Uitspraken

In de roman komen de volgende passages voor:

Bladzijde 44/45:

“ ‘Ja, we hebben elkaar al eens ontmoet’, zei Tiny. ‘Niet hier. U woonde toen nog in [adres eiser]. Boven de viswinkel van [eiser ]. De lucht kwam langs de trap omhoog. Ik moest er bijna van overgeven.’

Het vrouwtje keek Tiny strak aan, en schudde het hoofd. ‘Ik heb nooit boven een viswinkel gewoond. Ik ken jou niet. Ik dacht eerst van wel, maar ik ben abuis’.

‘Gewoond misschien niet’, zei Tiny. ‘Maar ik ben bij u boven geweest. Het rook er naar gerookte paling. Zo zeker als wat.’

(…)

’Dat wijfje heeft vroeger hele erge dingen gedaan’, zei Tiny. (…) ‘Wat voor erge dingen?’ ‘dat zal ik je nog wel eens vertellen, als je wat ouder bent. Echt heel erge dingen, die het daglicht niet kunnen verdragen. Ik zou haar het liefst vermoorden.’ ”

Bladzijde 172:

“De vrouw deed haar zaakjes boven de viswinkel van [eiser ] in [adres eiser].”

Bladzijde 184:

“Diep in haar keel smachtte mijn moeder gorgelend naar ‘koele wijn’, ofschoon ze nooit iets alcoholisch dronk. Misschien had ze van de herinnering aan de mondspoeling met zeepsop dorst gekregen – tot ik begreep dat ze de naam van de viswinkel bedoelde, waarboven zich de praktijk van haar uitverkoren mevrouw bevond: [eiser ] in het [woonplaats eiser] stadsdeel [adres eiser].

In later jaren nam oom Hasje me er wel eens mee naartoe. Hij was bevriend met de zoon des huizes, die net een Nederlandse rock’n-rollhit had met Kom van dat dak af, waarop de oom van een klasgenootje van me saxofoon speelde. Ik kreeg er een veel te lange gerookte paling te eten, waarvan de scherpgetande wervelkolom onaangenaam langs mijn tong en lippen raspte. Langzaam maar zeker naderden mijn voortanden de kop, een perfecte miniatuuruitvoering van die van het Monster van Loch Ness, waar ik kort tevoren een prent van had gezien. Voordat ik ook daar in zou moeten bijten, nam mevrouw [eiser ] mij de paling, samen met het vetvrije papier, uit handen: ‘Zo is het wel genoeg. Je hebt goed je best gedaan.’ Ze hield het Monster van Loch Ness bij de staart vast, en plaagde er de kat mee, door hem ernaar te laten springen en dan mis te laten grijpen.

‘[eiser ], ja’, zei Tiny. ‘Boven die winkel ergens. Op de trap stonk het naar vis. Ook in de kamer van dat mens hing een vislucht. Jammer dat ik wist dat de stank van de zaak beneden kwam. Anders had ik nog iets anders geroken…onraad namelijk…en was ik ervandoor gegaan. Dat zou me een hoop ellende bespaard hebben.”

Bladzijde 185:

“Er werd daar niet alleen een zwangerschap onderbroken… er werd ook een mensenleven opgebroken. En dan heb ik het niet over de foetus, maar over de draagster ervan. Nou goed?’(…)

‘Dat wijf, blèrde Tiny verder, ‘had rouwranden onder haar nagels. Dat heb jij ook gezien, Han, toen je een afspraak voor me maakte, dat kan niet anders. Rouwranden van geronnen bloed. Ik wed dat je niet eens gevraagd hebt, Han, hoe ze haar abortussen uitvoerde… met wat voor instrumentarium… Het interesseerde je niet. Als je maar van het probleem Tineke verlost was. Ik zal je vertellen met wat voor gereedschap ze werkte, die vuile omsteekster. Het was niet eens een omsteekster, want zo iemand gebruikt tenminste nog een haaknaald, of iets wat daarop lijkt. Jouw mevrouw, Hanny, deed het met haar blote klauwen. Haar nakende tengels. Bijgevijlde nagels, dat waren haar instrumenten, Ze sleep ze met puimsteen, de helleveeg. Ze stond erom bekend.”

Bladzijde 189:

“We kregen niet uit haar waarom ze met de onstelpbare bloedingen niet ook bij Hanny aan was gaan kloppen, Hanny had die avond buiten de viswinkel van [eiser ] op haar zusje staan wachten – in een donkere portiek, zo ver mogelijk bij het licht van de straatlantaarns vandaan zich ten volle bewust van haar misdadige missie. Uit een openstaand raam op de bovenverdieping kon elk moment Tiny’s pijnkreet over de stille straat schallen.

(…)

‘Slap. Ik was liever nog wat op die sofa blijven liggen. Van de andere kant… ik werd misselijk van die vislucht.’”

Bladzijde 240:

“ ‘Ja, maar niet met de wrok’, zei ik. ‘Die zal haar overleven. Misschien wil ze er daarom uit stappen. Om een dosis haat in z’n puurste vorm aan de wereld na te laten. Zorgvuldig door haar gekweekt, in een engeltjesfabriek boven de viswinkel van [eiser ]. Een erfenis waar niemand de successierechten over zal willen voldoen.’ ”

Op internet schrijft (iemand onder het pseudoniem van een zekere) Foxx een blog over onder meer (recent verschenen) boeken. Hierin stond op 23 juni 2013 het volgende te lezen:

“De helleveeg

(…) Na lezing vraag je je toch af of [eiser ] dit boek al gelezen heeft. In De helleveeg is sprake van een aborteuse met de naam [eiser ], die boven de familievishandel in [adres eiser] haar praktijk heeft, en wier zoon een Nederlandstalige rock’n’roll hit heeft gehad. Behalve (misschien) het aborteren kloppen in ieder geval de overige details…”

Op de website ‘Scholieren.com’ wordt de roman besproken. Deze bespreking bevat de volgende passages:

“Haat

Tiny heeft haar hele leven haat gevoeld tegen haar oudere zus die haar naar de abortusvrouw heeft gebracht, die haar leven tenslotte verwoest heeft. Daarom wil zij Nico van Dartel met arsenicum vergiftigen, gaat ze met een mes naar het vrouwtje van de hondenkennel, haat ze haar ouders (…) en haar zus die haar naar vrouw [eiser ] heeft gebracht. (…)

Maar verderop in de roman komt de term “helleveeg” nog een keer voor. Tante Tiny verwijst dan naar vrouw [eiser ] die haar geaborteerd heeft.”

Onder de producties (producties 3 van [eiser ] en [gedaagden]) bevindt zich een brief (in de productie van [eiser ] een deel daarvan) die [gedaagde 2] heeft geschreven aan een nicht van [eiser ], als reactie op een brief van haar, naar aanleiding van de passages over (de viswinkel van de familie) [eiser ] in de roman. In de brief van [gedaagde 2] staat onder meer:

“Mag ik eerlijk zijn? Ik vind het achteraf nogal onbesuisd van mezelf om de naam [eiser ] ongefilterd uit de werkelijkheid te plukken. (…) Als ik voor [eiser ] een pseudoniem had gebruikt, was ook de titel van het rocknummer afgevallen - en die vond ik nou juist zo aardig om de tijdgeest van rond 1960 op te roepen. Vervolgens, en dat zou je nogal roekeloos kunnen noemen, laat ik fictie en werkelijkheid door elkaar lopen door boven de viswinkel van de [eiser ] een illegale abortuspraktijk te installeren. (…) Om de ingreep met nog meer triestheid te omkleden, bedacht ik dat het zich boven een viswinkel moest afspelen. De geur die na sluitingstijd in het trapportaal blijft hangen, om het voor de veertienjarige Tiny nog afstotender te maken allemaal (…). Ja, ik had natuurlijk een volstrekt fictieve viszaak kunnen ontwerpen. Zoals gezegd, ik handelde nogal onbesuisd. Uiteraard heb ik geen moment willen suggereren dat jouw oma ’s avonds, na het kaken van haring beneden, boven illegaal jonge meisjes kaakte – dat heeft de vriendin van oom Peter toch echt verkeerd gelezen. In feite is er in mijn verhaal tussen de engeltjesmakerij boven en de viswinkel beneden geen andere verbinding dan via de bestorven geur op de trap. (…) Het spijt me als er iemand in de familie [eiser ] met onaangename associaties voor het hoofd heb gestoten. En ja, je hebt gelijk, de naam wordt iets te vaak herhaald – dat was mijzelf nog niet eens opgevallen.”

Bij brief van 12 september 2013 heeft de raadsvrouw van [eiser ] [gedaagde 2] verzocht om binnen 10 dagen aan de vorderingen van [eiser ] (zoals hierna weergegeven bij het geschil) te voldoen, bij gebreke waarvan een kort geding aanhangig zou worden gemaakt. In deze brief staat onder meer:

“Met het noemen van de naam [eiser ] en de vermelding van diverse details betrekking hebbende op de familie, waaronder de vermelding van de hit van de zoon des huizes is zonneklaar over welke familie het hier gaat. (…) Echter onjuist en in strijd met de waarheid/werkelijkheid is dat de familie [eiser ], zoals door u beschreven, in de bovenwoning illegale abortuspraktijken zou hebben uitgeoefend, althans actief dan wel passief zou hebben laten uitoefenen. Ik veronderstel bij u bekend dat dit strafbare feiten zijn. De door u opzettelijk, althans lichtvaardig beweerde betrokkenheid daarbij van cliënt c.q. zijn familie is dan ook een zeer ernstige beschuldiging c.q. verdachtmaking.”

Op een print van 28 oktober 2013 van het blog van Foxx staat het volgende:

“De helleveeg

P.S. Na lezing vroeg ik mij af of [eiser ] dit boek al gelezen had. In De helleveeg is sprake van een aborteuse die boven de familievishandel [eiser ] in [adres eiser] haar praktijk heeft. De zoon des huizes (van de viswinkel) heeft een Nederlandstalige rock’n’roll hit heeft gehad. (Ik las/begreep dat overigens totaal verkeerd en heb de wat hier eerst stond Gewijzigd op 24 oktober 2013, zie Update )

(…)

Update 24 oktober 2013 :[eiser ] heeft, mede gebaseerd op een eerdere versie van bovenstaand PS, een aanklacht tegen [gedaagde 2] ingediend. Daardoor getriggerd heb ik mijn PS nog eens nauwkeurig bekeken en vergeleken met de betreffende zin in het boek, op blz. 184.

Ik kom tot de conclusie dat ik het bij het verkeerde eind had. De eigenaren van de viswinkel heetten [eiser ]. NIET de aborteuse zoals ik eerst schreef. Niet goed gelezen.
Ik ontken niet dat ik het aanvankelijk fout had, maar ik heb de passage nu toch aangepast. (…)

De vergissing is ontstaan door de zinsnede (op pagina 184)”(…) waarboven zich de praktijk van haar uitverkoren mevrouw bevond: [eiser ], in het [woonplaats eiser] stadsdeel [adres eiser].”’[eiser ]’ slaat echter op een eerder deel van die zin, NIET zoals ik aannam op de ‘praktijk van de uitverkoren mevrouw’.

Nogmaals; slecht gelezen. Een vervelende vergissing, waarvoor ik mijn excuses aanbied.”