Uitspraken

Vormverzuimen

De verdediging heeft zich op het standpunt gesteld dat bij het binnentreden van het pand aan de [straat] te [plaats 1] op 20 april 2020 en bij het daaropvolgende onderzoek vormverzuimen zijn begaan. Allereerst heeft de verdediging aangevoerd dat de verbalisanten niet bevoegd waren de deur van de meterkast te openen, omdat op dat moment geen sprake (meer) was van een verdenking van een strafbaar feit. De verbalisanten hadden immers al gezien dat in de loods – anders dan de MMA-melding aangaf – geen hennepplanten stonden, maar miners.

Daarnaast heeft de verdediging bepleit dat de inbeslagneming van de in het pand aangetroffen laptop onrechtmatig was, omdat de gegevens op de laptop geenszins kunnen bijdragen aan de beantwoording van de vraag of sprake is (geweest) van diefstal van elektriciteit en hoe lang dit heeft geduurd.

Tot slot heeft de verdediging, onder verwijzing naar het Landeck-arrest van het Hof van Justitie d.d. 4 oktober 2024 (ECLI:EU:C:2024:830) betoogd dat het onderzoek naar de gegevens op de in beslag genomen laptop onrechtmatig is geweest, omdat daarvoor toestemming aan de rechter-commissaris had moeten worden gevraagd. Bovendien was volgens de verdediging op voorhand te voorzien dat bij het onderzoek een min of meer compleet beeld kon worden verkregen van bepaalde aspecten van het persoonlijk leven van de gebruiker van de gegevensdrager, te weten verdachte. In een dergelijk geval dient de rechter-commissaris te beslissen of aan het onderzoek beperkingen moeten worden verbonden (vgl. Hof Den Haag 26 augustus 2021, ECLI:NL:GHDHA:2021:1873). Het onderzoek naar de gegevens op de laptop heeft echter zonder enige beperking plaatsgevonden.

Het voorgaande maakt dat volgens de verdediging sprake is van onherstelbare vormverzuimen in de zin van artikel 359a van het Wetboek van Strafvordering (hierna: Sv), waarbij het in artikel 8 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (hierna: EVRM) verankerde recht op eerbiediging van het privéleven is geschonden. Volgens de verdediging gaat het om zeer ernstige vormverzuimen, die ook nadeel voor verdachte hebben veroorzaakt. Daarbij heeft de raadsman naar voren gebracht dat een laptop een apparaat is dat dikwijls (ook) voor privédoeleinden wordt gebruikt en daardoor privégegevens kan bevatten, zoals foto’s, internetgeschiedenis, chatgesprekken, contactgegevens en informatie over bijvoorbeeld het bezit van cryptocurrency en gebruiksmomenten en -duur. Daarnaast heeft de raadsman erop gewezen dat de rechtbank op basis van de in de laptop aangetroffen gegevens tot een bewezenverklaring is gekomen en dat verdachte een groot deel van de opgelegde straf al in voorarrest heeft uitgezeten.

Volgens de raadsman zijn de vormverzuimen zodanig ernstig dat de chatberichten en al het bewijsmateriaal dat als gevolg van het onderzoek naar die chatberichten is verkregen (de zogenoemde verboden vruchten) moeten worden uitgesloten van het bewijs en als gevolg daarvan vrijspraak dient te volgen voor de feiten 1 tot en met 5. Subsidiair is aangevoerd dat de vormverzuimen dienen te leiden tot strafvermindering.

Ten aanzien van het in parketnummer 08-132541-21 tenlastegelegde

De raadsman heeft bepleit dat verdachte van het onder parketnummer 08-132541-21 onder 1 primair, 2 primair, 2 subsidiair, 3, 4 en 5 tenlastegelegde moet worden vrijgesproken. Daartoe heeft hij – samengevat weergegeven – het volgende aangevoerd.

Ten aanzien van het onder 1 primair tenlastegelegde heeft de raadsman aangevoerd dat verdachte ten tijde van het opzetten, bouwen en onderhouden van cryptohandelsplaats Coinhouse.eu niet het oogmerk heeft gehad om zich wederrechtelijk te bevoordelen. Subsidiair heeft de raadsman bepleit dat de ten laste gelegde gedragingen niet zijn te kwalificeren als oplichting. Volgens de raadsman zijn het creëren van handelsvolume door het laten draaien van software (een bot), het opgeven van een valse naam, het sluiten van de opnamefunctie en het openhouden van de stortingsfunctie geen geëigende middelen om iemand te bewegen tot het ter beschikking stellen van gegevens. Bovendien bevat het dossier onvoldoende bewijs dat verdachte gebruik heeft gemaakt van een bot.

Ten aanzien van de onder 1 subsidiair ten laste gelegde verduistering heeft de raadsman naar voren gebracht dat uit het dossier enkel blijkt dat 8,3 Bitcoin (destijds: 55.081,46 USD) is overgemaakt van Coinhouse.eu naar het Bitcoinadres van verdachte. Van andere overgemaakte tegoeden kan volgens de raadsman niet zonder meer worden vastgesteld dat die wederrechtelijk zijn toegeëigend, zodat verdachte daarvan moet worden vrijgesproken.

Ten aanzien van het onder 2 primair tenlastegelegde heeft de raadsman allereerst aangevoerd dat niet kan worden bewezen dat verdachte de munten UK Coin, SIPS, SLCO, ERSO en SDE heeft gemaakt.

Daarnaast heeft de raadsman aangevoerd dat niet kan worden bewezen dat verdachte de premine uit de broncode heeft verwijderd. Volgens de raadsman kan ook niet worden bewezen dat verdachte onjuiste informatie over de premine heeft verstrekt. Uit het dossier volgt enkel dat verdachte eenmalig bij een exchange een verkeerde premine heeft opgegeven, omdat bij die exchange een maximale premine van 2% was toegelaten. Het verstrekken van de onjuiste informatie had dan ook als doel om tot de exchange toegelaten te worden en was niet bedoeld om potentiële kopers te bewegen tot het kopen van de betreffende altcoin. Het niet (volledig) vermelden van de premine levert volgens de raadsman voorts geen oplichting op, omdat potentiële kopers hierdoor niet worden bewogen de altcoin te kopen. Bovendien kan de informatie over de premine worden teruggevonden in de broncode, zodat geen sprake is van een onjuiste voorstelling van zaken. Dat daarvoor specialistische kennis is vereist, maakt dat volgens de raadsman niet anders.

Ook ten aanzien van het oppompen van de koers – door zelf altcoins aan te kopen en te verkopen – heeft de raadsman bepleit dat dit niet kan worden aangemerkt als een van de in artikel 326, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht (hierna: Sr) genoemde oplichtingsmiddelen, omdat koersstijgingen (en -dalingen) inherent zijn aan een (crypto)beurs. Op welke wijze een koersstijging tot stand komt, doet volgens de raadsman niet ter zake.

Verder heeft de raadsman ten aanzien van het onder 2 primair tenlastegelegde naar voren gebracht dat het latere dumpen van de munten niet kan maken dat bij het eerdere oppompen van de koers sprake was van oplichting. Bovendien is het dumpen van de munten niet tenlastegelegd. Het feit is voltooid door de afgifte van het goed.

Subsidiair heeft de raadsman ten aanzien van het onder 2 primair tenlastegelegde aangevoerd dat enkel kan worden bewezenverklaard dat verdachte potentiële investeerders heeft bewogen tot afgifte van een bedrag ter hoogte van € 306.353,26, nu verdachte heeft verklaard dat hij de in de chatberichten genoemde verdiensten steeds met één of twee anderen heeft gedeeld.

Ten aanzien van de onder 2 subsidiair ten laste gelegde poging tot oplichting heeft de raadsman dezelfde verweren gevoerd als ten aanzien van het onder 2 primair tenlastegelegde. Daaraan heeft de raadsman nog toegevoegd dat bij het proberen te wijzigen van de premine sprake is geweest van een absoluut ondeugdelijke poging, omdat het technisch niet mogelijk is om de premine in de broncode te wijzigen.

Ten aanzien van het onder 3 tenlastegelegde heeft de verdediging aangevoerd dat verdachte zelf slachtoffer van oplichting is geworden doordat hij een persoon genaamd [naam 4] heeft geholpen met de aankoop van cryptocurrency en die [naam 4] vervolgens met de door verdachte aan [naam 4] gestuurde QR-code aan de haal is gegaan en geld bij klanten van de [benadeelde 3] heeft weggenomen. Verdachte heeft dan ook niemand bewogen tot afgifte van enig goed en heeft evenmin het oogmerk gehad om zich wederrechtelijk te bevoordelen. Ook kan niet worden bewezen dat verdachte daartoe nauw en bewust met [naam 4] of een ander heeft samengewerkt.

Ten aanzien van het onder 4 ten laste gelegde (gewoonte)witwassen door middel van het exploiteren van een Bitcoin ATM heeft de raadsman primair betoogd dat niet kan worden vastgesteld dat de (crypto)valuta uit enig misdrijf afkomstig zijn. Daarbij heeft de raadsman naar voren gebracht dat het gemiddeld om transacties ter hoogte van € 403,- ging en het hoogste transactiebedrag € 10.000,- bedroeg. Onder die omstandigheden hoefde volgens de raadsman niet van verdachte te worden verwacht dat hij onderzoek deed naar de gebruikers van de Bitcoin ATM en/of de herkomst van de (crypto)valuta.

Daarnaast heeft de raadsman aangevoerd dat verdachte geen (voorwaardelijk) opzet had op de criminele herkomst van het geld. Daarbij heeft de raadsman erop gewezen dat verdachte een vergunning voor de exploitatie van de Bitcoin ATM had aangevraagd, dat gedurende een aantal maanden wel aan de KYC-eisen (Know Your Customer) was voldaan en dat verdachte heeft verklaard dat hij niet het idee had dat het om criminelen ging.

Subsidiair heeft de raadsman bepleit dat slechts sprake is van witwassen vanaf het moment dat de Bitcoin ATM er illegaal stond en er geen ID-controles meer werden verricht, te weten vanaf 21 november 2020. Daarnaast moeten de mislukte transacties en de pseudokopen volgens de raadsman op het totaalbedrag in mindering worden gebracht.

Ten aanzien van het onder 5 tenlastegelegde heeft de raadsman primair betoogd dat - gelet op de bepleite vrijspraken voor het onder 1 tot en met 4 tenlastegelegde - de voor witwassen vereiste gronddelicten ontbreken. Subsidiair heeft de raadsman aangevoerd dat niet buiten redelijke twijfel kan worden vastgesteld dat de geldbedragen van misdrijf afkomstig zijn, aangezien verdachte ook legale inkomsten heeft gegenereerd met de handel in cryptovaluta.

Ten aanzien van het geldbedrag van € 863.538,54 (de ‘opbrengst’ van het pumpen en dumpen) heeft de raadsman verder aangevoerd dat de hoogte van het bedrag enkel is berekend op grond van chatberichten van verdachte, terwijl enig steunbewijs voor die chatberichten ontbreekt. Subsidiair heeft de raadsman bepleit dat ten hoogste moet worden uitgegaan van een bedrag van € 306.353,26. Daartoe heeft de raadsman naar voren gebracht dat men bij de berekening van de opbrengsten van de verkoop van de altcoins ervan uit is gegaan dat enkel verdachte de in de chatberichten genoemde bedragen heeft verdiend, terwijl de opbrengst bij de altcoins Lepen, USA en MALC door twee personen werd gedeeld en bij de altcoin EuropeUnited door drie personen. De munten SIPS en SLCO-ERSO-DSE zijn voorts ten onrechte meegerekend, want die munten zijn niet door verdachte gemaakt.

Ten aanzien van het in parketnummer 08-211081-20 tenlastegelegde

De diefstal van elektriciteit te [plaats 1] kan volgens de raadsman bewezen worden verklaard op grond van de door de rechtbank gebruikte bewijsmiddelen, waaronder de bekennende verklaring van verdachte.

Ten aanzien van de gestelde vormverzuimen

De advocaat-generaal heeft primair betoogd dat de verweren van de raadsman geen kans van slagen hebben, omdat van enig vormverzuim geen sprake is. Daarbij heeft de advocaat-generaal verwezen naar het vonnis van de rechtbank.

Subsidiair heeft de advocaat-generaal aangevoerd dat kan worden volstaan met de enkele constatering dat in strijd met het Landeck-arrest is verzuimd toestemming te vragen aan de rechter-commissaris voor het onderzoek naar de gegevens op laptop, omdat het arrest pas na het onderzoek is gewezen en derhalve is gehandeld conform de destijds geldende vormvoorschriften. Bovendien is volgens de advocaat-generaal geen sprake van nadeel zoals bedoeld in artikel 359a lid 2 Sv.

Ten aanzien van het in parketnummer 08-132541-21 tenlastegelegde

De advocaat-generaal heeft zich op het standpunt gesteld dat het onder 1 primair, 2 primair, 3, 4 en 5 tenlastegelegde bewezen kan worden verklaard overeenkomstig het vonnis van de rechtbank, behoudens het volgende. Ten aanzien van de onder 2 ten laste gelegde oplichting (de pump en dump) is in hoger beroep komen gebleken dat – anders dan de rechtbank heeft vastgesteld – de premine van de altcoins van verdachte steeds zichtbaar is geweest in de broncode op Github . Wel heeft verdachte een mislukte poging ondernomen om de premine van de altcoin GET in de broncode te verhullen. Volgens de advocaat-generaal blijkt uit die mislukte poging de intentie van verdachte, te weten het misleiden van potentiële investeerders door het verhullen van de premine. Bovendien heeft verdachte de premine verhuld door geen of onjuiste informatie over de premine van zijn altcoins op websites zoals Bitcoin Garden te verstrekken en door een beperkte block explorer op te nemen in de walletsoftware.

Ten aanzien van het onder 4 ten laste gelegde gewoontewitwassen heeft de

advocaat-generaal in aanvulling op de overwegingen van de rechtbank naar voren gebracht dat het vermoeden van witwassen wordt gerechtvaardigd door het feit dat verdachte bij de exploitatie van de bitcoin ATM fors hogere transactiekosten vroeg dan reguliere exchanges. Daarnaast heeft de advocaat-generaal erop gewezen dat uit de verklaring van verdachte op de zitting van het hof van 8 februari 2023 volgt dat hij bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat hij (virtuele) valuta zou verwerven en voorhanden zou hebben dat van enig misdrijf afkomstig was. Hij verklaarde toen immers: ‘Dat er ook allerlei mensen

gebruik van zouden kunnen maken met crimineel geld klopt wel. Ik was mij daarvan

ook wel bewust. Zeker de laatste zes maanden’.

Tot slot heeft de advocaat-generaal bepleit dat – anders dan de rechtbank heeft gedaan – het onder 5 tenlastegelegde dient te worden gekwalificeerd als opzetwitwassen en niet als eenvoudig witwassen, aangezien de gedragingen van verdachte erop waren gericht om de criminele herkomst van de (virtuele) valuta daadwerkelijk te verbergen en te verhullen.

Ten aanzien van het in parketnummer 08-211081-20 tenlastegelegde

De diefstal van elektriciteit te [plaats 1] kan volgens de advocaat-generaal bewezen worden verklaard op grond van de door de rechtbank gebruikte bewijsmiddelen, waaronder de bekennende verklaring van verdachte.

7.3.1.1 De binnentreding in het pand

Op 12 december 2019 kwam bij de politie een MMA-melding binnen. Die MMA-melding hield, zakelijk weergegeven, het volgende in: 'Er is een hennepkwekerij actief aan de [straat] in [plaats 1] . De huurder van dit pand wordt ' [bijnaam 1]' genoemd. In de loods wordt gesleuteld aan auto's. Op de bovenverdieping wordt er groots hennep gekweekt. Op 17 november 2019 omstreeks 14:35 uur kwam er een enorm sterke hennepgeur uit de loods. Er staan meerdere auto's voor de deur en er zijn meerdere personen in de loods aanwezig om te oogsten.’2
Daarnaast had een op 14 januari 2020 omstreeks 02:00 uur door de politie ter verificatie van die melding verrichte warmtemeting op genoemd adres een positief resultaat. De verbalisanten zagen dat aan de voorzijde van het pand aan de [straat] , op de eerste verdieping, een raam open stond. Zij zagen met de warmtebeeldcamera dat de ruimte achter dit geopende raam een aanzienlijke hoeveelheid warmte uitstraalde in vergelijking met omliggende objecten. Gelet op de MMA-melding en deze bevindingen, werd het vermoeden van de aanwezigheid van een hennepkwekerij in het betreffende pand bevestigd.3 Verder bleek uit onderzoek dat aan de [straat] in [plaats 1] blijkens het register van de Kamer van Koophandel sinds 12 juni 2013 een bedrijf van verdachte, genaamd [bedrijfsnaam 1] , was gevestigd.4 Bovendien bleek uit onderzoek in de politiesystemen dat een warmtemeting op het woonadres van verdachte op 14 november 2019 een positief resultaat had.5 Op 20 april 2020 is de politie het pand aan de [straat] binnengetreden.6

Het hof is van oordeel dat de MMA-melding, in combinatie met de andere onderzoeksbevindingen zoals hiervoor omschreven, voldoende concreet is om tot de verdenking te komen dat ten tijde van het betreden van het pand op 20 april 2020 een hennepkwekerij in het pand aanwezig was. De verbalisanten waren daarom op grond van artikel 9, eerste lid, van de Opiumwet bevoegd het pand te betreden. Hoewel sprake is van tijdsverloop tussen de MMA-melding, de door de politie verrichte onderzoekshandelingen en het moment waarop het pand is betreden, maakt dit naar het oordeel van het hof niet dat de instap in het pand daardoor niet gerechtvaardigd was. Voor zover de raadsman heeft willen aanvoeren dat het binnentreden in het pand onrechtmatig is geweest, wordt het verweer dus verworpen.

7.3.1.2 Het openen van de meterkast

Uit het procesdossier blijkt dat op het moment van binnentreden geen personen in het pand aanwezig waren. Op de eerste verdieping troffen de verbalisanten meerdere soorten computerapparatuur aan, waarbij op sommige apparatuur 'antminer' stond geschreven. Het vermoeden rees dat sprake was van het minen van Bitcoins of andere cryptocurrency's. Daarnaast namen de verbalisanten in de meterkast waar dat er met stroom was gerommeld. Een medewerker van [naam 23] constateerde vervolgens dat sprake was van diefstal van stroom.7

Het hof is van oordeel dat de meterkast, anders dan bijvoorbeeld een kledingkast, is aan te merken als een ruimte in het pand, zodat het openen van de deur naar de meterkast onder de betredingsbevoegdheid van artikel 9 Opiumwet valt. Gelet op de verdenking van overtreding van de Opiumwet en de toen beschikbare informatie, waaronder de omstandigheid dat eerder ter plaatse een hennepgeur was geroken, waren de verbalisanten dan ook bevoegd om in de meterkast te kijken. Het kijken in de meterkast is bovendien een logische handeling bij een verdenking van hennepteelt. Dat op 20 april 2020 uiteindelijk geen hennepkwekerij in het pand aanwezig bleek te zijn, doet aan het voorgaande niets af. Immers, er zou ook op een eerder moment een hennepkwekerij in het pand aanwezig kunnen zijn geweest.

7.3.1.3 De inbeslagneming van de laptop

In het pand is een miningfarm aangetroffen. Dit betreft een verzamelnaam voor een plaats waar een grote hoeveelheid miners (ofwel: computers) staat. Het is een feit van algemene bekendheid dat mining computers veel stroom verbruiken. De constatering dat sprake was van diefstal van stroom betreft een ontdekking op heterdaad van een (nieuw) strafbaar feit. Omdat de computers (waaronder de laptop) informatie kunnen verschaffen over de tijd dat deze werkzaam waren, hoelang er stroom is gestolen en hoeveel stroom er is gestolen, ook om eventueel wederrechtelijk verkregen voordeel aan te tonen, is met toestemming van de officier van justitie op grond van artikel 94 Sv onder meer de laptop in beslag genomen.8 Uit dit artikel vloeit voort dat alle voorwerpen die kunnen dienen om de waarheid aan het licht te brengen vatbaar zijn voor inbeslagneming. Het hof is dan ook van oordeel dat de laptop rechtmatig in beslag is genomen. In zoverre wordt het verweer van de raadsman verworpen.

7.3.1.4 Het onderzoek naar de gegevens op de laptop

Het hof stelt het volgende voorop. Indien onderzoek naar gegevens op een elektronische gegevensdrager een meer dan beperkte inbreuk op de persoonlijke levenssfeer met zich meebrengt, is voorafgaande toestemming van een rechterlijke instantie of onafhankelijk bestuursorgaan vereist (vgl. het Landeck-arrest, HvJ EU 4 oktober 2024, ECLI:EU:C:2024:830). Daarbij geldt dat de officier van justitie niet als een ‘onafhankelijk bestuursorgaan’ wordt aangemerkt (vgl. het Prokuratuur-arrest, HvJ EU 2 februari 2021, ECLI:EU:C:2021:152). Als het onderzoek zo verstrekkend is dat op voorhand is te voorzien dat een min of meer compleet beeld kan worden verkregen van bepaalde aspecten van het persoonlijk leven van de gebruiker van de gegevensdrager, dient bovendien door de

rechter-commissaris te worden overwogen of aan dat onderzoek beperkingen dienen te worden verbonden (Hof Den Haag 13 oktober 2022, ECLI:NL:GHDHA:2022:2145).

Naar het oordeel van het hof doet zich in deze zaak voor de situatie dat het onderzoek naar de gegevens op de laptop zo verstrekkend was dat was te voorzien dat een min of meer compleet beeld van het persoonlijk leven van de gebruiker kon worden verkregen. De laptop is weliswaar aangetroffen in een loods met miners, zodat het aannemelijk was dat de laptop voor de handel in cryptocurrency – en aldus voor zakelijk gebruik – werd gebruikt. Echter, dat maakt nog niet dat voorzienbaar was dat het onderzoek geen of slechts een beperkte inbreuk op de persoonlijke levenssfeer met zich kon meebrengen. Uit het procesdossier volgt immers dat niet alleen onderzoek is gedaan naar het op de laptop geïnstalleerde softwareprogramma Awesome Miner9, maar ook naar de 62.583 opgeslagen Skypeberichten.10 Naar het oordeel van het hof was daarom te voorzien dat het onderzoek naar de Skypeberichten een meer dan beperkte inbreuk op de persoonlijke levenssfeer zou kunnen meebrengen, zodat daarvoor toestemming van de rechter-commissaris was vereist. Het ontbreken van voorafgaande toestemming van de rechter-commissaris levert een onherstelbaar vormverzuim op.

Het hof ziet zich vervolgens gesteld voor de vraag of er, en zo ja welke, rechtsgevolgen aan dit vormverzuim moeten worden verbonden. Bij de beantwoording van die vraag dient de rechter rekening te houden met de in artikel 359a, tweede lid, Sv genoemde factoren, te weten het belang van het geschonden voorschrift, de ernst van het verzuim en het nadeel dat daardoor wordt veroorzaakt. Bewijsuitsluiting op grond van artikel 359a, eerste lid, Sv is voorts uitsluitend aan de orde indien door de onrechtmatige bewijsgaring een belangrijk (strafvorderlijk) voorschrift of rechtsbeginsel in aanzienlijke mate is geschonden (vgl. HR 30 maart 2004, LJN AM2533, NJ 2004/376). Daarbij geldt dat een schending van het in artikel 8 EVRM gegarandeerde recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer niet zonder meer een inbreuk oplevert op de in artikel 6 EVRM vervatte waarborg van een eerlijk proces (vgl. HR 7 juli 2009, LJN BH8889, NJ 2009/399) en dat aan een niet gerechtvaardigde inbreuk op het door het eerste lid van artikel 8 EVRM gewaarborgde recht in de strafprocedure tegen de verdachte geen rechtsgevolgen behoeven te worden verbonden, mits zijn recht op een eerlijk proces zoals bedoeld in artikel 6, eerste lid, EVRM wordt gewaarborgd (vgl. HR 5 oktober 2010, LJN BL5629, NJ 2011/169).

Voor wat betreft het belang van het geschonden voorschrift stelt het hof vast dat de vereiste rechterlijke toestemming voor onderzoek naar (gevoelige) gegevens het in artikel 8 EVRM neergelegde recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer dient. De inbreuk van de in artikel 8 EVRM gewaarborgde privacyrechten is in deze zaak niet zo aanzienlijk geweest dat van een schending van het recht op een eerlijk proces sprake is. Het hof ziet daarom geen aanleiding om te komen tot uitsluiting van bewijs.

Ook ziet het hof geen aanleiding voor strafvermindering. Strafvermindering komt slechts in aanmerking wanneer de verdachte door een vormverzuim daadwerkelijk nadeel heeft ondervonden en wanneer strafvermindering ook in het licht van het belang van het geschonden voorschrift en de ernst van het verzuim gerechtvaardigd is. Voor wat betreft de ernst van het verzuim overweegt het hof dat ten tijde van het vormverzuim – daterend van na de Richtlijn 2002/58/EG doch voor het hiervoor genoemde arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 4 oktober 2024 (‘de Landeck-zaak’) – het overtreden vormvoorschrift nog niet (algemeen) bekend was, terwijl in dit geval overigens aan de wettelijke vereisten van artikel 126n Sv is voldaan. Dit relativeert de ernst van het vormverzuim aanzienlijk. Voorts is het hof van oordeel dat niet aannemelijk is dat verdachte als gevolg van het verzuim concreet nadeel heeft geleden. De raadsman heeft ter onderbouwing van het nadeel volstaan met de algemene opmerking dat verdachte ernstig in zijn privacy is geschaad, zonder enige nadere concretisering waaruit deze privacyschending zou hebben bestaan. De raadsman heeft niet meer aangevoerd dan dat het voor verdachte veroorzaakte nadeel erin zou hebben bestaan dat de rechtbank op basis van de op de laptop aangetroffen gegevens tot een bewezenverklaring is gekomen en dat verdachte een groot deel van de opgelegde straf al in voorarrest heeft uitgezeten. Het belang van een verdachte dat door hem gepleegde strafbare feiten niet worden ontdekt, kan echter niet worden aangemerkt als een rechtens te respecteren belang, zodat een eventuele schending van dit belang als gevolg van een vormverzuim geen nadeel in de zin van artikel 359a, tweede lid, Sv oplevert (vgl. HR 4 januari 2011, ECLI:NL:HR:2011:BM6673, NJ 2012/145). Daarnaast heeft de raadsman in algemene zin naar voren gebracht dat een laptop privégegevens bevat. De raadsman heeft echter niet (concreet) aangevoerd welke privégegevens van verdachte op de laptop stonden opgeslagen. Voor het overgrote deel hebben de Skypeberichten betrekking op de handel in cryptovaluta, zodat met het kennisnemen van deze communicatie niet een min of meer compleet beeld van het persoonlijke leven van verdachte wordt verkregen. Verder is onderzoek gedaan naar het op de laptop aangetroffen softwareprogramma. Uit het dossier blijkt niet dat op de laptop andere (gevoelige) gegevens zijn aangetroffen. De inbreuk kan dan ook als gering worden bestempeld. Het hof zal daarom volstaan met de enkele constatering van het vormverzuim en daaraan geen rechtsgevolgen verbinden.

Het hof is van oordeel dat de rechtbank ten aanzien van het in parketnummer 08-132541-21 onder 2, 3, 4 en 5 tenlastegelegde (grotendeels) op juiste gronden tot haar bewijsbeslissing is gekomen. Het hof zal de motivering van de rechtbank dan ook overnemen en aanvullen of verbeteren waar nodig. Ten aanzien van het onder 1 tenlastegelegde komt het hof tot een ander oordeel dan de rechtbank.

‘Enig goed’

Het hof stelt voorafgaande aan de bespreking van het onder 1, 2 en 3 tenlastegelegde vast dat virtuele valuta (Bitcoins en altcoins) en giraal geld vallen onder het begrip 'enig goed' in de zin van artikel 326 lid 1 Sr. De Hoge Raad heeft immers al in 1982 geoordeeld dat giraal geld is aan te merken als 'enig goed'.11In het Runescape-arrest is bepaald dat virtuele voorwerpen ook zijn aan te merken als 'enig goed'.12 Het hof is van oordeel dat virtuele valuta (zoals Bitcoins en altcoins) eveneens zijn aan te merken als 'enig goed', omdat deze online opgebouwde bezittingen voor zowel aangever(s) en verdachte(n) een reële waarde hebben die hen kan worden afgenomen. Het betreft immers een (virtueel) ruil- of betaalmiddel waarmee goederen en diensten kunnen worden aangekocht en verkocht.

Computergegevens, zoals een afbeelding van een legitimatiebewijs, kunnen echter niet als ‘enig goed’ worden gekwalificeerd, nu daarvan slechts sprake kan zijn als degene die de feitelijke macht daarover heeft, deze noodzakelijkerwijze verliest als een ander zich de macht erover verschaft.13

7.3.2.1 - Feit 1: verduistering ( Coinhouse.eu )

Inleidende overwegingen: een cryptovalutahandelsplaats
Een cryptovalutahandelsplaats maakt het mogelijk dat klanten hun cryptovaluta kunnen storten, kunnen verhandelen voor andere cryptovaluta en weer kunnen opnemen. De handelsplaats moet een wallet hebben voor de cryptovaluta die zij ondersteunt. Een wallet bevat de toegangscodes (private keys) tot het beheer van één of meerdere

coin-adressen. In het geval van een custodial wallet, kunnen klanten van de handelsplaats hun cryptovaluta overmaken naar een adres van de wallet van de handelsplaats. Iedere transactie gaat gepaard met een transactionfee, een vergoeding voor het uitvoeren van een transactie op een blockchain-netwerk. Nadat de transacties voldoende bevestigingen op de blockchain (database) hebben, weet de handelsplaats dat de tegoeden definitief in haar handen zijn gekomen. In de database van de handelsplaats wordt vervolgens een saldo opgenomen bij de stortende klant. De klant krijgt dan een vordering op de handelsplaats ter hoogte van de gestorte tegoeden. De handelsplaats heeft de cryptovaluta hiermee in eigen beheer gekregen en kan deze naar haar eigen inzicht gebruiken, bijvoorbeeld om andere gebruikers uit te betalen. De klant kan met het saldo dat uit de database blijkt handelen. De transacties worden alleen in de database van de handelsplaats verwerkt, door bij de koper en de verkoper het saldo van de ene cryptovaluta te verminderen en van de andere cryptovaluta te verhogen. Er vinden dus geen cryptovalutatransacties op de blockchain plaats. Indien een klant besluit om het saldo op te nemen, wordt dit op de website van de handelsplaats aangegeven. De handelsplaats vermindert vervolgens het saldo van de klant in de database en stuurt de cryptovaluta op de blockchain naar het opgegeven adres van de klant.

Feiten

Verdachte en [medeverdachte] hebben samen cryptovalutahandelsplaats Coinhouse.eu opgezet.14 Zij communiceerden onder andere via Skype over het cryptobedrijf. Verdachte heeft verklaard dat ‘ [accountnaam 3] ’ zijn Skype-account betreft15 en dat de accounts ‘ [accountnaam 1] ’ en ‘ [accountnaam 2] ’ van [medeverdachte] zijn.16 Uit Skype-gesprekken tussen verdachte en [medeverdachte] volgt dat zij op enig moment Coinhouse.eu wilden platgooien. Zo stuurde verdachte op 3 april 2018 naar [medeverdachte] : ‘Zullen we Coinhouse nog tot het einde van de maand geven? Is het dan nog ruk trekken we de stekker eruit’.17 Uit datzelfde chatgesprek blijkt dat Coinhouse op dat moment 30.000 klanten had en dat er in ieder geval 16 Bitcoins, 144 Litecoins, 16 Bitcoins aan ECA en 20 Bitcoins aan X8 aan klanttegoeden bij Coinhouse in beheer waren.18 Op 4 april 2018 blijkt dat het handelsvolume laag was.19 Verdachte stuurde op 5 april 2018: ‘Als we Coinhouse platgooien, kunnen ze ons dan vinden eventueel?, waarop [medeverdachte] een paar uur later reageerde: ‘Zullen we hem straks platgooien? Dan moeten we van tevoren de wallets leeghalen.’ Hierop antwoordde verdachte: ‘Gewoon die withdrawals stilleggen.’ De wallets van de klanten van Coinhouse.eu werden op 5 april 2021 daadwerkelijk stilgelegd, zo blijkt uit chatberichten tussen verdachte en [medeverdachte] : 'Wallet leeg', 'Die van ons niet’, waarbij over en weer smileys werden verzonden.20 Op 7 april 2018 stuurde [medeverdachte] naar verdachte: 'Je kan geen ECA withdrawen, staat al voor twee weken stil’.21

Aangever [benadeelde 2] heeft verklaard dat hij op 19 april 2018 - vanwege het lage handelsvolume - zijn ECA-coins door middel van een withdrawal wilde overboeken naar een andere exchange. Deze transactie werd echter nimmer uitgevoerd. Ook aangever [benadeelde 1] wilde op diezelfde datum zijn ECA-coins uit zijn wallet bij Coinhouse.eu opnemen, maar dit bleek niet mogelijk.22

Hoewel de opnamefunctie van cryptovaluta van de wallets/tegoeden die in beheer waren bij Coinhouse.eu werd gesloten, bleef het storten van cryptovaluta mogelijk. Verdachte stuurde op 3 april 2018 naar [medeverdachte] : 'Kutcoins, ook zonder verder iets, kunnen gewoon volume opleveren en extra BTC in de wallet voor als we er wel mee stoppen'.23De stortfunctie van de wallets werd bewust opengehouden om zoveel mogelijk coins in de door verdachte en [medeverdachte] beheerde wallets te krijgen vóórdat zij definitief de stekker uit Coinhouse.eu zouden trekken. Op 5 april 2018 stuurde verdachte naar [medeverdachte] : 'Ja, die wallets wilde ik gewoon laten draaien. ' [medeverdachte] reageerde daarop met: 'We kunnen de wallets leeghalen en Coinhouse laten draaien'.24Verdachte: 'Hopelijk storten ze nog een beetje bij'.25Op 8 april 2018 chatten verdachte en [medeverdachte] over en weer: 'Haha, we hebben weer 9 LTC '. 'Ja, gaat lekker he'. 'Ze blijven geld geven'.26Verdachte stuurde op 28 april 2018 naar [medeverdachte] : '0.3 BTC weer in de Coinhouse -wallet. Niet veel, maar wél weer 1.000 euro per de man '.27

Verdachte en [medeverdachte] hebben de cryptovaluta uit de wallets van de klanten van Coinhouse.eu naar hun eigen wallets overgemaakt.28 In totaal is in de periode van 5 maart 2018 tot en met 5 augustus 2018 (omgerekend) € 69.085,35 overgemaakt naar de wallet van verdachte en € 56.406,99 naar de wallet van [medeverdachte] .29

Ter terechtzitting in hoger beroep heeft verdachte verklaard dat hij en [medeverdachte] op enig moment hadden besloten om de opnamefunctie dicht te gooien, dat ze dit vervolgens ook hebben gedaan en dat ze de stortingsfunctie wel hadden opengehouden.30 Daarnaast heeft verdachte verklaard dat [medeverdachte] en hij het geld dat nog in Coinhouse.eu zat onderling hebben verdeeld, en dat het kan kloppen dat verdachte ongeveer € 69.000,00 heeft verdiend. Verdachte heeft tot slot nog verklaard dat deze handelswijze “niet netjes” van hen is geweest en het inderdaad op zijn minst “als verduistering” kan worden gezien.31

Vrijspraak van de onder 1 primair ten laste gelegde oplichting

Het hof ziet zich gesteld voor de vraag of is bewezen dat verdachte ten tijde van het opzetten van Coinhouse.eu het oogmerk had om zich door middel van de in de tenlastelegging opgenomen oplichtingsmiddelen wederrechtelijk te bevoordelen. Het hof beantwoordt die vraag ontkennend en overweegt daartoe als volgt.

Verdachte heeft ter terechtzitting in hoger beroep verklaard dat het de bedoeling was een bloeiend cryptobedrijf op te zetten, waarbij geld zou worden verdiend door de opbrengsten van de trading fees.32Op grond van de vele chatberichten in het dossier kan voorts niet worden vastgesteld dat verdachte en [medeverdachte] reeds vanaf de lancering van Coinhouse.eu van plan waren om (uiteindelijk) de opnamefunctie stil te leggen – maar de stortingsfunctie open te houden – en het gestorte geld van de klanten van Coinhouse.eu naar hun eigen wallets over te maken. De chatberichten bevatten daarentegen wel aanknopingspunten dat verdachte en [medeverdachte] aanvankelijk een bonafide cryptobedrijf wilden opzetten. Zo vond op 19 december 2019 het volgende chatgesprek tussen ‘ [accountnaam 1] ’ en ‘ [accountnaam 3] ’ plaats: ‘Ik wil dit wel serieus aanpakken en niet verkloten zeg maar’, ‘Ja, ikke ook wel’, ‘Ik bedoel wat we hebben is niet zomaar iets en ik denk dat we wel een flink iets kunnen opbouwen’.33 Daarnaast stuurde ‘ [accountnaam 4] ’ op 16 januari 2018 naar ‘ [accountnaam 5] ’: ‘Ik heb nu ook een exchange he en dat gaat elke dag beter’. Ter terechtzitting in eerste aanleg verklaarde verdachte dat hij ‘ [accountnaam 4] ’ was.34 Dat verdachte en [medeverdachte] pas op een later moment besloten Coinhouse.eu plat te gooien, kan daarnaast worden afgeleid uit het bericht van 3 april 2018 van ‘ [accountnaam 3] ’ aan ‘ [accountnaam 1] ’: ‘Zullen we Coinhouse nog tot het einde van de maand geven? Is het dan nog ruk trekken we de stekker eruit’. 35 Tot slot stuurde ‘ [accountnaam 2] ’ op 3 september 2018 naar ‘ [accountnaam 3] ’: ‘Maar we hebben niemand opgelicht. Of zeg ik iets doms?’. ‘ [accountnaam 3] ’ antwoordde daarop: ‘Nou ja, mensen laten storten wat ze niet meer konden opnemen’. Vervolgens reageerde ‘ [accountnaam 2] ’: ‘Maar is nooit het plan geweest’.36

Gelet op het voorgaande is het hof van oordeel dat niet is bewezen dat verdachte Coinhouse.eu heeft opgezet met het oogmerk om zich door middel van de in de tenlastelegging opgenomen oplichtingsmiddelen wederrechtelijk te bevoordelen, zodat hij van het onder 1 primair tenlastegelegde dient te worden vrijgesproken.

Bewezenverklaring van de onder 1 subsidiair ten laste gelegde verduistering

Het hof acht op grond van de hierboven opgenomen bewijsmiddelen wel wettig en overtuigend bewezen dat verdachte zich samen met [medeverdachte] schuldig heeft gemaakt aan verduistering. Door de opnamefunctie van Coinhouse.eu te sluiten en (vervolgens) de (virtuele) valuta van de Coinhouse -gebruikers naar hun eigen wallets over te maken hebben verdachte en [medeverdachte] zich de valuta immers wederrechtelijk toegeëigend. Uit de chatberichten volgt voorts dat zij beiden daarop ook het oogmerk hadden. Met het bewust openhouden van de stortingsfunctie zorgden zij er bovendien voor dat zij zoveel mogelijk valuta in eigen zak konden steken. In totaal hebben zij (omgerekend) een bedrag van € 125.492,34 naar hun eigen wallets overgemaakt. Uit de vastgestelde feiten volgt dat zij dit in nauwe en bewuste samenwerking hebben gedaan. Het hof acht daarom wettig en overtuigend bewezen dat verdachte zich samen met [medeverdachte] in de periode 5 maart 2018 tot en met 5 augustus 2018 schuldig heeft gemaakt aan verduistering van een bedrag van

€ 125.492,34.

7.3.2.2 - Feit 2: medeplegen van oplichting (pumpen en dumpen)

Inleidende overwegingen: pumpen en dumpen

De modus operandi (werkwijze) die verdachte voor het pumpen en dumpen van 'zelfgemaakte' altcoins heeft gehanteerd, bestaat uit de volgende stappen:

Bewijs

Het hof komt tot een bewezenverklaring van het onder 2 primair ten laste gelegde 'medeplegen van oplichting' op grond van de hierna genoemde bewijsmiddelen.

De voorstelling van zaken & de werkelijkheid

Ad. 1 - Bonafide websites opzetten en de indruk wekken dat de altcoins betrouwbaar zijn
Uit Whois-gegevens blijkt dat de domeinnamen van de websites tulipmaniacoin.com, europeunited.info, lepencoin.com, jyn-erso.com en sips-token.com, onder de naam van verdachte zijn geregistreerd.37 Daarnaast is uit onderzoek gebleken dat de domeinnamen van de website tulipmaniacoin.com en tullipmaniaco.in in handen zijn van dezelfde eigenaar, namelijk verdachte.38Ook zijn in de mailbox van [e-mailadres 1] e-mails aangetroffen waaruit blijkt dat verdachte betrokken was bij de registratie van onder meer de domeinnamen tullipmaniaco.in, eyco.tech en united-korea.info.39Dit e-mailadres is in gebruik geweest bij verdachte.40 Verder zijn op de MacBook van verdachte verschillende Word-documenten aangetroffen. Hierop is een document genaamd ' [naam document] ' aangetroffen, waarin wordt verwezen naar zowel de website [naam website] als officiële pagina's van [naam 5] .41 Ter terechtzitting in hoger beroep heeft verdachte verklaard dat hij meerdere cryptovaluta heeft gecreëerd, waaronder de coin Paris .42 Het hof gaat er daarom vanuit dat verdachte ook de domeinnaam pariscoinofficial.com heeft geregistreerd. Bij de politie heeft hij op 20 mei 2021 verklaard dat hij heel actief is geweest in het maken van (veel) websites.43 Verder volgt uit een WhatsApp-gesprek op 8 april 2018 tussen verdachte en ' [naam 6] ' dat verdachte zelf altcoins maakt en daar vervolgens een website achter hangt, want 'dan lijkt alles legit'.44 Bovendien stuurde verdachte op 16 september 2018 aan [medeverdachte] met betrekking tot het listen van coins op een exchange: 'Er moet een website zijn, anders listen die fuckers niet'.45

Het hof stelt op basis van het voorgaande vast dat verdachte de domeinnamen van voornoemde websites heeft geregistreerd, deze websites heeft gebouwd, online heeft gezet en heeft onderhouden en dat hij zich op deze wijze heeft voorgedaan als een bonafide (software)maker van virtuele valuta/altcoins en de indruk heeft gewekt dat het om bonafide altcoins zou gaan.

Ad 2 - Het opzetten van altcoins
De altcoins MALC, USA Coin, EuropeUnited, Paris , GET, Tulipmania, UK Coin, SIPS, Lepen, SLCO, ERSO, DSE en CRUR zijn door verdachte gecreëerd. Zoals gezegd heeft verdachte ter terechtzitting in hoger beroep verklaard dat hij meerdere cryptovaluta heeft gemaakt, waaronder de altcoin Paris .46 In de mailbox van het e-mailadres [e-mailadres 2] zijn voorts diverse e-mails aangetroffen over het listen van cryptovaluta in de periode van 14 juni 2017 tot en met 25 september 2019, te weten de altcoins EuropeUnited, USA Coin, UKCoin, Paris , GreenEnergyToken, MALC, DSE en CRUR.47 Daarnaast blijkt uit het WhatsApp-gesprek tussen verdachte en ' [accountnaam 5] ' van 17 januari 2018 dat onder meer EuropeUnited, Lepen en SLCO van verdachte zijn.48 Verder heeft verdachte in een chatgesprek op 26 april 2018 met ' [naam 22] ' geschreven dat de altcoin SIPS van hem is.49Bovendien heeft verdachte op 4 mei 2024 tegenover de politie verklaard dat bij de berekening van de opbrengsten van SIPS ervan uit zou moeten worden gegaan dat verdachte de opbrengsten samen met een ander heeft verdeeld.50 Ook daaruit leidt het hof af dat de altcoin SIPS van verdachte is. Voorts volgt uit een Skype-gesprek van 28 september 2021 tussen verdachte en [medeverdachte] dat Paris , GET, UK Coin en USA Coin van verdachte zijn.51 Bovendien heeft verdachte op 28 mei 202l bij de politie verklaard dat hij MALC, Tulipmania en ERSO zelf heeft gecreëerd.52Hij schrijft zelf de codes voor een nieuwe altcoin, dus 'eigenlijk maak ik zelf altcoins', schrijft hij in een WhatsApp-gesprek met ' [naam 6] ' op 8 april 2018.53De code van een bestaande coin wordt gekopieerd en aangepast. 'Je bouwt de source en dan ben je klaar', zo heeft verdachte verklaard.54

Het hof stelt op basis van het voorgaande vast dat verdachte de broncode van bestaande virtuele valuta heeft gekopieerd en aangepast en nieuwe virtuele valuta/altcoins (MALC, USA Coin, EuropeUnited, Paris , GET, Tulipmania, UK Coin, SIPS, Lepen, SLCO, ERSO, DSE en CRUR) heeft gecreëerd.

Ad. 3 - Het maken van GitHub -pagina's
GitHub .com betreft een website waar broncodes van virtuele valuta en softwareprogramma's kunnen worden gepubliceerd, zodat deze openbaar toegankelijk worden.55Uit

Slack-chatberichten tussen ' [accountnaam 6] ' en ' [accountnaam 7] ' blijkt dat er verscheidene
GitHub .com-pagina's zijn aangemaakt voor de coins die verdachte heeft gecreëerd. Ter terechtzitting van het hof van 8 februari 2023 heeft verdachte verklaard dat hij ‘ [accountnaam 7] ’ is.56 Tijdens het politieverhoor op 28 juni 2021 verklaarde verdachte voorts dat hij op verschillende fora gebruik heeft gemaakt van de naam ' [accountnaam 7] ' en dat de naam ' [naam 7] ' hem wel vaag iets zegt.57De gebruikersnaam ' [accountnaam 6] ' blijkt door [naam 7] (hierna: [naam 7] ) te zijn gebruikt. Allereerst heeft [naam 7] namelijk tijdens het verhoor bij de politie op 13 september 202l verklaard dat zijn eigen hond [accountnaam 6] heet.58Daarnaast heeft hij tijdens dit verhoor naar Slack-chatberichten tussen ' [accountnaam 6] ' en ' [accountnaam 7] ' van 23 mei 2017 en 11 september 2017 gewezen en daarbij over de naam ' [accountnaam 7] ' opgemerkt dat hij hem [naam 9] noemt en dat hij daar kennelijk met ' [accountnaam 7] ' chat.59Bovendien heeft ' [accountnaam 6] ' tijdens een Slack-gesprek op 25 oktober 2017 zijn adresgegevens gedeeld. Blijkens de Basisregistratie Personen blijkt [naam 7] op die adresgegevens woonachtig te zijn.60 Uit de verklaringen van verdachte ter terechtzitting van het hof van 6 december 2024 volgt dat de gesprekken met ‘ [accountnaam 6] ’ gesprekken met [naam 7] betreffen.61

Het hof stelt op grond van bovenstaande bewijsmiddelen vast dat verdachte op Slack gebruik heeft gemaakt van de gebruikersnaam ' [accountnaam 7] ' en dat [naam 7] gebruik heeft gemaakt van de gebruikersnaam ' [accountnaam 6] '.

Uit genoemde Slack-chatgesprekken blijkt vervolgens dat verdachte GitHub .com-pagina’s heeft aangemaakt voor de door hem gecreëerde altcoins USA Coin, Green Energy Token (GET) en Paris .62Dit zijn volgens verdachte echter allemaal 'shitcoins', want daar heeft hij
er - blijkens Slack-berichten tussen hem en [naam 7] van 17 augustus 2017 - bergen van,'als het kletsverhaal voor de opening-post maar een leuk verhaal is '.63 Verder blijkt uit de aangetroffen mails in de mailbox van [e-mailadres 1] dat verdachte een update heeft gedaan van de GitHub .com-pagina van UK Coin.64Uit een Slack-chatbericht tussen verdachte en ' [naam 8] ' van 19 juni 2017 blijkt dat verdachte ook de GitHub .com-pagina van EuropeUnited heeft gemaakt.65 Voorts schrijft verdachte in een Skype-gesprek met [naam 7] op 14 september 2018 dat hij de GitHub .com-pagina voor Tulipmania heeft aangemaakt.66Bij het listen van Tulipmania op Crex24 heeft hij voor de walletsoftware een link naar zijn Clouddienst Mega.nz-account meegestuurd.67De op de GitHub .com-pagina’s gedeelde bron/programmeercodes waren vals en de software programma's/wallets werkten niet, omdat verdachte anders niet in de gelegenheid zou zijn geweest om de coins van de premine zelf te verkrijgen. Dit leidde ertoe dat sommige personen hun coins niet op een handelsplaats konden plaatsen.68

Het hof acht het op basis hiervan aannemelijk dat het aanmaken van GitHub .com-pagina's om de broncodes van 'zelfgemaakte' coins te publiceren onderdeel was van de werkwijze van verdachte. 'Zo, de volgende coin staat helemaal klaar. Premine, Twitter, GitHub , wallet. Alleen nog even launchen', deelt verdachte op 4 juli 2017 over USA Coin aan [naam 7] mee.69'Pleur de Github en de wallet online en klaar', blijkt uit een Slack chatgesprek van 6 september 2017 tussen verdachte en [naam 7] .70 Bovendien heeft verdachte ter terechtzitting in hoger beroep verklaard dat hij voor elke altcoin dezelfde werkwijze hanteerde.71 Het hof acht het dan ook aannemelijk dat verdachte óók voor de overige door hem gecreëerde altcoins GitHub .com-pagina's heeft gemaakt.

Het hof stelt op basis van het voorgaande vast dat verdachte GitHub .com-pagina's heeft gemaakt en dat daarop bron/programmeercodes en een softwareprogramma/wallet zijn gedeeld ten behoeve van het gebruik van de altcoins MALC, USA Coin, EuropeUnited, Paris , GET, Tulipmania, UK Coin, SIPS, Lepen, SLCO, ERSO, DSE en CRUR, zodat personen deze altcoins konden ontvangen en versturen en op deze wijze de indruk werd gewekt dat het om bonafide altcoins ging.

Ad. 4 - Onjuiste informatie verstrekken over de beschikbare hoeveelheid altcoins
Het hof heeft hiervoor al vastgesteld dat verdachte GitHub .com-pagina's heeft aangemaakt voor de door hem gecreëerde altcoins. ln november en december 2021 heeft de politie met betrekking tot een deel van die coins onderzoek gedaan op een drietal openbare websites, genaamd GitHub , Bitcoin Garden en Bitcoin Talk.72Uit dit onderzoek is gebleken dat de op die websites verstrekte informatie over de altcoins UK Coin, CRUR, Tulipmania, Paris , EuropeUnited en MALC géén of onjuiste informatie bevatte over de premine.73In geen enkel geval werd de premine benoemd op Bitcoin Garden , Bitcoin Talk of op de welkomstpagina van de coin op GitHub , terwijl de premine bovendien steeds een veel grotere hoeveelheid coins bevatte dan de daarna te minen blocken. Door géén of onjuiste informatie over de premine te verstrekken, werd aldus onvolledige of onjuiste informatie verstrekt over de totaal beschikbare hoeveelheid altcoins. Daarnaast werd in sommige gevallen op Bitcoin Garden een andere opbrengst per block vermeld dan (in de broncode) op GitHub .74

Verdachte heeft aanvankelijk verklaard dat de totale hoeveelheid coins steeds vermeld stond in de block explorer. Door verbalisant [verbalisant] is daarom op 26 mei 2023 onderzocht of in de forumposts over UK Coin, Paris , EuropeUnited en MALC een block explorer website stond opgenomen. Van geen van de altcoins werd echter een (werkende) link naar een block explorer aangetroffen.75 Dat verdachte en [naam 7] niet wilden dat (potentiële) investeerders via een block explorer zouden kunnen zien hoeveel coins in omloop waren blijkt voorts uit een gesprek tussen hen op 8 september 2017: ‘Wat houd een block explorer maken in?’, ‘Ja, dat ze exact kunnen zien hoeveel coins er zijn en waar ze zijn en dan zien ze ook onze miljard premine natuurlijk’, ‘dat zou niet erg goed zijn’, ‘nee, inderdaad’.

Daarnaast heeft de politie in 2021 geconstateerd dat de premine werd verhuld door de informatie over het aantal in omloop zijnde coins uit de walletsoftware te verwijderen. In de walletsoftware van de altcoin Tulipmania was namelijk een beperkte block explorer opgenomen. Hierdoor konden bij het opvragen van de eerste blocken de transacties van de premine niet worden gezien.76 Op 4 mei 2024 heeft verbalisant [verbalisant] samen met verdachte opnieuw gekeken naar de walletsoftware van de altcoin Tulipmania. De premine bleek ook toen niet zichtbaar in de walletsoftware.77 Verdachte verklaarde hierover dat alle wallets van de door hem gemaakte altcoins op dezelfde manier zijn opgebouwd.78 Het hof gaat er daarom vanuit dat de premine bij geen van de door verdachte gemaakte altcoins in de walletsoftware zichtbaar was. Het verbergen en/of verhullen van de premine behoort dan ook tot de werkwijze van verdachte: 'Ja, dat is alles wat ik doe. Maak een shitcoin met een grote premine. Verkoop de premine. BTC in [naam 9] zijn zak, en weer door naar de volgende ', schrijft verdachte op 17 januari 2018 aan ' [accountnaam 5] '. 79 Op 8 april 2018 zegt verdachte in een ander chatgesprek met ' [naam 6] ' over zijn 'zelfgemaakte' altcoins: 'Ik zorg meestal dat ik 70-100% van de gehele supply bezit. Die verkoop ik aan nietsvermoedende schaapjes die denken rijk te worden. Zo verdien ik mijn vermogen'.80[bedrijfsnaam 2] heeft op enig moment aan de politie een overzicht van de actuele saldi van verdachte aangeleverd, waaruit op dat moment bleek dat verdachte tientallen miljoenen coins bezat van onder meer MALC, ERSO, DSE en Paris .81De in de chatberichten door verdachte gedane uitspraken worden hiermee bevestigd.

Uit chatgesprekken volgt voorts dat verdachte heeft getracht de premine in de broncode te verhullen. Zo schreef hij op 8 september 2018 aan [naam 7] : ‘Ik ga ff iets nieuw proberen met deze coin, haal de premine uit de source code voor ik hem publiceer’.82Ook stuurde verdachte op 15 september 2017: 'Niemand kan de premine van 1 miljard in de source zien.' 83Ter terechtzitting in hoger beroep heeft verdachte over voornoemde chatberichten verklaard dat hij heeft geprobeerd de premine van altcoin GET in de broncode te verhullen, maar dat dit niet was gelukt.84 De premines van de altcoins van verdachte zijn, voor zover door de politie onderzocht, inderdaad altijd zichtbaar geweest in de broncode op GitHub .85 Hoewel de premine in de broncode op GitHub staat en het publiek de broncode van een altcoin op GitHub .com kan raadplegen, is het voor een investeerder zeer lastig om zo'n broncode te interpreteren. Daarvoor is specialistische kennis nodig. Het is dan ook van belang dat eerlijk over de premine wordt gecommuniceerd, zodat investeerders hier rekening mee kunnen houden. Zonder dergelijke informatie kunnen zij zich zeer lastig een waarheidsgetrouwe voorstelling maken van (de waarde van) de cryptovaluta. Verdachte was zich daar ook van bewust, zo blijkt uit zijn bericht aan [naam 7] van 8 september 2018: 'Pietje pannenkoek die net dat lijntje code kan lezen, die vind dan niks meer. Niemand die in de code ziet hoeveel coins er zijn '.86

Het hof stelt op basis van het voorgaande vast dat verdachte op GitHub .com-pagina's, internetfora en social media over de altcoins MALC, USA Coin, EuropeUnited, Paris , GET, Tulipmania, UK Coin, SIPS, Lepen, SLCO, ERSO, DSE en CRUR onjuiste informatie heeft verstrekt over het aantal beschikbare altcoins op de (virtuele) valutamarkt, waardoor personen werden bewogen tot het aankopen van altcoins tegen een (aanzienlijk) hogere prijs.

Ad. 5 - Op het internet reclame maken over de door verdachte gecreëerde altcoins
In de woning van [naam 7] is op 13 september 2021 een telefoon in beslag genomen. Op deze telefoon zijn WhatsApp-berichten tussen verdachte en [naam 7] aangetroffen. Op 6 september 2017 zegt [naam 7] tegen verdachte in een chatgesprek:'Ik doe gewoon wat jij zegt', waarna verdachte reageert: 'zodra alles gemined is, promo promo promo '.87Zo zorgt ' [naam 8] ' op 19 juni 2017 dat een Twitter-account voor EuropeUnited wordt aangemaakt voor een tweet aan exchanges.88Daarnaast zorgt [naam 7] op 15 oktober 2017 voor de update van Twitter voor wat betreft de altcoin MALC.89 In een chatgesprek met verdachte op 10 september 2017 heeft [naam 7] bovendien benadrukt: 'Ik vertel de onzin, en jij zet de cijfers goed'.90Het promoten van coins leidde tot diverse Twitter-accounts met betrekking tot de door verdachte gecreëerde altcoins, zoals [accountnaam 8] [accountnaam 9] , [accountnaam 10] en [accountnaam 11] . Op die Twitter-accounts en online fora zijn vervolgens reclameteksten geuit. Zo is op het forum Bitcoin Garden op 10 september 2017 de volgende promotietekst over altcoin Paris geuit: 'This coin is developed in the Spirit of Paris 's latest thoughts about block-chain technology and the many benefits that come with them. This coin is to support Paris and the use of the block-chain technology. lnvest now in Paris coin to get a bigger peace of the pie when LYDIAN comes out. Follow what PARIS has to say about the block chain technology and more. In die post is verwezen naar (kennelijke) officiële online accounts van [naam 5] , evenals de GitHub .com-pagina van de altcoin Paris .91Daarnaast heeft het account [accountnaam 9] op 22 oktober 2018 de volgende promotietekst verspreid: 'TMC did some real nice recovery on the DOGDE market today most seen in 1450% up. [accountnaam 12] cant wait to see TMC back in the BTC market! '.92Op 9 november 2019 is via datzelfde account de volgende promotietekst verspreid: 'We are buying back all TMC coins up to 10 sat [accountnaam 12] . The goal is to have bought back all TMCcoins by the end of this month '.93Daarna werd op 22 november 2018 de coin Tulipmania gepromoot: ' [accountnaam 9] is now listed on [accountnaam 13] . [accountnaam 14] will soon follow. Crex24:com/nl/exchange/TM ... Happy trading to all!!!!'.94

Het hof stelt op basis van het voorgaande vast dat verdachte samen met [naam 7] en een andere persoon, ' [naam 8] ', Twitter-accounts heeft aangemaakt en/of promotieteksten heeft verspreid ten behoeve van de altcoins MALC, USA Coin, EuropeUnited, Paris , GET, Tulipmania, UK Coin, SIPS, Lepen, SLCO, ERSO, DSE en CRUR om personen proberen te bewegen tot het doen van investeringen in de hiervoor genoemde altcoins.

Ad. 6 - Het listen van altcoins
Het hof heeft hiervoor onder ad 1 al vastgesteld dat verdachte websites heeft opgezet. Dit heeft hij gedaan om de door hem gecreëerde altcoins (MALC, USA Coin, EuropeUnited, Paris , GET, Tulipmania, UK Coin, SIPS, LEPEN, SLCO, ERSO, DSE) op een exchange te listen. Het doel hiervan was naar het oordeel van het hof: pumpen en dumpen. Dit leidt het hof af uit de vele chatberichten tussen verdachte en anderen. Op 31 augustus 2017 geeft verdachte aan ' [naam 22] ' via een Skype-chatbericht te kennen: 'Je moet kijken hoe snel je het maximaal aantal Bitcoins eruit kan halen. En door naar de volgende'.95'Weer op zoek naar nieuwe exchanges om shitcoins te listen en te dumpen op het gewone voetvolk', aldus verdachte tegen [medeverdachte] op 30 september 2017.96Op 29 november 2017 schrijft verdachte: 'Zelf kutmunten maken en dumpen op idioten. Ik doe niks anders '.97Verdachte noemt de investeerders onder meer 'sukkels' en schaapjes '.98Verdachte heeft zijn altcoins op diverse cryptohandelsplaatsen tegen betaling gelist. Hij heeft op 28 mei 2021 bij de politie verklaard dat hij bij meer dan 2 maar minder dan 500 handelsplaatsen cryptovaluta heeft staan.99Op 20 april 2021 heeft een verbalisant geconstateerd dat de altcoin UK Coin beschikbaar was op CoinExchange en NovaExchange .100In de mailbox van het e-mailadres [e-mailadres 2]
(het e-mailadres van verdachte) zijn ook verscheidene e-mails aangetroffen over het listen bij CoinExchange tussen 14 juni 2017 en 25 september 2019 met betrekking tot de altcoins EuropeUnited, USA, DSE, ERSO, UK Coin, Paris , Green Energy Token (GET), MALC en CRUR.101Over MALC schrijft verdachte op 9 oktober 2017 aan ' [naam 22] ' dat de listing is betaald.102Die laatstgenoemde gebruiker vraagt op 27 november 2017 aan verdachte: 'Hoe loopt je coin op Cryptopia. Kom er bijna nooit. Zag hem daar, hehe ', waarop verdachte reageerde: 'Ja, wel lekker op zich, niet spectaculair.' 103 Ook spreekt verdachte op 17 maart 2019 in een chatgesprek over '25 BTC op Yobit ' .104Dit geeft grond voor de veronderstelling dat verdachte ook gebruik heeft gemaakt van de cryptohandelsplaats YoBit . Verdachte heeft eveneens gebruikgemaakt van de handelsplaats Crex24 , zo blijkt uit een chatgesprek op 21 januari 2019: 'Dat gekke Crex24 heeft me toch een berg volume elke dag'.105Bovendien is de altcoin Tulipmania rond 22 november 2018 gelist op de handelsplaats Crex24 .106Kortom, verdachte heeft, zoals hij het zelf schrijft, 'coins gemaakt en deze op een exchange geknald '.107

Het hof stelt op basis van het voorgaande vast dat verdachte de altcoins MALC, USA Coin, EuropeUnited, Paris , GET, Tulipmania, UK Coin, SIPS, Lepen, SLCO, ERSO, DSE en CRUR op een handelsplaats (zoals Crex24 , NovaExchange , YoBit en CoinExchange ) heeft laten opnemen, zodat deze altcoins verhandeld konden worden en hierdoor personen werden bewogen tot het doen van investeringen in de hiervoor genoemde virtuele valuta.

Ad 7 - De prijs/koers van de altcoins beïnvloeden
Het hof heeft onder ad 4 al vastgesteld dat verdachte online onjuiste informatie heeft verstrekt over het aantal beschikbare altcoins op de (virtuele) valutamarkt, waardoor personen werden bewogen tot het aankopen van altcoins tegen een (aanzienlijk) hogere prijs. Dit heeft verdachte zoals gezegd onder meer gedaan door de premine in de walletsoftware te verhullen en op internetfora/social media géén of onjuiste informatie over de premine te verstrekken. De (grote hoeveelheid) coins die verdachte in zijn bezit heeft gekregen, heeft hij vervolgens naar verschillende wallets van zichzelf overgemaakt. Verdachte heeft hierover verklaard dat het aanhouden van meerdere wallets nodig is om door middel van Proof of Stake de blockchain op gang te houden.108 De politie heeft dit onderzocht en – samen met verdachte – geconcludeerd dat voor het door middel van Proof of Stake draaiende houden van de blockchain helemaal niet is vereist dat iemand meerdere wallets aanhoudt.109 Het hof gaat er dan ook vanuit dat verdachte met het aanhouden van meerdere wallets wilde doen vóórkomen alsof de altcoins in het bezit waren van meerdere personen. Daarmee werd namelijk voorkomen dat verdachte op een richlist zou komen.110 Zo blijkt bijvoorbeeld op 10 augustus 2021 uit de richtlist van de coin Tulipmania dat verdachte op 10 verschillende adressen tezamen genomen ruim 45% van alle coins in zijn bezit had.111Bij het listen van de altcoin Tulipmania op de handelsplaats NovaExchange had verdachte bovendien aangegeven dat er 2 miljard coins in omloop zouden zijn, terwijl hij er zelf al bijna 20 miljard had gemined vóórdat de cryptovaluta publiekelijk werd.112Verder heeft verdachte de premine verhuld via een zogenoemde (veiligheids)update. Zo schrijft hij op 10 januari 2018 aan [medeverdachte] : 'Heb net die MALC weer een update gegeven. 7 miljard extra coins. Voor [naam 9] . Heb ze door gegeven, dat het een veiligheidsupdate is. En dan dump ik hem gelijk weer kapot. Al eens eerder gedaan'.113Bij de 'veiligheidsupdate' werd door verdachte dus bewust niet verteld dat hij zelf miljarden coins had bijgemaakt. In een chatgesprek op 8 april 2018 zegt verdachte tegen [medeverdachte] : 'Tegenwoordig doe ik het anders. Maak ik zo'n grote premine dat het zelfs rendabel is om op de Ethereum (ETH)-markt te verkopen '.114

Het hof overweegt dat op basis van het voorgaande het onjuist of niet dan wel niet volledig vermelden van het aantal door verdachte al gemaakte/geminede altcoins onderdeel was van de werkwijze van verdachte. Dit geldt ook voor de overige door verdachte gecreëerde altcoins. Het hof stelt dan ook vast dat verdachte de gegevens over het aantal door hem reeds gemaakte/geminede altcoins (waaronder MALC, USA Coin, EuropeUnited, Paris , GET, Tulipmania, UK Coin, SIPS, Lepen, SLCO, ERSO, DSE en CRUR) onjuist/niet/niet volledig heeft vermeld, waardoor verdachte en/of zijn mededader(s) in staat was/waren om de prijs/koers van deze altcoins te beïnvloeden.

Ad. 8 - Pumpen en dumpen
Het hof heeft hiervoor al vastgesteld dat verdachte altcoins heeft gemaakt met het doel snel geld te maken door het pumpen en dumpen van deze altcoins. Het was een modus operandi die verdachte hanteerde. Bij de politie heeft verdachte op 28 mei 2021 over het fenomeen pumpen en dumpen verklaard: 'Er gebeurt niets anders in de crypto. Winst is voor een ander verlies'.115 Dat pumpen en dumpen heeft in de praktijk ook daadwerkelijk plaatsgevonden. Door het aan- en verkopen op verschillende cryptovalutahandelsplaatsen van de door verdachte gecreëerde altcoins maakte verdachte handelsvolume, waardoor de coins aantrekkelijk werden voor investeerders.116Op 27 juni 2017 schrijft ' [naam 8] ' aan verdachte: 'Zolang prijs redelijk op pijl blijft gaan ze wel omhoog met hun orders. Pumpen is veel werk, weet er alles van', waarop verdachte reageert: 'Ja, en ik laat die bot gewoon draaien hé. '.117Dit verklaart wellicht ook waarom verdachte de hele dag achter zijn laptop zit, aldus zijn eigen verklaring.118 Op het moment dat verdachte zag dat de koers van de altcoin steeg, dumpte hij zijn eigen altcoins waardoor de koers daalde en waardoor de onwetende investeerders niets konden verdienen. Dit blijkt ook uit het chatgesprek tussen verdachte en ' [accountnaam 5] ' op 17 januari 2018 waarin verdachte zegt: 'Allemaal dump en wegwezen '.119

Het hof stelt op basis van het voorgaande vast dat verdachte de prijs/koers van de altcoins MALC, USA Coin, EuropeUnited, Paris , GET, Tulipmania, UK Coin, SIPS, Lepen, SLCO, ERSO, DSE en CRUR heeft beïnvloed door zelf (al dan niet met behulp van een softwareprogramma/bot) aan- en verkooporders te plaatsen op verschillende handelsplaatsen en de eerder genoemde altcoins zelf daadwerkelijk aan te kopen en te verkopen, teneinde handelsvolume te creëren en hiermee invloed uit te oefenen op de koers van genoemde altcoins en hierdoor te trachten personen te bewegen tot het doen van investeringen daarin.

Oplichtingsmiddelen

Het hof overweegt dat uit de hiervoor weergegeven feitelijke gedragingen volgt dat verdachte en [naam 7] een onjuiste voorstelling in het leven wilden roepen om daarvan misbruik te maken. Hierbij is gebruik gemaakt van oplichtingsmiddelen zoals bedoeld in artikel 326 Sr, zodat sprake is van een specifieke, voldoende ernstige vorm van bedrieglijk handelen.

Listige kunstgrepen
Er is sprake geweest van meer dan één misleidende feitelijke handeling die een onjuiste voorstelling van zaken in het leven hebben geroepen. De altcoins MALC, USA Coin, EuropeUnited, Paris , GET, Tulipmania, UK Coin, SIPS, Lepen, SLCO, ERSO, DSE en CRUR zijn - in strijd met de waarheid - door verdachte gecreëerd als reguliere bonafide altcoins voor de handel in virtuele valuta. Verdachte heeft, voordat hij de coins op de markt bracht, websites opgezet, online onjuiste informatie over de coins verstrekt, de altcoins in het assortiment van een cryptohandelsplaats laten opnemen en samen met anderen (waaronder [naam 7] ) social media-accounts aangemaakt en promotieteksten verspreid om personen te bewegen tot het doen van investeringen in die coins. Hiermee werd voor de investeerders in genoemde virtuele valuta een onjuiste voorstelling van zaken in het leven geroepen. Verdachte wilde hier vervolgens misbruik van maken. De gedeelde informatie op internetfora, GitHub .com-pagina’s en de walletsoftware, was onvolledig en/of onjuist, waardoor de indruk werd gewekt dat het om betrouwbare virtuele valuta ging. Daardoor werden personen bewogen tot het aankopen van altcoins op basis van onjuiste informatie en daardoor tegen een hogere prijs dan de werkelijke waarde ervan. De vermelde gegevens over het aantal door verdachte gemaakte/geminede altcoins ontbraken of waren onjuist of niet volledig, waardoor verdachte in staat was de prijs/koers van deze altcoins te beïnvloeden. Deze werkwijze van verdachte leidde telkens tot het pumpen en dumpen van de door hem gecreëerde altcoins. Het hof is dan ook van oordeel dat verdachte zich heeft bediend van listige kunstgrepen.

Het aannemen van een valse hoedanigheid
De door verdachte gemaakte cryptovaluta bleken geenszins betrouwbare virtuele valuta te zijn. Verdachte heeft van meet af aan er alles aan gedaan om de door hem gecreëerde altcoins betrouwbaar te doen laten lijken. Hij hanteerde bij elke coin een werkwijze voor pumpen en dumpen. Hij maakte - samen met een ander - websites, want dan leek alles legaal en anders werd de coin niet door een cryptohandelsplaats gelist. De virtuele valuta werden op de markt gebracht en over de premine werd geen dan wel onjuiste informatie verstrekt. Verdachte maakte naar eigen zeggen een 'shitcoin' om zijn eigen zakken met Bitcoins van 'nietsvermoedende schaapjes' te vullen. Dit was van toepassing op elke coin die hij maakte, want verdachte ging elke keer weer op zoek naar nieuwe cryptohandelsplaatsen om deze 'shitcoins te listen en te dumpen op het gewone voetvolk'. Alvorens die coins te kunnen dumpen, moest hij ze eerst pumpen. Verdachte creëerde daartoe zelf handelsvolume op de cryptohandelsplaats, verspreidde de door hem aangekochte coins op verschillende wallets om te voorkomen dat hij met één wallet op een richlist kwam te staan en verspreidde online onvoldoende dan wel onjuiste informatie. Hiermee maakte hij investeerders cryptovaluta afhandig en daarmee verdiende verdachte zijn vermogen. Al hetgeen verdachte heeft gedaan om zich met zijn altcoins in het rechtsverkeer te presenteren, was erop gericht bij investeerders een onjuiste voorstelling van zaken in het leven te roepen om daarvan misbruik te maken. Het hof is dan ook van oordeel dat er sprake is van het aannemen van een valse hoedanigheid door zich als bonafide deelnemer aan het economisch verkeer te presenteren, terwijl dit geenszins het geval was.

Causaal verband

Het hof houdt er rekening mee dat het een feit van algemene bekendheid is dat er géén centraal orgaan is die persoonsgegevens koppelt aan transacties in cryptocurrency’s, waardoor het onmogelijk is om individuele investeerders te koppelen aan een door verdachte verhandelde altcoins. Hoewel een transactie wél naar een wallet herleid kan worden, is aan die wallet - vanwege het basisprincipe van anonimiteit zoals dit geldt bij de wereldwijde handel in cryptocurrency's - niet zonder meer een persoon te koppelen. Verdachte was zich hiervan bewust. Toen exchanges hun regels aanscherpten om fraude te voorkomen, ging verdachte immers bewust op zoek naar kleinere exchanges waar hij zijn persoonsgegevens niet hoefde af te geven.120Hoewel het procesdossier geen aangiften bevat van gedupeerde investeerders, is het hof op basis van de hiervoor genoemde bewijsmiddelen van oordeel dat het niet anders kan dan dat de investeerders onder invloed van een onjuiste voorstelling van zaken met betrekking tot de cryptovaluta, het handelsvolume daarvan en de door verdachte beïnvloede koers van die cryptocurrency's zijn overgegaan tot de koop van of de afgifte van hun virtuele valuta. Het handelen in cryptocurrency's veronderstelt immers de betrokkenheid van meerdere personen. Van deze betrokkenheid blijkt ook uit de berichtgeving op social media over de altcoins: er wordt gesproken over een scam.121De modus operandi van verdachte was bovendien gericht op het door meerdere investeerders kopen of afgeven van hun virtuele valuta.

Verdachte en [naam 7] bekommerden zich niet over de gedupeerde investeerders, zij waren zelfs trots op hun malafide praktijken. Zo schrijft verdachte in een chatgesprek op 29 juni 2017 aan [naam 7] : 'U bent bij deze lid van de cryptoscamchurch', waarop [naam 7] reageert: 'Praise the lord, in één klap verkocht'.122

Zowel verdachte als [naam 7] hebben met genoemde oplichtingspraktijken fors geld verdiend. In diverse chatberichten wordt door verdachte en [naam 7] gesproken over de verdiensten van eigengemaakte coins en het pumpen en dumpen hiervan. Uit de Slack-chats blijkt dat verdachte de altcoins maakt, beheert en de winst in Bitcoins in sommige gevallen met [naam 7] verdeelt. Uit de chatberichten blijkt immers dat [naam 7] op meerdere data Bitcoins van verdachte heeft ontvangen.123Om die reden is onderzoek gedaan naar deze verdiensten op basis van de chatberichten, waarbij de kanttekening is gemaakt dat de hierna vermelde berekening slechts een schatting van de verdiensten is nu van meerdere andere altcoins onbekend is hoeveel verdachte en [naam 7] daarmee hebben verdiend.124 Met inachtneming van de koers BTC/EUR volgens de wereldwijde cryptovalutahandelsplaats Kraken en rekening houdende met de data van de chatberichten, heeft verdachte met de altcoins Lepen, EuropeUnited, USA Coin, UK COIN, Paris , MALC, SIPS, SLCO, ERSO en DSE in totaal geschat 219,855 Bitcoins met een waarde van € 863.538,43 verdiend.125Anders dan door de verdediging is betoogd, heeft het hof geen reden aan die berekening te twijfelen. Daarbij overweegt het hof dat de politie bij de berekening van de opbrengsten van de coins Paris , Europe United en MALC op basis van de inhoud van de chatgesprekken ervan uit is gegaan dat de in de chatberichten genoemde opbrengsten door verdachte en [naam 7] werden verdeeld. Ten aanzien van de overige altcoins bevat het dossier echter geen enkel aanknopingspunt dat verdachte de in de chatberichten genoemde opbrengsten deelde met een of meer anderen. Integendeel: in de chatberichten wordt over de opbrengsten steeds in het enkelvoud gesproken. Zo stuurde verdachte op 24 augustus 2017 naar [naam 7] over ‘SLCO-ERSO-DSE’: ‘Ik vandaag alweer 1 btc binnen’. Daarnaast stuurde [naam 7] op 21 juni 2017 naar verdachte over de opbrengst van de altcoin Lepen: ‘Die was dik voor jou 65 btc zei je’, waarop verdachte ‘yup’ antwoordde.126 Bovendien is op 26 april 2021 uit onderzoek naar de wallet van verdachte met betrekking tot de handelsplaatsen CoinExchange , YoBit , Bittrex en NovaExchange zelfs gebleken dat verdachte 406,7306 Bitcoins heeft ontvangen met een waarde van € 2.044.886,93.127 Op grond van deze bevindingen stelt het hof vast dat verdachte in ieder geval een bedrag van

€ 863.538,43 heeft verdiend. Uit het onderzoek naar de wallets van [naam 7] is voorts gebleken dat in de periode l0 juli 2017 tot en met 21 oktober 2017 in totaal 41,5525 Bitcoins (in 9 transacties) zijn overgemaakt naar de wallets van [naam 7] . De waarde van deze Bitcoins is eveneens op voormelde wijze berekend en bedraagt € 170.728,05.128Het genoemde aantal Bitcoins tezamen betreft een hoeveelheid van 261,4074 Bitcoins. Dit betreft omgerekend een geldbedrag ter hoogte van € 1.034.266,48.

Het hof stelt op basis van het voorgaande vast dat meerdere personen door listige kunstgrepen en het aannemen van een valse hoedanigheid zijn bewogen tot de afgifte van 'enig goed', namelijk virtuele valuta, te weten 261,4075 Bitcoins (omgerekend een bedrag van ongeveer € 1.034.263,59).

Oogmerk van wederrechtelijke bevoordeling, de periode & medeplegen
Op grond van wat het hof al eerder heeft vastgesteld, is het hof van oordeel dat bij verdachte en [naam 7] sprake is geweest van een vooropgezet plan om de investeerders in de altcoins op te lichten. Naar hun uiterlijke verschijningsvorm zijn de gedragingen van verdachte en [naam 7] immers vanaf het opzetten van de door verdachte gecreëerde altcoins erop gericht geweest om henzelf - in strijd met het recht - financieel te bevoordelen.
Investeerders hadden de cryptovaluta van verdachte niet aangekocht als zij hadden geweten dat sprake was van pumpen en dumpen. Verdachte en [naam 7] hebben de cryptomarkt ondermijnd door investeerders bewust voor te liegen. Zij hebben daarmee op een grove wijze misbruik gemaakt van het vertrouwen dat het publiek ten behoeve van het maatschappelijk en economisch verkeer tot op zekere hoogte mag stellen in de oprechtheid waarmee anderen aan dit verkeer deelnemen. Uit de vastgestelde feitelijke gedragingen van verdachte en wat het hof hiervoor reeds over [naam 7] heeft overwogen en heeft vastgesteld volgt dat zij dit nauw en bewust samen hebben gedaan, waarbij de rol van [naam 7] er met name in gelegen is dat hij zich bezig heeft gehouden met het promoten van de altcoins om investeerders aan te trekken. Zij hebben beiden het oogmerk gehad om investeerders door listige kunstgrepen en het aannemen van een valse hoedanigheid te bewegen tot de afgifte van Bitcoins. De opbrengst (in de vorm van cryptovaluta) hebben zij in sommige gevallen bovendien onderling verdeeld. Hoewel verdachte blijkens de berekeningen méér dan [naam 7] heeft verdiend, zijn de verdiensten van [naam 7] van een zodanig gewicht geweest dat het niet anders kan dan dat verdachte en [naam 7] de oplichting in de ten laste gelegde periode van 1 januari 2017 tot en met 20 mei 2021 in Nederland telkens samen hebben gepleegd.

7.3.2.3 - Feit 3: medeplegen van oplichting ( [benadeelde 3] )

Bewijs

Het hof komt tot een bewezenverklaring van het onder 3 ten laste gelegde 'medeplegen van oplichting' op grond van de hierna genoemde bewijsmiddelen.

Fraude met QR-codes van ‘de [benadeelde 3] '
Op 19 maart 2021 heeft de [benadeelde 3] aangifte gedaan van - kort gezegd – oplichting.129Uit deze aangifte blijkt onder meer dat klanten van deze bank sinds februari 2021 uit naam van de [benadeelde 3] telefonisch zijn benaderd om een QR-code te scannen die ze per e-mail kregen toegestuurd. Deze QR-codes werden vervolgens in

iDeal-betalingen klaargezet, waarna geld werd overgeboekt van de bankrekening van de klanten naar een voor hen onbereikbare bankrekening. Op deze wijze werd van de klanten van de [benadeelde 3] geld afhandig gemaakt en werden zij slachtoffer van spoofing.130

De verklaring van aangever [naam 1]
Aangever [naam 1] (hierna: [naam 1] ) heeft op 15 februari 2021 aangifte gedaan van oplichting en verklaard dat hij op 12 februari 2021 telefonisch werd benaderd door een manspersoon die zich voorstelde als ' [naam 10] ', medewerker van de [naam 11] -beveiligingsdienst. [naam 1] vroeg ' [naam 10] ' hoe hij kon weten dat hij daadwerkelijk een medewerker van de [benadeelde 3] was. Hierop reageerde ' [naam 10] ' dat [naam 1] in het bezit is van een identifier van de [benadeelde 3] en dat alleen hij en de [benadeelde 3] het nummer van deze identifier hebben. Op de computer moest [naam 1] de [naam 11] -app openen en vervolgens via de identifier inloggen. ' [naam 10] ' noemde de inlognummers die door [naam 1] werden bevestigd. [naam 1] ontving vervolgens van het e-mailadres [e-mailadres 3] een QR-code die was voorzien van het [naam 11] -logo. ' [naam 10] ' zei dat [naam 1] deze QR-code moest fotograferen en bevestigen. Uiteindelijk is een bedrag van € 970,00 van de [naam 11] bankrekening van [naam 1] overgemaakt naar rekeningnummer [rekeningnummer 1] ten name van [tenaamstelling] .131

De verklaring van aangeefster [naam 2]
Aangeefster [naam 2] (hierna: [naam 2] ) heeft eveneens op 15 februari 2021 aangifte gedaan van oplichting en verklaard dat zij op 13 februari 2021 werd gebeld door een manspersoon die zich voorstelde als ' [naam 12] ', medewerker van de [naam 11] fraudehelpdesk. [naam 2] vroeg ' [naam 12] ' hoe zij kon weten dat hij daadwerkelijk van de [benadeelde 3] was. Hierop deelde ' [naam 12] ' het rekeningnummer van [naam 2] mee en noemde hij het bedrag dat zij op haar rekening had staan en de laatste transactie die zij had verricht. [naam 2] heeft verklaard dat dit voor haar vertrouwd voelde. Omdat [naam 2] op een zaterdagavond omstreeks 20:15 uur werd gebeld, gaf zij aan ' [naam 12] ' te kennen dat ze de dag en het tijdstip wel raar vond. ' [naam 12] ' bevestigde dit en vertelde vervolgens dat fraudeurs juist op zaterdag te werk gaan omdat banken dan minder bereikbaar zouden zijn. Hij zei vervolgens dat hij het geld op de lopende rekening van [naam 2] veilig wilde stellen door dit geld op de [naam 11] -helpdeskrekening te zetten, zodat de geldbedragen niet van haar lopende rekening konden worden afgehaald. ' [naam 12] ' zei tegen [naam 2] dat hij haar een

e-mail zou sturen. [naam 2] deelde vervolgens haar mobiele telefoonnummer en

e-mailadres aan ' [naam 12] ' mee. ' [naam 12] ' vertelde [naam 2] dat hij haar een QR-code zou sturen, dat zij een identifier nodig had en dat zij alleen het nummer van die identifier hoefde door te geven. Ook dit voelde voor haar heel vertrouwd. Vervolgens ontving [naam 2] drie QR-codes. Zij ontving voor de bedragen van € 970,00, € 1.400,00 en € 2.370,00 drie afzonderlijke QR-codes. In totaal heeft zij via die QR-codes en met haar identifier een bedrag van € 4.740,00 van haar [naam 11] -bankrekening overgemaakt naar het rekeningnummer [rekeningnummer 1] ten name van [tenaamstelling] .132

De betrokkenheid van verdachte(n)
Uit de aangifte van de [benadeelde 3] blijkt dat de QR-codes die [naam 1] en [naam 2] hebben ontvangen, gemaakt zijn op een Apple MacBook met een uniek kenmerk, namelijk [kenmerk] . Deze computer maakte gebruik van het IP-adres [IP adres] . De [benadeelde 3] heeft dit IP-adres kunnen koppelen aan één van hun klanten, namelijk: verdachte.133 Daarnaast zijn in de iCloud-gegevens van het e-mailadres [e-mailadres 2] schermafbeeldingen aangetroffen van QR-codes die voorzien waren van het [naam 11] -logo.134 Verdachte heeft op 20 mei 2021 bij de politie verklaard dat dit e-mailadres van hem is.135Uit een analyse van die aangetroffen schermafbeeldingen van QR-codes blijkt dat deze overeenkomen met de QR-codes die [naam 1] en [naam 2] hebben ontvangen.136 De geldbedragen die [naam 1] en [naam 2] via de QR-codes hebben overgemaakt, zijn blijkens onderzoek met tussenkomst van [tenaamstelling] overgemaakt naar de cryptovalutahandelsplaats Binance.com .137

Op 24 juni 2021 is uit onderzoek naar de transacties gebleken dat de betalingen van [naam 2] , met in totaal een bedrag van € 4.740,00, ten gunste zijn gekomen van het Binanc.com -account op naam van verdachte, gekoppeld aan het e-mailadres [e-mailadres 4] . Dit account is geverifieerd aan de hand van de identiteitskaart van verdachte. Het is bovendien gebleken dat het voormelde IP-adres [IP adres] gebruik heeft gemaakt van dit Binance.com -account.138

Op 24 juni 2021 is eveneens uit onderzoek naar de transacties gebleken dat de betaling van [naam 1] van € 970,00 ten gunste is gekomen van het Binance.com -account op naam van [naam 14] , gekoppeld aan het e-mailadres [e-mailadres 5] .

Uit de gegevens van dit account blijkt dat de enige contant geldopname heeft plaatsgevonden op 25 december 2020 en wordt gerelateerd aan het rekeningnummer [rekeningnummer 2] . Dit blijkt een N26-bankrekening op naam van verdachte te zijn. Het is bovendien gebleken dat onder meer het voormelde IP-adres [IP adres] gebruik heeft gemaakt van dit Binance.com -account.139

De hiervoor vermelde bevindingen vinden naar het oordeel van het hof steun in het gegeven dat op de bij de fouillering van verdachte aangetroffen iPhone de applicaties N26 - The Mobile Bank en [naam 11] Bankieren NL waren geïnstalleerd.140 Bovendien blijkt uit een WhatsApp-gesprek op 19 januari 2021 tussen ' [bijnaam 1] ' met telefoonnummer [bijnaam 1] en ' [naam 13] ' dat verdachte aan die ' [naam 13] ' een video stuurt en daarbij het volgende schrijft: 'Ik heb de achtergrond ook maar alvast even het goede voorbeeld gegeven. Binance er al op ingelogd. Ww staat er vast op. E-mail aangemeld'. Op die video is een MacBook te zien waarop Binance.com zichtbaar is en onder meer de naam ' [e-mailadres 5] ' in 'Notities' staat vermeld.141Verdachte heeft op 20 mei 2021 bij de politie verklaard dat het genoemde telefoonnummer van hem is.142

Het alternatieve scenario-verweer

Het door de verdediging geschetste alternatieve scenario dat verdachte zelf slachtoffer is geworden van oplichting is op geen enkele wijze onderbouwd. Op grond van het procesdossier is dit scenario niet aannemelijk geworden. Bovendien verklaart het door verdachte geschetste scenario – dat hij een persoon genaamd [naam 4] heeft geholpen met de aankoop van cryptocurrency en die [naam 4] vervolgens met de door verdachte aan [naam 4] gestuurde QR-code aan de haal is gegaan – niet waarom aangevers in totaal vier QR-codes hebben ontvangen. Het hof verwerpt dan ook het verweer.

Oplichtingsmiddelen

Het hof overweegt dat uit de hiervoor weergegeven feitelijke gedragingen volgt dat verdachte en/of zijn mededader een onjuiste voorstelling in het leven wilde(n) roepen om daarvan misbruik te maken. Hierbij is gebruik gemaakt van oplichtingsmiddelen zoals bedoeld in artikel 326 Sr, zodat sprake is van een specifieke, voldoende ernstige vorm van bedrieglijk handelen.

Listige kunstgrepen
Er is sprake geweest van meer dan één misleidende feitelijke handeling die een onjuiste voorstelling van zaken in het leven heeft geroepen. Verdachte en/of anderen heeft/hebben gebruik gemaakt van 'zelfgemaakte' QR-codes die voorzien waren van het [naam 11] -logo om [naam 1] en [naam 2] te bewegen een geldbedrag over te boeken. Hoewel tegen [naam 1] en [naam 2] werd gezegd dat hiermee kon worden voorkomen dat fraudeurs die gelden illegaal van hun rekeningen af konden halen door de gelden over te boeken naar een rekening van de [benadeelde 3] , werd het geld overgeboekt naar in beheer zijnde rekeningen van verdachte en/of een ander. Het hof is daarom van oordeel dat sprake is van listige kunstgrepen.

Het aannemen van een valse naam en een valse hoedanigheid
Het handelen van verdachte en/of (een) ander(en) heeft ertoe geleid dat bij [naam 1] en [naam 2] een onjuiste voorstelling van zaken in het leven werd geroepen met betrekking tot de persoon van de door hen veronderstelde bankmedewerker van de [benadeelde 3] . Dit geldt zowel wat betreft zijn naam als diens hoedanigheid. De manspersoon die zich telefonisch voordeed als een medewerker van de [benadeelde 3] , en zich voorstelde als ' [naam 10] ' of ' [naam 12] ', bleek geen medewerker van de [benadeelde 3] te zijn en maakte gebruik van een andere naam dan de zijne. Hij deelde bovendien - in strijd met de waarheid - mee dat [naam 1] en [naam 2] op een door hem voorgestelde handelswijze malafide transacties terug konden draaien. Het hof is dan ook van oordeel dat sprake is van het aannemen van een valse naam en een valse hoedanigheid.

Een samenweefsel van verdichtsels
Verdachte en/of (een) ander(en) heeft/hebben meerdere woorden geuit en meerdere gegevens op schrift weergegeven die bij [naam 1] en [naam 2] een onjuiste voorstelling van zaken in het leven hebben geroepen door meer dan één enkele leugenachtige mededeling. Naar het oordeel van het hof is sprake van een samenweefsel van verdichtsels. [naam 1] en [naam 2] moesten immers gebruikmaken van de

[naam 11] -app en de identifier om middels QR-codes die waren voorzien van het [naam 11] -logo de iDeal-betaling(en) te kunnen verrichten. Deze QR-codes werden aan [naam 1] en [naam 2] per e-mail ontvangen, welke e-mails waren verstuurd door een e-mailadres waarmee werd verondersteld dat dit een e-mailadres van de [benadeelde 3] betrof. Verdachte en/of (een) ander(en) heeft/hebben - toen [naam 1] en [naam 2] probeerden na te gaan of de manspersoon aan de telefoon daadwerkelijk een medewerker van de [benadeelde 3] was - het vertrouwen van [naam 1] en [naam 2] gewekt door onder meer de inlognummers voor het gebruik van de identifier mee te delen. De mededelingen die de veronderstelde bankmedewerker telefonisch aan [naam 1] en [naam 2] heeft geuit, hebben hen misleid. Het hof is van oordeel dat sprake is van een samenweefsel van verdichtsels.

Causaal verband
Het hof overweegt op basis van de hiervoor genoemde bewijsmiddelen dat [naam 1] en [naam 2] als klanten van de [benadeelde 3] dachten dat malafide betalingen werden geannuleerd en hun gelden veilig werden gesteld, terwijl hen juist geld afhandig werd gemaakt en zij door een onjuiste voorstelling van zaken zijn overgegaan tot de afgifte van geld. Het hof stelt op basis hiervan vast dat [naam 1] en [naam 2] door listige kunstgrepen, het aannemen van een valse naam en een valse hoedanigheid en door een samenweefsel van verdichtsels zijn bewogen tot de afgifte van een hoeveelheid geld, te weten respectievelijk € 970,00 en € 4.740,00.
Oogmerk van wederrechtelijke bevoordeling, de periode & medeplegen

Het hof overweegt dat op basis van het procesdossier niet kan worden vastgesteld wie de mansperso(o)n(en) is/zijn geweest die met [naam 1] en [naam 2] heeft/hebben gebeld. Op basis van de eerder vermelde transactiegegevens en het WhatsApp-gesprek staat vast dat de hiervoor genoemde feitelijke gedragingen door verdachte en één of meer (onbekend gebleven) ander(en) zijn verricht. Bij verdachte en/of zijn mededader(s) is sprake geweest van een vooropgezet plan om klanten van de [benadeelde 3] op te lichten. De gedragingen van verdachte en/of zijn mededader(s) zijn er immers van meet af aan op gericht geweest om zichzelf of een ander op een bedrieglijke wijze financieel te bevoordelen. Uit de vastgestelde feitelijke gedragingen volgt dat verdachte dit nauw en bewust samen met één of meer ander(en) heeft gedaan. De verdachten hadden daarbij het oogmerk om klanten van de [benadeelde 3] te bewegen tot de afgifte van geld. Dit bevoordelen blijkt uit het feit dat de gelden werden ontvangen op rekeningen van verdachte of een ander. Het hof is dan ook van oordeel dat verdachte en één of meer ander(en) de oplichting in de ten laste gelegde periode van l februari 2021 tot en met 28 februari 2021 in Nederland telkens samen hebben gepleegd.

7.3.2.4 - Feit 4: gewoontewitwassen (Bitcoin ATM)

Inleidende overwegingen: een Bitcoin ATM

Een Bitcoin ATM (automated teller machine) is een aan het internet verbonden machine waarmee een persoon Bitcoins en contant geld kan uitwisselen. Een Bitcoin-geldautomaat kan een tweerichtingsfunctionaliteit bieden. Met deze machine kan dan zowel de

aan- als verkoop van Bitcoins voor contant geld worden uitgevoerd. Door het inbrengen van contante gelden in de machine worden Bitcoins gegeven in de vorm van een papieren ontvangstbewijs met daarop een Bitcoin-adres en een private key en/of door het verplaatsen van Bitcoins naar een opgegeven adres op de blockchain. Een Bitcoin ATM lijkt qua uiterlijke verschijningsvorm op een traditionele geldautomaat, maar anders dan een traditionele geldautomaat is een Bitcoin ATM niet met een bankrekening verbonden en verbindt het de gebruiker direct met een Bitcoin-uitwisseling. Of bij een transactie een

ID-bewijs, een vingerafdruk of een telefoonnummer van de gebruiker wordt gevraagd, is afhankelijk van de instelling van de beheerder van de machine.
Bewijs

Het hof komt tot een bewezenverklaring van het onder 4 ten laste gelegde ‘‘gewoontewitwassen’ op grond van de hierna genoemde bewijsmiddelen.

De feiten en omstandigheden
Verdachte heeft ter terechtzitting in eerste aanleg verklaard dat hij via zijn onderneming [onderneming] , waarvan hij enig bestuurder en enig aandeelhouder is, een Bitcoin ATM in [plaats 1] heeft geëxploiteerd met als handelsnaam [handelsnaam] .143Blijkens een uittreksel van de Kamer van Koophandel van 23 november 2020 waren er geen bedrijfsactiviteiten geregistreerd die passend zijn voor het aan- en verkopen van virtuele valuta.144

Als gevolg van de Implementatiewet wijziging vierde anti-witwasrichtlijn moeten aanbieders van diensten voor het wisselen van virtuele valuta en fiduciaire valuta en aanbieders van bewaarportemonnees voor virtuele valuta (aanbieders van cryptodiensten) sinds 21 mei 2020 een registratie aanvragen bij De Nederlandsche Bank (hierna: DNB).

Voor de aanbieders die vóór 21 mei 2020 actief waren, gold een overgangsregeling van zes maanden – tot 21 november 2020 – waarin zij zonder registratie hun activiteiten mochten doorzetten. Daartoe diende vóór 21 mei 2020 een aanvraag tot registratie te worden ingediend.145 Bij de DNB zijn gegevens gevorderd waaruit blijkt dat verdachte namens [onderneming] op 20 mei 2020 een concept registratie-aanvraag heeft ingediend, maar dat deze aanvraag niet is voltooid en dat derhalve geen geldige registratie tot stand is gekomen.146 Verdachte mocht dan ook vanaf 21 november 2020 niet meer zijn Bitcoin ATM exploiteren.

Op 30 november 2020 en 10 december 2020 hebben twee geslaagde pseudokopen plaatsgevonden bij de Bitcoin ATM van verdachte. Hierbij is gebleken dat met contant geld Bitcoins konden worden aangekocht en verkocht en dat daarbij niet werd gevraagd naar identificerende gegevens van de gebruiker.147Tijdens de netwerkzoeking op 20 mei 2021 aan de [adres] is echter gebleken dat de legitimatiebewijzen en foto’s van klanten in de periode van 22 mei 2020 tot en met 13 augustus 2020 wel werden geregistreerd.148 Verdachte heeft hierover verklaard dat hij gedurende de overbruggingsperiode van zes maanden persoonsgegevens van klanten heeft geregistreerd, omdat hij de Bitcoin ATM dan nog tijdelijk mocht exploiteren. Verdachte merkte echter dat het volume met 95% daalde en heeft de identiteitsverificatie daarom weer eraf gehaald. De identiteitsverificatie zou mensen namelijk afschrikken. Vervolgens heeft de Bitcoin ATM er vanaf november 2020 tot en met mei 2021 illegaal gestaan, aldus verdachte.149 Ter terechtzitting van de rechtbank heeft verdachte voorts verklaard dat hij in die periode ook geen administratie van de gegevens van gebruikers heeft bijgehouden en dat hij de gebruikers van de Bitcoin ATM niet kent.150

De politie heeft vastgesteld dat de Bitcoin ATM naast de genoemde data van de pseudokopen ook op 17 december 2020 en 12 mei 2021 in werking was.151

Verder heeft verdachte ter terechtzitting van de rechtbank verklaard dat de tijdens de netwerkzoeking op 20 mei 2021 aangetroffen transacties (442 voltooide transacties), die in de periode van 23 januari 2020 tot en met 19 mei 2021 hebben plaatsgevonden, betrekking hebben op zijn Bitcoin ATM.152Deze Bitcoin ATM ondersteunde euro's en de limieten waren als volgt ingesteld: € 14.000,00 per transactie, € l00.000,00 per uur en € 1.000.000,00 per dag.153Uit een analyse van die transacties is gebleken dat in totaal een bedrag van

€ 182.320,00 in contanten door de Bitcoin ATM van derden in ontvangst is genomen ten behoeve van de aankoop van virtuele valuta. Het bedrag aan contante uitbetalingen aan derden door de Bitcoin ATM ten behoeve van de verkoop van virtuele valuta betreft

€ 22.970,00.154 Tezamen maakt dat een bedrag ter hoogte van € 205.290,00. Daarvan heeft in de periode van 21 november 2020 tot en met 20 mei 2021 in totaal € 70.790,00 aan transacties plaatsgevonden, bestaande uit € 59.310,00 aan ontvangsten van derden en
€ 11.480 aan uitbetalingen aan derden.155

Daarnaast is op 13 maart 2021 gebleken dat de FIU (Financial Intelligence United)-Nederland géén melding(en) van verdachte heeft ontvangen, terwijl de waarde van de op l januari 2021 verkochte Bitcoins méér dan € 10.000,00 betrof en er door gebruikers van de Bitcoin ATM is betaald met coupures van onder meer € 200,00 en € 500,00.156Verdachte heeft op 28 mei 2021 bij de politie verklaard dat hij de contante gelden die in de Bitcoin ATM terecht zijn gekomen, uitsluitend op zijn privébankrekening heeft gestort om daarvan vervolgens virtuele valuta te kopen.157

'Afkomstig uit enig misdrijf'

Het beoordelingskader
Het hof overweegt dat op grond van de bewijsmiddelen geen rechtstreeks verband valt te leggen tussen de afkomst van de (virtuele) valuta en een specifiek misdrijf, maar dat volgens vaste rechtspraak witwassen desondanks bewezen kan worden verklaard als het op grond van de feiten en omstandigheden niet anders kan dan dat de voorwerpen van misdrijf afkomstig zijn. Als de feiten en omstandigheden in het procesdossier zodanig zijn dat zonder meer sprake is van een vermoeden van witwassen, mag van verdachte worden verlangd dat hij een verklaring geeft over de herkomst van de voorwerpen. Die verklaring van verdachte moet concreet, verifieerbaar en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijk zijn. Als uit nader onderzoek blijkt dat met voldoende mate van zekerheid kan worden uitgesloten dat de voorwerpen een legale herkomst hebben en dat een criminele herkomst de enige aanvaardbare verklaring is, kan het witwassen van die voorwerpen bewezen worden.158

Een gerechtvaardigd vermoeden van witwassen
Het is een feit van algemene bekendheid dat het ken-uw-klant-principe een basisvoorwaarde is voor het mogen verrichten van financiële dienstverlening. Uit de feiten en omstandigheden volgt dat verdachte zich hier bij de exploitatie van zijn Bitcoin ATM niet aan heeft gehouden. Verdachte heeft immers in de periode van 13 augustus 2020 tot en met 20 mei 2021 op geen enkele wijze blijk gegeven dat hij de identiteitsgegevens van gebruikers van de Bitcoin ATM heeft gecontroleerd en adequaat bijgehouden. Hij heeft geen onderzoek gedaan naar de herkomst van de (virtuele) valuta. Gelet hierop biedt verdachte de gebruikers van zijn Bitcoin ATM bewust de mogelijkheid om anoniem aan- en verkopen van virtuele valuta met contante gelden te kunnen doen. Hierbij konden zeer grote hoeveelheden contante geldbedragen op één dag worden omgezet. Daarnaast kon er worden betaald met coupures van € 200,00 en € 500,00. Verdachte heeft voorts verklaard dat het volume met 95% omlaag ging toen hij de gebruikers van de Bitcoin ATM tijdelijk wel om identificatiegegevens vroeg. Daarentegen weerhielden de hoge transactiekosten die verdachte hanteerde de gebruikers er kennelijk niet van om van de Bitcoin ATM van verdachte gebruik te maken. Verdachte hanteerde immers een transactionfee tussen de 6 en 15%159, terwijl reguliere exchanges – waar men identificerende gegevens dient te verstrekken om van de diensten van de bedrijven gebruik te kunnen maken – percentages tussen de 0,1 en 2,5% hanteerden.160 Het voorgaande maakt dat sprake is van meerdere zogenoemde witwastypologieën.161 Het vermoeden van witwassen is naar het oordeel van het hof dan ook gerechtvaardigd.

De (virtuele) valuta hebben een criminele herkomst
Verdachte heeft géén concrete, verifieerbare en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijke verklaring afgelegd over de herkomst van de gelden. Hij heeft immers verklaard dat hij geen onderzoek doet naar de herkomst ervan. Omdat het procesdossier evenmin een aanwijzing oplevert voor een mogelijke legale herkomst van de voorwerpen, is het hof van oordeel dat het onder deze omstandigheden niet anders kan zijn dan dat de (virtuele) valuta met een totale waarde van € 70.790,00 – in ieder geval grotendeels – onmiddellijk of middellijk uit enig misdrijf afkomstig zijn. De zinsnede 'dat die voorwerpen geheel of gedeeltelijk - onmiddellijk of middellijk - afkomstig waren uit enig misdrijf' kan dan ook worden bewezen.

Het voorwaardelijk opzet & verbergen/verhullen/omzetten

Het hof is gelet op het voorgaande van oordeel dat verdachte in de periode van 21 november 2020 tot en met 20 mei 2021 bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat hij de (virtuele) valuta voorhanden heeft gehad en heeft omgezet, terwijl dit - geheel of gedeeltelijk en onmiddellijk of middellijk - uit enig misdrijf afkomstig was. Verdachte heeft gedurende die periode de identiteitsgegevens van gebruikers van de Bitcoin ATM niet (meer) gecontroleerd en bijgehouden, terwijl hij wist dat hij zonder registratie en de daarvoor vereiste identiteitsverificatie de Bitcoin ATM niet mocht exploiteren. Verdachte heeft bewust de identiteitsverificatie eraf gehaald, omdat dit mensen zou afschrikken. Bovendien heeft verdachte ter terechtzitting in hoger beroep verklaard dat hij zich er zeker sinds de aanvraag bij DNB van bewust was dat mensen met crimineel geld gebruik konden maken van de Bitcoin ATM.162

Doordat verdachte geen gebruik (meer) maakte van een identiteitsverificatie konden de gebruikers van de Bitcoin ATM anoniem aan- en verkopen van virtuele valuta met (aanzienlijke) uit enig misdrijf afkomstige contante gelden doen.
Verdachte heeft zich hiermee schuldig gemaakt aan het verbergen en verhullen van:

 de werkelijke aard en de herkomst van de (virtuele) valuta;

 wie de rechthebbenden op die virtuele valuta waren;

 wie de virtuele valuta voorhanden heeft gehad.

De uit enig misdrijf afkomstige contante gelden die gepaard gingen met de aan- en verkopen van virtuele valuta, heeft verdachte vervolgens zelf verworven en voorhanden gehad. Verdachte heeft namelijk op 11 januari 2022 ter terechtzitting van de rechtbank op verklaard dat hij de genoemde contante geldbedragen die in de Bitcoin ATM terecht zijn gekomen op zijn privébankrekening heeft gestort en daarvan vervolgens nieuwe virtuele valuta heeft gekocht. Door zo te handelen, is er sprake van het omzetten van gelden.

Een gewoonte maken van het plegen van witwassen

Het hof is van oordeel dat verdachte van het hiervoor genoemde eenvoudig witwassen een gewoonte heeft gemaakt. Deze conclusie wordt gerechtvaardigd door het feit dat er sprake is geweest van frequente witwashandelingen (442 voltooide transacties) over een periode van vier maanden.

Conclusie

Het hof is van oordeel dat verdachte zich in de periode van 21 november 2020 tot en met 20 mei 2021 in [plaats 1] schuldig heeft gemaakt aan een gewoonte maken van het plegen van witwassen van (virtuele) valuta, met een totale waarde van € 70.790,00.

7.3.2.5 - Feit 5: gewoontewitwassen (virtuele valuta en geldbedragen)

Bewijs

Het hof komt tot een bewezenverklaring van het onder 5 ten laste gelegde 'eenvoudig witwassen en van het plegen van witwassen een gewoonte maken' op grond van de hierna genoemde bewijsmiddelen.

De voorwerpen die 'uit enig eigen misdrijf' afkomstig zijn

Virtuele valuta (met een totaalwaarde van € 69.086,35)
Het hof stelt onder verwijzing naar de hiervoor ten aanzien van onder feit 1 subsidiair genoemde bewijsmiddelen vast dat verdachte virtuele valuta (welke omgerekend een totaalwaarde van € 69.086,35 vertegenwoordigt) heeft verworven en voorhanden heeft gehad, terwijl dit onmiddellijk uit eigen misdrijf afkomstig was. De virtuele valuta betreft immers de opbrengst van het door verdachte onder feit 1 subsidiair gepleegde medeplegen van verduistering ( Coinhouse.eu ). Verdachte heeft de virtuele valuta vanaf het cluster van Coinhouse.eu overgemaakt naar zijn eigen wallet.

Een geldbedrag van € 863.538,54
Het hof stelt onder verwijzing naar de hiervoor ten aanzien van onder feit 2 genoemde bewijsmiddelen vast dat verdachte in ieder geval een geldbedrag van € 863.538,43 heeft verworven en voorhanden heeft gehad, terwijl dit onmiddellijk uit enig eigen misdrijf afkomstig was. Het geldbedrag betreft immers de opbrengst van het door verdachte onder feit 2 gepleegde medeplegen van oplichting (pumpen en dumpen), welk geldbedrag verdachte in zijn eigen wallet heeft gestort.

(Gedeeltelijk) omzetten van de geldbedragen van € 69.086,35 en € 863.538,54
Verachte heeft verklaard in 2018 een bedrag van € 75.000,-- aan [naam ] te hebben uitgeleend.163 Verdachte heeft verklaard dat hij dit geldbedrag via zijn bankrekening naar [naam ] heeft overgemaakt.164 Daarnaast heeft verdachte in december 2018 de woning aan de [adres] voor een bedrag van € 189.000,-- gekocht.165 Hierover heeft verdachte verklaard dat hij de woning zonder hypotheek heeft gekocht en dat hij de koopsom per bankoverschrijving heeft voldaan.166 Uit gegevens van de Belastingdienst blijkt dat verdachte in de periode 2015 tot en met 2018 geen inkomen heeft opgegeven.167 Ook anderszins blijkt niet uit het dossier dat verdachte in de genoemde periode enig ander (legaal) inkomen had. Naar het oordeel van het hof kan het dan ook niet anders dan dat verdachte zijn woning aan de [adres] en de vordering op de heer [naam ] (mede) heeft gefinancierd uit de opbrengsten uit de activiteiten die aan hem in de zaak met parketnummer 08-132541-21 onder 1 subsidiair ten laste zijn gelegd als verduistering ( Coinhouse.eu ) en/of onder 2 primair als oplichting (pump en dumpen). Het hof acht dan ook bewezen dat verdachte de geldbedragen ter hoogte van € 69.086,35 en € 863.538,54 (gedeeltelijk) heeft omgezet. Ten aanzien van de eerste twee gedachtestreepjes komt het hof daarom tot een bewezenverklaring van witwassen.

De geldbedragen van € 970,- en € 4.740,-
Het hof stelt onder verwijzing naar de hiervoor ten aanzien van onder feit 3 genoemde bewijsmiddelen vast dat verdachte de geldbedragen ter hoogte van € 970,- en € 4.740,- heeft verworven en voorhanden heeft gehad, terwijl deze onmiddellijk uit enig eigen misdrijf afkomstig waren. De geldbedragen betreffen immers de opbrengst van het door verdachte onder feit 3 gepleegde medeplegen van oplichting ( [benadeelde 3] ). De opbrengsten werden ontvangen op accounts van de cryptovalutahandelsplaats Binance.com die gerelateerd zijn aan verdachte. Naar het oordeel van het hof bevat het dossier echter geen aanknopingspunten dat de gedragingen van verdachte waren gericht op het verbergen of verhullen van de criminele herkomst van het geld. Het hof acht daarom ten aanzien van het derde gedachtestreepje eenvoudig witwassen wettig en overtuigend bewezen.

Het geldbedrag van € 973.030,- dat 'uit enig misdrijf' afkomstig is

Feiten en omstandigheden
Uit nader onderzoek van de politie naar de contante geldstromen op de bankrekeningen van verdachte in de periode van 1 januari 2020 tot en met 20 mei 2021 blijkt dat het aantal contante stortingen minus de contante opnames een totaalbedrag betreft van € 937.030,-.168In die periode stortte verdachte enorme hoeveelheden contant geld op zijn bankrekeningen, in coupures van onder meer € 200,- en € 500,-. Op 8 november 2020 stortte verdachte zelfs op één dag (in 4 transacties) € 196.600,- aan contant geld op zijn ondernemersrekening.169 Tussen januari 2020 en oktober 2020 werden op een van de bankrekeningen van verdachte 102 contante stortingen gedaan voor een totaalbedrag van

€ 727.720,--.170 Verdachte heeft op 28 mei 2021 bij de politie verklaard dat hij alle contante stortingen zelf heeft verricht.171Op vragen met betrekking tot de overige contante stortingen wilde verdachte geen antwoord geven.172Ter terechtzitting in eerste aanleg heeft verdachte verklaard dat hij zijn vermogen heeft verdiend met de handel in cryptocurrency, met zijn Bitcoin ATM en de handel in auto's en miners. Ook heeft hij verklaard dat hij zijn vermogen nimmer aan de Belastingdienst heeft gemeld.173 Ter terechtzitting in hoger beroep verklaarde verdachte voorts over het gestorte contante geldbedrag ter hoogte van

€ 196.600,-: ‘Ik heb niet gevraagd waar het geld vandaan kwam, want ik vraag niet naar de bekende weg’. 174

Een gerechtvaardigd vermoeden van witwassen
Uit de feiten en omstandigheden volgt dat verdachte in de periode van 1 januari 2020 tot en met 20 mei 2021 aanzienlijke hoeveelheden contant geld op zijn bankrekeningen heeft gestort. Het gaat in totaal om een geldbedrag van € 973.030,-, waarbij gebruik is gemaakt van coupures van € 200,- en € 500,-. De Belastingdienst is echter op geen enkele wijze via de aangifte Inkomstenbelasting of Vennootschapsbelasting van het vermogen van verdachte op de hoogte gesteld. Gelet hierop is er sprake van meerdere zogenoemde witwastypologieën. Het vermoeden van witwassen is naar het oordeel van het hof dan ook gerechtvaardigd.

Het geldbedrag van € 973.030,- heeft een criminele herkomst
Verdachte heeft géén concrete, verifieerbare en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijke verklaring afgelegd over de herkomst van het geldbedrag van € 973.030,-. Verdachte heeft immers op geen enkele wijze inzicht gegeven in de wijze waarop hij naar zijn zeggen legaal geld heeft verdiend en hoeveel hij hiermee op welk moment precies heeft verdiend. Het procesdossier levert evenmin een aanwijzing op voor een mogelijke legale herkomst van het genoemde geldbedrag. Het hof is daarom van oordeel dat het niet anders kan zijn dan dat het geldbedrag ter hoogte van € 973.030,- een criminele herkomst heeft. De zinsnede 'dat dit geldbedrag geheel of gedeeltelijk - onmiddellijk of middellijk - afkomstig was uit enig misdrijf’ kan dan ook worden bewezen.

Het voorwaardelijk opzet & eenvoudig witwassen & gewoonte maken
Gelet op het voorgaande is het hof van oordeel dat verdachte met zijn handelen bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat hij het geldbedrag voorhanden heeft gehad, terwijl dit - onmiddellijk of middellijk - uit enig misdrijf afkomstig was.

Het hof acht niet bewezen dat de gedragingen van verdachte waren gericht op het verbergen of verhullen van de criminele herkomst van het geldbedrag. Het enkele storten van een geldbedrag op een eigen rekening, zonder dat sprake is van (overige) gedragingen van de verdachte, gericht op het daadwerkelijk verbergen of verhullen van de criminele herkomst van dit geldbedrag, kan immers niet zonder meer als witwassen kan worden gekwalificeerd (vgl. HR 7 oktober 2014, ECLI:NL:HR:2014:2913). Ten aanzien van het vierde gedachtestreepje komt het hof daarom tot een bewezenverklaring van eenvoudig witwassen.
Nu sprake is van frequente stortingen (102 transacties) in een paar maanden tijd, is het hof van oordeel dat verdachte van het eenvoudig witwassen een gewoonte heeft gemaakt.
Conclusie
Het hof is van oordeel dat verdachte zich in de ten laste gelegde periode van 1 januari 2020 tot en met 20 mei 2021 in Nederland schuldig heeft gemaakt aan een gewoonte maken van het plegen van eenvoudig witwassen van een geldbedrag van € 973.030,-.

Vrijspraak medeplegen
Het hof overweegt dat op grond van het procesdossier en het verhandelde ter terechtzitting onvoldoende wettig en overtuigend bewijs voorhanden is om vast te kunnen stellen dat er ten aanzien van dit feit tussen verdachte en (een) ander(en) een nauwe en bewuste samenwerking heeft bestaan. Het hof zal verdachte daarom van het ten laste gelegde medeplegen vrijspreken.

7.3.2.6 - Diefstal van stroom in [plaats 1] (parketnummer 08-211081-20)

Het hof komt tot een bewezenverklaring van de onder parketnummer 08-2111081-20 ten laste gelegde 'diefstal van stroom' op grond van de volgende bevindingen, waarbij het hof - nu verdachte het feit heeft bekend en door hem of namens hem geen vrijspraak is bepleit - conform artikel 359 lid 3 laatste volzin Sv - zal volstaan met een opsomming van de bewijsmiddelen op basis van de bij de bevindingen vermelde voetnoten. Het hof overweegt als volgt.175
Op 20 april 2020 zijn verbalisanten het pand aan de [straat] te [plaats 1] binnengetreden. Hierbij is geconstateerd dat de stroom ten behoeve van

mining-computers illegaal werd afgenomen.176 [persoon 2] heeft vervolgens namens [naam 23] Netbeheer B.V. op 8 mei 2020 aangifte gedaan van diefstal van stroom.177Uit de aangifte blijkt dat een illegale elektriciteitskabel was aangelegd die buiten de elektriciteitsmeter om naar de mining apparatuur in het pand liep en deze apparatuur van elektriciteit voorzag. Om deze aftakking te kunnen realiseren, is het noodzakelijk geweest om de zegels van de hoofdaansluitkast te verbreken.178De hoofdzekeringen waren verzwaard, waardoor er meer vermogen beschikbaar is dan contractueel was overeengekomen.179Verdachte heeft zowel ter terechtzitting in eerste aanleg als in hoger beroep bekend dat hij de stroom - buiten de meter om - heeft weggenomen ten behoeve van de miningfarm.180

De benadeelde partij heeft zich in eerste aanleg in het strafproces gevoegd met een vordering tot schadevergoeding. Deze bedraagt € 837,22. De vordering is bij het vonnis waarvan beroep toegewezen.

Naar het oordeel van het hof is uit het onderzoek ter terechtzitting voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het in de zaak met parketnummer 08-132541-21 onder 1 subsidiair bewezenverklaarde handelen van verdachte € 837,22 rechtstreekse schade heeft geleden. Verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden zodat de vordering zal worden toegewezen, vermeerderd met de wettelijke rente.

Om te bevorderen dat de schade door verdachte wordt vergoed, zal het hof de maatregel van artikel 36f van het Wetboek van Strafrecht opleggen op de hierna te noemen wijze.

De benadeelde partij heeft zich in eerste aanleg in het strafproces gevoegd met een vordering tot schadevergoeding. Deze bedraagt € 100,00. De vordering is bij het vonnis waarvan beroep niet-ontvankelijk verklaard. De benadeelde partij heeft zich in hoger beroep opnieuw gevoegd voor het bedrag van de oorspronkelijke vordering.

Naar het oordeel van het hof is uit het onderzoek ter terechtzitting voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het in de zaak met parketnummer 08-132541-21 onder 1 subsidiair bewezenverklaarde handelen van verdachte € 100,00 rechtstreekse schade heeft geleden. Verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden zodat de vordering zal worden toegewezen, vermeerderd met de wettelijke rente.

Om te bevorderen dat de schade door verdachte wordt vergoed, zal het hof de maatregel van artikel 36f van het Wetboek van Strafrecht opleggen op de hierna te noemen wijze.

De benadeelde partij heeft zich in eerste aanleg in het strafproces gevoegd met een vordering tot schadevergoeding. Deze bedraagt € 9.738,00. De vordering is bij het vonnis waarvan beroep niet-ontvankelijk verklaard. De benadeelde partij heeft zich in hoger beroep opnieuw gevoegd voor het bedrag van de oorspronkelijke vordering.

Op het voegingsformulier staat vermeld dat [persoon 1] als gemachtigde de vordering tot schadevergoeding heeft ingediend. De raadsman heeft aangevoerd dat de vordering
niet-ontvankelijk dient te worden verklaard omdat een verklaring waaruit blijkt dat
[persoon 1] is gemachtigd om de vordering in te dienen, ontbreekt. Het hof schuift dit terzijde. Een bijzondere schriftelijke volmacht zoals bedoeld in artikel 51c, tweede lid, Sv is niet vereist indien de benadeelde partij een rechtspersoon betreft en het voegingsformulier is ondertekend door een persoon die optreedt namens de rechtspersoon (vgl. HR 30 oktober 2018, ECLI:NL:HR:2018:2006). In deze zaak staat het ontbreken van een bijzondere volmacht dus niet zonder meer aan toewijzing van de vordering tot schadevergoeding van de [benadeelde 3] in de weg.

In het voegingsformulier staat voorts vermeld dat [benadeelde 3] de vordering tot schadevergoeding heeft ingediend namens de individuele rekeninghouders [naam 1] , [naam 2] en [naam 3] . Het hof kan echter niet vaststellen of [benadeelde 3] bevoegd is namens deze individuele rekeninghouders een vordering in te dienen. Het levert een onevenredige belasting van het strafgeding op om het onderzoek ter terechtzitting aan te houden om dit nader uit te zoeken.

Daarnaast overweegt het hof – gelet op de inhoud van de vordering waaruit blijkt dat

genoemde individuele rekeninghouders vanwege de frauduleuze overschrijvingen een

vergoeding van [benadeelde 3] hebben ontvangen – dat uit de wetsgeschiedenis van de

Wet Terwee én de jurisprudentie van de Hoge Raad volgt dat diegene die krachtens cessie of subrogatie in de rechten van het slachtoffer treedt, zoals een bank die de schade in een geval als de onderhavige aan een klant heeft vergoed, niet als voegingsgerechtigde kan worden aangemerkt. In zo’n geval is er geen sprake van ‘rechtstreekse schade’ zoals bedoeld in artikel 51 lid 1 Sv.181

Het hof zal de benadeelde partij daarom in de vordering niet-ontvankelijk verklaren en

bepalen dat de benadeelde partij de vordering slechts bij de burgerlijke rechter kan

aanbrengen.