Uitspraken

[eisers ] c.s. stelt dat de rechtbank in rechtsoverweging 4.4 te kort door de bocht is gegaan bij de uitleg van artikel II in het testament van de erflaatster met de redenering dat vooral de benoeming van [gedaagde] tot enig erfgenaam van betekenis is in combinatie met het feit dat onder het oude erfrecht onder ‘wettelijk erfdeel’ de legitieme portie werd verstaan, zodat het voor de hand ligt dat met ‘wettelijk erfdeel’ legitieme is bedoeld, tenzij anders blijkt. Hij licht deze grief als volgt toe.

Uit de formulering “(…) Ik benoem tot enige en algehele erfgenamen van mijn nalatenschap mijn aanstaande echtgenote (…)” (het hof begrijpt dat [eisers ] c.s. hier doelt op de passage “Ik benoem mijn echtgenoot, [gedaagde] (…) tot mijn enig erfgenaam”) mag niet worden afgeleid dat er geen plaats is voor andere erfgenamen dan [gedaagde] . In dezelfde bepaling wordt ook beschikt “behoudens het wettelijk erfdeel mijn afstammelingen toekomende”. Het gebruik van de woorden: ‘wettelijk erfdeel’ impliceert erfgenaamschap van de kinderen, hoe groot hun erfdelen ook zijn. Dit erfgenaamschap wordt in het testament op meerdere plaatsen bevestigd, waar wordt gesproken over ‘mede-erfgenamen’ en/of van hun ‘erfdeel’.

De benoeming van [gedaagde] tot enig erfgenaam is niet zo absoluut, beperkend, omdat de erflaatster in haar testament een ouderlijke boedelverdeling heeft opgenomen en op straffe van nietigheid alle kinderen in die verdeling moesten worden betrokken. De erflaatster heeft haar toen nog jonge kinderen niet in hun wettelijke erfrechtelijke aanspraken willen beperken. In de hiervoor aangehaalde erfstelling wordt slechts geconstateerd dat aan [eisers ] c.s. het wettelijk erfdeel toekomt en dat erfdeel is daarmee niet beperkt tot de legitieme portie. Dat zou anders zijn geweest als het wettelijk erfdeel van de kinderen uitdrukkelijk zou zijn beperkt doordat zij expliciet “in de legitieme” waren gesteld. Ook de bepaling dat over de niet-opeisbare vorderingen van [eisers ] c.s. een rente van ten minste 6% is verschuldigd, is een aanduiding dat de erflaatster de erfrechtelijke aanspraken van [eisers ] c.s. niet heeft willen beperken.

De formulering moet worden bezien vanuit de verzorgingsgedachte die in de ouderlijke boedelverdeling en de niet opeisbare vorderingen besloten lag. Daarvoor was een beperking tot de legitieme portie niet nodig.

Daarnaast stelt [eisers ] c.s. dat de rechtbank in bewijsrechtelijke zin ten onrechte van [eisers ] c.s. heeft gevergd, dat zij aantonen dat de erflaatster hen niet impliciet in de legitieme bedoelde te stellen.

De rechtbank heeft ten onrechte de door hen aangevoerde feiten en omstandigheden onaannemelijk of minder aannemelijk geacht dan de door [gedaagde] geponeerde - blote - stellingen.

[eisers ] c.s. acht de casus ECLI:NL:RBAMS:2015:3904 wel degelijk voldoende vergelijkbaar met de onderhavige casus en verwijst naar het in die procedure uitgebrachte advies van prof. mr. Van Mourik, die heeft gekeken naar het testament zelf. Op de overige stellingen van [eisers ] c.s. zal het hof voor zover van belang hierna nader ingaan.

Het hof volgt de rechtbank in haar uitleg van het testament van de erflaatster. Onder het oude BW was synoniem voor ‘wettelijk erfdeel’: ‘legitieme portie’, zoals blijkt uit het opschrift van de derde afdeling van de twaalfde titel van het derde boek en uit artikel 960 van die afdeling. Bovendien was de legitimaris onder het oude recht erfgenaam, en anders dan onder het thans geldende erfrecht, waar de legitimaris schuldeiser is. Hiervan uitgaande ligt het voor de hand de bewoordingen ‘het wettelijk erfdeel’ in de testamentaire bepaling: “II. Ik benoem mijn echtgenoot, [gedaagde] voornoemd, tot mijn enige erfgenaam, behoudens het wettelijk erfdeel mijn wettige afstammelingen toekomende” uit te leggen als een erfdeel gelijk aan de legitieme portie. Anders gezegd: de erflaatster heeft bedoeld haar wettige afstammelingen tot erfgenaam te benoemen voor een erfdeel gelijk aan de legitieme portie. Deze is - daar zijn de erfgenamen het over eens - gelijk aan twee/negende deel.

Voormelde uitleg is in overeenstemming met en sluit aan bij de overige testamentaire bepalingen waarin wisselend wordt gesproken over erfdelen, mede-erfgenamen of legitimarissen en waarin de term mede-erfgenaam en legitimaris door elkaar en als synoniem worden gebruikt. In de testamentaire bepalingen onder II. A.2. en B wordt immers gesproken over mede-erfgenamen en in de bepaling onder II. B wordt ook gesproken dat over het aan de legitimaris(sen) schuldig erkende een rente zal worden vergoed.

Voormelde uitleg die dus ziet op beperking van het wettelijk erfdeel van de wettige afstammelingen tot de legitieme portie, onderstreept juist de verzorgingsbedoeling van het testament, omdat de langstlevende maximaal wordt beschermd. Deze krijgt immers een erfdeel dat gelijk is aan het beschikbare deel dat wettelijk is toegestaan zonder tekort te doen aan rechten van legitimarissen, gecombineerd met de ouderlijke boedelverdeling en de niet-opeisbare vorderingen bestaande uit een erfdeel ter grootte van de legitieme portie.

Dat de erflaatster haar toen nog jonge kinderen niet in hun wettelijke erfrechtelijke aanspraken heeft willen beperken, zoals [eisers ] c.s. stelt, volgt het hof niet. Tegen voornoemde stelling van [eisers ] c.s. pleit de testamentaire bepaling dat in het geval de erflaatster na [gedaagde] zou overlijden, alleen [eiser sub 1] tot haar erfgenaam is benoemd en [eiser sub 2] is onterfd. Dat de erflaatster de rechten van haar kinderen niet heeft willen beperken stuit dan ook hierop af. Slechts voor het geval de erflaatster als eerste overlijdt, is [eiser sub 2] mede-erfgenaam, hetgeen ook noodzakelijk is vanwege de ouderlijke boedelverdeling.

Ook de stelling van [eisers ] c.s., dat de bepaling dat over de niet-opeisbare vorderingen van [eisers ] c.s. een rente van ten minste 6% is verschuldigd, een aanduiding is dat de erflaatster de erfrechtelijke aanspraken van [eisers ] c.s. niet heeft willen beperken, passeert het hof. Het stond [gedaagde] vrij om tot uitbetaling van de vorderingen van [eisers ] c.s. over te gaan, zoals hij heeft gedaan, met als gevolg dat de vorderingen niet zouden oplopen vanwege de daarover verschuldigde rente.

Al hetgeen [eisers ] c.s. in afwijking van het bovenstaande verder heeft aangevoerd stuit op het voorgaande af.

Grief 2