Uitspraken

Artikel 21 van de Successiewet 1956 luidt, voor zover van belang:

De Rechtbank heeft geoordeeld dat de waarde van het recht van erfpacht op het perceel moet worden bepaald op € 140.117. De Rechtbank heeft hierbij een samengesteld canonpercentage van 2,74 in aanmerking genomen, berekend als volgt:

Belanghebbende heeft zich in hoger beroep op het standpunt gesteld dat het gehanteerde canonpercentage van 3,5 niet afkomstig is uit een akte of enig ander document. Belanghebbende heeft contact gezocht met de rentmeester van [naam6] , [naam7] (hierna: [naam7] ). Uit informatie van [naam7] kan volgens belanghebbende worden afgeleid dat het canonpercentage voor [naam6] 1,692 is, berekend als volgt:

De Inspecteur is bij zijn berekening van het te hanteren canonpercentage uitgegaan van een deel van [naam6] , namelijk van 69.396 m², dat op 27 december 2019 in erfpacht is uitgegeven. Met betrekking tot de door [naam7] gemaakte berekeningen heeft de Inspecteur zich op het standpunt gesteld dat wat betreft de landbouwgrond [naam7] van een te lage waarde van € 5,78 per m² is uitgegaan. Uit het gewogen gemiddelde van zeven referentietransacties, die in de omgeving van [naam6] liggen, volgt volgens de Inspecteur een waarde van landbouwgrond van € 7,16 per m². Daarnaast is [naam7] naar de mening van de Inspecteur van een te hoge waarde van € 1.390.000 voor de ondergrond gebouwen/erf uitgegaan. De Inspecteur heeft, uitgaande van aanvullende informatie van [naam7] , de oppervlakte van de ondergrond gebouwen/erf van [naam6] berekend op 10.299 m². Aangezien uit referentietransacties een waarde van ondergrond gebouwen/erf van € 78,63 per m² volgt, heeft de Inspecteur de waarde berekend op € 809.795. De Inspecteur heeft de totale grondwaarde van [naam6] berekend op € 1.048.946, waardoor het canonpercentage, naar het Hof begrijpt, kan worden berekend op (€ 55.000 : € 1.048.946 =) 5,24.

Belanghebbende heeft, naar het Hof begrijpt, gesteld dat het Hof met de berekening van de Inspecteur in het verweerschrift in hoger beroep geen rekening mag houden omdat de Inspecteur in de voorgaande fases al acht eerdere berekeningen van de waarde van het recht van erfpacht op het perceel heeft gemaakt.

Het Hof volgt belanghebbende niet. Een partij mag in hoger beroep in de regel nieuwe beroepsgronden, argumenten en bewijsmiddelen aandragen, tenzij de goede procesorde zich daartegen verzet (HR 10 december 2010, ECLI:NL:HR:2010:BO6786 en HR 15 november 2013, ECLI:NL:HR:2013:1129). Van dit laatste is naar het oordeel van het Hof geen sprake omdat de Inspecteur in het verweerschrift in hoger beroep heeft gereageerd op de door belanghebbende bij het hogerberoepschrift gevoegde bijlagen met nieuwe berekeningen en informatie van [naam7] .

De bewijslast dat het door hem voorgestane (samengestelde) canonpercentage van 2,74 niet te hoog is, rust op de Inspecteur.

Naar het oordeel van het Hof is de Inspecteur, mede gelet op zijn toelichting ter zitting van het Hof, in zijn bewijslast geslaagd. Hierbij heeft het Hof het volgende in aanmerking genomen. De waardering van een recht van erfpacht is geen exacte wetenschap. Partijen zijn afhankelijk van transactiegegevens van goed vergelijkbare referentieobjecten. Gelet op de aard van het te waarderen object, in dit geval het recht van erfpacht op het perceel van een uniek landgoed, zijn deze gegevens slechts beperkt beschikbaar. Beide partijen zijn in hun berekening van het canonpercentage uitgegaan van beschikbare gegevens van twee transacties ter zake van [naam6] . Het Hof merkt op dat [naam6] (ongeveer 630.000 m²) vele malen groter is dan het perceel (83.865 m²), dat het aandeel met de planologische bestemming ‘wonen’ verschilt en dat de waarde van grond met bestemming ‘wonen’ hoger is dan grond met een agrarische of natuurbestemming. De Inspecteur is echter bij zijn berekening van het te hanteren canonpercentage uitgegaan van een deel van [naam6] , namelijk van 69.396 m², dat op 27 december 2019 in erfpacht is uitgegeven. De Inspecteur heeft de door hem berekende waarden van landbouwgrond van 7,16 per m² en van de ondergrond gebouwen/erf van € 78,63 per m² onderbouwd met de gemiddelde waarde uit meerdere – andere – referentietransacties. Bovendien heeft de Inspecteur onbetwist gesteld dat de oppervlakte van de ondergrond gebouwen/erf van [naam6] op 10.299 m² moet worden vastgesteld. Ook heeft de Inspecteur rekening gehouden met de door belanghebbende aangevoerde omstandigheid dat er twee woningen op [naam6] aanwezig zijn, door de grondwaarde te verhogen van € 854.822 naar € 1.048.946. Ook is de Inspecteur, naar het oordeel van het Hof terecht, uitgegaan van een samengesteld canonpercentage, waarbij een onderscheid in canonpercentages is gemaakt tussen de grond bij de woning en de resterende grond. De berekeningen van [naam5] en [naam7] leiden niet tot een ander oordeel omdat hun berekeningen naar het oordeel van het Hof onvoldoende onderbouwd zijn. Ten slotte ziet het Hof geen aanleiding om anders te beslissen naar aanleiding van de door belanghebbende ter zitting van het Hof overgelegde gegevens inzake de gemeente Den Haag, de hypotheekrente en de rente op staatsobligaties. De daarop betrekking hebbende gegevens staan naar het oordeel van het Hof in een te ver verwijderd verband ten opzichte van het vast te stellen canonpercentage.

Belanghebbende heeft ter onderbouwing van zijn standpunten nog verzocht om [naam5] en [naam7] ter zitting te horen.

Voor zover het bewijsaanbod moet worden opgevat als een verzoek om aanhouding van het onderzoek ter zitting, wijst het Hof erop dat belanghebbende in de uitnodiging voor de zitting is gewezen op de mogelijkheid getuigen mee te brengen of bij aangetekende brief of deurwaardersexploot op te roepen. Van deze gelegenheid heeft belanghebbende geen gebruik gemaakt. Ter zitting van het Hof zou de hoogte van het canonpercentage aan de orde worden gesteld. Van omstandigheden waaruit zou kunnen worden afgeleid dat belanghebbende in redelijkheid niet kan worden tegengeworpen dat hij heeft nagelaten de genoemde personen mee te nemen of op te roepen als getuige is naar het oordeel van het Hof geen sprake (vgl. HR 23 mei 2014, ECLI:NL:HR:2014:1194, BNB 2014/154, r.o. 3.3.4 en HR 3 februari 2023, ECLI:NL:HR:2023:133).

Voor zover het aanbod moet worden opgevat als een verzoek aan het Hof om [naam5] en [naam7] als getuige op te roepen, wijst het Hof dat verzoek af. Het Hof neemt daarbij in aanmerking dat belanghebbende zelf geen pogingen heeft ondernomen om genoemde getuigen mee te brengen of op te roepen. Voorts behoren schriftelijke verklaringen van zowel [naam5] als [naam7] reeds tot de gedingstukken en heeft belanghebbende nagelaten nader aan te geven in hoeverre deze getuigen meer of anders zouden kunnen verklaren dan zij al hebben gedaan (HR 15 november 2019, ECLI:NL:HR:2019:1786).