Uitspraken

Standpunt van het Openbaar Ministerie

De officier van justitie vindt dat alle tenlastegelegde feiten kunnen worden bewezen. Voor het witwassen (feit 1) geldt dat verdachte moest vermoeden dat het geld en de goederen van misdrijf afkomstig waren en dat hij daarvan doelbewust de herkomst heeft verhuld. Daarnaast kan bewezen worden dat verdachte vanaf zijn IP-adres betaallinks stuurde naar de slachtoffers, waarna er wederrechtelijk bankapplicaties zijn geïnstalleerd en banktransacties zijn verricht. Er zijn meerdere aangiften gedaan en verdachte wordt herkend op camerabeelden. Uit de fraudedossiers van de banken en de telefoongegevens van verdachte blijkt dat verdachte technische hulpmiddelen (phisingpanels) heeft gebruikt om aan de hand daarvan gegevens te verkrijgen en misbruiken. Verdachte heeft zich voorgedaan als rechtmatige gebruiker van de bankapplicaties en heeft hiermee een valse hoedanigheid aangenomen waarbij hij de beveiliging van de banken doorbroken heeft met behulp van een valse sleutel. Hiermee kunnen de feiten 2, 3 en 4 worden bewezen, met uitzondering van de oplichting van [slachtoffer 1] , omdat het daar bij een poging is gebleven. Voor alle feiten geldt dat medeplegen niet bewezen kan worden. Daarvan moet verdachte dus worden vrijgesproken.

Standpunt van de verdediging

De raadsvrouw van verdachte heeft verzocht verdachte vrij te spreken het witwassen (feit 1), het voorhanden hebben van phishingpanels (feit 3) en de computervredebreuk (feit 4). Er is daarvoor onvoldoende bewijs. Van de oplichtingen (feit 2) moet verdachte worden vrijgesproken wat betreft de slachtoffers [slachtoffer 2] , [slachtoffer 3] , [slachtoffer 1] , [slachtoffer 4] en [slachtoffer 5] , omdat uit het dossier niet valt af te leiden dat verdachte betrokken is bij deze oplichtingen. Bovendien gaat het bij [slachtoffer 1] om een poging oplichting. Voor de computervredebreuk (feit 4) geldt dat het vermoeden van computervredebreuk alleen volgt uit de aangiften van de banken. Die banken hebben niet vast kunnen stellen welke handelingen er verricht zijn vanaf het IP-adres dat aan verdachte wordt toegeschreven. Bovendien worden deze aangiften niet ondersteund door een ander bewijsmiddel, waardoor niet wordt voldaan aan het bewijsminimum.

Oordeel van de rechtbank

De rechtbank vindt bewezen dat verdachte computervredebreuk heeft gepleegd (feit 4) en geld en goederen heeft witgewassen en daarvan een gewoonte heeft gemaakt (feit 1). De rechtbank vindt niet bewezen dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan de oplichtingen (feit 2) en het voorhanden hebben van pishingpanels (feit 3). Hij wordt daarvan vrijgesproken.

Computervredebreuk (Feit 4)

De rechtbank vindt bewezen dat verdachte opzettelijk wederrechtelijk de servers van ABN AMRO, Volksbank, ING en Rabobank is binnengedrongen. De rechtbank stelt op grond van de bewijsmiddelen in bijlage II het volgende vast. De banken hebben aangifte gedaan, omdat meerdere van hun klanten zeggen het slachtoffer te zijn geworden van fraude. Daarbij zouden de fraudeurs hun inloggegevens hebben bemachtigd en daadwerkelijk hebben ingelogd op de bankomgevingen van de klanten. Uit onderzoek van de banken blijkt dat de bankomgevingen van de klanten zonder toestemming benaderd zijn vanaf IP-adres [IP-adres] . Verdachte heeft 314 keer op zijn eigen bankomgeving bij ABN AMRO ingelogd vanaf dit IP-adres. Verdachte woonde bij zijn moeder en zij maakte voor haar eigen ING-bankrekening ook veelvuldig gebruik van dit IP-adres. De rechtbank leidt daaruit af dat in de bewezenverklaarde periode de internetaansluiting in de woning van verdachte aan dit IP-adres kan worden gekoppeld. Dat vanaf dit IP-adres waarvan verdachte vanuit zijn woning vaak gebruik maakte, is ingelogd op de bankomgevingen van slachtoffers, schreeuwt om een verklaring van verdachte, die hij niet heeft gegeven. Op basis van deze omstandigheden stelt de rechtbank vast dat het verdachte is geweest die vanaf genoemd IP-adres heeft ingelogd op de bankomgevingen van de klanten.

Gewoontewitwassen (feit 1)

De rechtbank stelt op grond van de bewijsmiddelen in bijlage II het volgende vast. [slachtoffer 6] heeft aangifte gedaan van fraude met haar bankrekening. Op 25 juni 2021 is zonder haar toestemming € 250,- van haar rekening overgeschreven naar een Duitse bankrekening op naam van verdachte. In de periode van 1 januari 2021 tot en met 31 december 2021 is op een andere Duitse bankrekening van verdachte bij N26 in totaal € 32.497,11 bijgeboekt en € 32.760,40 afgeboekt. Verdachte had ook een rekening bij ABN AMRO. In de periode van 18 januari 2021 tot en met 17 januari 2022 wordt op de ABN AMRO-rekening van verdachte totaal € 38.722,54 bij en € 35.107,73 afgeschreven. Verdachte ontvangt studiefinanciering, zorgtoeslag en een bijdrage van zijn moeder. Daarnaast zijn er geen legale inkomsten bekend. In de tenlastegelegde periode is verdachte meerdere keren door de politie gezien in luxe kleding. In zijn huis zijn lege schoenendozen van designermerken aangetroffen.

Bij witwassen gaat het om uit misdrijf verkregen geld of spullen. De rechtbank kan op basis van het dossier geen concreet misdrijf vaststellen waarmee verdachte het geld heeft verdiend of waardoor hij de spullen heeft verkregen. Ook als een concreet misdrijf niet kan worden vastgesteld kan witwassen onder omstandigheden worden bewezen. Er moet dan op basis van de feiten en omstandigheden sprake zijn van een ernstig vermoeden dat het geld en de spullen van misdrijf afkomstig zijn. Als dat vermoeden er is, dan mag van verdachte worden verwacht dat hij een verklaring geeft over de herkomst ervan. Die verklaring moet concreet zijn en verifieerbaar. De verklaring mag niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijk zijn. Als verdachte geen verklaring geeft die aan deze eisen voldoet, kan worden bewezen dat de goederen van misdrijf afkomstig zijn. Als verdachte een verklaring geeft die wel aan de eisen voldoet, dan is het Openbaar Ministerie aan zet om die verklaring te bevestigen of te ontkrachten.

De rechtbank vindt dat de omstandigheden waaronder verdachte het geld en de spullen voorhanden heeft gehad een ernstig vermoeden van witwassen opleveren. Behalve de hiervoor genoemde omstandigheden neemt de rechtbank ook mee dat verdachte wordt veroordeeld voor computervredebreuk in dezelfde periode. Dat is een strafbaar feit dat op zichzelf niet meteen geld oplevert, maar vaak samenhangt met oplichting of diefstal vanaf de bankrekeningen van slachtoffers, waar door de fraudeurs wel geld mee wordt verdiend en waarbij vaak gebruik gemaakt wordt van meerdere bankrekeningen. Van verdachte mag dus een verklaring over de legale herkomst van het geld en de spullen worden verwacht.

Verdachte heeft geen verklaring willen afleggen over het geld. Op de zitting heeft hij verklaard dat hij de luxe kleding en tassen van vrienden had geleend. Die verklaring vindt de rechtbank onvoldoende concreet en verifieerbaar. De rechtbank komt dus tot de conclusie dat het niet anders kan zijn dan dat het geld en de luxe goederen van misdrijf afkomstig zijn en dat verdachte dit ook wist. Omdat het om veel transacties gaat gedurende anderhalf jaar vindt de rechtbank dat verdachte hiervan een gewoonte heeft gemaakt. De rechtbank vindt niet bewezen dat verdachte dit samen met een ander of anderen heeft gedaan. De rechtbank spreekt verdachte daarom vrij van medeplegen.

Vrijspraak oplichtingen (feit 2) en voorhanden hebben van pishingpanels (feit 3)

De rechtbank kan op basis van het dossier niet vaststellen dat verdachte de slachtoffers op de tenlastelegging heeft opgelicht of dat hij phishingpanels voorhanden heeft gehad. Weliswaar heeft hij van [slachtoffer 6] geld op zijn rekening ontvangen, maar niet duidelijk wordt wie de oplichtingshandelingen heeft verricht. Ook van de andere slachtoffers ontbreekt bewijs om verdachte als (een van) de oplichter(s) aan te merken. Dat het IP-adres van verdachte betrokken is geweest bij het inloggen op de bankrekeningen is onvoldoende om te kunnen bewijzen dat verdachte bij de oplichtingen zelf betrokken is geweest. Hetzelfde geldt voor het voorhanden hebben van de phishingpanels, een van de oplichtingsmiddelen waar aangevers melding van maken. Anders dan de officier van justitie vindt de rechtbank dat uit het dossier onvoloende blijkt dat de frauduleuze betaallinks vanaf het IP-adres van verdachte zijn verzonden. Ook uit zijn telefoon blijkt niet dat hij phishingpanels voorhanden heeft gehad.

Verdachte wordt dus voor beide feiten vrijgesproken.

Het standpunt van het Openbaar Ministerie

De officier van justitie vindt dat de vorderingen van ING, ABN AMRO, Rabobank en Volksbank kunnen worden toegewezen. Bij Rabobank gaat de officier van justitie uit van het schadebedrag van € 3.369,89 zoals in de aangifte van de bank staat. Rabobank zou voor het overige deel niet-ontvankelijk in de vordering moeten worden verklaard. De vordering van [slachtoffer 5] kan ook worden toegewezen, omdat niet blijkt dat hij door Rabobank schadeloos is gesteld. De officier van justitie verzoekt de vergoedingen van de materiële schade te verhogen met de wettelijke rente vanaf het ontstaan van de schade en daarbij de schadevergoedingsmaatregel op te leggen.

Het standpunt van de verdediging

De raadsvrouw voert aan dat uit het dossier zou blijken dat [slachtoffer 5] schadeloos is gesteld. [slachtoffer 5] zou dan feitelijk geen directe schade (meer) hebben. Daarom moet [slachtoffer 5] niet-ontvankelijk worden verklaard in zijn vordering. De vorderingen van de banken moeten worden gematigd tot de onderzoekskosten. Als de rechtbank tot een veroordeling voor feit 4 komt, meent de verdediging dat de onderzoekskosten van de vier banken kunnen worden toegewezen.

Vorderingen ING, ABN AMRO, Rabobank en Volksbank

De vorderingen van de banken zijn gebaseerd op het schadeloos stellen van hun klanten en kosten voor het doen van onderzoek. De rechtbank stelt vast dat er dat er voldoende verband is tussen de bewezenverklaarde computervredebreuk en de door de banken aan hun klanten vergoede schade in die gevallen waarbij vanaf het IP-adres van verdachte op de bankomgevingen van de slachtoffers van de oplichtingen is ingelogd. Verdachte wordt weliswaar vrijgesproken van oplichting (feit 2), maar de rechtbank vindt dat er een nauwe relatie bestaat tussen de computervredebreuk en die oplichtingen. Verdachte kon alleen inloggen op de bankomgevingen van klanten, nadat zij als slachtoffers van phising hun inloggegevens hadden prijsgegeven. Vervolgens zijn deze inloggegevens misbruikt om daarmee zonder hun toestemming uitgaven te doen en/of geld over te schrijven. Daarom is het uitgangspunt dat deze schade van de banken voor vergoeding in aanmerking komt. De banken hebben kosten gemaakt voor het onderzoeken van de computervredebreuk en de daarmee nauw samenhangende oplichtingen. Ook deze kosten komen, zoals hierna vermeld, als redelijke kosten ter vaststelling van schade en aansprakelijkheid voor vergoeding in aanmerking.

ING

ING vordert materiële schade van € 22.803,23, bestaande uit

€ 20.981,10 voor het schadeloosstellen van klanten en € 2.250,- voor onderzoekskosten (blijkens de dossierstukken: 21 uur van € 120 per uur, bestaande uit 13 uur administratieve verwerking en 8 uur voor onderzoek naar modus-operandi, IT-onderzoek en het opmaken van de aangifte). De rechtbank verklaart de vordering voor het schadeloosstellen van de klanten van ING niet-ontvankelijk. Uit de aangifte, de vordering en de bijlagen wordt niet duidelijk bij welke door ING vergoede schades het IP-adres van verdachte betrokken was. Om dat vast te kunnen stellen is nader onderzoek nodig en de rechtbank vindt dat dat een onevenredige belasting van het strafproces oplevert. De rechtbank wijst 13 uur administratieve verwerking (€ 1.560,-) en 4 uur aan onderzoekskosten (€ 480,-), totaal € 2.040,- toe, vermeerderd met de wettelijke rente tot aan de dag van de hele voldoening. ING wordt voor het overige niet-ontvankelijk verklaard in de vordering.

De kosten die ING heeft gemaakt voor het opstellen van de aangifte beschouwt de rechtbank – ondanks dat ING dit niet als zodanig heeft gevorderd – als proceskosten. De rechtbank sluit hiervoor aan bij het liquidatietarief. De rechtbank zal de kosten aan de hand van het liquidatietarief uitgaande van het toegewezen bedrag aan schadevergoeding, bepalen op

€ 199,- (1 punt in categorie tot € 2500,- voor het opstellen van de aangifte), vermeerderd met de wettelijke rente tot aan de dag van de hele voldoening.

ABN AMRO

ABN AMRO vordert materiële schade van € 1.048,99, bestaande uit € 88,99 voor het schadeloosstellen van een klant en € 960,- voor onderzoekskosten (8 uur onderzoek van

€ 120,- per uur). De rechtbank wijst de vordering geheel toe, vermeerderd met de wettelijke rente tot aan de dag van de hele voldoening.

Rabobank

De Rabobank vordert materiële schade van € 4.329,89, bestaande uit € 2.529,89 voor het schadeloosstellen van klanten en € 1.800,- voor onderzoekskosten (8,5 uur dossierbehandeling, 4,5 uur opstellen aangifte en 2 uur opstellen voeging). De rechtbank ziet aanleiding om de vergoeding voor dossierbehandeling te beperken tot 7 uur (€ 840,-), zijnde de hoeveelheid uren die Rabobank blijkens de aangifte hieraan zou hebben besteed. De rechtbank kan uit de stukken niet opmaken waar de extra 1,5 uur op zou zien. Om dat vast te kunnen stellen is nader onderzoek nodig, wat een onevenredige belasting van het strafproces zou opleveren. De rechtbank wijst de vordering toe voor € 3.369,89, vermeerderd met de wettelijke rente, tot aan de dag van de hele voldoening. Rabobank wordt voor het overige niet-ontvankelijk verklaard in de vordering.

De kosten die Rabobank heeft gemaakt voor het opstellen van de aangifte en de vordering tot schadevergoeding beschouwt de rechtbank – ondanks dat de Rabobank dit niet als zodanig heeft gevorderd – als proceskosten. Ten aanzien van deze proceskosten dient er bij het liquidatietarief te worden aangesloten. De rechtbank zal de kosten aan de hand van het liquidatietarief uitgaande van het toegewezen bedrag aan schadevergoeding, bepalen op

€ 264,- (1 punt in categorie tot € 5.000,- voor het opstellen van de aangifte en opmaken en indienen van het voegingsformulier), vermeerderd met de wettelijke rente tot aan de dag van de algehele voldoening

Volksbank

Volksbank vordert materiële schade van € 2.398,75, bestaande uit € 478,75 voor het schadeloosstellen van klanten en € 1.920,- voor onderzoekskosten. Namens Volksbank is op de zitting van 10 februari 2023 toegelicht dat de onderzoekskosten zien op 8 uur voor dossieronderzoek en 8 uur voor ander onderzoek, het doen van aangifte en het opstellen van de voeging.

De schadeloosstelling van de heer [slachtoffer 7] voor € 358,75 komt voor vergoeding in aanmerking, omdat uit de aangifte blijkt dat bij de fraude gebruik is gemaakt van het IP-adres van verdachte. De schadeloosstelling van de heer [slachtoffer 8] van € 120,- komt niet voor vergoeding in aanmerking, omdat uit de aangifte, de vordering en de bijlagen niet blijkt dat het IP-adres van verdachte bij de fraude was betrokken. De rechtbank matigt de onderzoekskosten tot 8 uur x € 120 = € 960. De rechtbank wijst de vordering toe voor € 1.318,75, vermeerderd met de wettelijke rente tot aan de dag van de hele voldoening. Volksbank wordt voor het overige niet-ontvankelijk verklaard in de vordering.

De kosten die Volksbank heeft gemaakt voor het opstellen van de aangifte en de vordering tot schadevergoeding beschouwt de rechtbank – ondanks dat Volksbank dit niet als zodanig heeft gevorderd – als proceskosten. Ten aanzien van deze proceskosten dient er bij het liquidatietarief te worden aangesloten. De rechtbank zal de kosten aan de hand van het liquidatietarief uitgaande van het toegewezen bedrag aan schadevergoeding, bepalen op

€ 398,- (2 punten in categorie tot € 2.500,- voor het opstellen van de aangifte, het opmaken en indienen van het voegingsformulier en het bijwonen van de zitting), vermeerderd met de wettelijke rente tot aan de dag van de algehele voldoening.

Schadevergoedingsmaatregel

De rechtbank vindt de schadevergoedingsmaatregel aan de banken die zich als benadeelde partij hebben gevoegd niet passend. De banken zijn grote professionele organisaties die goed in staat zijn om zelf de toegewezen vorderingen te innen. Bovendien zijn de voordelen voor de benadeelde partij bij deze maatregel in dit geval relatief gering, omdat zij geen aanspraak kunnen maken op de voorschotregeling.

Vordering [slachtoffer 5]

De benadeelde partij [slachtoffer 5] vordert de schade van het niet ontvangen van een kledingstuk nadat hij is opgelicht. Omdat verdachte wordt vrijgesproken van de oplichting (feit 2) wordt de benadeelde partij niet-ontvankelijk verklaard in zijn vordering.