Uitspraken

Eisers zijn afkomstig uit Eritrea en sinds 2014 werkzaam als tolk voor de IND. Zij zijn de broer en zus van [naam 2] . [naam 2] is van 2012 tot en met 2015 voorzitter geweest van de YPFDJ Nederland (Young People’s Front for Democracy & Justice).

Op 20 augustus 2014 is op de website www.oneworld.nl een artikel gepubliceerd met de titel “Immigratiedienst onderzoekt integriteit Eritrese tolken”.
Hierin is onder meer opgenomen:
Aanhangers van het Eritrese dictatoriale regime werden als tolk ingehuurd door het tolkencentrum dat namens de overheid vertaalt in de vluchtelingenketen. De samenwerking met drie tolken is direct na de ontdekking stopgezet. Hun familieleden, die volgens de Eritrese gemeenschap in Nederland ook gelieerd zijn aan het Eritrese regime, tolken echter nog steeds voor de IND.
(…)
Op de lijst staan onder andere twee familieleden van [naam 2] , (…)

Naar aanleiding van het hiervoor genoemde artikel heeft de IND in september 2014 een onderzoek gedaan naar de mogelijke betrokkenheid van eisers bij het Eritrese regime. Uit dit onderzoek is van een dergelijke betrokkenheid niet gebleken.

Op 21 mei 2015 is op de website www.oneworld.nl een artikel gepubliceerd met de titel “IND laat aanhangers Eritrees regime nog steeds tolken” waarin onder meer is opgenomen: “Onder meer een broer en een zus van de voorzitter van YPFDJ Holland (de jongerenafdeling van Eritrea’s enige politieke partij) zouden nog steeds tolken voor de IND.”

Naar aanleiding van dit laatste artikel zijn in de Tweede Kamer vragen gesteld aan de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie. Een van de antwoorden van de staatssecretaris luidt: “De IND heeft geen aanwijzingen dat er momenteel tolken werkzaam zijn die banden hebben met regimes van landen waaruit mensen vluchten.”

Op 17 juni 2015 is op de website www.oneworld.nl een artikel gepubliceerd met de titel “Waarom staatssecretaris Dijkhoff ongelijk heeft over de Eritrese tolkenkwestie”. Bij dit artikel is een foto geplaatst uit 2010 van een groep aanhangers van YPFDJ Holland, waarop eiseres sub 2 is te zien. Zij draagt een YPFDJ-shirt.

Op 18 juni 2015 heeft de IND aan eisers meegedeeld dat zij tijdelijk niet meer zullen worden ingezet voor tolkopdrachten. Bij brief van 23 juni 2015 heeft de IND dit aan hen bevestigd. In die brief is onder meer opgenomen:
“De aanleiding voor deze maatregel is gelegen in het feit dat de IND recentelijk geconfronteerd is met nieuwe informatie over uw eventuele betrokkenheid bij het Eritrese regime.”
Bij brief van 1 juli 2015 heeft de raadsman van eisers geprotesteerd tegen de op non-actiefstelling.

Het onder 2.6 genoemde artikel op de website www.oneworld.nl is voor de IND aanleiding geweest nogmaals een onderzoek in te stellen naar de mogelijke betrokkenheid van eisers bij het Eritrese regime. Het verslag van dit onderzoek is van 15 juli 2015. Onder 4.10 van dit verslag zijn de volgende conclusies opgenomen:
- Zowel mevrouw [eiseres sub 2] als de heer [eiser sub 1] hebben verzuimd te melden dat hun broer [naam 2] zowel voorzitter is van de YPFDJ als de EVAEO. Dit is pas bekend geworden tijdens de onderzoeken vorig jaar (2014). Desondanks is vorig jaar besloten de samenwerking met mevrouw en meneer [eisers] voort te zetten.
- Noch mevrouw [eiseres sub 2] noch de heer [eiser sub 1] heeft gemeld dat mevrouw [eiseres sub 2] in 2010 en 2011 heeft deelgenomen aan conferenties van de YPFDJ en in 2010 heeft deelgenomen aan een demonstratie in Genève, gericht tegen de aan het Eritrese regime opgelegde sancties.
- Er zijn geen aanwijzingen dat mevrouw [eiseres sub 2] en de heer [eiser sub 1] gedurende de uitoefening van hun functie direct betrokken zijn geweest bij het Eritrese regime en in die hoedanigheid informatie over vreemdelingen hebben doorgespeeld aan de Eritrese autoriteiten. Er zijn wel indirecte aanwijzingen dat hun politieke voorkeur ligt bij het huidige regime.

Op 26 september 2015 is in NRC Handelsblad een interview verschenen van de hand van [journalist] met [directeur] , directeur van de IND. Hierin is de volgende passage opgenomen:
(vraag van de journalist)
Begin deze maand werden nog twee Eritrese tolken weggestuurd, omdat ze banden bleken te hebben met het regime in Eritrea. Hoe garandeert u de onafhankelijkheid van uw tolken?
(antwoord van [directeur] )
“Dat klopt. Dat vond ik heel erg. Bij ons moeten alle tolken documenten overleggen, een verklaring van goed gedrag. Er is een gedragscode waar ze zich aan moeten houden. Wij hebben ons eigen integriteitsbureau waarmee we dat beoordelen. Wij maken gebruik van héél veel tolken, honderden. Dat gaat meestal goed. Een enkele keer niet.”

De IND heeft een geluidsopname in het geding gebracht van het door NRC Handelsblad met [directeur] gehouden interview. Ook heeft hij hiervan een transscriptie in het geding gebracht. Hierin is onder meer het volgende opgenomen:
[journalist] : Hee ik heb nog een vraag over die tolken. Ik begreep dat ongeveer een maand geleden zijn er twee Eritrese tolken zijn uit hun functie ontzet omdat na een artikel van Sanne Terlingen bleek dat die misschien nauwe banden hadden met het regime. Hoe controleert de IND die achtergrond? Helemaal als er op zo korte termijn zoveel nodig zijn? Hoe werkt dat?
[directeur] : Nou in de eerste plaats, even feitelijk. Ze zijn niet uit hun functie ontzet..
[journalist] : Nee, ze waren freelancers.
[directeur] : Maar…
[journalist] : In ieder geval ze werken niet meer voor de IND.
[directeur] : Dat klopt. Ze worden niet meer ingezet voor ons. Wij eh.. nou ja, voordat we met iemand in zee gaan beoordelen we, vragen we natuurlijk gegevens op, dingen als een Verklaring van Goed Gedrag, en beoordelen we zo goed mogelijk of iemand onafhankelijk zijn werk kan doen. Want dat is het allerbelangrijkste.
(…)

In de brief van de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie van 3 november 2015, gericht aan de voorzitter van de Tweede Kamer, is onder meer opgenomen:
Na de publicatie van de beantwoording van de Kamervragen is opnieuw een artikel verschenen over dit onderwerp ( bedoeld is het onder 2.6 genoemde artikel, vzr). De informatie in dit artikel was aanleiding voor de IND om opnieuw onderzoek in te stellen. Hangende het onderzoek heeft de IND geen gebruik meer gemaakt van de tolken.
Uit het laatste onderzoek kwam ten opzichte van het eerste onderzoek nieuwe informatie naar voren, waardoor er sprake was van een sterke schijn van betrokkenheid bij het regime. De IND heeft hierop een nieuwe afweging gemaakt die ertoe heeft geleid dat de IND geen gebruik meer maakt van de twee Eritrese tolken.
In het interview in het NRC heeft het hoofd van de IND bevestigd dat er geen gebruik meer wordt gemaakt van de twee tolken. (…)

Bij brief van 25 november 2015 heeft de IND eisers onder meer het volgende medegedeeld:
(…)
Naar aanleiding hiervan heeft BVI in juli 2015 opnieuw onderzoek gedaan naar uw mogelijke betrokkenheid bij het regime in Eritrea. Uit dit onderzoek kwam ten opzichte van het eerste onderzoek nieuwe informatie naar voren, waardoor er sprake was van een sterke schijn van betrokkenheid bij het regime.
De IND heeft op basis van het meest recente onderzoek besloten niet langer van uw diensten gebruik te maken.

Bij e-mail van 5 februari 2015 heeft de raadsman van eisers de desbetreffende journalist van NRC Handelsblad de volgende vragen gesteld:
Van de advocaten van de IND ontving ik een transcript van het interview. Dat transcript verschilt van het interview zoals weergegeven. Zou je kunnen toelichten hoe een en ander is gegaan? Heeft de directeur bijv. het interview zoals verschenen geaccordeerd of van te voren gelezen?
Bij e-mail van diezelfde dag heeft de journalist het volgende geantwoord:
De directeur en de woordvoerder hebben het interview van tevoren gelezen en aangegeven waar volgens hen de feitelijke onjuistheden zouden zitten. Dit was er niet één van. Wij zijn er op alle fronten uitgekomen destijds, zonder strijd.

Eisers stellen hiertoe – samengevat weergegeven – dat in het interview met [directeur] in NRC Handelsblad is vermeld dat zij banden hebben met het regime in Eritrea. Omdat Eritrea bekend staat als een land met een dictatuur waar wordt gemarteld is dit een ernstige beschuldiging. Deze beschuldiging vindt geen grondslag in de feiten. Dit blijkt onder meer uit het eerste onderzoek dat door de IND in september 2014 is uitgevoerd (zie 2.3) en uit de beantwoording van de kamervragen door de staatssecretaris (zie 2.5). In het onderzoeksverslag van 15 juli 2015 (zie 2.8) is opgenomen dat er indirecte aanwijzingen zijn dat hun politieke voorkeur ligt bij het huidige regime, maar dit is niet hetzelfde als “banden met het regime”. In de brieven van 3 en 11 november 2015 van respectievelijk de staatssecretaris en de IND (zie 2.11 en 2.12) wordt gesproken over “een sterke schijn van betrokkenheid bij het regime”, hetgeen evenmin hetzelfde is als “banden met het regime”. Omdat de uitspraak is gedaan door de directeur van de IND en in een gezaghebbende krant is geplaatst, zal deze uitspraak voor 100% waar worden aangenomen. De IND kan zich er niet achter verschuilen dat [directeur] – blijkens het transscript – de gewraakte bewoordingen niet letterlijk heeft uitgesproken. De tekst van het interview is immers door hem goedgekeurd en daardoor heeft hij die bewoordingen tot de zijne gemaakt. Het interview in NRC Handelsblad is vele malen op twitter gedeeld en in verschillende toonaangevende media (De Volkskrant, De Telegraaf, NPO1) overgenomen, wat tot aanmerkelijke schade heeft geleid. Zo is eiser sub 1 te kennen gegeven dat hij niet meer als tolk voor de Raad voor de Rechtsbijstand zal worden opgeroepen. De reputatie van eisers is ernstig verwoest en zij vrezen voor hun persoonlijke veiligheid. Zij zijn vele malen op Facebook beledigd en belachelijk gemaakt. Dit is mede te wijten aan de IND. Dit terwijl uit het laatste onderzoek van de IND nota bene is gebleken dat er geen klachten bekend zijn over eisers, dat zij uitstekend werk leveren en dat nimmer is gebleken dat zij informatie naar het regime in Eritrea doorspelen. Al met al zijn eisers van mening dat de IND ( [directeur] ) de grenzen van de vrijheid van meningsuiting heeft overschreden.

De IND heeft verweer gevoerd. Op dit verweer wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.