Uitspraken

“praktijkvennootschappen (inclusief de stichting, welke niet anders is dan een benodigde rechtsvorm in verband met de declaraties in verband met de zorgverzekeringen) waarbij de winstgevendheid mede afhankelijk is van de arbeidsprestaties van respectievelijk de man en de vrouw.”

Vervolgens heeft de door de rechtbank benoemde deskundige – die ingevolge de beschikking van de rechtbank van 14 juli 2010 de intrinsieke waarde van de ondernemingen van de man en de vrouw, inclusief de stichting, diende vast te stellen – de intrinsieke waarde van de stichting becijferd op € 360.105,-. In de eindbeschikking van 16 januari 2013 heeft de rechtbank beslist dat de verrekening van de waardes van de verschillende ondernemingen van partijen, alsmede van die van de stichting ertoe leidt dat de vrouw per saldo € 267.857,- aan de man dient te betalen.

De man bestrijdt het standpunt van de vrouw gemotiveerd. Hij stelt daartoe dat partijen bij het aangaan van de huwelijkse voorwaarden de bedoeling hebben gehad om onder de werking van het verrekenbeding te laten vallen al het inkomen dat zij middels hun werk als arts zouden genereren. Dat betekent, aldus de man, dat tot uitgangspunt dient te worden genomen dat ook het inkomen dat de vrouw met haar werkzaamheden middels de stichting heeft gegenereerd, verrekend dient te worden. De man stelt dat de rechtbank terecht heeft overwogen dat dat de stichting niets anders is dan een benodigde rechtsvorm in verband met declaraties aan de zorgverzekeraars en dat de winstgevendheid van de stichting afhankelijk is van de arbeidsprestaties van de vrouw. Het vermogen van de stichting behoort dan ook tot het te verrekenen vermogen, aldus de man. De man bestrijdt dat de vrouw geen aanspraak kan maken op de winst die zij middels haar werkzaamheden als arts via de stichting genereert. De man wijst in dit verband op artikel 2 lid 1 t/m 3 van de toelatingsovereenkomst, als hiervoor geciteerd in rov. 3.1.

Subsidiair stelt de man dat het vermogen van de stichting, althans de daarin niet uitgekeerde winst sedert oprichting op grond van artikel 1:141 lid 4 BW in de verrekening dient te worden betrokken. Anders dan de vrouw stelt voert de stichting wel degelijk een onderneming en de vrouw is in staat het batig saldo van de stichting aan zichzelf ten goede te laten komen. De stelling van de vrouw dat het stichtingsvermogen per definitie niet uitkeerbaar zou zijn is onjuist. Feitelijke winstuitkeringen en facturatie zijn niet verboden en zelfs expliciet overeengekomen in de toelatingsovereenkomst. Bovendien heeft de vrouw de feitelijke zeggenschap binnen de stichting, de andere bestuursleden zijn slechts marionetten, aldus de man. De man bestrijdt voorts dat uitkering van de winst in het maatschappelijk verkeer niet als redelijk dient te worden beschouwd en stelt tot slot dat een belastinglatentie van 92% als volstrekt onrealistisch moet worden beschouwd.

Het hof overweegt als volgt.

Tussen partijen is niet in geschil dat tijdens het huwelijk geen uitvoering is gegeven aan het periodiek verrekenbeding, zodat alsnog – op de voet van het bepaalde in art. 1:141 lid 1 BW – verrekening dient plaats te vinden van het saldo ontstaan door belegging en herbelegging van hetgeen niet verrekend is, waarbij de samenstelling en omvang van het te verrekenen vermogen, voor wat betreft de ondernemingen van partijen, moeten worden bepaald per 1 juli 2007. Voorts geldt dat bij wijze van hoofdregel ingevolge art. 1:141 lid 3 BW in een geval als het onderhavige, waarbij partijen niet tot periodieke verrekening zijn overgegaan, het op de peildatum aanwezige vermogen vermoed wordt te zijn gevormd uit hetgeen verrekend had moeten worden, behoudens door de echtgenoot die dit betwist te leveren tegenbewijs.

De vraag die met inachtneming van het voorgaande beantwoord dient te worden en die met de grieven 1 t/m 4 van de vrouw aan de orde worden gesteld is of het op de peildatum aanwezige vermogen in de stichting tot het te verrekenen vermogen behoort. Indien en voor zover voor verrekening op grond van artikel 1:141 lid 1 BW geen plaats is dient te worden beoordeeld of de niet-uitgekeerde winsten van de stichting verrekend dienen te worden op de voet van artikel 1:141 lid 4 BW.

Het hof verwerpt reeds nu de opvatting van de vrouw dat het vermogen van de stichting niet tot het te verrekenen vermogen behoort omdat - zoals de vrouw stelt - het hier niet gaat om vermogen dat van partijen is, maar om vermogen van de stichting. Naar het oordeel van het hof valt er bij de toepassing van een finale verrekening betreffende een periodiek verrekenbeding geen principieel verschil te maken tussen een rechtspersoon in de vorm van een besloten vennootschap of van een stichting. In beide gevallen dient de waarde van de rechtspersoon, althans de waarde van de ‘opgepotte (onverteerd gebleven) winsten’ te worden vastgesteld en verrekend. Dit is ‘slechts’ een rekenexercitie. De uitkomst daarvan bepaalt de hoogte van de vordering van (in casu) de man op de vrouw, en leidt dan ook niet tot een vordering van de man op de rechtspersoon. Niet valt in te zien dat de vrouw uit haar verrekenbedingverbintenis is bevrijd op de enkele grond dat zij het door haar verworven en daarmee te verrekenen inkomen heeft ondergebracht (of heeft moeten onderbrengen) in een stichting waar die plicht wel bestaat bij inbreng in een vennootschap. Dit oordeel sluit overigens niet uit dat het bepaalde in art. 1:141 lid 4 BW zijn weerslag kan hebben op de uitkomst. Het feit dat in het algemeen een stichting geen winstuitkeringen doet, kan aan verrekening in de weg staan. Genoemd lid 4 heeft evenwel ook betrekking op winsten die ‘middellijk ten goede van’ de vrouw kunnen komen. Vooralsnog heeft het hof niet de overtuiging dat de achtergebleven winsten niet aan de vrouw (rechtstreeks of middellijk) uitgekeerd zouden kunnen worden. Wel kan het zo zijn dat een deel van het vermogen van de stichting niet als winst kan worden gekwalificeerd, maar wel bijvoorbeeld als boekhoudkundig verantwoorde reserveringen, die in de verhouding tussen de man en de vrouw niet langer als overgespaard inkomen (verteerd) hebben te gelden.

Nu een stichting geen aandelen kent en een stichting zelf in de regel (en ook hier) geen object is met een economische en verhandelbare waarde, zal het hof bij genoemde rekenexercitie uitgaan van de in de stichting op de peildatum bestaande – niet verteerde of voor specifieke doeleinden gereserveerde – winsten, voor zover die door de vrouw zijn gegenereerd. Immers, niet valt uit te sluiten dat binnen de stichting vermogensvorming (door de vrouw) heeft plaatsgevonden als bedoeld in artikel 1:141 lid 1 BW, waardoor de waarde van dit stichtingsvermogen dient te worden verrekend op de voet van artikel 1:141 lid 1 jo. lid 3 BW. Of hiervan sprake is dient naar het oordeel van het hof eerst echter nader te worden onderzocht.

Het hof formuleert voorlopig de volgende vragen die door de deskundige dienen te worden beantwoord, waarbij het hof tot uitgangspunt neemt dat als vaststaand kan worden aangenomen dat [de vennootschap 2] werkzaamheden van de vrouw rechtstreeks bij de stichting heeft gedeclareerd. Voorts neemt het hof in aanmerking, zoals ook ter zitting van het hof naar voren is gekomen, dat, behalve de vrouw, nog andere personen (tot op de peildatum) werkzaamheden hebben verricht ten behoeve van de stichting, zodat wellicht niet het hele vermogen als onverteerde inkomsten van de vrouw zijn aan te merken:

Het hof is voorlopig van oordeel dat bovengenoemde vragen dienen te worden beantwoord door een accountant, tevens fiscaal jurist die deskundig is op het terrein van de financiering van de gezondheidzorg en behandelcentra als de [de stichting] . Naar het oordeel van het hof kan vooralsnog met de benoeming van één deskundige worden volstaan. Partijen worden in de gelegenheid gesteld zich uit te laten over de hiervoor weergegeven vraagstelling. Voorts kunnen partijen – bij voorkeur eensluidend – voorstellen doen ten aanzien van de persoon van de te benoemen deskundige. Het hof zal de zaak daartoe aanhouden als in het dictum van deze beschikking nader te bepalen. Het hof is voornemens de kosten van het deskundigenbericht gelijkelijk ten laste van partijen te brengen.

De conclusie is thans dat de beslissing ten aanzien van de grieven 1 t/m 4 van de vrouw wordt aangehouden.

b) aanmerkelijk belang claim van 25 % bij de waardering van de ondernemingen van partijen. Grieven 5 en 11 van de vrouw, voorwaardelijk incidentele grief 2 van de man.

De grieven 5 en 11 van de vrouw zijn gericht tegen de beslissing van de rechtbank dat bij de berekening van de intrinsieke waarde van het vermogen van de stichting en van de vennootschappen geen rekening dient te worden gehouden met fiscale aspecten. In de toelichting op grief 11 stelt de vrouw dat bij bepaling van de waarde van [holding 2] rekening dient te worden gehouden met een aanmerkelijk belang claim van 25 %. In de toelichting op grief 5 stelt de vrouw dat ten aanzien van de stichting rekening dient te worden gehouden met een belastinglatentie. De vrouw verwijst in dit verband naar de rapportage van de door de rechtbank benoemde deskundige, R. Kooger RA.

De man heeft in zijn voorwaardelijk incidentele grief 2 aangevoerd dat, indien het hof van oordeel is dat bij de berekening van de verrekenvordering ten onrechte geen rekening is gehouden met belastinglatenties ten aanzien van de vennootschappen van de vrouw, ook ten aanzien van de vennootschappen van de man rekening dient te worden gehouden met deze belastinglatentie.

c) de beslissing van de rechtbank betreffende de waardering van de aandelen van [holding 1] en [de vennootschap 1] , en de beslissing van de rechtbank in haar beschikking van 17 november 2009 dat voor een bevel aan één van partijen om bepaalde bescheiden over te leggen (thans) geen plaats is. (grieven 6 en 7 van de vrouw)

De grieven 6 en 7 van de vrouw strekken er toe te betogen dat de rechtbank ten onrechte de conclusies van de deskundige Kooger heeft overgenomen ter zake de intrinsieke waarde van de [holding 1] Kooger heeft zijn oordeel gebaseerd op concept jaarstukken van de ondernemingen van de man waarop in 2007 is voortgeborduurd en op jaarstukken van de chirurgenmaatschap van de man waarin veel passages zijn weggelakt. Daarmee is de beslissing van de rechtbank onzorgvuldig tot stand gekomen en in elk geval onvoldoende gemotiveerd, zodat die beslissing niet in stand kan blijven, aldus de vrouw.

De vrouw stelt voorts dat zij redenen heeft om aan de feitelijke juistheid van de concept-jaarcijfers te twijfelen. Zo heeft de deskundige vastgesteld dat de concept-cijfers afwijken van de jaarstukken zoals deze zijn gedeponeerd bij de Kamer van koophandel (nr. 90 beroepschrift). Voorts stelt de vrouw dat een analyse (productie 10 bij beroepschrift) leert dat in de jaren na 2006 sprake is van enige opvallende zaken, welke van belang zijn omdat eventuele onjuistheden in de conceptstukken 2006/2007 in latere jaren kunnen zijn gecorrigeerd. De vrouw wijst op haars inzien opvallende mutaties in het eigen vermogen van [holding 1] (nr. 91 t/m 94 beroepschrift )en stelt dat het eigen vermogen en verwerkingen van de opbrengsten van de maatschap niet inzichtelijk is (nr. 95 beroepschrift). Voorts acht de vrouw het mogelijk dat de rekening-courantschuld van € 61.104,- per 1juli 2007 van de man aan de [holding 1] niet in overeenstemming is met de werkelijkheid (nr. 96 t/m 99). Tot slot wijst de vrouw op discrepanties tussen concept-jaarrekeningen 2006 van de ondernemingen van de man en zijn aangifte inkomstenbelasting. De vrouw stelt dat de man alsnog de definitieve en volledige jaarcijfers van zijn ondernemingen moet overleggen, waartoe zij in hoger beroep twee gewijzigde verzoeken doet als in het petitum (zoals weergegeven in rov. 2.1. hiervoor) nader omschreven.

d) de beslissing van de rechtbank dat de waarde van [holding 2] en [de vennootschap 2] per 1 juli 2007 moet worden verrekend (grieven 8, 9 en 10 van de vrouw)

De vrouw heeft zowel in eerste aanleg als in hoger beroep aangevoerd dat de waarde van [holding 2] en [de vennootschap 2] (alsmede de waarde van de stichting) niet behoeft te worden verrekend omdat de vrouw in 2002 een eenmanszaak is gestart met gelden afkomstig van een rekening van de Postbank met nr. [postbankrekeningnummer] , een ten huwelijk door de vrouw aangebrachte rekening, zoals ook blijkt uit de staat van aanbrengsten. De eenmanszaak is derhalve opgericht met privévermogen aldus de vrouw. Nu de vrouw vervolgens de eenmanszaak heeft ingebracht in de vennootschappen van de vrouw en langs deze weg volstorting van de aandelen heeft plaatsgevonden, zijn de vennootschappen ook opgericht met privévermogen en valt de waarde van de vennootschappen buiten de verrekening aldus de vrouw,

De vrouw heeft voorts aangevoerd dat het bewijsvermoeden van artikel 1:141 lid 3 BW buiten toepassing moet worden gelaten omdat dit uit de eisen van de redelijkheid en billijkheid, op grond van de omstandigheden voortvloeit. De vrouw voert in dit verband aan 1) dat de man niets ten huwelijk heeft aangebracht 2) de vrouw kapitaal ten huwelijk heeft aangebracht, schuldenvrij het huwelijk inging en jaarlijks schenkingen van haar ouders ontving 3) partijen in ieder geval tot en met het jaar van de oprichting van de eenmanszaak geen overgespaarde inkomsten hadden en het bijgevolg alleen mogelijk was om startkapitaal voor de eenmanszaak te verkrijgen uit privévermogen van de vrouw 4) de man een groot deel van de administratie heeft weggehaald bij de vrouw waardoor zij de feitelijke gang van zaken niet meer volledig kan aantonen. De vrouw is primair van mening de man dient aan te nonen dat de vennootschappen van de vrouw tot het te verrekenen vermogen behoren en subsidiair dat zij zodanig aannemelijk gemaakt heeft dat de vennootschappen niet met de verrekenen vermogen zijn opgericht dat de bewijslast dient te worden omgekeerd.

De man heeft de stellingen van de vrouw gemotiveerd bestreden.

e) Waarderingsmethode vennootschappen vrouw en stichting. (grief 1 van de man)

De man stelt dat voor wat betreft de waarde van de stichting en de vennootschappen van de vrouw niet – zoals de rechtbank heeft geoordeeld – moet worden gerekend met de intrinsieke waarde tegen verkrijgingsprijs maar met de waarde in het economische verkeer met goodwill. De man voert aan dat de stichting veel meer is dan een gewone praktijkvennootschap, nu daarin meerdere diensten, verricht door meerdere personen, worden aangeboden. Omdat de vennootschappen van de vrouw nauw gelieerd zijn aan de stichting dient ook voor de vennootschappen de waarde in het economisch verkeer te worden bepaald.

De vrouw bestrijdt het standpunt van de man.