere is bevraagd over het onderwerp waarover de verdediging de getuige thans opnieuw wenst te bevragen. Nu geen nieuwe feiten of omstandigheden naar voren zijn gebracht ter onderbouwing van het verzochte, acht het hof de noodzaak tot een hernieuwde oproeping van [El M.] als getuige niet gebleken.

De verdediging heeft verzocht om [H.] opnieuw als getuige te horen.

De verdediging heeft het verzoek tot hernieuwd horen van deze getuige ook ter terechtzitting van

4 februari 2020 gedaan. Het hof heeft het toen afgewezen. Het hof stelt vast dat thans andermaal wordt verzocht [H.] opnieuw als getuige te horen.

Nu de verdediging geen nieuwe feiten of omstandigheden naar voren heeft gebracht ziet het hof geen reden thans anders te beslissen dan ter terechtzitting van 4 februari 2020. Het verzoek wordt afgewezen, nu de noodzaak tot het horen van [H.] ook thans niet is gebleken.

Overige verzoeken

De verdediging heeft voorts “alle bij de regie-zitting van 5 november 2019 door de verdediging al gedane onderzoekswensen evenals de in december 2018 bij pleidooi gedane voorwaardelijke verzoeken” herhaald en thans als (hernieuwd) voorwaardelijk verzoek aan het hof voorgelegd.

De door de verdediging bedoelde verzoeken zijn door het hof eerder afgewezen. Het hof stelt vast dat er thans geen nieuwe argumenten worden aangevoerd door de verdediging.

Het hof wijst de verzoeken af en verwijst daarvoor naar de motiveringen die gegeven zijn ter terechtzitting van 18 november 2019 en neemt deze hier over. De verdediging heeft geen nieuwe feiten of omstandigheden aan de verzoeken ten grondslag gelegd, zodat het hof ook thans de noodzaak tot het toewijzen van het verzochte niet is gebleken.

Het hof acht wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte het onder 1, 2 en 3 subsidiair ten laste gelegde heeft begaan, met dien verstande dat:

onder 1
hij op 29 december 2012 te Amsterdam, tezamen en in vereniging met anderen, opzettelijk en met voorbedachten rade [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] van het leven heeft beroofd, immers hebben verdachte en zijn mededaders met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg met vuurwapens kogels in de lichamen van die [slachtoffer 1] en die [slachtoffer 2] geschoten, waardoor die [slachtoffer 1] en die [slachtoffer 2] zodanige verwondingen hebben opgelopen dat zij daardoor zijn overleden;

onder 2
hij op 29 december 2012 te Amsterdam, ter uitvoering van zijn voornemen om, tezamen in vereniging met anderen, opzettelijk en met voorbedachten rade [slachtoffer 3] van het leven te beroven, met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg met (een) vuurwapen(s) een aantal kogels in de richting van die persoon heeft geschoten, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid;

onder 3 subsidiair
hij op 29 december 2012 te Amsterdam tezamen in vereniging met anderen ter uitvoering van het door verdachte en zijn mededaders voorgenomen misdrijf opzettelijk twee politieambtenaren, namelijk [slachtoffer 4] en [slachtoffer 5] (beiden motoragent, werkzaam bij de Nationale Politie) van het leven te beroven, met dat opzet met een vuurwapen een aantal kogels in de richting van die [slachtoffer 4] en die [slachtoffer 5] heeft geschoten, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid, welke pogingen tot doodslag werden voorafgegaan van strafbare feiten, te weten het medeplegen van moord op [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] en het medeplegen van de poging tot moord op [slachtoffer 3] , welke pogingen tot doodslag op [slachtoffer 4] en [slachtoffer 5] werden gepleegd met het oogmerk om bij betrapping op heterdaad, aan zichzelf en aan andere deelnemers aan die feiten straffeloosheid te verzekeren.

Hetgeen onder 1, 2 en 3 subsidiair meer of anders is ten laste gelegd, is niet bewezen. De verdachte moet hiervan worden vrijgesproken.

Het hof grondt zijn overtuiging dat de verdachte het bewezen verklaarde heeft begaan op de feiten en omstandigheden die in de bewijsmiddelen zijn vervat. Deze zijn opgenomen in het arrest.

Geen omstandigheid is aannemelijk geworden die de strafbaarheid van het onder 1, 2 en 3 subsidiair bewezen verklaarde uitsluit, zodat dit strafbaar is.

Het onder 1 bewezen verklaarde levert op:

medeplegen van moord, meermalen gepleegd.

Het onder 2 bewezen verklaarde levert op:

medeplegen van poging tot moord.

Het onder 3 subsidiair bewezen verklaarde levert op:

medeplegen van poging tot doodslag, voorafgegaan van een strafbaar feit en gepleegd met het oogmerk om , bij betrapping op heterdaad, aan zichzelf of andere deelnemers aan dat feit straffeloosheid te verzekeren, meermalen gepleegd.

Geen omstandigheid is aannemelijk geworden die de strafbaarheid van de verdachte ten aanzien van het onder 1, 2 en 3 subsidiair bewezen verklaarde uitsluit, zodat de verdachte strafbaar is.

De rechtbank Amsterdam heeft de verdachte voor het in eerste aanleg onder 1, 2 en 3 bewezen verklaarde veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. Daarnaast heeft de rechtbank beslissingen genomen ten aanzien van de vorderingen van de benadeelde partijen en omtrent het beslag.

Het Openbaar Ministerie heeft gevorderd dat de verdachte zal worden veroordeeld tot dezelfde straf als door de rechter in eerste aanleg opgelegd.

Levenslang

De verdediging

De verdediging heeft gelet op de vordering van het Openbaar Ministerie bij pleidooi verschillende gronden aangevoerd waarom de strafmodaliteit van een levenslange gevangenisstraf niet zou mogen worden toegepast.

Volgens de verdediging kan in de persoon van de verdachte noch in het feitelijke gebeuren, een grond worden gevonden die het opleggen van een levenslange gevangenisstraf kan rechtvaardigen. De verdediging heeft gewezen op het strafblad van de verdachte, waar uit onder meer volgt dat hij niet eerder voor een soortgelijk feit is veroordeeld. Daarnaast heeft de verdediging gewezen op veel moord en doodslag zaken waarin geen levenslange gevangenisstraf is opgelegd. Volgens de verdediging zou het opleggen van levenslang in de voorliggende zaak, gezien het door haar geschetste patroon van de bestraffing in andere zaken, in strijd zijn met het gelijkheidsbeginsel in de zin van artikel 6 EVRM.

De verdediging heeft verder aangevoerd dat het opleggen van levenslang of de maximale tijdelijke straf in strijd is met de artikelen 2 en 3 EVRM en de artikelen 1, 2, 3 en 4 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (hierna: Handvest).122 De verdediging heeft in dit verband gewezen op de discussie over tussentijdse toetsing en gratie bij levenslang en uitspraken ter zake van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM), een arrest van de Hoge Raad van 19 december 2017 (ECLI:NL:HR:2017:3185) en het arrest van het hof Amsterdam in de ‘Passagezaak’. Volgens de verdediging heeft de Hoge Raad met het arrest van 19 december 2017 in feite naar een onbekende toekomst verwezen en een soort van piepsysteem ingevoerd, waarbij de praktijk moet uitwijzen hoe die tussentijdse evaluatie en gratie vorm zullen krijgen. Daarbij heeft de Hoge Raad geweigerd de nieuw voorgestelde regeling voor te leggen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJEU). De verdediging heeft gewezen op ontwikkelingen – uitspraken van de voorzieningenrechter te Den Haag in een zaak van een tot levenslang veroordeelde en uitspraken van het HvJEU – na het arrest van de Hoge Raad van 2017 en het arrest van het hof Amsterdam in de ‘Passagezaak’. Gelet op die ontwikkelingen dient volgens de verdediging de conclusie te zijn, dat zowel de Nederlandse Gratiewet als de uitvoerende praktijk daarvan niet voldoende tegemoet komen aan de eisen van het HvJEU en het EHRM. De verdediging concludeert dat het huidige stelsel van gratie en tussentijdse beoordeling nog altijd in strijd is met de artikelen 2, 3 en 6 EVRM maar ook met de artikelen 4 en 6 van het Handvest. Het opleggen van een levenslange gevangenisstraf betekent nog steeds een uitzichtloos lijden in strijd met de artikelen 2, 3 en 6 EVRM en artikel 4 Grondrechtenhandvest, hetgeen betekent dat het hof een dergelijke straf niet zou mogen opleggen.

Voorwaardelijke verzoeken

Indien en voor zover het hof zou toekomen aan een straf en daarbij een levenslange gevangenisstraf zou overwegen, heeft de verdediging het hof verzocht de beslissing aan te houden en aan het HvJEU en het EHRM prejudiciële vragen voor te leggen met betrekking tot de Nederlandse regelgeving en de verenigbaarheid daarvan met het Handvest en het EVRM. Althans verzoekt de verdediging een deskundige ter terechtzitting te horen omtrent de vraag in hoeverre levenslang dan wel de maximale of een langdurige tijdelijke straf preventieve werking heeft en een reële aan de eisen van het EHRM gekoppelde rehabilitatie wordt gefaciliteerd.

Het standpunt van het Openbaar Ministerie

Volgens het Openbaar Ministerie zijn er geen beletselen voor het opleggen van een levenslange gevangenisstraf. De voorwaardelijke verzoeken moeten worden afgewezen.

Standpunt van het Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie heeft zich op het standpunt gesteld dat de vorderingen van de benadeelde partijen [slachtoffer 4] en [slachtoffer 5] in hun geheel toewijsbaar zijn en dat de vordering van [slachtoffer 3] dient te worden gematigd tot een bedrag van € 3.000,00, in alle gevallen met toewijzing van de wettelijke rente met ingang van 29 december 2012 en met oplegging van de schadevergoedingsmaatregel.

Ten aanzien van de vorderingen als benadeelde partij van de nabestaanden van [slachtoffer 1] heeft het Openbaar Ministerie het volgende naar voren gebracht. Voor zover de vorderingen van de nabestaanden van [slachtoffer 1] betrekking hebben op vergoeding van door hen geleden immateriële schade in de zin van affectieschade moeten dezen daarin niet-ontvankelijk worden verklaard, omdat een wettelijke grondslag voor toekenning ontbreekt. De gevorderde materiële schade in de zin van reis- en telefoonkosten en kosten in verband met de begrafenis van [slachtoffer 1] in Marokko is, met toewijzing van de wettelijke rente en – met uitzondering van de kosten die op grond van artikel 592a Sv toewijsbaar zijn – oplegging van de schadevergoedingsmaatregel toewijsbaar.

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft aangevoerd dat de vorderingen van de benadeelde partijen, gelet op de

bepleite vrijspraken, moeten worden afgewezen.

Oordeel van hof

Bij de beoordeling van de vorderingen van de benadeelde partijen stelt het hof het volgende voorop.

De benadeelde partijen maken deels aanspraak op vergoeding van immateriële schade, omdat sprake zou zijn van een aantasting in de persoon, als bedoeld in artikel 6:106 aanhef en onder b van het Burgerlijk Wetboek (BW). Van de onder artikel 6:106 aanhef en onder b van het BW bedoelde aantasting in de persoon ‘op andere wijze’ is in ieder geval sprake, indien de benadeelde partij geestelijk letsel heeft opgelopen. Degene die zich hierop beroept zal voldoende concrete gegevens moeten aanvoeren, waaruit kan volgen dat in verband met de omstandigheden van het geval psychische schade is ontstaan. Daartoe is vereist dat naar objectieve maatstaven het bestaan van geestelijk letsel kan worden vastgesteld. Ook als het bestaan van geestelijk letsel in voornoemde zin niet kan worden aangenomen, is niet uitgesloten dat de aard en de ernst van de normschending en van de gevolgen daarvan voor de benadeelde, meebrengen dat van de in artikel 6:106, aanhef en onder b, BW bedoelde aantasting in zijn persoon ‘op andere wijze’ sprake is. In zo een geval zal degene die zich hierop beroept de aantasting in zijn persoon met concrete gegevens moeten onderbouwen. Dat is slechts anders, indien de aard en de ernst van de normschending meebrengen dat de in dit verband relevante nadelige gevolgen daarvan voor de benadeelde zo voor de hand liggen, dat een aantasting in de persoon kan worden aangenomen.

Voor zover de benadeelde partijen aanspraak maken op vergoeding van zogenoemde affectieschade

– schade in verband met het verdriet om het overlijden of het door ernstig en blijvend letsel gekwetst raken van een naaste – wordt het volgende overwogen. Door de inwerkingtreding op 1 januari 2019 van de Wet van 11 april 2018 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek, het Wetboek van Strafvordering en het Wetboek van Strafrecht om vergoeding van affectieschade mogelijk te maken en het verhaal daarvan alsmede het verhaal van verplaatste schade door derden in het strafproces te bevorderen (Staatsblad 2018, 132), is de kring van tot schadevergoeding gerechtigden verruimd in die zin dat het voor de in artikel 6:107, tweede lid, BW en artikel 6:108, vierde lid, BW genoemde naasten van slachtoffers mogelijk wordt om een (forfaitaire) vergoeding van affectieschade te vorderen indien sprake is van overlijden of ernstig en blijvend letsel van het slachtoffer. Artikel 51f, tweede lid, Sv is gewijzigd in die zin dat deze naasten zich in het strafproces kunnen voegen met de hier aan de orde zijnde vordering tot vergoeding van ‘affectieschade’. Ingevolge het overgangsrecht als bepaald in artikel 68 en 69 Overgangswet nieuw BW heeft deze verruiming slechts gevolgen ten aanzien van schadeveroorzakende gebeurtenissen die plaatsvinden na de inwerkingtreding van deze wetswijziging per 1 januari 2019.

Schadevergoedingsmaatregel

Naar het oordeel van het hof staat de oplegging van een levenslange gevangenisstraf niet in de weg aan het opleggen van een schadevergoedingsmaatregel. Gezien de regelgeving rondom de tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf kan en mag het hof veronderstellen dat gratiëring op enig moment kan plaatsvinden. De gelijktijdige oplegging van een levenslange gevangenisstraf en het bepalen van gijzeling bij de schadevergoedingsmaatregel is naar het oordeel van het hof niet in strijd met het recht.

Zoals het hof hierboven heeft vooropgesteld is vergoeding van affectieschade op grond van artikel 6:108 BW slechts mogelijk ten aanzien van schadeveroorzakende gebeurtenissen die plaatsvinden na de inwerkingtreding van deze wetswijziging per 1 januari 2019. Nu [slachtoffer 1] is overleden op 29 december 2012 is vergoeding op deze grond niet mogelijk. Gelet daarop zal het hof de vordering tot vergoeding van de immateriële (affectie)schade afwijzen.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is het hof voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 1 bewezen verklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden tot na te melden bedrag. De verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden zodat de vordering tot dat bedrag zal worden toegewezen.

Zoals het hof hierboven heeft vooropgesteld is vergoeding van affectieschade op grond van artikel 6:108 BW slechts mogelijk ten aanzien van schadeveroorzakende gebeurtenissen die plaatsvinden na de inwerkingtreding van deze wetswijziging per 1 januari 2019. Nu [slachtoffer 1] is overleden op 29 december 2012 is vergoeding op deze grond niet mogelijk. Gelet daarop zal het hof de vordering tot vergoeding van de immateriële (affectie)schade afwijzen.

Het hof zal de schadevergoedingsmaatregel opleggen op de hierna te noemen wijze om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is het hof voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 1 bewezen verklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden tot na te melden bedrag. De verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden zodat de vordering tot dat bedrag zal worden toegewezen.

Zoals het hof hierboven heeft vooropgesteld is vergoeding van affectieschade op grond van artikel 6:108 BW slechts mogelijk ten aanzien van schadeveroorzakende gebeurtenissen die plaatsvinden na de inwerkingtreding van deze wetswijziging per 1 januari 2019. Nu [slachtoffer 1] is overleden op 29 december 2012 is vergoeding op deze grond niet mogelijk. Gelet daarop zal het hof de vordering tot vergoeding van de immateriële (affectie)schade afwijzen.

Het hof zal de schadevergoedingsmaatregel opleggen op de hierna te noemen wijze om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is het hof voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 1 bewezen verklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden tot na te melden bedrag. De verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden zodat de vordering tot dat bedrag zal worden toegewezen.

Zoals het hof hierboven heeft vooropgesteld is vergoeding van affectieschade op grond van artikel 6:108 BW slechts mogelijk ten aanzien van schadeveroorzakende gebeurtenissen die plaatsvinden na de inwerkingtreding van deze wetswijziging per 1 januari 2019. Nu [slachtoffer 1] is overleden op 29 december 2012 is vergoeding op deze grond niet mogelijk. Gelet daarop zal het hof de vordering tot vergoeding van de immateriële (affectie)schade afwijzen.

Het hof zal de schadevergoedingsmaatregel opleggen op de hierna te noemen wijze om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed.

Zoals het hof hierboven heeft vooropgesteld is vergoeding van affectieschade op grond van artikel 6:108 BW slechts mogelijk ten aanzien van schadeveroorzakende gebeurtenissen die plaatsvinden na de inwerkingtreding van deze wetswijziging per 1 januari 2019. Nu [slachtoffer 1] is overleden op 29 december 2012, is vergoeding op deze grond niet mogelijk. Gelet daarop zal het hof de vordering tot vergoeding van de immateriële (affectie)schade afwijzen.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is het hof voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 1 bewezen verklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden tot na te melden bedrag. De verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden zodat de vordering tot dat bedrag zal worden toegewezen.

Zoals het hof hierboven heeft vooropgesteld is vergoeding van affectieschade op grond van artikel 6:108 BW slechts mogelijk ten aanzien van schadeveroorzakende gebeurtenissen die plaatsvinden na de inwerkingtreding van deze wetswijziging per 1 januari 2019. Nu [slachtoffer 1] is overleden op 29 december 2012 is vergoeding op deze grond niet mogelijk. Gelet daarop zal het hof de vordering tot vergoeding van de immateriële (affectie)schade afwijzen.

Het hof zal de schadevergoedingsmaatregel opleggen op de hierna te noemen wijze om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is het hof voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 1 bewezen verklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden tot na te melden bedrag. De verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden zodat de vordering tot dat bedrag zal worden toegewezen.

Zoals het hof hierboven heeft vooropgesteld is vergoeding van affectieschade op grond van artikel 6:108 BW slechts mogelijk ten aanzien van schadeveroorzakende gebeurtenissen die plaatsvinden na de inwerkingtreding van deze wetswijziging per 1 januari 2019. Nu [slachtoffer 1] is overleden op 29 december 2012 is vergoeding op deze grond niet mogelijk. Gelet daarop zal het hof de vordering tot vergoeding van de immateriële (affectie)schade afwijzen.

Het hof zal de schadevergoedingsmaatregel opleggen op de hierna te noemen wijze om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is het hof voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 2 bewezen verklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden tot na te melden bedrag. Anders dan de rechtbank en het Openbaar Ministerie ziet het hof in de positie van [slachtoffer 3] geen grond tot matiging van diens vordering. De aard en de ernst van de normschending brengen met zich dat de in dit verband relevante nadelige gevolgen daarvan voor de benadeelde zo voor de hand liggen, dat een aantasting in de persoon kan worden aangenomen. De verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden, zodat de vordering tot dat bedrag zal worden toegewezen.

Het hof zal de schadevergoedingsmaatregel opleggen op de hierna te noemen wijze om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is het hof voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 3 subsidiair bewezen verklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden tot na te melden bedrag. De aard en de ernst van de normschending brengen met zich dat de in dit verband relevante nadelige gevolgen daarvan voor de benadeelde zo voor de hand liggen, dat een aantasting in de persoon kan worden aangenomen. De verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden, zodat de vordering tot dat bedrag zal worden toegewezen.

Het hof zal de schadevergoedingsmaatregel opleggen op de hierna te noemen wijze om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is het hof voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 3 subsidiair bewezen verklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden tot na te melden bedrag. De aard en de ernst van de normschending brengen met zich dat de in dit verband relevante nadelige gevolgen daarvan voor de benadeelde zo voor de hand liggen, dat een aantasting in de persoon kan worden aangenomen. De verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden zodat de vordering tot dat bedrag zal worden toegewezen.

Het hof zal de schadevergoedingsmaatregel opleggen op de hierna te noemen wijze om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed.

De hierna te noemen in beslag genomen en nog niet teruggegeven voorwerpen zijn bij gelegenheid van het onderzoek naar het door de verdachte onder 1, 2, 3 subsidiair begane feit aangetroffen. Zij behoren aan de verdachte toe en kunnen dienen tot het begaan of de voorbereiding van soortgelijke feiten dan wel tot belemmering van de opsporing daarvan. Zij zullen worden onttrokken aan het verkeer aangezien het ongecontroleerde bezit daarvan in strijd is met het algemeen belang en de wet.

De op te leggen straf is gegrond op de artikelen 36b, 36d, 36f, 45, 47, 57, 288 en 289 van het Wetboek van Strafrecht.

Deze wettelijke voorschriften worden toegepast zoals geldend ten tijde van het bewezen verklaarde.