Uitspraken

Eiser was eigenaar van een [de woning] (hierna: de woning).

In de periode van 19 januari 2012 tot en met 12 mei 2013 ontving eiser een bijstandsuitkering van de gemeente Almere (hierna: de gemeente). In deze periode heeft hij de woning verhuurd.2

Bij besluit van 4 juni 2013 heeft de gemeente de bijstandsuitkering van eiser per 12 mei 2013 beëindigd, omdat hij zich niet aan zijn inlichtingenplicht had gehouden door geen melding te maken van een op 12 mei 2013 in de woning aangetroffen hennepkwekerij. De huurders van eiser hadden deze hennepkwekerij in de woning geplaatst. De hennepkwekerij is vervolgens uit de woning verwijderd.

Eiser heeft op 27 juni 2013 en 25 juli 2013 opnieuw een bijstandsuitkering bij de gemeente aangevraagd.

Op 31 juli 2013 heeft eiser zich tot verweerder gewend voor rechtskundige bijstand.

Verweerder heeft op 17 december 2013 namens eiser bij de gemeente een bezwaarschrift ingediend tegen het besluit van 5 november 2013. Op 17 januari 2014 heeft verweerder namens eiser bij de gemeente een bezwaarschrift ingediend tegen het besluit van 3 december 2013.

In de periode van 22 februari 2014 tot en met 5 mei 2014 heeft eiser in meerdere e-mails aan verweerder zijn ongenoegen geuit over diens optreden als advocaat.

Tijdens een hoorzitting van 11 maart 2014 heeft de gemeente de bezwaarschriften gezamenlijk behandeld.

Eiser heeft op 23 juli 2014 bij de deken van de Orde van Advocaten in het arrondissement Midden-Nederland (hierna: de deken) een klacht ingediend over het optreden van verweerder als advocaat.

Halverwege 2014 heeft eiser zich voor rechtskundige bijstand gewend tot een andere advocaat (hierna: de opvolgend advocaat).

Bij brief van 10 september 2014 heeft Quion Services B.V. (hierna: Quion), de financier van de woning van eiser, eiser medegedeeld dat de hypothecaire leenovereenkomst is beëindigd en is de veiling van de woning aan eiser aangezegd voor het geval hij niet binnen 14 dagen een bedrag van € 179.285,87 betaalt (zijnde de openstaande lening, de achterstallige en te verschijnen rente en de extra gemaakte kosten).

De gemeente heeft bij besluit van 14 oktober 2014 de bezwaren van 17 december 2013 en 17 januari 2014 ongegrond verklaard. De opvolgend advocaat heeft hiertegen namens eiser beroep ingesteld bij de rechtbank Midden-Nederland.

Op 26 november 2014 is de woning op initiatief van Quion geveild.

In haar uitspraak van 29 april 2015 heeft de rechtbank Midden-Nederland het beroep van eiser gegrond verklaard. Daarbij heeft de rechtbank het besluit van 14 oktober 2014 vernietigd voor zover het betrekking heeft op het bezwaar tegen het besluit van 3 december 2013, en eiser alsnog niet-ontvankelijk verklaard in dit bezwaar. Hiertegen heeft eiser hoger beroep ingesteld bij de Centrale Raad van Beroep.

Bij brief van 18 mei 2015 heeft de deken de klacht van eiser over verweerder ter kennis van de Raad van Discipline gebracht. In zijn beslissing van 9 november 2015 heeft de Raad van Discipline de klacht van eiser gegrond verklaard en aan verweerder een berisping opgelegd.

Op 10 februari 2017 heeft bij de Centrale Raad van Beroep een zitting plaatsgevonden in het hoger beroep tussen eiser en de gemeente. Tijdens die zitting hebben eiser en de gemeente een schikking getroffen waarbij de gemeente eiser over de periode vanaf 25 juli 2013 tot en met 14 maart 2014 bijstand verleent.

In de periode van 16 december 2015 tot en met 25 februari 2020 heeft eiser verweerder in meerdere brieven aansprakelijk gesteld. In zijn reacties daarop van 4 januari 2016 en 23 juni 2020 heeft verweerder steeds zijn aansprakelijkheid betwist.

Het eerste onderdeel is gericht tegen r.o. 5.8 en 5.10 tot en met 5.13, hiervoor weergegeven in 3.15. In deze overwegingen heeft het hof, samengevat, geoordeeld dat, ook als bij wijze van veronderstelling ervan wordt uitgegaan dat eiser, conform zijn stelling, met ingang van 27 juni 2013 weer een bijstandsuitkering zou hebben ontvangen, er geen causaal verband kan worden aangenomen tussen de beroepsfouten van verweerder en het verlies van de eigen woning. Het onderdeel stelt dat dit oordeel blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting, dan wel onvoldoende is gemotiveerd.

De klacht wordt nader uitgewerkt in de subonderdelen 1.1 tot en met 1.8, 2.1 tot en met 2.3 en 3.1 tot en met 3.4. Sommige subonderdelen bevatten een klacht, andere subonderdelen werken die klacht nader uit. Waar mogelijk zal ik subonderdelen die met elkaar samenhangen gezamenlijk bespreken.

Subonderdeel 1.1 is gericht tegen het oordeel in r.o. 5.10 dat, wanneer de indertijd bestaande schulden, door de rechtbank opgesomd in r.o. 4.16 van het eindvonnis,5 en hypotheeklasten (€ 639,-- per maand) worden afgezet tegen de hoogte van een bijstandsuitkering, het niet aannemelijk is dat eiser financieel het hoofd boven water hield voordat hij verweerder als zijn advocaat inschakelde op 31 juli 2013. Gelet op hetgeen eiser met betrekking tot de reeds bestaande schulden en zijn financiële situatie heeft gesteld, gaat dit oordeel volgens het subonderdeel uit van een onjuiste rechtsopvatting dan wel is het zonder nadere motivering onbegrijpelijk.

Volgens subonderdeel 1.4 kan uit hetgeen in subonderdeel 1.3 is vermeld worden afgeleid dat er op het moment dat “de bank” (ik begrijp: Quion) in september 2014 tot veiling van de woning van eiser is overgegaan,8 met betrekking tot de andere schulden geen rechtsmaatregelen waren getroffen (dan wel dat dit al ver vóór de veiling was gebeurd) en in elk geval nog geen executiemaatregelen. Volgens subonderdeel 1.5 is voorts van belang dat eiser met betrekking tot de overige schulden heeft gesteld dat hij de met deze schuldeisers gesloten afbetalingsregelingen ten gevolge van de beroepsfouten van verweerder niet langer kon nakomen.9

Volgens subonderdeel 1.6 kan uit het voorgaande worden afgeleid dat zich vóór 27 juni 2013 met betrekking tot de overige schulden niet een situatie voordeed dat moest worden gevreesd voor veiling van de woning van eiser. Het subonderdeel stelt dat het hof ten onrechte hieraan, en daarmee aan de stellingen van eiser ter zake, voorbij is gegaan en heeft geoordeeld dat het niet aannemelijk is dat eiser financieel het hoofd boven water hield voordat hij verweerder als zijn advocaat inschakelde op 31 juli 2013.

Bij de bespreking van de hiervoor weergeven subonderdelen merk ik allereerst op dat eiser zijn stelling dat hij destijds betalingsregelingen heeft getroffen met schuldeisers, in de feitelijke instanties niet met concrete gegevens heeft onderbouwd. Subonderdeel 1.2 verwijst op dit punt alleen naar twee vindplaatsen in de inleidende dagvaarding. De daar ingenomen stellingen worden niet geconcretiseerd. Zo ontbreekt een opsomming van schuldeisers met wie regelingen zouden zijn getroffen en ook concrete aflossingsbedragen en aflossingstermijnen worden daar niet genoemd.

Verder mist het betoog in subonderdeel 1.4 dat er in september 2014 met betrekking tot de andere schulden – schulden die niet voortvloeien uit de overeenkomst van hypothecaire geldlening – nog geen rechtsmaatregelen waren getroffen en in elk geval nog geen executiemaatregelen, feitelijke grondslag wat betreft de in subonderdeel 1.3 genoemde schuld aan Liander. De door eiser in eerste aanleg overgelegde sommatiebrief10 dateert van 10 juli 2013. In deze brief wordt het door eiser aan Liander verschuldigde bedrag wegens geconstateerde energiefraude begroot op in totaal € 5.279,25. Eiser wordt in de brief gesommeerd om dit bedrag binnen acht dagen te voldoen. Niet duidelijk is wat er nadien is gebeurd. Het lag op de weg van eiser om daarover in de feitelijke instanties duidelijkheid te verschaffen. Dat is niet gebeurd. Het onderdeel verwijst in elk geval niet naar een vindplaats. Aldus staat niet vast dat er vóór september 2014 met betrekking tot de schuld aan Liander geen rechtsmaatregelen zijn getroffen.

Ik merk verder op dat subonderdeel 1.3 niet duidelijk maakt wat op welk moment de omvang was van de schulden aan de door het subonderdeel genoemde schuldeisers. Als ik het goed zie, is het hof uitgegaan van hetgeen de rechtbank daarover heeft vastgesteld in r.o. 4.16 van het eindvonnis.11 De rechtbank heeft aan het slot van die overweging opgemerkt dat zij niet kan vaststellen uit welke periode de schuld van eiser bij [A] van € 19.605,91 precies stamt, maar dat gelet op de hoogte van de daarover op 3 december 2018 verschenen rente van € 13.429,41 wordt aangenomen dat ook deze schuld al geruime tijd openstond. Eiser heeft hierover in hoger beroep geen duidelijkheid gegeven.

De subonderdelen miskennen dat naar het oordeel van het hof in wezen niet van belang, althans niet beslissend is of er in de periode voorafgaand aan de veiling van de woning met betrekking tot de (meeste) andere schulden van eiser al dan niet rechtsmaatregelen waren getroffen. Vaststaat dat de door de rechtbank opgesomde schulden (naar welke opsomming het hof heeft verwezen)12 bestonden en dat de schuldeisers met betrekking tot de opeisbare schulden bevoegd waren om rechts- en executiemaatregelen te treffen. Ik voeg daar aan toe dat eiser over de indertijd bestaande schulden voor de toekomst de wettelijke of contractuele rente was verschuldigd. Dat het bedrag aan verschuldigde rente behoorlijk kon oplopen, blijkt uit de hiervoor in 4.11 weergegeven overweging van de rechtbank met betrekking tot de schuld van eiser aan [A]. Het hof heeft, in cassatie onbestreden, in de eerste alinea van r.o. 5.10 overwogen dat als vaststaand wordt aangenomen dat de maandelijkse hypotheeklasten indertijd € 639,-- bedroegen. Het hof heeft vervolgens overwogen dat verweerder heeft aangevoerd dat het op grond daarvan duidelijk was dat het “slechts een kwestie van afzienbare tijd” zou zijn geweest dat de woning van eiser zou zijn geëxecuteerd, was het niet op initiatief van Quion dan wel op initiatief van een andere schuldeiser. Het daaropvolgende oordeel dat eiser “in dat licht bezien” zijn stelling onvoldoende specifiek heeft gestaafd, is niet onbegrijpelijk. In het licht van het oordeel van de rechtbank in r.o. 4.16 en 4.17 van het eindvonnis met betrekking tot de omvang van de (overige) schulden van eiser en de hoogte van zijn (veronderstelde) inkomen, werd van eiser verlangd dat hij zijn in eerste aanleg ingenomen stellingen op dat punt in hoger beroep (veel) meer handen en voeten had gegeven. Dit heeft hij niet gedaan. In dat verband zij opgemerkt dat de subonderdelen nauwelijks verwijzen naar stellingen die in hoger beroep zijn ingenomen. Het hof heeft, rekening houdend met (i) het veronderstelde inkomen van eiser (een bijstandsuitkering), (ii) de omvang van de lopende en achterstallige betalingsverplichtingen uit hoofde van de hypothecaire geldleningsovereenkomst en (iii) de omvang van de overige (opeisbare) schulden, een inschatting gemaakt van de kans dat de woning van eiser ook zou zijn geëxecuteerd indien Quion niet in november 2014 tot veiling zou zijn overgegaan. Het hof heeft deze kans ingeschat als groot (“slechts een kwestie van afzienbare tijd”). Dit oordeel is zodanig verweven met een aan het hof voorbehouden waardering van de stellingen van partijen en de daarbij overgelegde stukken dat het in cassatie niet op juistheid kan worden getoetst. Zoals gezegd is het niet onbegrijpelijk.

Met betrekking tot de specifieke stelling van eiser dat er schulden ontstonden dóórdat hij geen inkomen meer had, en dat hij als gevolg dáárvan met betrekking tot bestaande schulden niet langer kon voldoen aan betalingsregelingen, merk ik het volgende op. De rechtbank heeft in r.o. 4.16 overwogen dat uit de door eiser zelf overgelegde stukken blijkt dat hij al “diep in de schulden zat” voordat verweerder op 31 juli 2013 in beeld kwam. De rechtbank heeft vervolgens in r.o. 4.17 overwogen dat, wanneer de genoemde schulden en hypotheeklasten worden afgezet tegen de hoogte van een bijstandsuitkering, het uitgesloten is dat eiser financieel het hoofd boven water hield voordat hij verweerder als zijn advocaat inschakelde. Eiser heeft in hoger beroep met betrekking tot de overige schulden niet concreet gesteld (i) wanneer die schulden precies zijn ontstaan, (ii) hoe hoog die schulden (in de loop destijds) waren, (iii) of hij daarop afloste en, zo ja, hoe veel en (iv) welke maandlasten dit alles voor hem meebracht. Eiser was door de uitspraak van de rechtbank uitgenodigd om daarover en over zijn inkomenspositie in de procedure bij het hof duidelijkheid te verschaffen. Zoals hiervoor is overwogen, heeft hij zijn stellingen in hoger beroep echter op geen enkele wijze nader onderbouwd. Dit heeft het hof in r.o. 5.10 in verschillende bewoordingen overwogen.

Het voorgaande leidt tot de slotsom dat de subonderdelen falen.

Subonderdeel 1.7 stelt dat, indien de overige schuldeisers wel executiemaatregelen zouden hebben getroffen, zij “de bank als hypotheekhouder”13 hadden moeten verzoeken om de executie over te nemen. Aangezien een dergelijke executie zou leiden tot een aanmerkelijke restschuld14 dan had “de bank” volgens het subonderdeel de executie niet overgenomen, zeker niet indien de hypotheekverplichting zelf werd voldaan, zoals vóór 27 juni 2013 het geval is geweest. Hieruit kan volgens het subonderdeel eveneens worden afgeleid dat de overige schulden niet zouden hebben geleid tot verlies van de woning, zodat het hof bij het causaliteitsoordeel ten onrechte betekenis aan deze overige schulden heeft gegeven.

Het is mij niet duidelijk wat het subonderdeel precies beoogt. Vaststaat dat de woning van eiser op initiatief van hypotheekouder Quion op 26 november 2014 is geveild, nadat zij eiser eerder bij brief van 10 september 2014 de veiling had aangezegd indien hij niet tijdig de achterstand op de hypothecaire lening zou betalen. Naar ik aanneem, zal Quion zich op dat moment ervan bewust zijn geweest dat veiling van de woning kon resulteren in een opbrengst die mogelijk (veel) lager zou zijn dan de restantschuld. Als de overige schuldeisers (ver) vóór de (aanzegging tot) veiling van de woning op de woning van eiser beslag zouden hebben gelegd, dan zie ik niet in waarom Quion als hypotheekhouder op dat moment niet de executie had willen overnemen. Zo Quion dit, naar het subonderdeel stelt, daadwerkelijk niet had willen doen, om welke reden dan ook, dan waren de beslagleggers bevoegd om de executie na de gestelde wettelijke termijn voort te zetten. Ook in dat geval zou de woning zijn geveild. Het subonderdeel faalt derhalve.

Subonderdeel 1.8 stelt dat het hof bij beantwoording van de causaliteitsvraag “dan ook” enkel (i) het inkomen van eiser en (ii) de door hem te betalen hypotheeklasten van € 639,-- per maand in aanmerking had moeten nemen. Door desondanks de overige schulden hierbij te betrekken is het hof volgens het subonderdeel ofwel uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting dan wel had het hof het in aanmerking nemen van die schulden, in aanmerking genomen de getroffen regelingen en het nakomen daarvan, nader moeten motiveren.

Het subonderdeel bouwt in wezen voort op de voorgaande subonderdelen en faalt in het licht van hetgeen hiervoor is overwogen. Dat het hof bij de beantwoording van de causaliteitsvraag niet alleen rekening heeft gehouden met het inkomen van eiser en de door hem te betalen hypotheeklasten,15 maar ook met de opeisbare overige schulden,16 is niet onjuist of onbegrijpelijk. Het oordeel behoefde geen nadere motivering, zeker niet in het licht van hetgeen de rechtbank eerder heeft overwogen (eindvonnis, r.o. 4.16 en 4.17). Het hof heeft de overwegingen van de rechtbank tot de zijne gemaakt en heeft in r.o. 5.10 overwogen dat eiser zijn stellingen “onvoldoende specifiek” heeft gestaafd en “(ook) in hoger beroep onvoldoende concreet” heeft gemaakt.

De subonderdelen 2.1 en 2.2 hebben betrekking op de hypotheeklasten en het inkomen van eiser.

In aanmerking nemende de hypotheeklasten van € 639,-- en het feit dat eiser in de periode van 19 januari 2012 tot en met 12 mei 2013 eveneens een bijstandsuitkering ontving, kan volgens subonderdeel 2.2 uit het feit dat het in die periode niet tot aanzegging van een veiling van de woning is gekomen, worden afgeleid dat dit ook in de periode na 27 juni 2013 [niet?] het geval zou zijn geweest.19 Het subonderdeel stelt dat het hof zonder nadere motivering ook daarom ten onrechte heeft geconcludeerd dat er geen causaal verband is tussen de door verweerder gemaakte beroepsfouten en de uit de veiling van de woning voortvloeiende schade.

Rechtbank en hof hebben niet feitelijk vastgesteld dat de inkomsten van eiser vóór 27 juni 2013 daadwerkelijk in totaal € 1.009,45 netto per maand bedroegen. Daarvan kan derhalve thans in cassatie niet worden uitgegaan. Het subonderdeel verwijst voor de genoemde bedragen van € 91,20 per maand en € 106,13 per maand naar bijlagen bij producties die bij de inleidende dagvaarding zijn overgelegd. Eiser heeft in de processtukken zelf echter geen overzicht van al zijn inkomsten gegeven.20 Het is aan partijen om hun stellingen te onderbouwen. Het gaat te ver om van de rechter te verlangen dat hij zelfstandig elke (bijlage bij een) productie bestudeert om informatie te vinden, indien het processtuk zelf daartoe geen aanleiding geeft. Herhaald zij dat in het licht van hetgeen de rechtbank eerder in het eindvonnis heeft overwogen, van eiser mocht worden verlangd dat hij in hoger beroep een goed gedocumenteerd overzicht had verstrekt van al zijn inkomsten en uitgaven en dat hij voorts een recent overzicht had verstrekt van (de omvang van) zijn schulden. Dit heeft hij niet gedaan. Met betrekking tot het door het subonderdeel genoemde bedrag van € 102,-- per maand aan zorgtoeslag verwijst het onderdeel niet naar een vindplaats in de processtukken waaruit blijkt dat eiser deze bijdrage daadwerkelijk (maandelijks) ontving. Zo al van algemene bekendheid mocht zijn dat eiser recht had op de toeslag, hetgeen het subonderdeel betoogt, dan nog mocht van eiser worden verlangd dat hij bewijsstukken van ontvangst van die toeslag had overgelegd. Dit heeft hij niet gedaan. Het subonderdeel faalt reeds op de hiervoor weergegeven gronden.

Ook indien bij wijze van veronderstelling ervan wordt uitgegaan dat eiser in de door subonderdeel 2.2 genoemde periode steeds de door subonderdeel 2.1 genoemde maandelijkse bedragen ontving, kan de klacht niet slagen. Ook in dat geval staat naar mijn mening genoegzaam vast dat eiser na voldoening van de lopende betalingsverplichtingen (waaronder de hypotheeklasten, kosten van energie en water en de premie zorgverzekering) en de kosten van levensonderhoud21 feitelijk gewoonweg niet in staat was om nog op (een deel van) zijn schulden af te lossen, indien schuldeisers zouden besluiten om rechts- en executiemaatregelen te treffen. Ik merk daarbij nog op dat aannemelijk is dat eiser voor 12 mei 2013 behalve uit zijn bijstandsuitkering en andere door hem genoemde inkomensbronnen waarschijnlijk inkomen zal hebben genoten uit verhuur dat per die datum zal zijn weggevallen.

Volgens het subonderdeel is dit oordeel gelet op hetgeen eiser met betrekking tot zijn inkomens- en schuldenpositie heeft gesteld onbegrijpelijk, dan wel gaat het oordeel uit van een onjuiste rechtsopvatting met betrekking tot de van eiser “in dit kader te verwachten stelplicht.”

In het licht van dit oordeel en de daaraan voorafgaande vaststellingen omtrent de schulden, de lasten en het inkomen van eiser, werd van eiser verlangd dat hij in hoger beroep, waar hij (principaal) appellant was, duidelijker inzicht gaf in zijn inkomsten en uitgaven op dat moment en de wijze waarop hij daarmee aan zijn diverse lopende verplichtingen kon voldoen. Het gaat te ver om van de rechter te verlangen dat hij zelfstandig uit elke overgelegde productie conclusies trekt. Het is aan de partij die producties/bijlagen in het geding brengt om in de processtukken zelf duidelijk te maken wat die producties/bijlagen inhouden en wat de relevantie ervan is. Zoals gezegd, heeft eiser nagelaten om in hoger beroep de gewenste duidelijkheid te verschaffen. Het bestreden oordeel geeft in het licht van het voorgaande geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting met betrekking tot de (omvang van de) stelplicht en is evenmin onbegrijpelijk. Het subonderdeel faalt derhalve.

Subonderdeel 3.1 bevat de algemene klacht dat het hof dit ten onrechte heeft overwogen. Subonderdeel 3.2 stelt dat eiser heeft aangevoerd dat, indien verweerder “in juli 2013 reeds” de door de gemeente gewenste stukken had verstrekt, eiser op basis daarvan op korte termijn weer een bijstandsuitkering zou hebben verkregen.22 Volgens subonderdeel is het hof bij zijn oordeel ten onrechte aan deze stelling voorbijgegaan. Subonderdeel 3.3 stelt dat de eerste beslissing op bezwaar dateert van 5 november 2013, ruim vóór de veiling van de woning in september 2014. Ook vóór die datum, zo stelt het subonderdeel, heeft verweerder verzuimd om de benodigde stukken bij de gemeente in te dienen, met een voor eiser negatieve beslissing op bezwaar tot gevolg. Indien verweerder de benodigde toelichting en stukken wel had aangeleverd dan is volgens het subonderdeel aannemelijk dat een bijstandsuitkering “vóór november 2013” al was toegekend. Door hierop niet in te gaan is het arrest volgens het subonderdeel onvoldoende gemotiveerd. Subonderdeel 3.4 bevat de klacht dat de bestreden overweging zich niet laat verenigen met het eerdere uitgangspunt in r.o. 5.8 dat eiser met ingang van 27 juni 2013 weer een bijstandsuitkering zou hebben ontvangen. De subonderdelen lenen zich voor een gezamenlijke bespreking.

Het tweede onderdeel is gericht tegen r.o. 5.3, 5.8, 5.10 tot en met 5.13, hiervoor weergegeven in 3.14 en 3.15. In deze overwegingen, zo stelt het onderdeel, heeft het hof geoordeeld dat de bewijslast van het bestaan van causaal verband tussen de gestelde schade en de (gestelde) beroepsfouten op eiser rust. Het onderdeel stelt dat het hof daarbij is uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting, dan wel dat het oordeel onvoldoende is gemotiveerd.

Het onderdeel bevat twee subonderdelen. Subonderdeel 4.1 stelt dat het hof is uitgegaan “van een doorbreking van het causale verband tussen de schade en de beroepsfouten van [verweerder] en wel doordat [eiser] reeds andere schulden had en deze schulden er (mede) toe zouden hebben geleid dat [eiser] zijn woning niet heeft kunnen behouden.” Daarbij, zo vervolgt het subonderdeel, heeft het hof “de bewijslast van het causale verband nog steeds op [eiser] gelegd, gezien ook het verwijt aan [eiser] dat hij zijn stelling onvoldoende heeft gestaafd.” Subonderdeel 4.2 stelt dat “bij een doorbreking van het causale verband” de bewijslast van “de hierop gebaseerde feiten en omstandigheden” echter niet op eiser rust, maar op verweerder, zodat het hof hier ten onrechte “een stel- en bewijslast” bij eiser heeft gelegd. Ook in zoverre is het hof volgens het subonderdeel bij het beoordelen van het causale verband van een onjuiste rechtsopvatting uitgegaan dan wel is het arrest onvoldoende gemotiveerd.

Ik merk vooraf het volgende op. Het hof heeft in de eerste zin van r.o. 5.3 geoordeeld dat volgens de hoofdregel van art. 150 Rv op eiser, die zich op de rechtsgevolgen van de door hem aangevoerde feiten beroept, de stelplicht en zo nodig de bewijslast daarvan rust. Als ik het goed zie, wordt de conclusie dat eiser niet voldoende concreet heeft gemaakt dat in dit geval is voldaan aan de voorwaarden voor (een van) de uitzonderingssituaties niet bestreden. Ik zal hieronder uiteenzetten waarom de klacht hoe dan ook faalt.

In eerste aanleg heeft verweerder het verweer gevoerd dat er geen causaal verband bestaat tussen zijn handelen en de door eiser gestelde schade.25 De rechtbank heeft overwogen dat uit de door eiser zelf overgelegde stukken blijkt dat hij al diep in de schulden zat voordat verweerder op 31 juli 2013 in beeld kwam (eindvonnis, r.o. 4.16) en oordeelde vervolgens dat, wanneer de schulden die eiser had en zijn maandelijkse hypotheeklasten worden afgezet tegen de hoogte van een bijstandsuitkering, het uitgesloten is dat eiser financieel het hoofd boven water hield vóórdat hij verweerder als zijn advocaat inschakelde (r.o. 4.17). Het was aan eiser om dit oordeel in hoger beroep te bestrijden en daartoe de nodige gegevens te verstrekken.

In hoger beroep heeft eiser in zijn eerste grief onder meer aangevoerd dat voorshands aangenomen had dienen te worden dat de door hem geleden schade is geleden door toedoen van verweerder en dat deze hem valt toe te rekenen. Hij heeft verder gesteld dat op verweerder een verzwaarde stelplicht rust ter zake van de door hem gevoerde verweren, “zulks vanwege en in het licht van de hem door [eiser] gemaakte ernst van de verwijten.”26

Verweerder heeft in hoger beroep verder aangevoerd dat er geen grondslag bestaat voor het opleggen aan hem van een verzwaarde stelplicht. Hij heeft in dat verband gesteld dat hij niet over feitelijke kennis of informatie beschikt waarover eiser niet (ook) beschikt.

Zoals hiervoor bij de bespreking van de voorgaande onderdelen meermaals uiteen is gezet, was het in dit stadium van het debat bij uitstek aan eiser om in de feitelijke instanties duidelijk te maken (i) wat zijn maandelijkse inkomsten waren, (ii) wat de omvang was van zijn totale schuldenlast vóórdat hij verweerder inschakelde om hem bij te staan, (iii) of hij op die schulden afloste en, zo ja, hoeveel, en (iv) of de schuldenlast nadien groter of kleiner is geworden. Het was immers eiser die deze informatie had, en niet verweerder. Zo eiser in eerste aanleg zijn stellingen nog niet nader hoefde te concretiseren, diende hij dit gelet op de uitspraak van de rechtbank en het verweer in hoger beroep, in de procedure bij het hof wel te doen.

Het derde onderdeel bouwt uitsluitend voort op de klachten van de hiervoor besproken onderdelen. Het onderdeel bevat geen klacht die afzonderlijke bespreking behoeft.