Uitspraken

Deze Wvggz-procedure stelt de vraag aan de orde of de klachtenregeling uit hoofdstuk 10 van de Wvggz ook van toepassing is op een besluit van de zorgaanbieder tot beëindiging van vrijwillige (dus: niet-verplichte) zorg. Met de rechtbank meen ik dat de beëindiging van vrijwillige zorg buiten het bereik van de klachtenregeling valt.

Ten aanzien van betrokkene is een zorgmachtiging verleend, die onder andere voorziet in de mogelijkheid van opnemen in een accommodatie. Deze vorm van gedwongen zorg is ten aanzien van betrokkene enkel ingezet voor kortdurende opnames op de High & Intensive Care van de instelling, maar niet voor zijn reguliere verblijf in de woonvoorziening. Daar verbleef betrokkene op vrijwillige basis. Dit verblijf is geëindigd nadat betrokkene was ontslagen. De zorgverantwoordelijke ziet mogelijkheden voor zorg in een ambulante setting.

Het besluit hem te ontslaan uit de accommodatie is door betrokkene voorgelegd aan de regionale klachtencommissie (art. 10:3 Wvggz). Deze commissie heeft zich onbevoegd verklaard en daarnaast geoordeeld dat de klacht niet-ontvankelijk is. Vervolgens heeft betrokkene zich tot de rechtbank gewend (art. 10:7 Wvggz). Hij heeft onder meer erover geklaagd dat de instelling, door het beëindigen van de zorg in de betreffende woonvoorziening, in strijd handelt met haar zorgplicht (art. 8:7 lid 1 Wvggz). De rechtbank heeft de klacht ongegrond verklaard. Mijns inziens falen de cassatieklachten.

Sinds 2021 woont betrokkene, geboren in 1962, in de [woonvoorziening] (hierna: [woonvoorziening]), nadat hij een periode in de gevangenis heeft gezeten en via een tbs-kliniek bij de instelling terecht is gekomen. [woonvoorziening] maakt deel uit van een Wvggz-accommodatie van de instelling.

Bij beschikking van 19 oktober 20232 heeft de rechtbank Zeeland-West-Brabant (hierna: de rechtbank) ten aanzien van betrokkene een zorgmachtiging verleend voor de duur van een jaar, tot en met 19 oktober 2024. De rechtbank heeft overwogen dat betrokkene lijdt aan een psychische stoornis in de vorm van bipolaire stemmingsstoornissen, aan disruptieve, impulsbeheersings- en andere gedragsstoornissen, en aan middelengerelateerde en verslavingsstoornissen. Een eerdere opname heeft op vrijwillige basis plaatsgevonden. De zorgmachtiging voorziet in de mogelijkheid tot het verlenen van verplichte zorg bestaande uit onder meer toediening van medicatie, insluiten en opnemen in een accommodatie indien de situatie dit vergt (kort gezegd: als betrokkene decompenseert).

Op 27 augustus 2024 heeft de zorgverantwoordelijke, na eerdere schriftelijke waarschuwingen, per brief aan betrokkene meegedeeld dat hij gelet op zijn gedrag per 24 september 2024 wordt ontslagen uit de instelling.

Bij brief van 5 september 2024 heeft betrokkene een klacht ingediend bij de Regionale Klachtencommissie Midden en West Brabant (hierna: de klachtencommissie) tegen het besluit van de zorgverantwoordelijke tot (gedwongen) ontslag uit [woonvoorziening]. Betrokkene wenst zorg in [woonvoorziening] te blijven ontvangen. Volgens hem is de instelling daartoe verplicht op grond van art. 8:7 lid 1 Wvggz.

Bij beslissing van 11 september 20243 heeft de klachtencommissie zich onbevoegd verklaard en tevens geoordeeld dat de klacht niet-ontvankelijk is. Redengevend voor die beslissing is dat betrokkene opkomt tegen ontslag uit een vrijwillige woonvorm, waardoor verplichte zorg niet aan de orde is en zodoende de Wvggz in zoverre niet van toepassing is. De beslissing van de klachtencommissie is op 16 september 2024 aan betrokkene verstuurd.

Bij beschikking van 18 september 20244 heeft de rechtbank ten aanzien van betrokkene een aansluitende zorgmachtiging verleend voor de duur van een jaar. Hierin zijn dezelfde vormen van verplichte zorg opgenomen als in de zorgmachtiging van 19 oktober 2023, met uitzondering van het verrichten van medische controles. Tegen deze beschikking heeft betrokkene geen cassatieberoep ingesteld.

Op 20 september 2024 is namens betrokkene een verzoekschrift ingediend ter verkrijging van een beslissing van de rechtbank op de voet van art. 10:7 Wvggz. Betrokkene verzoekt de rechtbank (i) te bepalen dat de klachten die hij bij de klachtencommissie had ingediend, gegrond zijn, (ii) de instelling te verplichten de zorg te verlenen bestaande uit de opname van betrokkene in [woonvoorziening] en (iii) de instelling te verbieden betrokkene uit deze accommodatie te ontslaan. Het verzoek bevat twee klachten. Klacht 1 voert aan dat de klachtencommissie zich ten onrechte onbevoegd heeft verklaard en de klacht ten onrechte niet-ontvankelijk heeft verklaard. Klacht 2 komt erop neer dat de instelling, door het beëindigen van de zorg in [woonvoorziening], in strijd handelt met de in art. 8:7 lid 1 Wvggz opgenomen zorgplicht.

Betrokkene heeft de rechtbank tevens verzocht om schorsing van de bestreden beslissing op grond van art. 10:9 Wvggz. Dit schorsingsverzoek is op 27 september 2024 mondeling behandeld, waarbij betrokkene, zijn advocaat en de zorgverantwoordelijke zijn gehoord.5 Bij beschikking van diezelfde dag heeft de rechtbank het verzoek tot schorsing van de beslissing van de zorgverantwoordelijke tot gedwongen ontslag afgewezen.6

Met betrekking tot het verzoek als bedoeld in art. 10:7 Wvggz heeft met instemming van partijen op 2 oktober 2024 een mondelinge behandeling plaatsgevonden ten overstaan van een rechter-commissaris, waarvan proces-verbaal is opgemaakt. De instelling heeft naar voren gebracht dat betrokkene vrijwillig op [woonvoorziening] woont, dat de in de zorgmachtiging opgenomen verplichte zorg ‘opnemen in een accommodatie’ hiervoor dan ook niet is ingezet, en dat de verplichte zorg enkel ziet op een opname op de afdeling High & Intensive Care (HIC) in geval betrokkene psychisch decompenseert. Die opnames zijn bedoeld voor het stabiliseren van de bipolaire stemmingsstoornis van betrokkene, en niet voor de disruptieve impulsbeheersingsstoornis waaruit de gedragsproblematiek van betrokkene voortvloeit en waarvoor betrokkene niet in [woonvoorziening] wordt behandeld. De zorgverantwoordelijke ziet mogelijkheden om betrokkene in een ambulante setting hulp en ondersteuning te bieden, waarbij het ambulante team er op toeziet dat betrokkene zijn medicatie blijft innemen.

Bij beschikking van 18 oktober 20247 (hierna: de bestreden beschikking) heeft de rechtbank (meervoudig) klacht 1 niet-ontvankelijk verklaard (rov. 5.2 en dictum) en klacht 2 ongegrond verklaard (rov. 5.3-5.9 en dictum).

Namens betrokkene is op 20 januari 2025 – tijdig – cassatieberoep ingesteld.

Door de instelling is op 24 maart 2025 een verweerschrift ingediend.

Het cassatiemiddel bevat twee onderdelen, die zijn gericht tegen respectievelijk de oordelen van de rechtbank dat de eerste klacht niet-ontvankelijk is voor zover betrokkene heeft bedoeld de beslissing van de klachtencommissie ter beoordeling aan de rechtbank voor te leggen (onderdeel I), en het oordeel van de rechtbank dat de tweede klacht (dat de instelling in strijd handelt met de zorgplicht van art. 8:7 lid 1 Wvggz door de zorg in [woonvoorziening] te beëindigen) ongegrond is (onderdeel II).

Met dit onderdeel keert betrokkene zich tegen rov. 5.2 van de bestreden beschikking. Die overweging luidt als volgt (mijn onderstrepingen, ook in de citaten hierna):

Het eerste onderdeel van de klacht klaagt erover dat de klachtencommissie zich ten onrechte onbevoegd en niet-ontvankelijk heeft verklaard ten aanzien van de initiële klacht van klager. Voor zover betrokkene hiermee heeft bedoeld de beslissing van de klachtencommissie ter beoordeling aan de rechtbank voor te leggen oordeelt de rechtbank de klacht niet-ontvankelijk. Klachtgerechtigden dienen zich eerst te wenden tot de klachtencommissie voordat de gang naar de rechter kan worden gemaakt, maar het voorleggen van de klacht aan de rechtbank betreft geen beroepsprocedure. Men legt dan slechts de klacht tegen de beslissing of handeling van de zorgverantwoordelijke of de geneesheer-directeur voor aan de rechtbank en niet de beslissing van de klachtencommissie.”

Volgens het middel zijn deze overwegingen onjuist, althans onbegrijpelijk, althans onvoldoende gemotiveerd. Ter toelichting8 wordt gewezen op art. 8:7 Wvggz in samenhang met art. 10:3 lid 1, aanhef en onder e, Wvggz. Het middel betoogt dat de klacht waarvoor betrokkene de klachtencommissie heeft benaderd, een van de onderwerpen is waarover een klacht kan worden ingediend. Nu in de wet duidelijk wordt aangegeven dat het een beroepsprocedure betreft, had de rechtbank zich ook kunnen c.q. moeten uitlaten over de wijze waarop de klachtencommissie zich van haar taak heeft gekweten, aldus het middel.

Naar mijn mening is de rechtbank uitgegaan van een juiste rechtsopvatting. Ik licht dat toe.

Hoofdstuk 10 van de Wvggz bevat een klachtenregeling.9 Deze regeling is bedoeld als een toegankelijke voorziening, waarbij zo min mogelijk drempels worden opgeworpen om klachten door een onafhankelijke commissie te laten beoordelen. Art. 10:3 lid 1 Wvggz bepaalt dat een betrokkene (of de vertegenwoordiger of een nabestaande) een schriftelijke en gemotiveerde klacht kan indienen bij de klachtencommissie over de nakoming van een verplichting of een beslissing op grond van de in die bepaling genoemde artikelen van de Wvggz.10 De klachtencommissie verklaart een klacht (gedeeltelijk) gegrond of ongegrond. Als de klachtencommissie een klacht gegrond verklaart, kan zij de beslissing waartegen die klacht zich richt (gedeeltelijk) vernietigen.

Art. 10:7 Wvggz luidt als volgt:

Tegen een beslissing van de rechtbank op een verzoek als bedoeld in art. 10:7 lid 1 Wvggz staat cassatieberoep open.11

De systematiek van hoofdstuk 10 Wvggz is dus zó dat een betrokkene die op de voet van art. 10:7 Wvggz bij de rechter wenst op te komen tegen een beslissing van de zorgaanbieder, van deze mogelijkheid gebruik kan maken nadat hij zich tot de klachtencommissie heeft gewend en deze een beslissing heeft genomen (of niet tijdig heeft beslist). Het voorwerp van die rechterlijke toetsing is de oorspronkelijke aangevallen beslissing van de zorgaanbieder, en niet de beslissing van de klachtencommissie. Anders dan het middel ingang tracht te doen vinden, doet hieraan niet af dat art. 10:7 Wvggz is opgenomen in paragraaf 3 van het tiende hoofdstuk van de Wvggz met als opschrift ‘beroep’. Deze systematiek, waarin de beslissing van de zorgaanbieder en niet de beslissing van de klachtencommissie voorwerp is van rechterlijke toetsing, is door de Hoge Raad verduidelijkt, met name in een beschikking van 7 juli 2024. Ik citeer uit die beschikking:12

De rechtbank is er daarom terecht van uitgegaan dat art. 10:7 Wvggz betrokkene de mogelijkheid biedt om een rechterlijke beslissing te verkrijgen op een klacht (als bedoeld in art. 10:3 Wvggz)13 en dat deze bepaling niet de mogelijkheid biedt om de beslissing van de klachtencommissie aan de rechtbank voor te leggen. In het kader van dat beroep kan betrokkenen weliswaar ingaan op de gronden waarop de klachtencommissie in voor hem ongunstige zin heeft geoordeeld, maar dat laat onverlet dat de beslissing van de klachtencommissie niet het voorwerp van de rechterlijke toetsing vormt. Tot voor kort werd in de praktijk gesproken van ‘een beroep tegen de beslissing van de klachtencommissie’.14 Dat is echter strikt genomen onjuist, zoals blijkt uit art. 10:7 lid 1 Wvggz en is verduidelijkt in de zojuist geciteerde beschikking van de Hoge Raad van 7 juli 2024. Hieruit volgt dat de rechtsklacht faalt.

De motiveringsklachten zijn gericht tegen een rechtsoordeel en falen reeds om die reden.

Onderdeel I kan dus niet tot cassatie leiden.

Betrokkene richt met dit onderdeel rechts- en motiveringsklachten tegen de beslissingen van de rechtbank ten aanzien van de tweede klacht van betrokkene (rov. 5.4-5.9).

De rechtbank stelt vast, in cassatie onbestreden, dat deze tweede klacht er in de kern op neerkomt dat de zorgaanbieder, door het beëindigen van de zorg in [woonvoorziening], in strijd handelt met de op grond van art. 8:7 lid 1 Wvggz op hem rustende zorgplicht (rov. 5.3).

De rechtbank overweegt:

De rechtbank ziet zich eerst voor de vraag gesteld wat de reikwijdte is van het begrip ‘zorg’ in artikel 8:7 lid 1 Wvggz en met name de vraag of daarmee, zoals betrokkene blijkens zijn klacht en verzoek kennelijk van mening is, naast verplichte zorg ook vrijwillige zorg dient te worden verstaan.

Uit de wetsgeschiedenis en de toelichting op artikel 8:7 lid 1 Wvggz kan worden afgeleid dat deze bepaling de algemene verplichting voor de zorgaanbieder betreft om de interventies op het terrein van de zorg die zijn vastgelegd in een rechterlijke machtiging (of een crisismaatregel) ook daadwerkelijk te verlenen. Betrokkene kan hieraan aldus een recht op zorg ontlenen. Uit artikel 8:7 lid 1 Wvggz in samenhang gelezen met artikel 8:7 lid 2 Wvggz volgt expliciet dat alleen verplichte zorg die is toegestaan door de rechter of, in geval van een crisismaatregel, de burgemeester, kan en dan ook moet worden verleend, als de noodzaak daartoe bestaat. Het begrip ‘zorg’ moet volgens de rechtbank dan ook zo worden verstaan dat dit niet verder reikt dan het toepassen van ‘verplichte zorg’.

Niet ter discussie staat dat betrokkene op vrijwillige basis bij [woonvoorziening] verblijft althans verbleef en daar ook niet wenst weg te gaan. Die wens ligt ook ten grondslag aan het initiëren van de klacht- en de onderhavige procedure. De in de zorgmachtiging opgenomen verplichte zorgvorm “opnemen in een accommodatie” is en hoeft om die reden niet te worden toegepast. Daarbij is in het verleden de verplichte zorgvorm van opname alleen gebruikt voor een verblijf van betrokken[e] op de HIC als hij decompenseerde. Voor wat betreft het verblijf van betrokkene bij [woonvoorziening] is gelet hierop geen sprake van verplichte zorg of de beëindiging daarvan.

Dit betekent dat artikel 8:7 van de Wvggz niet van toepassing is op de situatie van betrokkene. De klacht valt ook niet anderszins onder het bereik van de Wvggz. De klachtenprocedure in de Wv[g]gz is een bijzondere klachtenprocedure die is gericht op bepaalde klachten over de uitvoering van verplichte zorg. De klacht van betrokkene lijkt eerder te zien op het verlenen van goede zorg zoals neergelegd in artikel 2 van de Wk[k]gz. Hiervoor geldt een separate klachtenprocedure.

De rechtbank oordeelt klacht 2 ongegrond.”

Het middel klaagt dat de rechtbank voorbijgaat aan de vormen van verplichte zorg die staan vermeld in de zorgmachtiging van 19 oktober 2023, welke vormen tot de verplichtingen van de zorgaanbieder horen (gelet op art. 8:7 Wvggz), althans dat de redenering van de rechtbank onbegrijpelijk is, althans dat de rechtbank ‘een en ander’ onvoldoende heeft gemotiveerd. Betrokkene is voorts van mening dat de zorgaanbieder hem ten onrechte heeft ontslagen uit de accommodatie.

In de toelichting15 wijst het middel op de zorgmachtigingen, op de psychische stoornis van betrokkene en op het daaruit voortvloeiende (aanzienlijk risico op) ernstig nadeel, onder andere bestaande uit agressie naar derden (procesinleiding, par. 2.1). De accommodatie waar betrokkene verbleef is een locatie waar de Wvggz van toepassing is, waar opname op grond van de zorgmachtiging van toepassing is en waar de daarin genoemde vormen van verplichte zorg worden verleend (par. 2.2). Ook wijst het middel op twee beslissingen als bedoeld in art. 8:9 Wvggz, waarmee aan betrokkene werd meegedeeld dat de destijds verantwoordelijke zorgverantwoordelijken hebben besloten om tijdelijk verplichte zorg te verlenen (par. 2.3). Het middel beschrijft dat er dus duidelijk iets met betrokkene aan de hand is, maar dat de zorgaanbieder vervolgens beslist om hem via de psychiater officiële waarschuwingen te geven in verband met zijn psychische problematiek en te dreigen om hem uit de inrichting te zetten, in plaats van betrokkene de zorg te verlenen waarvoor hij een zorgmachtiging heeft gekregen, dan wel via art. 8:16 Wvggz een opvolgende zorgaanbieder, geneesheer-directeur of zorgverantwoordelijke te zoeken (par. 2.4).

Het onderdeel faalt, gelet op het volgende.

Het oordeel van de rechtbank komt erop neer dat de klachtenregeling uit hoofdstuk 10 van de Wvggz niet van toepassing is op de klacht van betrokkene, nu deze is gericht tegen een beslissing tot beëindiging van niet-verplichte zorg. Ik zie in het middel geen motiveringsklacht tegen de feitelijke vaststelling van de rechtbank dat de beslissing van de instelling beëindiging van niet-verplichte zorg betreft.16 Voor zover betrokkene hierover wél zou klagen, zou deze klacht er overigens reeds op afstuiten dat de feitelijke vaststelling van de rechtbank (zie rov. 5.7, eerste zin, van de bestreden beschikking) in lijn is met eigen stellingen van betrokkene bij de rechtbank.17 Het moet er dus voor worden gehouden dat de bestreden beslissing, op grond waarvan betrokkene de instelling moet verlaten, beëindiging van niet-verplichte zorg betreft.18

De vervolgvraag is dan of de klachtenregeling van de Wvggz niettemin de mogelijkheid biedt om op te komen tegen een beslissing tot beëindiging van niet-verplichte zorg, indien die zorg (i) op grond van een zorgmachtiging ook als verplichte zorg mag worden verleend en (ii) op enig moment gedurende de looptijd van de zorgmachtiging ook aangewezen zou zijn.

De rechtbank beantwoordt deze vraag ontkennend. Dat acht ik juist, omdat vrijwillige zorg buiten de reikwijdte van de Wvggz-klachtprocedure valt. Art. 10:3 lid 1 Wvggz bepaalt dat de betrokkene een klacht kan indienen bij de klachtencommissie over de nakoming van een verplichting of een beslissing op grond van de in die bepaling onder letters a) tot en met x) limitatief opgesomde artikelen. Heeft een klacht geen betrekking op de nakoming van een verplichting of een beslissing op grond van een of meer van die artikelen, dan staat de klachtprocedure uit hoofdstuk 10 niet open.19 Dat ten aanzien van een betrokkene een zorgmachtiging is verleend, betekent dus niet zonder meer dat hij met iedere klacht terecht kan in de Wvggz-klachtprocedure.20

Dat die procedure enkel betrekking heeft op de uitvoering van verplichte zorg, blijkt ook (impliciet) uit de memorie van toelichting bij het oorspronkelijke wetsvoorstel voor de Wvggz:

Het is bij dit alles goed om voor ogen te houden dat de zorgmachtiging weliswaar de toegestane vormen van verplichte zorg bevat, maar dat de daadwerkelijke toepassing van de toegestane vormen van verplichte zorg een besluit vereist van de zorgverantwoordelijke op de voet van art. 8:9 Wvggz. Met een dergelijk uitvoeringsbesluit of ‘8:9-besluit’ worden een of meer in de zorgmachtiging opgenomen vormen van verplichte zorg geactiveerd. Een uitvoeringsbesluit opent daarmee tevens de deur naar aanvullende vormen van rechtsbescherming, in het bijzonder het klachtrecht dat is geregeld in hoofdstuk 10 Wvggz.

Tegen deze achtergrond moet art. 8:7 lid 1 Wvggz worden begrepen, waarop het middel zich beroept. Die bepaling luidt:

Deze bepaling legt op de zorgaanbieder een algemene verplichting om de interventies op het terrein van de zorg die zijn vastgelegd in een zorgmachtiging, ook daadwerkelijk te verlenen.22 Uiteraard verplicht dit de zorgaanbieder niet ertoe om gedurende de looptijd van de machtiging de daarin opgenomen verplichte zorgvormen (alle en continu) te verlenen: het vergt afzonderlijke afwegingen en beslissingen (indachtig de algemene uitgangspunten en voorwaarden genoemd in art. 2:1 lid 1-3 Wvggz) om te bepalen welke zorgvorm verplicht moet worden toegepast. Deze zorgplicht is randvoorwaardelijk, in de zin dat deze alleen geldt als voldaan is aan de daartoe gestelde eisen.23

Op de voet van art. 10:3 lid 1, aanhef en onder e, Wvggz kan worden geklaagd over de nakoming van een verplichting op grond van art. 8:7 Wvggz. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om de situatie waarin een zorgaanbieder een vorm van verplichte zorg verleent die niet in de zorgmachtiging is opgenomen. In dat geval is er sprake van handelen in strijd met art. 8:7 lid 2 Wvggz, waarover kan worden geklaagd.24

Buiten de reikwijdte van de Wvggz-klachtenregeling valt mijns inziens echter een besluit tot beëindiging van vrijwillige zorg. Dergelijke kwesties kunnen aan de orde worden gesteld via de algemene klachtprocedure uit de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz).25

Het middel stelt nog aan de orde dat de instelling niet de procedure als bedoeld in art. 8:16 Wvggz heeft toegepast.26 Dat klopt, maar die situatie is hier niet aan de orde.27 De instelling onderkent bovendien dat zij na het ontslag van betrokkene verantwoordelijk blijft voor het verlenen van de in de (lopende) zorgmachtiging genoemde zorg. Ik verwijs naar het proces-verbaal van de mondelinge behandeling:28

Het voorgaande leidt tot de slotsom dat onderdeel II niet slaagt.

Om de hier aan de orde zijnde problematiek in een breder perspectief te plaatsen, merk ik nog het volgende op over het onderscheid tussen verplichte en vrijwillige zorg.

Tijdens de parlementaire totstandkoming van de Wkkgz in 2010 is stilgestaan bij de verhouding tussen de algemene klachtprocedure uit de Wkkgz en andere klachtenregelingen in de gedwongen zorgwetten.29 De regering beschouwde de regeling in de Wet Bopz en in de toenmalige wetsvoorstellen Wvggz en Wzd als een bijzondere regeling, bedoeld voor klachten over de uitvoering van bepaalde vormen van verplichte zorg op grond van die wetten. Voor klachten over andere aspecten van de zorg zou de (algemene) klachtenregeling in de Wkkgz van toepassing zijn. Ik citeer de memorie van toelichting:30

Reeds in het kader van de totstandkoming van de Wkkgz werd dus onderkend dat ‘vrijwilligheid’ soms een betrekkelijk begrip is, met name als sprake is van behandeling onder dreiging van (het aanvragen van) een zorgmachtiging.

Een observatie hierover is ook te vinden in de eerste evaluatie van de Wvggz (december 2021):31

In het tweede deel van de wetsevaluatie (oktober 2022) is nader stilgestaan bij wat wel ‘assertieve zorg’ wordt genoemd. Dit betreft de figuur waarbij een afgegeven zorgmachtiging in eerste instantie als stok achter de deur kan fungeren om zo aan te sturen op (of te onderhandelen over) vrijwillige zorg:32

In de kabinetsreactie op het evaluatieonderzoek (maart 2023) is opgenomen:35

Genoemde problematiek is vervolgens aan bod gekomen in het verdiepingsonderzoek naar de uitvoering van de Wvggz (maart 2024). De onderzoekers achten het van groot belang dat ook in de fase van ‘assertieve behandelinterventies’, voorafgaand aan het verlenen van een zorgmachtiging, wordt voorzien in adequate rechtsbescherming voor cliënten, waarbij het de voorkeur verdient om in deze fase ook toegang tot het Wvggz-klachtrecht mogelijk te maken.36 Die toegang bestaat er bij de huidige stand van zaken dus niet.

Onlangs (maart 2025) werd de consultatieversie gepubliceerd van het wetsvoorstel voor de Evaluatiewet Wvggz en Wzd.37 In de concept-MvT wordt onderkend dat uit de wetsevaluatie blijkt dat een zorgmachtiging soms wordt aangevraagd zonder dat uiteindelijk de daarin vastgelegde gedwongen zorg wordt toegepast. Daar kunnen meerdere verklaringen voor zijn (bijv. de ‘stok achter de deur’ of dat verzet niet als zodanig is herkend waardoor ten onrechte geen aanzegging en toepassing van gedwongen zorg heeft plaatsgevonden).38 De regering plaatst deze constateringen en voorgestelde oplossingen in de sleutel van ‘eigen regie’, in lijn met de eerdere kabinetsreactie op het evaluatieonderzoek. De regering betrekt hierbij niet de reikwijdte van de Wvggz-klachtenregeling.

Nu in deze zaak niet ter discussie staat dat sprake is van de beëindiging van vrijwillige zorg en ik hiervoor heb geconcludeerd dat beide onderdelen van het middel falen, dient het beroep te worden verworpen.