Uitspraken

Van een niet-toegestane advisering door een tussenpersoon is sprake indien de tussenpersoon, zonder over een vergunning te beschikken, in het kader van zijn beroep of bedrijf aan een afnemer een gepersonaliseerde aanbeveling tot het aangaan van een specifieke effectenleaseovereenkomst of een ander specifiek financieel product heeft gedaan. Voor de beoordeling of sprake is van een dergelijke gepersonaliseerde aanbeveling is vereist, maar ook voldoende, dat een effectenleaseproduct is voorgesteld als geschikt voor deze afnemer of berust op een afweging van de persoonlijke omstandigheden van de afnemer. Voor de beoordeling of de tussenpersoon een aanbeveling heeft gedaan die berust op een afweging van diens persoonlijke omstandigheden, is van belang of de tussenpersoon al dan niet (i) heeft geïnformeerd naar de financiële omstandigheden en financiële doelen van de afnemer, (ii) ook andere mogelijke effectenleaseproducten heeft genoemd en besproken dan het uiteindelijk afgenomen product, (iii) naast of in samenhang met het afgenomen effectenleaseproduct, een ander financieel product heeft geadviseerd. Maar ook als deze omstandigheden in een concreet geval niet worden vastgesteld, bestaat de mogelijkheid dat de tussenpersoon een gepersonaliseerde aanbeveling heeft gedaan, namelijk een aanbeveling die is voorgesteld als geschikt voor de betrokken afnemer.

Indien de tussenpersoon zonder vergunning advies in de hiervoor bedoelde zin heeft gegeven aan een afnemer en de aanbieder dit wist of behoorde te begrijpen, eist de billijkheid in beginsel dat de vergoedingsplicht van de aanbieder geheel in stand blijft. Daarbij is de inhoud van het advies of een eventueel eigen inzicht van de afnemer in het af te nemen effectenleaseproduct niet meer van belang. Ook niet van belang zijn. daarbij de wijze waarop de tussenpersoon zijn advies heeft verstrekt, al dan niet in de vorm van een persoonlijk financieel plan, en de omstandigheid dat (i) de afnemer had kunnen begrijpen dat de tussenpersoon met name een bepaald effectenleaseproduct wenste te verkopen, (ii) de tussenpersoon zich presenteert als deskundige op het gebied van financiële advisering, (iii) de tussenpersoon ongevraagd contact heeft gezocht met de afnemer, dan wel dat de afnemer uit eigen beweging contact heeft gezocht met de tussenpersoon, (iv) er voordien geen contact was geweest tussen de afnemer en de tussenpersoon, dan wel dat tussen hen al een relatie bestond, (v) de tussenpersoon de afnemer thuis heeft bezocht voor een gesprek, dan wel alleen telefonisch of schriftelijk contact met de afnemer heeft gehad.”

In deze vijf zaken ging het kort gezegd om het volgende. In de bestreden arresten gaf het hof Arnhem-Leeuwarden de stellingen van de afnemer weer en stelde het vast dat die stellingen door Dexia werden betwist. Vervolgens oordeelde het hof dat de afnemers onvoldoende hadden onderbouwd dat sprake was van advisering zoals bedoeld in de arresten B/Dexia en T/Dexia,8 ook als veronderstellenderwijs zou worden uitgegaan van de juistheid van de door de afnemers gestelde feitelijke gang van zaken. Het hof wees de vorderingen die erop waren gebaseerd dat sprake was van dergelijke advisering, daarom af. De Hoge Raad vernietigde de arresten van het hof, omdat het hof had miskend dat in de stellingen van de afnemers besloten lag dat de verschillende adviseurs de producten hadden voorgesteld als geschikt voor de situatie van de afnemers en dat deze stellingen voldoende waren voor het oordeel dat sprake is van een gepersonaliseerde aanbeveling waarvoor een vergunning vereist is.9

Het hof had in de zaak Dexia/T onder meer geoordeeld dat Dexia onvoldoende gemotiveerd had betwist dat Spaar Select de afnemer had geadviseerd om de overeenkomst met Dexia aan te gaan. Daartoe (i) gaf het hof de stellingen van de afnemer weer (rov. 3.11),11 (ii) overwoog het hof dat, gelet op de concrete en specifieke stellingen van de afnemer en mede gelet op de kennis van Dexia over de gebruikelijke werkwijze van Spaar Select en de betrokkenheid van Dexia daarbij, het op de weg van Dexia had gelegen om de stellingen van de afnemer concreet en gemotiveerd te betwisten en (iii) oordeelde het hof dat gelet op de gebruikelijke werkwijze van Spaar Select en de betrokkenheid van Dexia daarbij, en aangezien de concrete stellingen van de afnemer over hoe Spaar Select in zijn geval heeft gehandeld aansluiten bij die gebruikelijke werkwijze, het op de weg van Dexia lag om concreet toe te lichten dat en waarom in het geval van de afnemer is afgeweken van die gebruikelijke werkwijze en dat Dexia dat niet heeft gedaan (rov. 3.12).12

De tegen deze overwegingen gerichte klachten van Dexia zijn door de Hoge Raad verworpen met toepassing van artikel 81 RO. Deze klachten hielden onder meer in:
(i) dat de gebruikelijke werkwijze van Spaar Select niets zegt over de vraag of in het geval van de afnemer sprake is geweest van een advies in de zin van het arrest B/Dexia; en
(ii) dat de vaststelling dat de stellingen van de afnemer aansluiten bij de gebruikelijke werkwijze van Spaar Select, zonder enige verdere staving aan de hand van stukken, niet als grondslag kan dienen voor het oordeel dat Dexia de stellingen van de Afnemer onvoldoende gemotiveerd heeft betwist, waarbij er door het middel op werd gewezen (a) dat de beweerde gebruikelijke werkwijze van Spaar Select niet altijd is gevolgd, (b) deze in het geval van de afnemer niet is gevolgd nu bij hem geen sprake is van een Persoon Financieel Plan en planning en (c) dat sprake is van blote stellingen die de afnemer pas na 16 jaar voor het eerst naar voren heeft gebracht. 13

Volgens Dexia (schriftelijke toelichting nr. 13) zegt het arrest Dexia/T niets over de rol van de beweerde gebruikelijke werkwijze van Spaar Select bij de beantwoording van de vraag of sprake is van advies in de zin van B/Dexia. Het arrest bevat het oordeel dat de vereiste objectieve wetenschap van Dexia over het advies in de zin van B/Dexia onder omstandigheden kan worden gebaseerd op de gebruikelijke werkwijze van Spaar Select en de nauwe samenwerking tussen Dexia en Spaar Select. Dat daadwerkelijke (subjectieve) bekendheid van Dexia met het advies in de zin van B/Dexia niet noodzakelijk is en uit een gebruikelijke werkwijze kan volgen, laat onverlet dat wel sprake moet zijn van daadwerkelijk advies in de zin van B/Dexia wat niet, althans niet uitsluitend, uit een gebruikelijke werkwijze kan volgen, aldus Dexia.

Deze lezing van het arrest Dexia/T acht ik te beperkt. In die zaak is immers ook in cassatie aan de orde gesteld het oordeel van het hof over de betekenis van de gebruikelijke werkwijze van Spaar Select bij de beantwoording van de vraag of voldoende is gesteld om te oordelen dat sprake is geweest van advies in de zin van B/Dexia (zie hiervoor in 3.5.2).

De beoordeling of bepaalde stellingen voldoende (gemotiveerd) zijn betwist, is in beginsel voorbehouden aan de feitenrechter.15 De eisen die aan de betwisting van stellingen kunnen worden gesteld, zijn afhankelijk van de omstandigheden, zoals de mate waarin de wederpartij haar stellingen heeft geconcretiseerd en eventueel reeds heeft onderbouwd.16

Het oordeel van het hof past in dit stramien. Het hof heeft beoordeeld wat de Afnemer heeft gesteld en wat Dexia daartegenover heeft gesteld.
Over de stellingen van de Afnemer heeft hof overwogen dat deze ‘een concrete uiteenzetting’geven over de wijze waarop Spaar Select in dit geval heeft bemiddeld (rov. 3.13, eerste volzin); dat de gestelde betrokkenheid van Spaar Select, indien deze komt vast te staan, moet worden gekwalificeerd als advisering (rov. 3.15, eerste volzin);17 dat uit de door de Afnemer overgelegde producties volgt dat Spaar Select een gebruikelijke werkwijze had die aansluit bij de concrete stellingen van de Afnemer over hoe Spaar Select in zijn geval heeft gehandeld (rov. 3.15, derde volzin); en dat de Afnemer daarmee zijn stelling dat is geadviseerd voldoende heeft onderbouwd (rov. 3.15, vierde volzin).
Over de stellingen van Dexia heeft het hof overwogen dat Dexia de stellingen van de Afnemer ‘slechts in algemene zin’ heeft betwist (rov. 3.14) en dat het op haar weg had gelegen om concreet te stellen en toe te lichten dat en op welke wijze in onderhavig geval is afgewezen van de gebruikelijke werkwijze (rov. 3.15, vijfde volzin). Na een beoordeling van de stelling van Dexia heeft het hof geconcludeerd (in rov. 3.15, slot) dat Dexia onvoldoende gemotiveerd heeft betwist dat sprake is geweest van advisering.

Dit oordeel getuigt niet van een onjuiste rechtsopvatting. Het hof mag conclusies verbinden aan de gebruikelijke werkwijze van Spaar Select bij de beoordeling van de vraag of de Afnemer diens stellingen over hetgeen in zijn geval is gebeurd, voldoende heeft onderbouwd. Het hof mag ook van Dexia verlangen dat zij concreet stelt en toelicht dat en op welke wijze in het onderhavige geval is afgeweken van de gebruikelijke werkwijze. Een en ander volgt naar mijn mening reeds uit HR 9 juni 2023, ECLI:NL:HR:2023:882 (Dexia/T) (zie hiervoor in 3.5.1-3.5.2). Hierin ligt niet de eis besloten dat Dexia de stellingen van de Afnemer ‘overtreft’ (zie de procesinleiding, p. 8, bovenaan), maar wel dat de stellingen van Dexia voldoende tegenwicht moeten bieden aan de conclusies die het hof mocht verbinden aan de gebruikelijke werkwijze van Spaar Select.

Dit oordeel is niet ontoereikend of onbegrijpelijk gemotiveerd. In het licht van de overwegingen (in rov. 3.15, derde en negende volzin, en rov. 3.18, slot) dat in de periode dat de Afnemer de overeenkomsten sloot Spaar Select standaard, althans op grote schaal, beleggingsadvies gaf, is op zichzelf niet onbegrijpelijk dat het hof daaraan ook in dit geval betekenis heeft toegekend. De stellingen van de Afnemer over wat er in zijn geval is gebeurd, sluiten immers aan bij de gebruikelijke werkwijze van Spaar Select, zoals het hof overweegt.
Hieraan staat niet in de weg dat de beweerdelijke gebruikelijke werkwijze van Spaar Select niet altijd zou zijn gevolgd. In de eerste plaats sluit dit argument niet uit dat Spaar Select ook in het geval van de Afnemer heeft geadviseerd. In de tweede plaats overwoog het hof over de mate waarin Spaar Select heeft geadviseerd, dat dit standaard, althans op grote schaal gebeurde; het onderdeel voert niet aan dat dit oordeel onbegrijpelijk of onvoldoende gemotiveerd is in het licht van het partijdebat.

Het oordeel van het hof is mijns inziens ook niet onjuist of onbegrijpelijk in het licht van de argumenten die in onderdeel 1.1 sub a onder (i), op pagina 8-9 van de procesinleiding, worden aangevoerd. Ik loop deze argumenten na.

In de eerste plaats heeft het hof het argument van Dexia, dat van een gebruikelijke werkwijze geen sprake was, verworpen in rov. 3.16-3.21. De daartegen gerichte klachten van onderdeel 2 slagen niet (zie hierna in 3.51 e.v.). Ook heeft het hof het argument van Dexia dat de gebruikelijke werkwijze in dit geval niet is gevolgd, zoals ook volgt uit de verklaring van de Afnemer, en dat de in de dagvaarding gestelde gang van zaken niet aansluit bij de getuigenverklaringen van de Afnemer en diens echtgenote, verworpen in rov. 3.13 en 3.15. De daartegen gerichte klachten van onderdeel 1.2 sub a, d en e (waarnaar het onderdeel verwijst) slagen niet (zie hierna in 3.27 e.v.).

In de tweede plaats gaat het argument dat van Dexia wordt verlangd dat zij een negatief feit zou stellen of bewijzen, niet op. Het hof overweegt dat het op de weg van Dexia had gelegen om concreet toe te lichten dat en op welke wijze Spaar Select in het onderhavige geval van zijn gebruikelijke werkwijze is afgeweken. Daarvoor volstaat dat Dexia toelicht waaruit de betrokkenheid van Spaar Select in dit geval bestond, aan de hand waarvan dan kan worden vastgesteld of die betrokkenheid al dan niet overeenstemt met de gebruikelijke werkwijze van Spaar Select. Het stellen van negatieve feiten is daarbij niet aan de orde.

In de derde plaats gaat het argument van Dexia dat de Afnemer over de relevante informatie beschikt en Dexia niet, eraan voorbij dat het hof in rov. 3.15 uitdrukkelijk tot het oordeel komt dat de informatie over de betrokkenheid van Spaar Select bij de totstandkoming van de overeenkomsten met de Afnemer zich wel degelijk in het domein van Dexia bevond. In dat verband heeft het hof gewicht toegekend aan de betrokkenheid van Dexia bij de gebruikelijke werkwijze van Spaar Select. Deze betrokkenheid blijkt nader uit de door het middel niet of tevergeefs (zie hierna in 3.50 e.v.) bestreden oordelen van het hof in rov. 3.16-3.20, dat Dexia nauw heeft samengewerkt met Spaar Select bij de verkoop van de producten van Dexia en dat Dexia ermee bekend was dat Spaar Select standaard, althans op grote schaal, beleggingsadvies gaf. In het licht daarvan is niet onbegrijpelijk dat het hof in rov. 3.15 de algemene betwisting door Dexia van concrete en specifieke stellingen van de Afnemer dat hij is geadviseerd, onvoldoende gemotiveerd heeft bevonden. Gezien de door het hof vastgestelde betrokkenheid van Dexia bij de gebruikelijke werkwijze van Spaar Select kan niet worden gezegd dat de vraag of in dit specifieke geval beleggingsadvies aan de Afnemer is gegeven een omstandigheid betreft die (exclusief) ligt in het domein van de Afnemer en niet (ook) raakt aan het domein van Dexia. Indien Dexia ermee bekend was dat Spaar Select standaard, althans op grote schaal (en dus mogelijk ook in dit geval) beleggingsadvies gaf, dan kan Dexia – mede gelet op de omstandigheid dat artikel 41 NR 1999 Dexia verbood om een effectenleaseovereenkomst met een afnemer aan te gaan indien zij wist of behoorde te weten dat de daarbij optreden tussenpersoon zonder vergunning tevens als financieel adviseur is opgetreden (zie hierover nader de bespreking van onderdeel 1.1 sub a onder (iv)) – niet volstaan met de tegenwerping dat de Afnemer wel en Dexia niet aanwezig was bij het gesprek tussen de Afnemer en de medewerker van Spaar Select.

In de vierde plaats kan het beroep van Dexia op het tijdsverloop tussen het sluiten van de overeenkomsten en de advisering door Spaar Select in 1999, en het beroep daarop van de Afnemer in 2018 haar niet baten. Dexia voert in dit verband aan dat zij in 2018 niet meer kon vaststellen wat zich concreet in de verhouding tussen de Afnemers en Spaar Select heeft voorgedaan en dat van haar niet verwacht kan worden dat zij informatie bijna twee decennia zou bewaren.
Voor zover dit argument van Dexia veronderstelt dat zij eerst in 2018 aanleiding had na te gaan wat zich concreet in de verhouding tussen de Afnemer en Spaar Select heeft voorgedaan, gaat het mijns inziens niet op. Het argument ziet eraan voorbij dat Dexia naar het oordeel van het hof ermee bekend was dat Spaar Select standaard, althans op grote schaal beleggingsadvies gaf. Het hof kon daaraan de conclusie verbinden dat het op de weg van Dexia lag om bij de totstandkoming van de effectenleaseovereenkomsten met de Afnemer navraag te doen bij Spaar Select naar de aard van de betrokkenheid van Spaar Select (zie hierover nader de bespreking van subonderdeel 1.1 sub a onder (iv).
Voor zover dit argument van Dexia veronderstelt dat zij, indien zij destijds informatie had ingewonnen, deze informatie niet gedurende bijna twintig jaar had behoeven te bewaren, gaat het mijns inziens ook niet op. Het hof heeft in rov. 3.7 – in het kader van het beroep van Dexia op verjaring – geoordeeld dat al in 2005 voor Dexia voldoende duidelijk was welke verwijten haar werden gemaakt over de door haar aangeboden effectenleaseproducten, waaronder de schending van de vergunningsplicht door tussenpersonen. Dit is niet alleen relevant voor de vraag of de vordering van de Afnemer is verjaard, maar brengt ook met zich dat Dexia er destijds al rekening mee kon houden dat zij door de Afnemer aansprakelijk zou worden gesteld in verband met een eventuele schending van de vergunningsplicht door Spaar Select, en dat er voor Dexia aanleiding bestond om relevante informatie daarover veilig te stellen en te bewaren.

In de vijfde plaats faalt het betoog van Dexia dat de Afnemer niet heeft onderbouwd welke concrete handelingen tot de vermeend gebruikelijke werkwijze van Spaar Select zouden hebben behoord. Het hof heeft overwogen dat de Afnemer concrete stellingen heeft ingenomen over wat in zijn geval is gebeurd (rov. 3.13) en dat uit de (in rov. 3.16 bedoelde) producties blijkt dat de gebruikelijke werkwijze van Spaar Select daarbij aansluit (rov. 3.15). Het hof is (in rov. 3.17) ingegaan op de in rov. 3.16 onder a bedoelde productie, de tekst van de website van Spaar Select van april 2001. Voorts is het hof (in rov. 3.20) aan de hand van door Dexia overgelegde verklaringen van klanten ingegaan op de wijze waarop de gesprekken met de medewerker van Spaar Select zijn verlopen. Hieruit laat de door het hof bedoelde gebruikelijke werkwijze zich voldoende afleiden
Ten eerste overweegt het hof (in rov. 3.17) dat Dexia niet althans onvoldoende gemotiveerd heeft betwist dat de tekst op de website de algemene werkwijze van Spaar Select ten tijde van het aangaan van de overeenkomsten met de Afnemer correct weergeeft. Uit die tekst volgt onder meer – zie ook hierna bij de bespreking van onderdeel 1.2 sub b onder (ii) − dat de adviseur van Spaar Select begint met een inventarisatie van de huidige situatie, dat naar aanleiding van de wensen van de afnemer wordt bepaald wat de meest geschikte spaarvorm is om die wensen te realiseren en dat wordt bepaald welke aanbieder de beste aanbieding kan doen om die wensen afnemers te realiseren. Een en ander mondt uit in een advies in de vorm van een Persoonlijk Financieel Plan.
Ten tweede volgt uit rov. 3.20 dat elementen van de vaste werkwijze van Spaar Select bestaan uit het voeren van één of meer gesprekken met de afnemers waarin het doel van de gewenste vermogensopbouw en de financiële middelen die de klant daarvoor beschikbaar had werden besproken, en dat aan de klanten vervolgens een daarbij passend product als deugdelijk is gepresenteerd. Hieruit blijkt dat het hof de vorm waarin het advies wordt gegeven – al dan niet in de vorm van een Persoonlijk Financieel Plan – kennelijk van minder belang heeft geacht.18
Er is dus, samengevat, contact geweest tussen de afnemer en (de medewerker van) Spaar Select waarin (tot op zekere hoogte) is ingegaan op de persoonlijke financiële situatie en doelen van de Afnemer en vervolgens een specifiek product is gepresenteerd als geschikt voor de Afnemer.

Deze klacht slaagt naar mijn mening niet. Het hof heeft niet miskend dat de stelplicht van Dexia in het kader van haar betwisting afhangt van wat de Afnemer heeft gesteld (zie hiervoor in 3.13.2) en het hof kon van Dexia verlangen dat zij concreet stelt en toelicht dat en op welke wijze in het onderhavige geval is afgeweken van de gebruikelijke werkwijze (zie hiervoor in 3.13.3 en 3.14.2).

Het argument dat artikel 41 NR 1999 niet ziet op stelplicht en bewijslast in een civiele zaak als de onderhavige, gaat eraan voorbij dat het hof op deze bepaling wijst om te motiveren waarom van Dexia kan worden verwacht dat zij concreet stelt en toelicht waarom in het onderhavige geval is afgeweken van de gebruikelijke werkwijze van Spaar Select. Bij de beoordeling door de feitenrechter van de vraag of bepaalde stellingen voldoende (gemotiveerd) zijn betwist, kan immers relevant zijn in hoeverre de betwistende partij redelijkerwijs in staat was om haar betwisting nader te motiveren en onderbouwen. In dat verband kan het hof betekenis toekennen aan artikel 41 NR 1999 ook indien dit artikel als zodanig niet op de stelplicht in een civiele procedure ziet.
Het hof wijst in rov. 3.15 in de eerste plaats op de gebruikelijke werkwijze van Spaar Select, de bekendheid van Dexia daarmee en de verplichtingen van Dexia in het kader van artikel 41 NR 1999. In de tweede plaats wijst het hof op het memorandum van Dexia van 26 maart 2007, waarin Dexia tot de conclusie is gekomen dat doorgaans sprake is geweest van het geven van beleggingsadvies. Het hof overweegt dat Dexia niet heeft uitgelegd hoe deze conclusie – en het onderzoek dat daaraan kennelijk is voorafgegaan − zich verdraagt met haar stelling dat het voor haar niet mogelijk is om na te gaan in welke gevallen wel of niet is geadviseerd. Hiermee heeft het hof toereikend gemotiveerd, waarom het hof ook de verplichtingen van Dexia in het kader van artikel 41 NR 1999 relevant heeft geacht bij de beoordeling van de stelplicht van Dexia.

Deze klacht slaagt niet. De Wte 1995 moet volgens de rechtspraak van de Hoge Raad aldus worden uitgelegd dat indien een cliëntenremisier zich niet beperkt tot het aanbrengen van een potentiële belegger bij een beleggingsinstelling of effecteninstelling, maar hij die belegger tevens in de uitoefening van zijn beroep of bedrijf adviseert, hij over een vergunning dient te beschikken. De aanbieder van een effectenleaseproduct handelt in strijd met het verbod van artikel 41 NR 1999 indien voorafgaand aan de totstandkoming van de leaseovereenkomst met de afnemer een niet over een vergunning beschikkende cliëntenremisier tevens als financieel adviseur is opgetreden en de aanbieder hiervan op de hoogte was of behoorde te zijn.19 Het was aan Dexia om te waarborgen dat zij zou voldoen aan artikel 41 NR 1999.20

In het midden kan blijven in hoeverre uit artikel 41 NR 1999 voor Dexia een verplichting voortvloeide om bij Spaar Select informatie in te winnen over de aard van de betrokkenheid van Spaar Select bij de totstandkoming van de overeenkomsten met de Afnemer. Ook als uit artikel 41 NR 1999 op zichzelf niet een dergelijke verplichting voor Dexia voortvloeit, is – gelet op het feit dat Dexia aan artikel 41 NR 1999 moest voldoen, dat Spaar Select in haar gebruikelijke werkwijze verder ging dan toegestaan onder de vrijstelling op de vergunningsplicht, en de betrokkenheid van Dexia bij en de bekendheid van Dexia met die gebruikelijke werkwijze – niet onbegrijpelijk dat het hof het voor rekening van Dexia laat dat zij kennelijk heeft nagelaten om (door navraag te doen bij Spaar Select) zeker te stellen dat zij aan artikel 41 NR 1999 voldeed, voor zover Dexia daardoor in een concrete zaak als niet in staat is om gemotiveerd te betwisten dat Spaar Select een beleggingsadvies aan de Afnemer heeft verstrekt.

Voor zover Dexia zich in dit verband beroept op het tijdsverloop tussen het aangaan van de effectenleaseovereenkomsten en het beroep op artikel 41 NR 1999 in deze procedure, verwijs ik naar hetgeen daarover is opgemerkt in 3.14.5.

Het argument dat bij het aangaan van de overeenkomsten met de Afnemer een nadere duiding van het begrip ‘beleggingsadvies’ ontbrak, kan Dexia niet baten. Dexia, als professionele effecteninstelling op wie een bijzondere zorgplicht rust in relatie tot beleggers die zij als klant accepteert, dient in verhouding tot die beleggers het risico te dragen van de onjuistheid van de door haar aan de regelgeving gegeven uitleg.21

Deze klacht slaagt naar mijn mening niet. In de klacht wordt onder (i) aangevoerd dat uit de verklaring van de Afnemer blijkt dat, anders dan hij heeft gesteld in de dagvaarding, (a) Spaar Select niet heeft geïnformeerd naar het spaargeld van de Afnemer en dat de Afnemer hierover ook geen gegevens aan Spaar Select heeft verschaft, en (b) de Afnemer ook niet op grond van een beweerd advies door Spaar Select over zijn spaargeld, maar op grond van een zelfstandige afweging (Spaar Select had immers niet geïnformeerd naar zijn inkomen) ten aanzien van zijn inkomen heeft besloten tot het aangaan van de overeenkomsten.
Dit maakt naar mijn mening niet dat het oordeel van het hof onbegrijpelijk of onvoldoende gemotiveerd is. Uit de onder (a) genoemde omstandigheid volgt immers niet dat het spaargeld helemaal niet ter sprake is geweest. Uit de onder (b) bedoelde verklaring van de Afnemer dat hij het effectenleaseproduct kon betalen omdat hij veel werkte en goed verdiende en de omstandigheid dat Spaar Select niet heeft geïnformeerd naar het inkomen, volgt niet dat de Afnemer uitsluitend op basis van een zelfstandige afweging ten aanzien van dat inkomen heeft besloten tot het aangaan van de overeenkomsten en dat de advisering door Spaar Select daarbij geen rol speelde.

In de eerste plaats wordt (op p. 31) betoogd dat het hof heeft miskend dat niet is voldaan aan de op de Afnemer rustende stelplicht en bewijslast: de Afnemer had feiten en omstandigheden moeten stellen waarmee hij aantoont dat in zijn geval sprake is geweest van advisering, waardoor een afwijking van het hofmodel gerechtvaardigd is.

Dit betoog gaat niet op, omdat de Afnemer naar het oordeel van het hof feiten en omstandigheden gesteld die er op neerkomen dat in zijn geval sprake is geweest van advisering. Voor zover de klacht veronderstelt dat de stellingen van de Afnemer op dit punt aan bijzondere eisen zouden moeten voldoen op de grond dat sprake is van een afwijking van het hofmodel, berust zij op een onjuiste rechtsopvatting. De klacht verwijst verder nog naar een aantal stellingen van Dexia die reeds zijn besproken in het kader van ander klachten van het middel.

In de tweede plaats wordt (op p. 32-33) betoogd dat het oordeel van het hof onbegrijpelijk of onvoldoende gemotiveerd is, omdat de Afnemer in de dagvaarding slechts blote stellingen heeft ingenomen over hoe Spaar Select in zijn geval heeft bemiddeld bij de totstandkoming van de effectenleaseovereenkomsten. De overweging in rov. 3.13 dat de Afnemer een “concrete uiteenzetting” heeft gegeven van de wijze waarop Spaar Select heeft maakt het voorgaande niet anders, omdat het er niet aan af doet dat (nog steeds) sprake is van blote stellingen. Dit wordt evenmin anders door de overgelegde producties, nu die geen onderbouwing bieden voor de stelling van de Afnemer dat hij in zijn concrete geval is geadviseerd. Ook de getuigenverklaring van de Afnemer bevat enkel niet onderbouwde stellingen.

Dit betoog gaat niet op om de redenen die zijn genoemd bij de bespreking van onderdeel 1.1 sub a. Voor zover in de klacht (op p. 33 onderaan) wordt verwezen naar onderdeel 1.2. sub e faalt de klacht om de bij de bespreking van dat onderdeel gegeven redenen.

In de derde plaats wordt (op p. 34-35) betoogd dat het voorgaande – dat de stellingen van de Afnemer in deze procedure niet volstaan voor het aannemen van advisering door Spaar Select, althans dat een nadere onderbouwing van de Afnemer noodzakelijk was in het licht van de betwisting door Dexia – temeer geldt in het licht van de omstandigheden van het onderhavige geval, namelijk dat de Afnemer pas (a) ruim (bedoeld zal zijn:) negentien jaar na het sluiten van de overeenkomsten en (b) na bijna dertien jaar rechtsbijstand door Leaseproces – die in 2005 een uitvoerige inventarisatie zou hebben gemaakt van de situatie van de Afnemer en zijn aanspraken op Dexia zou hebben beoordeeld – voor het eerst deze uiteenzetting heeft gedaan. Door dit tijdsverloop kon Dexia de stellingen van de Afnemer niet concreter betwisten dan zij heeft gedaan, en mocht van de Afnemer een nadere onderbouwing worden verwacht.

Deze klacht faalt om de redenen genoemd in 3.14.5.