Uitspraken

De moeder heeft uitgebreid betoogd waarom het niet van haar gevergd kan worden dat zij terugkeert naar Nederland. De voornaamste reden die zij aanvoert is dat zij zich in Frankrijk wil aansluiten bij een gemeenschap, met wie zij een semi-toeristisch project wil opstarten, zodat zij in staat zal zijn om in haar eigen levensonderhoud te voorzien. Dit project bestaat uit de aankoop van een terrein waarop vakantiewoningen en camperplaatsen zullen worden verhuurd en waar retraites zullen worden gegeven. In Nederland is dit volgens de moeder niet mogelijk en zal zij afhankelijk blijven van een WAO-uitkering, omdat zij volledig is afgekeurd. Daarnaast wil de moeder [minderjarige] laten opgroeien in een omgeving waar het mogelijk is om te genieten van “het buitenleven”. De moeder stelt dat zij altijd de primaire hechtingsfiguur is geweest in het leven van [minderjarige] en dat de vader tot op heden een instabiel nomadenbestaan heeft geleid en nooit een grote rol heeft gespeeld in het leven van zijn zoon. De moeder is van mening dat het niet terecht is als zij haar droom in Frankrijk niet kan waarmaken, omdat de vader zich nu heeft gevestigd in Nederland en ineens alsnog betrokken wil worden in het leven van [minderjarige] .

De moeder betwist dat zij de verplichting om de band tussen de vader en [minderjarige] te bevorderen niet is nagekomen. Ondanks het huiselijk geweld dat zij met de vader heeft meegemaakt en de PTSS die zij daaraan heeft overgehouden, heeft zij zich de afgelopen jaren ingezet om het contact tussen [minderjarige] en de vader te faciliteren, terwijl de vader zelf op geen enkele wijze zijn verplichtingen is nagekomen (emotioneel, noch financieel). De vader heeft de afgelopen jaren met regelmaat beloften gedaan om langs te komen voor [minderjarige] , maar de geplande momenten werden steeds weer door hem afgezegd met allerlei excuses en hij kwam nimmer met een tegenvoorstel. Als er nu opnieuw tijdelijk meer omgang is met de vader en dan weer nauwelijks omgang, dan is dat funest voor de hechting en identiteitsontwikkeling van [minderjarige] .

De moeder is het niet eens met de overweging van de rechtbank dat de noodzakelijke band van [minderjarige] en de vader het beste in Nederland tot stand kan worden gebracht. [minderjarige] heeft een bijna net zo groot deel van zijn leven in Frankrijk doorgebracht; hij gaat inmiddels daar naar school gaat en spreekt goed Frans. Daarnaast hebben de moeder en [minderjarige] in Frankrijk een groter netwerk dan in Nederland. De moeder begrijpt niet dat de rechtbank spreekt van de binding van de vader met Nederland, terwijl hij daar maar kort verblijft en zijn geschiedenis duidelijk laat zien dat hij overal en nergens heeft gewoond. Het staat de vader niets in de weg om de moeder en [minderjarige] richting Frankrijk te gaan volgen, terwijl voor de moeder veel op het spel staat als zij terug moet verhuizen naar Nederland. De moeder is van mening dat de rechtbank niet het belang van [minderjarige] heeft laten prevaleren, maar het belang van de vader die ineens besloten heeft dat hij toch fysieke omgang met [minderjarige] wil en deel uit wil maken van het leven van [minderjarige] .

De vader betwist dat hij een nomadenbestaan heeft geleid. Hij heeft na zijn vertrek uit de gezamenlijke woning in Frankrijk drie jaar een stabiel leven geleid in Spanje en is vervolgens via Frankrijk naar Engeland gereisd om daar zijn verblijfspapieren in orde te maken, waarbij hij aanvankelijk de intentie had om zich te vestigen in België om dichter bij zijn zoon te kunnen zijn. De moeder verbleef in Nederland maar had op dat moment plannen om zich met [minderjarige] in Noord-Frankrijk te vestigen. Overigens wilde de vader Spanje eerder verlaten om [minderjarige] te kunnen zien, maar in verband met corona was er langere tijd een reisverbod. In Engeland werd hem snel duidelijk dat hij de Nederlandse nationaliteit kon krijgen, reden waarom hij heeft besloten zich in Nederland te vestigen. Het afgelopen jaar heeft de vader in Nederland een leven opgebouwd, nota bene omdat de moeder dat altijd van hem heeft geëist. Voor fysiek contact met [minderjarige] moest de vader van de moeder zorgen voor nabijheid. Nu de vader eindelijk in staat is gebleken dat te realiseren, meent de moeder weer te mogen vertrekken en van de vader te mogen eisen dat hij haar weer volgt. De vader benadrukt dat hij de moeder haar droom van “het buitenleven” niet wil ontzeggen, maar hij verwacht wel dat zij hierover met hem in overleg gaat en dat zij niet met [minderjarige] in een regio gaat wonen die zo ver en afgelegen ligt dat de vader gedwongen wordt zich eveneens in Frankrijk te vestigen om daarmee het contact tussen hem en [minderjarige] te kunnen invullen. De vader heeft nog steeds geen wezenlijke bezwaren tegen een verhuizing van de moeder met [minderjarige] naar Noord-Frankrijk, aangezien hij dan [minderjarige] kan bezoeken zonder dat dit te grote aanslag is op zijn financiën en (vrije) tijd.

De rechtbank heeft volgens de vader terecht overwogen dat de moeder de bij beschikking van 6 december 2022 vastgestelde voorlopige omgangsregeling in januari niet is nagekomen. De moeder heeft tijdens de mondelinge behandeling op 27 februari 2023 bevestigd dat de voorlopige omgangsregeling voor haar moeilijk uitvoerbaar is, omdat zij niet in één dag naar Nederland kan reizen. Voor de vader is de omgangsregeling op dit moment niet uitvoerbaar, omdat hij onvoldoende financiële middelen heeft om eens per twee maanden naar de [regio in Frankrijk] af te reizen en hij ook niet beschikt over voldoende verlofdagen op zijn werk. De vader erkent dat er het een en ander tussen de ouders is voorgevallen voordat zij uit elkaar gingen, maar hij betwist dat sprake zou zijn geweest van huiselijk geweld, als gevolg waarvan de moeder nu zou lijden aan een PTSS.

De vader is van mening dat de rechtbank terecht heeft geoordeeld dat de band met zijn zoon het beste in Nederland tot stand kan worden gebracht. De moeder is economisch gezien volledig aan Nederland gebonden. Zij is Nederlandse en heeft altijd in Nederland gewoond, zij staat nog steeds ingeschreven in Nederland en heeft ook [minderjarige] bij haar in Nederland laten inschrijven, zij heeft een huurwoning hier en zij ontvangt een Nederlandse uitkering. De binding van de moeder met de huidige verblijfplaats in de [regio in Frankrijk] is van recente datum, aangezien zij pas op 3 januari 2023 daar naartoe is vertrokken. Zij heeft aanvankelijk in een vakantiewoning verbleven en verblijft ook nu nog met [minderjarige] op een, zij het andere, tijdelijke plek. Die plek is een flink stuk gelegen van het terrein waar de moeder zich uiteindelijk wil gaan vestigen. De sociale contacten van de moeder in haar huidige woonplaats zijn dus slechts van zeer tijdelijke aard en hetzelfde geldt voor de school waar [minderjarige] ineens is ingeschreven. De vader stelt dat zijn vermeende zwerftochten in de afgelopen jaren altijd zijn ingegeven door de zijn wens om bij [minderjarige] te kunnen zijn. Dit in tegenstelling tot de zwerftochten van de moeder die zijn ingegeven door haar persoonlijke wensen. De vader heeft zich in september 2022 gevestigd in Nederland, waar hij verblijft in een yurt in [plaats 2] en ook deels bij een vriendin in [plaats 3] , op welk adres hij staat ingeschreven. Hij heeft een baan in loondienst bij CZ met flexibele uren en hij wil graag (daarnaast) gaan werken als ZZP-er voor een taalschool.

De moeder heeft in 2017 een woning gekocht in Frankrijk omdat zij samen met de vader de bedoeling had om zelfvoorzienend te gaan leven. Na het uiteengaan van de ouders in februari 2019 is de moeder naar Nederland ( [plaats 1] ) teruggekeerd. De moeder is sindsdien vanuit Nederland een aantal malen voor een korte periode naar de woning in Frankrijk teruggegaan en uiteindelijk heeft zij de woning in maart 2021 definitief verkocht. In Nederland woonde de moeder deels bij haar moeder in huis en deels in een vakantiewoning totdat zij zelfstandig is gaan wonen in een woning die eigendom is van haar moeder. De moeder is zich na de verkoop van haar woning in Frankrijk gaan oriënteren op mogelijkheden om zich opnieuw met [minderjarige] in het buitenland te vestigen en daar een leven op te bouwen. Vanaf juni 2021 verbleef de moeder ongeveer een half jaar met [minderjarige] op verschillende plaatsen in Frankrijk, rondreizend in een camper. Nadien heeft zij weer enige tijd met [minderjarige] in Nederland gewoond. In mei 2022 is de moeder met [minderjarige] voor drie maanden naar de [regio in Frankrijk] vertrokken met de bedoeling zich uiteindelijk daar te vestigen. De moeder wil zich aansluiten bij een gemeenschap die het plan heeft opgevat om een terrein aan te kopen voor een semi toeristisch project, waar een aantal vakantiewoningen en camperplaatsen zullen worden verhuurd en retraites zullen worden gegeven. Vanaf augustus 2022 verbleef zij weer met [minderjarige] in Nederland. Op 3 januari 2023 is de moeder met [minderjarige] opnieuw vertrokken naar de [regio in Frankrijk] om na enkele maanden weer gedurende de zomermaanden in Nederland te verblijven. Sinds augustus 2023 verblijft zij met [minderjarige] op een nieuwe tijdelijke locatie in de buurt van het terrein waar zij zich uiteindelijk definitief met [minderjarige] wil gaan vestigen.

De vader heeft na de relatiebreuk nog enkele maanden in de gezamenlijke woning in Frankrijk verbleven. Vervolgens heeft hij zich aangesloten bij een woongemeenschap in Noord-Spanje, waar hij in de periode van september 2019 tot april 2022 heeft gewoond. In die periode hebben er, behoudens een fysiek omgangsmoment in december 2021 in Frankrijk, geen fysieke omgangsmomenten plaatsgevonden. In die periode waren er in verband met corona reisbeperkingen. In april 2022 is de vader tijdelijk naar Engeland gegaan met de intentie een verblijfsvergunning en werkvisum te regelen om zich te kunnen vestigen in België. In Engeland werd de vader snel duidelijk dat hij in aanmerking kwam voor de Nederlandse nationaliteit, zodat het voor hem mogelijk en makkelijker was om zich in Nederland te vestigen. Begin september 2022 is de vader verhuisd naar Nederland.

Het hof is met de rechtbank van oordeel dat het in het belang van [minderjarige] is dat beide ouders op structurele en regelmatige basis betrokken zijn in het leven van [minderjarige] en dat hij ook een veilige gehechtheidsrelatie kan opbouwen met zijn vader. Hoewel de moeder heeft verklaard dat zij - in tegenstelling tot wat de rechtbank heeft overwogen - wel bereid is om de regeling die bij beschikking van 6 december 2022 is vastgesteld na te komen en eens per twee maanden naar Nederland af te reizen, zodat [minderjarige] met de vader omgang kan hebben, kan de vader geen uitvoering geven aan deze regeling, omdat hij over onvoldoende financiële middelen beschikt en ook onvoldoende verlofdagen heeft. Om die reden is de afgelopen periode een aantal omgangsmomenten niet doorgegaan en de vader verwacht in verband daarmee dat hij [minderjarige] ook de komende maanden niet zal kunnen bezoeken. De grote afstand tussen de ouders maakt het onmogelijk uitvoering te geven aan deze regeling, waarbij [minderjarige] regelmatig contact heeft met zijn vader. De moeder is van mening dat van de vader gevergd kan worden dat hij haar volgt naar Frankrijk, omdat hij altijd een nomadenbestaan heeft geleefd. Het hof volgt deze opvatting van de moeder niet, temeer nu de vader zich juist in Nederland heeft gevestigd om een grotere rol te kunnen spelen in het leven van [minderjarige] . Bovendien ligt het in lijn met de hiervoor genoemde jurisprudentie van de Hoge Raad juist op de weg van de moeder om de omgang tussen [minderjarige] en de vader te bevorderen. Onvoldoende gebleken is dat en zo ja, hoe de moeder daar, rekening houdende met de financiële positie van de vader en de beperkte vrije dagen, invulling aan wil geven. Anders dan de moeder heeft gesteld, namelijk dat de vader zich aanvankelijk niet om [minderjarige] heeft bekommerd, blijkt uit de overgelegde producties dat de vader sinds het uiteengaan van de ouders bij voortduring met de moeder heeft getracht afspraken te maken over het contact tussen hem en [minderjarige] . Onbetwist is dat het uitbreken van corona en de als gevolg daarvan geldende reisbeperkingen de reismogelijkheden van de vader vanuit Spanje werden verhinderd, terwijl bovendien de moeder om haar moverende redenen geen contact met de vader wilde.

Met de rechtbank is het hof van oordeel dat de band tussen [minderjarige] en de vader het beste in Nederland tot stand kan worden gebracht. Op grond van de processtukken en hetgeen is besproken tijdens de mondelinge behandeling in hoger beroep kan niet worden aangenomen dat de toekomstplannen van de moeder in een vergevorderd en onomkeerbaar stadium zijn. Integendeel, niet gebleken is dat het project dusdanig zeker en concreet uitvoerbaar is, dat verwacht kan worden dat de moeder met [minderjarige] daadwerkelijk een stabiele basis op de huidige locatie in de [regio in Frankrijk] kan en zal opbouwen. Ondanks dat het hof bij beschikking van 13 april 2023 het schorsingsverzoek heeft toegewezen, teneinde de moeder in de gelegenheid te stellen het project tijdig af te ronden, zijn ten tijde van de mondelinge behandeling in hoger beroep de vergunningen nog steeds niet rond en is het nog niet duidelijk of en zo ja, wanneer deze verleend zullen worden. De aankoop van het terrein is daarmee nog uiterst onzeker, nog daargelaten dat het vervolg dat aan de plannen moet worden gegeven eveneens vaag en niet concreet is gepresenteerd. Evenmin heeft de moeder onderbouwd dat het afbreken van haar plannen in Frankrijk zal leiden tot hoge kosten. Gebleken is wel dat de moeder met [minderjarige] sinds het uiteengaan van partijen lange tijd afwisselend in Nederland en op diverse plekken in Frankrijk heeft gewoond, omdat de moeder nog niet zeker was van haar toekomstplannen. De moeder staat nog altijd met [minderjarige] ingeschreven in [plaats 1] en zij zal zich met [minderjarige] naar eigen zeggen pas uitschrijven en inschrijven in Frankrijk op het moment dat het project in Frankrijk definitief is en haar financiële positie is geborgd. De woning in Nederland, die eigendom is van de moeder van de moeder en die haar nog steeds ter beschikking staat, is vertrouwd voor [minderjarige] , net als de omgeving van [plaats 1] . Daarnaast ontvangt de moeder vanuit Nederland haar inkomen, bestaande uit een WAO-uitkering en verscheidene toeslagen, als ook kinderbijslag en kindgebonden budget. Voornoemde omstandigheden maken dat een terugkeer van de moeder met [minderjarige] naar Nederland niet leidt tot praktische bezwaren. Daarbij komt dat [minderjarige] nog maar kort in Frankrijk verblijft en naar school gaat, terwijl hij tevens geworteld is in Nederland en niet valt in te zien dat een start op een nieuwe school in Nederland te belastend voor hem zal zijn. De vader heeft daarentegen voldoende aangetoond dat hij inmiddels gebonden is aan Nederland. Hij woont sinds september 2022 in Nederland en hij is in dienst bij een Nederlandse werkgever. Hoewel de vader niet uitsluit op een zekere dag weer naar het buitenland te vertrekken, heeft hij hier op dit moment niet de financiële middelen voor, zodat hij voorlopig niet uit Nederland zal vertrekken maar bovendien altijd rekening zal willen houden met [minderjarige] . In ieder geval zal op deze manier daadwerkelijk invulling kunnen worden gegeven aan feitelijk contact tussen de vader en een nog jonge [minderjarige] .

In aanvulling op het voorgaande overweegt het hof nog het volgende. De raad heeft tijdens de mondelinge behandeling zorgen geuit over de psychische stabiliteit van de moeder, indien zij moet terugkeren naar Nederland en zij vaker contact zal hebben met de vader. In het dossier bevindt zich slechts één verklaring van de behandelend psycholoog van de moeder. Gelet op de inhoud van deze enkele verklaring onderschrijft het hof deze zorgen niet, althans niet aannemelijk is geworden dat mogelijk psychische instabiliteit van de moeder wordt veroorzaakt door (enkel) de relatie met de vader. Dit klemt temeer nu de moeder zelf deze stelling niet heeft ingenomen en zij tijdens de mondelinge behandeling in hoger beroep bovendien heeft verklaard dat zij hoopt dat de vader haar volgt naar Frankrijk zodat er regelmatig contact kan zijn met tussen [minderjarige] en zijn vader. Daarbij heeft zij uitdrukkelijk aangegeven dat zij zal terugkeren naar Nederland als het hof zo beslist. Verder heeft de moeder - in het kader van de vele reisbewegingen die zij met [minderjarige] heeft gemaakt - aangevoerd dat de stabiliteit van [minderjarige] bestaat uit het verblijf bij zijn moeder. Vaststaat dat de moeder de hoofdverzorger is van [minderjarige] , zodat deze stabiliteit niet in het geding komt als het hof beslist dat de moeder moet terugkeren naar Nederland. Dit neemt niet weg dat het hof de indruk heeft gekregen dat de moeder vanwege bij haar levende gevoelens moeite heeft om de vader een structurele rol te geven in het leven van [minderjarige] , ongeacht waar [minderjarige] zal opgroeien. Het ligt op de weg van de moeder om hier een modus in te vinden zo nodig met de nodige hulp. Ook de vader zal in het verder invullen van de ouderlijke verantwoordelijkheid wellicht nog de nodige stappen moeten zetten. Om te werken aan de onderlinge communicatie tussen de ouders en het ouderschap samen vorm te geven, zijn partijen in eerste aanleg reeds verwezen naar het Uniform Hulpaanbod. Het hof adviseert partijen, in het belang van [minderjarige] , deze hulpverlening te accepteren.

Nog daargelaten de vraag of de moeder ontvankelijk is in haar aanvullende verzoek tot het verkrijgen van vervangende toestemming om te verhuizen, volgt reeds uit hetgeen hiervoor is overwogen ten aanzien van het verhuisverbod en verhuisgebod dat dit aanvullende verzoek dient te worden afgewezen.