Uitspraken

Krachtens artikel 8 van de Europese Richtlijn inzake consumentenkrediet (2008/48/EG) zorgen de lidstaten ervoor dat de kredietgever de kredietwaardigheid van de consument voor het sluiten van de kredietovereenkomst of het verhogen van de kredietlimiet beoordeelt op basis van toereikende informatie die, in voorkomend geval, is verkregen van de consument en, waar nodig, op basis van een raadpleging van het desbetreffende gegevensbestand (kredietregistratie). Op grond van artikel 4:32 Wet financieel toezicht (Wft) zijn kredietaanbieders, zoals ING, verplicht om deel te nemen aan een stelsel van kredietregistratie. Deze kredietregistratie wordt uitgevoerd door het BKR. Op grond van artikel 4:34 Wft moet de kredietaanbieder voor de totstandkoming van een kredietovereenkomst of het verhogen van de kredietlimiet in het belang van de consument informatie inwinnen over diens financiële positie en beoordeelt hij, ter voorkoming van overkreditering van de consument, of het aangaan van de overeenkomst onderscheidenlijk de belangrijke verhoging verantwoord is. Als het met het oog op overkreditering van de consument onverantwoord is, mag de kredietaanbieder niet overgaan tot het sluiten van de overeenkomst of tot de verhoging. Nadere regels staan in het Besluit Gedragstoezicht financiële ondernemingen (Wft BGfo). Zo is de kredietverstrekker op grond van artikel 114 BGfo verplicht om bij kredieten van meer dan € 250 het BKR te raadplegen.

Het doel van de kredietregistratie is blijkens de wetsgeschiedenis tweeledig: enerzijds het beschermen van consumenten tegen overkreditering, anderzijds het beschermen van aanbieders van krediet tegen kredietnemers van wie is gebleken dat zij hun lening niet (kunnen) aflossen. Betalingsachterstanden of andere onregelmatigheden die ontstaan tijdens de looptijd van een kredietovereenkomst, worden in het CKI vermeld met bijzonderheidscoderingen, in het geval van [verzoekster] dus de coderingen A (achterstand) en 1 (aflossings-/schuldregeling getroffen).

In het kader van het deelnemen aan dat stelsel van kredietregistratie verwerken de kredietaanbieders persoonsgegevens. Daarop is de Algemene Verordening Gegevensbescherming (EU) 2016/679 (AVG) van toepassing. Volgens art 3 lid 4 AR vindt de verwerking door het BKR – en dus ook door de kredietaanbieders – van persoonsgegevens haar rechtmatige grondslag in artikel 6 lid 1 onder f AVG, omdat de verwerking noodzakelijk is voor de behartiging van de gerechtvaardigde belangen van het BKR en haar zakelijke klanten.

Niet betwist is dat in dit geval de achterstand, de opeising en de aflossing hebben plaatsgevonden en dat de registratie volgens de regels van het AR op zichzelf correct is. De vraag die voorligt is of de registratie moet worden verwijderd.

Op grond van artikel 21 lid 1 AVG kan een persoon (hier [verzoekster] ) vanwege zijn of haar specifieke situatie bezwaar maken tegen de verwerking van hem of haar betreffende persoonsgegevens op basis van artikel 6 lid 1 onder (e of) f AVG. De verwerkingsverantwoordelijke (hier ING) moet het bezwaar honoreren, tenzij hij dwingende gerechtvaardigde gronden aanvoert voor de verwerking die zwaarder wegen dan de belangen, rechten en vrijheden van de betrokken persoon of die verband houden met de instelling, uitoefening of onderbouwing van een rechtsvordering. Als het bezwaar wordt gehonoreerd, moet de verwerkingsverantwoordelijke op grond van artikel 17 lid 1 onder c AVG de persoonsgegevens zonder onredelijke vertraging wissen. Als de verwerkingsverantwoordelijke het bezwaar niet honoreert, kan de betrokkene de rechter zo nodig om een doeltreffende voorziening vragen (artikel 79 AVG en artikel 35 UAVG). De rechter toetst of de verwerkingsverantwoordelijke aannemelijk heeft gemaakt dat zijn dwingende gerechtvaardigde belangen (het tweeledige doel van de kredietregistratie) in dit specifieke geval zwaarder wegen dan de belangen of de grondrechten en de fundamentele vrijheden van de betrokkene (overweging 69 AVG).

Deze afweging moet worden gemaakt aan de hand van de op het moment van de afweging bekende feiten en omstandigheden, zodat daarbij ook feiten en omstandigheden die zich eerst na de registratie hebben voorgedaan kunnen worden betrokken. Bij een dergelijke registratie en de handhaving daarvan moet zijn voldaan aan de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit zodanig dat de inbreuk op de belangen van de bij de verwerking van persoonsgegevens betrokkene ( [verzoekster] ) niet onevenredig is in verhouding tot het met de verwerking te dienen doel (proportionaliteitsbeginsel) en dat het doel waarvoor de persoonsgegevens worden verwerkt in redelijkheid niet op een andere, voor de bij de verwerking van persoonsgegevens betrokkene minder nadelige wijze kan worden verwezenlijkt (subsidiariteitsbeginsel). Hiervoor wordt verwezen naar het arrest van de Hoge Raad van 9 september 2011 (ECLI:NL:HR:2011:BQ8097). De van toepassing zijnde AVG beoogt hierin geen verandering te brengen. Ook als de gegevensverwerking in beginsel is toegestaan en de verwerker zich aan het AR heeft gehouden, betekent dit niet dat de belangenafweging achterwege kan blijven.

De verwerkingsverantwoordelijke zal aannemelijk moeten maken dat in dit concrete geval zijn of haar belangen zwaarder wegen dan de belangen van de betrokkene. Het volstaat niet om in het algemeen te wijzen op de wettelijke plicht tot het deelnemen aan een stelsel van kredietregistratie of op het maatschappelijke belang daarvan. Ook is het niet voldoende om zich op de regels van het AR (bijvoorbeeld dat een code vijf jaar blijft staan) te beroepen; het AR is geen wettelijke regeling en zij geldt in beginsel slechts tussen het BKR en de aangesloten financiële instellingen. Wel geven deze regels, die zijn gepubliceerd, aan eenieder inzicht in de wijze waarop het BKR en de aangesloten financiële instellingen uitvoering willen geven aan de hun in artikel 4:32 Wft opgedragen taak. In zoverre dragen zij bij aan de rechtszekerheid en kunnen kredietaanbieders deze tot uitgangspunt nemen, maar zij zullen zich niet (louter) achter dat uitgangspunt kunnen verschuilen en, afhankelijk van de uitkomst van de onder 4.7 genoemde toets, in voorkomend geval ervan moeten afwijken.

In het kader van een verzoek op grond van artikel 21 AVG moet de kredietaanbieder ingaan op de door de betrokkene aangedragen – en naar vermogen onderbouwde – met zijn specifieke situatie verband houdende redenen voor bezwaar. Omstandigheden die een rol kunnen spelen bij de beoordeling van het bezwaar in het geval van een code A en/of 2 zijn bijvoorbeeld:
- de omvang van de schuld en/of de achterstand; - of een eventuele betalingsregeling goed is nagekomen;
- de reden voor (het ontstaan en voortbestaan van) de achterstand en de mate van verwijtbaarheid;
- de huidige financiële situatie van betrokkene (waaronder het inkomen) en als deze weer stabiel is: hoe lang al;
- of betrokkene andere schulden heeft;
- of sprake is geweest van ernstige (al dan niet structurele) wanbetaling;
- de omstandigheid dat betrokkene met de lening (bijvoorbeeld voor de koop van een woning) niet kan wachten tot de vijfjaarstermijn is verstreken (bijvoorbeeld vanwege gezins- en woonsituatie);
- het verstrijken van de tijd sinds het inlossen van de schuld.

Ten aanzien van deze laatste omstandigheid – tijdverloop – wordt nog overwogen dat de in artikel 14 AR opgenomen vijfjaarstermijn geen wet in formele of materiële zin is. Die termijn behelst een beleidsbeslissing van de representatieve organisaties die tezamen de Stichting BKR bemensen en heeft als zodanig gezag. Naarmate het einde van de termijn van vijf jaar nadert, krijgt de factor tijdverloop in het algemeen meer gewicht. De reden daarvan is dat de nog wel aanwezige belangen bij het voortduren van de registratie na het verstrijken van een langere periode steeds verder in gewicht afnemen in relatie tot de belangen van de betrokkene bij verwijdering daarvan. Kortom, de ‘lat’ wat betreft het gewicht van de over en weer in aanmerking te nemen belangen komt dus met het voortschrijden van de tijd na de registratie van de herstelmelding, steeds hoger te liggen voor de kredietverstrekker en dienovereenkomstig lager voor degene ten aanzien van wie de gegevens zijn geregistreerd.

Voor de beoordeling van het onderhavige geval zijn de volgende omstandigheden van belang.

De achterstand op het krediet is ontstaan doordat [verzoekster] en haar toenmalige partner in 2008 uit elkaar gingen. Tussen hen is sprake geweest van een vervelende scheiding, die gepaard ging met financiële problemen, mede doordat [verzoekster] noodgedwongen gezamenlijke kosten in haar eentje moest dragen. [verzoekster] heeft ter zitting toegelicht dat zij in die periode door de ruzie met haar ex-man en de (financiële) problemen die mede hierdoor ontstonden voor haar en haar inwonende jonge kinderen, het krediet uit het oog verloren is. Pas in 2011, toen de deurwaarder bij haar aan de deur kwam, realiseerde zij zich dat zij ook een krediet bij de ING had. Hoewel dit handelen niet verstandig was, is dit ook een omstandigheid die wordt gekleurd door de stress die gepaard ging met de omstandigheden van dat moment. Het afbetalen van de schuld heeft een aantal jaren gekost. Dit komt mede door de tussen [verzoekster] en ING ontstane discussie over de omvang van de hoofdsom. Nadat de kantonrechter in Rotterdam de hoogte had vastgesteld op € 19.929,45 zijn partijen een betalingsregeling overeengekomen van € 200,00 per maand die [verzoekster] gedurende 7 jaar steeds is nagekomen. [verzoekster] heeft in 2019 het restant bedrag in één keer aan ING afbetaald. ING heeft geen bedrag hoeven kwijtschelden. [verzoekster] werkt sinds 2008 voor dezelfde werkgever. Zij heeft een vast contract en geen andere schulden. Haar financiële situatie is dan ook stabiel. [verzoekster] is er daarnaast in geslaagd om naast de afbetaling van het krediet ook een bedrag te sparen.

Al deze omstandigheden in overweging nemende is de rechtbank van oordeel dat in dit geval de inbreuk die de registratie maakt onevenredig is in verhouding tot het te dienen doel. Het doel van de registratie is immers het beschermen van aanbieders van krediet tegen kredietnemers van wie is gebleken dat zij hun lening niet (kunnen) aflossen, dan wel het beschermen van [verzoekster] tegen overkreditering. In het geval van [verzoekster] is hier evenwel geen sprake van, nu zij al jaren geen andere kredieten is aangegaan en zij ondanks een financieel lastige periode het gehele openstaande krediet aan ING heeft afbetaald. De omstandigheden die maakten dat [verzoekster] een registratie heeft in het BKR lijken dan ook volledig te zijn verweven met de periode rondom de echtscheiding. Nu door [verzoekster] is aangegeven dat deze periode met de verkoop van het huis en het meerderjarig worden van de kinderen volledig is afgerond, lijkt ook het risico voor zowel een kredietverstrekker als [verzoekster] zelf voorbij.

Hoewel aan ING kan worden toegegeven dat [verzoekster] er goed aan had gedaan om haar verhuizing aan ING door te geven, zodat zij beter bereikbaar zou zijn geweest en het ook verstandig zou zijn geweest om, ondanks de discussie over de omvang van de schuld, in 2011 te beginnen met een afbetaling van € 50,00 per maand, leiden deze omstandigheden niet tot een ander oordeel, nu dit ook samenhangt met de periode rondom de echtscheiding en ook de ING een aandeel heeft in het ontstaan van discussie rondom de uitstaande hoofdsom. [verzoekster] heeft voorts laten zien juist haar verantwoordelijkheid te nemen bij de afbetaling van het krediet en hier op een goede manier mee te kunnen omgaan.

De rechtbank zal ING dan ook bevelen de BKR-registratie te (doen laten) verwijderen.

ING zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten aan de zijde van [verzoekster] worden veroordeeld. Deze worden tot op heden begroot op:
- griffierecht € 304,00
- salaris advocaat € 1.126,00 (2 punten x tarief € 563,00)
Totaal € 1.430,00

De nakosten zullen worden begroot en toegewezen zoals in de beslissing vermeld.