Uitspraken

Achtergrond en procesverloop

1. De Tweede Kamer heeft besloten tot vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat voor het jaar 2022. Hierbij heeft de Tweede Kamer ook een amendement van de leden Erkens en Dassen (hierna: het amendement) aangenomen over een kennis- en innovatieprogramma op het gebied van nucleaire technologie. Meer in het bijzonder ziet het amendement op het in de begrotingsstaten uittrekken van eenmalig vijf miljoen euro voor het versterken van de kennis- en innovatiestructuur op het gebied van nucleaire technologie.

2. Aan het amendement is invulling gegeven door middel van vier subsidiebeschikkingen:

- Beschikking van 30 november 2022 gericht aan regieorgaan SIA, onderdeel van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, inhoudende een subsidie ter hoogte van € 1.200.000 voor het bewerkstelligen van drie lectoren op het gebied van kernenergie;

- Beschikking van 21 december 2022 gericht aan N.V. Elektriciteits- Produktiemaatschappij Zuid-Nederland, inhoudende een subsidie ter hoogte van € 140.000 voor het maken van een haalbaarheidsstudie voor een mogelijke realisatie van een publiekscentrum over kernenergie;

- Beschikking van 22 december 2022 gericht aan Stichting Nuclear Research and Consultancy Group, inhoudende een subsidie ter hoogte van € 1.250.000 voor het opzetten van een Nuclear Academy en vervanging en modernisering laboratoriumapparatuur;

- Beschikking van 14 december 2022 gericht aan TU Delft, inhoudende een subsidie ter hoogte van € 2.410.000 voor het versterken van de kennisinfrastructuur in Nederland, door het realiseren van een leerstoel stralingsbescherming, het opleiden van twee promovendi en de aanschaf van nieuwe laboratoriumapparatuur voor leerdoeleinden.

3. Nadat de voornoemde subsidiebeschikkingen openbaar zijn gemaakt, heeft eiseres hiertegen een bezwaarschrift ingediend. Met het besluit van 3 mei 2023 heeft de minister dit bezwaar (kennelijk) niet-ontvankelijk verklaard, omdat eiseres geen belanghebbende is bij de bestreden subsidiebeschikkingen. Hiertegen richt zich het beroep van eiseres.

Beoordeling door de rechtbank

4. De rechtbank zal beoordelen of de minister het bezwaar van eiseres terecht niet-ontvankelijk heeft verklaard. Daarvoor is van belang de vraag of eiseres (als rechtspersoon) belanghebbende is bij de vier subsidiebeschikkingen.

5. In artikel 1:2, eerste en derde lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) staat wanneer een rechtspersoon belanghebbende is. Daarvoor is bepalend of de rechtspersoon krachtens zijn statutaire doelstelling en blijkens zijn feitelijke werkzaamheden een rechtstreeks bij het bestreden besluit betrokken algemeen of collectief belang in het bijzonder behartigt.

6. Met artikel 1:2, derde lid, van de Awb heeft de wetgever blijkens de totstandkomingsgeschiedenis1 veilig willen stellen dat verenigingen of stichtingen als belanghebbende kunnen opkomen tegen een besluit gericht aan een derde, mits een algemeen of collectief belang dat zij statutair ten doel stellen te behartigen en waarvoor zij zich daadwerkelijk inzetten, bij dat besluit rechtstreeks is betrokken.2

7. Artikel 2 van de statuten van eiseres luidt als volgt:

- de samenleving te informeren over de energieproblematiek in het algemeen en kernenergie in het bijzonder

1. tijdens manifestaties;

2. op aanvraag van derden;

3. door middel van eigen publicaties;

• -

  het archiveren en ontsluiten van informatie;

• -

  het initiëren van en participeren in activiteiten en manifestaties;

• -

  het voeren van procedures;

• -

  alle andere middelen welke tot het doel bevorderlijk zijn."

8. Volgens de minister zijn de subsidies gericht op het opbouwen en versterken van de nucleaire kennisbasis en kennisinfrastructuur en niet op activiteiten met gevolgen voor natuur en milieu, wat het belang is waarvoor eiseres opkomt. Er is volgens de minister dan ook geen relatie tussen de doelstelling van eiseres en deze subsidiestromen.

9. De rechtbank is van oordeel dat de minister eiseres terecht niet als belanghebbende heeft aangemerkt. De rechtbank stelt vast dat in de statuten van eiseres het beschermen van de natuur en het milieu (tegen vervuiling, straling, etc.) als doel is opgenomen. De subsidies zijn verleend voor het versterken van de kennis- en innovatiestructuur. De activiteiten die met de subsidies worden gefinancierd, hebben geen gevolgen voor de natuur en het milieu en raken het statutaire doel van eiseres dus niet. Eiseres heeft aangevoerd deel te kunnen uitmaken en te kunnen bijdragen aan de nucleaire kennisbasis en kennisinfrastructuur in Nederland. De rechtbank leest in de doelstellingen niet dat de activiteiten van eiseres zich richten op kennisversterking (het zelf toevoegen van nieuwe informatie en ontwikkelen van nieuwe kennis op het gebied van nucleaire technologie), wat wel het doel is van de subsidies. Omdat eiseres blijkens haar statuten al niet voldoet aan dit eerste vereiste (de doelstelling), komt de rechtbank niet toe aan het beoordelen van de in overweging 5. genoemde feitelijke werkzaamheden van eiseres.

10. Dat eiseres ook graag had willen meedingen naar de subsidie, zoals zij op de zitting naar voren heeft gebracht, maakt haar nog geen belanghebbende in de subsidieverdeling aan andere partijen. Daarvoor is deze procedure niet de geëigende weg; eiseres had zelf een aanvraag voor de subsidie kunnen indienen.

11. Eiseres heeft tot slot aangevoerd dat zij ten onrechte niet is gehoord in de bezwaarfase. De rechtbank overweegt dat artikel 7:3 van de Awb de mogelijkheid geeft om af te zien van het horen van een betrokkene als het bezwaar kennelijk niet-ontvankelijk is. Nu al uit de statuten van eiseres volgt dat zij geen belanghebbende is bij de subsidiebeschikkingen, is de rechtbank van oordeel dat de minister in redelijkheid van het horen in bezwaar heeft kunnen afzien.

12. De rechtbank is van oordeel dat de minister het bezwaar van eiseres terecht niet-ontvankelijk heeft verklaard. De rechtbank zal daarom geen oordeel geven over de tijdigheid van het bezwaar, wat namens TU Delft op de zitting naar voren is gebracht.

Conclusie

Informatie over hoger beroep

Tegen deze uitspraak kan hoger beroep worden ingesteld bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Het hogerberoepschrift moet worden ingediend binnen zes weken na de dag waarop deze uitspraak is verzonden. De indiener van het hoger beroep kan de voorzieningenrechter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State vragen om een voorlopige voorziening te treffen.