Uitspraken

Het hof overweegt dat bij de beantwoording van de vraag of de conclusies moeten worden gevolgd uit het rapport van (een) door het hof benoemde deskundige(n), alle ter zake aangevoerde feiten en omstandigheden in aanmerking moeten worden genomen en dat op basis van die aangevoerde stellingen in volle omvang moet worden getoetst of aanleiding bestaat van de in het rapport geformuleerde conclusies af te wijken.

Indien de opinie van andere, door een der partijen geraadpleegde, deskundige op gespannen voet staat met die van de door de rechter benoemde deskundige, zal de rechter, indien hij de zienswijze van de door hem aangewezen deskundige volgt, zijn beslissing in het algemeen niet verder behoeven te motiveren dan door aan te geven dat de door deze deskundige gebezigde motivering, zeker als deze vooral is gebaseerd op bijzondere kennis, ervaring en/of intuïtie, hem overtuigend voorkomt. De rechter zal op specifieke bezwaren van partijen tegen de zienswijze van de door hem aangewezen deskundige moeten ingaan, als deze bezwaren een voldoende gemotiveerde betwisting inhouden van de juistheid van deze zienswijze. Ten aanzien van zijn beslissing om de bevindingen van deskundigen al dan niet te volgen, geldt voor de rechter een beperkte motiveringsplicht (zie o.m. HR 3 mei 2013, ECLI:NL:HR:2013:BZ1468 en HR 22 april 2022, ECLI:NL:HR:2022:583).

[appellante] heeft in de eerste plaats aangevoerd dat op initiatief van de Gemeente de vraagstelling aan de deskundigen is uitgebreid, namelijk met de vragen 5 en 6: "Voor zover [appellante] schade heeft geleden: welke maatregelen had zij zelf kunnen treffen om die schade te vermijden of te beperken, en tegen welke kosten had zij die maatregelen kunnen treffen?" (vraag 5) en: "Kunt u nagaan of de kelder vóór de wegreconstructie die in 2013 plaatsvond vochtvrij was?" (vraag 6). Het gevolg van deze uitbreiding is volgens [appellante] geweest dat de focus van het hof is verlegd van de vraag naar hoe de Gemeente in 2013 de weg ten nadele van [appellante] heeft gereconstrueerd, naar de vraag naar wat had [appellante] moeten doen om op deze reconstructie te anticiperen.

Het hof verwerpt dit bezwaar. Het feit dat de vragen 5 en 6 aan de vraagstelling zijn toegevoegd, heeft niet afgedaan aan het belang van de vragen 1 tot en met 4, die ongewijzigd zijn gebleven. Nog steeds staat voorop de beantwoording van de vraag of de Gemeente al dan niet op onrechtmatige wijze wijziging heeft aangebracht in de loop, hoeveelheid of hoedanigheid van over het erf van [appellante] erf afstromend water (zie rechtsoverweging 3.9 van het tussenarrest van 13 oktober 2020). De focus is niet verschoven.

Met betrekking tot vraag 5 geldt bovendien dat de deskundigen niet zijn toegekomen aan de beantwoording van deze vraag.

Volgens de contra-expertise van Hydroscan biedt de analyse die de door het hof benoemde deskundigen hebben uitgevoerd, onvoldoende basis om de sluitende conclusie te kunnen trekken dat er geen toegenomen toevoer is van hemelwater naar de woning. Volgens Hydroscan (kort weergegeven) zijn de deskundigen uitgegaan van onjuiste gegevens (met name de gegevens met betrekking tot molgoot, de opgehoogde groenstrook en het voetpad), is de door de deskundigen gebruikte methode om waterafvoerende oppervlakken te bepalen subjectief en niet-reproduceerbaar en is de analyse aan de hand van videomateriaal gebaseerd op anekdotiek met een beperkte dataset van neerslagevents. Volgens Hydroscan had gebruik moeten worden gemaakt van een hydraulisch-hydrologisch model waarmee een objectief beeld kan worden verkregen op de kans op en ernst van mogelijke wateroverlast.

De deskundigen hebben op deze kritiek uitgebreid gereageerd. Op de bladzijden 41, 42 en 43 van hun rapport betogen zij dat de door hen gebruikte methode weliswaar grofmaziger is dan de door Hydroscan voorgestelde methode, maar dat beide methodes in feite op hetzelfde neerkomen. Een verfijning door middel van een modelmatige berekening is volgens de deskundigen niet nodig. De door de deskundigen gebruikte methode is in lijn met hetgeen de deskundigen ter plekke hebben waargenomen, met de gegevens die door partijen zijn overgelegd en wat partijen hebben verteld over de inrichting van het onderzoeksgebied. De deskundigen zijn in hun reactie ook ingegaan op de zogenaamde molgoot in de oude situatie, de herinrichting van het trottoir en de groenstrook.

Het hof acht deze weerlegging door de deskundigen overtuigend.

In opdracht van [appellante] heeft Hydroscan na afronding van het deskundigenrapport nog een rapport ‘Waterproblematiek [adres] , [plaats] , Hydraulische modellering afstroming’ door Hydroscan laten uitbrengen (productie 42 [appellante] ; het hof duidt dit rapport kortweg aan als Hydroscan-2). Daarin heeft Hydroscan aan de hand van een hydraulisch-hydrologisch model de situatie vóór heraanleg in 2013, de situatie tussen 2013 en 2016, en de situatie na installatie van de lijngoot in 2016 met elkaar vergeleken. Hydroscan vergelijkt simulatieresultaten voor de drie situaties bij composietbuien (kunstmatige buien gebaseerd op neerslagstatistieken) met een herhalingstijd van 2 en 200 jaar. Hydroscan laat weten dat de door haar gebruikte methode momenteel de meest nauwkeurige is om de afstroming te simuleren. Bestudering van de tabellen 4, 5 en 6 uit Hydroscan-2 wijst uit dat zowel de gesimuleerde waterhoogtes, als het volume in de polygonen van de inrit en de grindstrook, als de overstroomde oppervlakte door de reconstructies die de Gemeente heeft verricht, vooral zijn afgenomen. De in 2016 door de Gemeente aangelegde lijngoot is volgens Hydroscan een cruciaal element om de (toevoeging hof: aanvankelijk) verslechterde situatie na heraanleg van de [adres] te remediëren. Goed onderhoud hiervan is volgens Hydroscan dan ook cruciaal. Dat het aan dit vereiste onderhoud zou ontbreken, komt overigens in het geheel niet naar voren. Uit Hydroscan-2 blijkt niet dat de door de Gemeente uitgevoerde werkzaamheden per saldo hebben geleid tot een toename van de wateraanvoer en dit rapport ontkracht de conclusies van de gerechtelijke deskundigen niet.

De contra-expertise van [het advies- en ingenieursbureau] , die gebruik heeft gemaakt van een hydrologisch model (Tygron-software), vermeldt in § 3.4 ("Verschillen voor en na reconstructie nabij het inrit"): "… dat in de oude situatie sprake was van een meer geconcentreerde waterstroom (hoge piek) en dat het water in de huidige situatie weliswaar nog steeds deze geconcentreerde stroom heeft maar dat de piek iets lager uit valt. Het totaal watervolume dat het perceel op stroomt is echter groter (…) aangezien het afstromend oppervlak ook groter is. Hierbij is geen rekening gehouden met eventuele afvoer van water via de kolk en later aangebrachte lijngoot na de reconstructie".

In reactie op deze contra-expertise hebben de deskundigen aangevoerd dat [het advies- en ingenieursbureau] andere uitgangspunten heeft gehanteerd. [het advies- en ingenieursbureau] heeft, zoals vermeld op bladzijde 4 van haar contra-expertise, anders dan de deskundigen, geen rekening gehouden met de kolk in de weg en heeft geen onderscheid gemaakt in typen verharding. Deze elementen zijn wel een wezenlijk onderdeel van de herinrichting van de weg. Ook is [het advies- en ingenieursbureau] bij haar analyse uitgegaan van een bui met een neerslagintensiteit die één keer in de tien jaar voorkomt. De berekening van [het advies- en ingenieursbureau] is dus gebaseerd op een overschatting van de waterafvoer in de situatie die zich gemiddeld één keer in de tien jaar voordoet. Uit de contra-expertise van [het advies- en ingenieursbureau] blijkt volgens de deskundigen niet dat het totale watervolume dat naar het perceel van [appellante] stroomt groter is geworden of dat de stroomrichting ervan ten nadele van het perceel van [appellante] is gewijzigd.

Deze weerlegging door de deskundigen komt het hof overtuigend voor. Het feit dat [het advies- en ingenieursbureau] de voorkeur geeft aan een andere onderzoeksmethode betekent niet dat de door de deskundigen gebruikte methode onjuist is. Anders dan [appellante] aanvoert, blijkt uit het rapport van [het advies- en ingenieursbureau] niet van onjuistheid van de door de gerechtelijk deskundigen gebruikte methodiek.

In een reactie op de reactie van de deskundigen (productie 41 bij memorie na deskundigenbericht van [appellante] ) heeft [het advies- en ingenieursbureau] nog aangevoerd dat in haar contra-expertise geen gebruik is gemaakt van afvoercoëfficiënten omdat de in die coëfficiënten vertegenwoordigde processen al zijn verwerkt in de 2D-hydrologische modellering. Het hof merkt op dat [het advies- en ingenieursbureau] in haar nadere reactie echter niet is ingegaan op de invloed van de aangelegde kolk, blijkens het rapport van de gerechtelijke deskundigen een wezenlijk onderdeel van de herinrichting. Gelet hierop komt het het hof voor dat de contra-expertise van [het advies- en ingenieursbureau] op dit punt theoretisch/abstract is, terwijl het in dit geding toch draait om de concrete werkzaamheden die de Gemeente in 2013 en 2016 aan de weg heeft verricht. Daarvan zijn de door het hof benoemde deskundigen wel - en uitgebreid gemotiveerd - uitgegaan.

In haar contra-expertise heeft Athene Noctua geen eigen analyse gemaakt van de watertoevoer vanaf de weg naar het perceel van [appellante] .

In haar reactie op het antwoord van de deskundigen op vraag 1 zet Athene Noctua vraagtekens bij de berekeningen van de deskundigen. Athene Noctua voert aan dat de validiteit van de uitkomst van berekeningen bepaald wordt door de kwaliteit van de gebruikte gegevens, dat de gekozen modellering grote invloed heeft op de uitkomst en dat de uitkomsten altijd een benadering zijn van de werkelijkheid. Dit is op zichzelf juist. Athene Noctua geeft echter niet aan dat de gerechtelijke deskundigen van onjuiste gegevens zouden zijn uitgegaan en welke modellering zij beter hadden kunnen kiezen. Zij merkt slechts op dat deze deskundigen niet aangeven wat het betrouwbaarheidsinterval van de berekeningen is en met welke marges rekening gehouden moet worden. Anders dan [appellante] aanvoert, blijkt hieruit geenszins dat de deskundigen op basis van de gehanteerde methodiek niet tot de beantwoording hadden kunnen komen van de vraag of de toevoer van hemelwater als gevolg van de reconstructie is toegenomen.

Op de bladzijden 11 tot en met 30 van hun rapport hebben de deskundigen naar het oordeel van het hof overtuigend uiteengezet, onderbouwd met foto's en tabellen, welke gegevens zij hebben gebruikt, welke berekeningen zij hebben uitgevoerd en welke redeneringen zij hebben toegepast om tot hun conclusies ten aanzien van vraag 1 te kunnen komen. Het rapport van Athene Noctua doet daar niet aan af.

Athene Noctua maakt verder een punt van de mate van afschot vanaf de gevel via het trottoir richting de weg. Die is volgens Athene Noctua na de reconstructie waarschijnlijk minder geworden, waardoor er meer water bij de gevel blijft staan, in de bodem kan zakken en de kelderwanden kan bereiken.

Deze stelling wordt gelogenstraft door het deskundigenrapport. Daarin staat, onderbouwd met foto's, hoogtegegevens en video's, dat door de verhoogde ligging van het trottoir ook in de nieuwe situatie de zuidgevel niet direct wordt geraakt door het afstromend regenwater, maar dat de afstroming van het trottoir nu juist bijdraagt aan het waterbezwaar van de oostgevel (bladzijde 23), en dat zichtbaar is dat het water vanaf het trottoir in zuidelijke richting naar het fietspad stroomt (bladzijde 29): "Er is (…) geen sprake van een toestroom vanaf het fietspad naar de gevel van de woning. Ook is te zien (…) dat het water ook in oostelijke richting vanaf het trottoir naar de inrit ten oosten van de woning stroomt". Verder meldt het deskundigenrapport dat het door [appellante] veronderstelde effect van het inunderen van het trottoir vanaf het fietspad zich na 2016 niet voordoet, althans alleen in uitzonderlijke neerslagsituaties (minder dan één keer per twee jaar gedurende maximaal 10 minuten).

Het hof acht de onderbouwde en goed gemotiveerde redenering van de deskundigen op dit punt overtuigend. Het rapport van Athene Noctua van 12 mei 2022 en haar nadere reactie van 14 juli 2022 leiden niet tot het terzijde stellen van de conclusies van de deskundigen hieromtrent. Niet is aangetoond dat er vóór de reconstructie geen sprake was van vochtproblematiek in de kelder en evenmin dat, voor zover er vanaf 2016 water in de grond dringt en de kelderwanden kan bereiken, dit het gevolg is van de wegreconstructie.

Het hof stelt voorop dat de relevantie van vraag 6 zeer betrekkelijk is. De rechtbank heeft aan de gestelde vochtoverlast slechts een overweging ten overvloede gewijd. Het gaat in dit geding immers in de eerste plaats om de vraag of de door de Gemeente uitgevoerde wegconstructie al dan niet tot een grotere waterbelasting voor het perceel van [appellante] heeft geleid. Pas indien zou komen vast te staan dat de kelder van de woning in 2013 geen of slechts geringe waterschade had, en na de wegreconstructie wel, zouden uit dat feit mogelijk conclusies kunnen worden getrokken ten aanzien van het effect van de wegreconstructie.

Ad 1. Nog afgezien van de vraag of genoemde NEN-norm van toepassing is op de onderhavige kelder (de deskundigen betwisten dat in hun reactie op de contra-expertise van Athene Noctua) wordt niet beschikt over gegevens volgens die norm die betrekking hebben op het jaar 2013. Een vergelijking met de huidige toestand is daarom niet mogelijk.

Ad 2. Het rapport van [Expertise Buro] , waarin 16 foto's van de kelder van [appellante] zijn opgenomen, maakt melding van 'diverse gebreken' en 'achterstallig onderhoud'. Wat hier ook van zij, de deskundigen hebben aan de hand van deze foto's in ieder geval niet kunnen vaststellen dat de kelder vóór de wegreconstructie in 2013 vochtvrij was (althans: niet te lijden had van bovenmatig vocht), zoals hun door het hof is gevraagd. De deskundigen hebben zich bovendien ook op andere stukken gebaseerd.

Ad 3. Ten aanzien van dit punt hebben de deskundigen in hun reactie op de contra-expertise van Athene Noctua overtuigend aangevoerd dat hun conclusie, dat er sprake is van een hoge vochtbelasting op de kelderconstructie, ziet op de regenbelasting op de gevels en het maaiveld direct rond de woning. Deze - altijd al aanwezige - belasting heeft niet te maken met de vraag of de wegreconstructie al dan niet heeft geleid tot een grotere waterbelasting voor het perceel van [appellante] .

Gelet op al het hiervoor overwogene zal het hof de bevindingen van de gerechtelijk deskundigen, die het hof overtuigend voorkomen gelet op de kennis en ervaring van deze deskundigen op het gebied van water- respectievelijk bouwtechniek volgen. De door [appellante] bij memorie na deskundigenbericht in het geding gebrachte contra-expertises geven geen aanleiding om te twijfelen aan die bevindingen of om van de in het rapport geformuleerde conclusies af te wijken. Anders dan [appellante] heeft aangevoerd, behoefden de deskundigen de vragen 2 tot en met 5 niet te beantwoorden, gelet op de wijze waarop zij vraag 1 hebben beantwoord. Het hof ziet gelet op het voorgaande ook geen aanleiding om de (aanvullende) contra-expertises nog aan de deskundigen toe te sturen met het verzoek daarop te reageren, zoals de Gemeente heeft voorgesteld, en evenmin om het rapport van de gerechtelijk deskundigen naast zich neer te leggen en nieuwe deskundigen te benoemen, zoals [appellante] subsidiair heeft verzocht.

Niet is komen vast te staan dat de door de Gemeente uitgevoerde wegreconstructie een grotere waterbelasting voor het perceel van [appellante] teweeg heeft gebracht. Evenmin is dus komen vast te staan dat de Gemeente daardoor jegens [appellante] onrechtmatig heeft gehandeld. Het bestreden vonnis, waarbij de vorderingen van [appellante] zijn afgewezen, zal worden bekrachtigd.

Als de in het ongelijk gestelde partij dient [appellante] in de kosten van het hoger beroep te worden veroordeeld, met inbegrip van de door de Gemeente gevorderde rente daarover.

Volgens vaste rechtspraak levert een kostenveroordeling ook voor de nakosten een executoriale titel op. Een veroordeling tot betaling van de proceskosten en de wettelijke rente daarover omvat dus een veroordeling tot betaling van de nakosten en de wettelijke rente daarover, met dien verstande dat de wettelijke rente over de nakosten die zijn verbonden aan noodzakelijke betekening van de uitspraak, is verschuldigd vanaf veertien dagen na die betekening. Het hof zal de nakosten en de wettelijke rente daarover, die de Gemeente heeft gevorderd, niet afzonderlijk in de proceskostenveroordeling vermelden.

De kosten van het deskundigenrapport, die [appellante] heeft voorgeschoten, moeten voor haar rekening blijven.

De kosten van de contra-expertises waartoe [appellante] opdracht heeft gegeven moeten ook voor haar rekening blijven. De vraag of de vermeerdering van eis, waarmee [appellante] haar vordering met die kosten heeft willen vermeerderen, al dan niet toelaatbaar is, hoeft niet te worden beantwoord.