Uitspraken

De rellen op Plein ’40-’45 op 11 november 2024

Op 11 november 2024 hebben er rellen plaatsgevonden op en rondom Plein ’40-’45 in Amsterdam, drie dagen na de ernstige ongeregeldheden die zich hadden voorgedaan na de voetbalwedstrijd Ajax - Maccabi Tel Aviv. Voorafgaande aan de rellen werd op social media actief opgeroepen tot deelname aan ordeverstoring op het plein. Rond 18:30 uur verzamelden zich meerdere groepjes jongeren op en rond het plein, onder meer bij de daar gevestigde ‘Halal Fried Chicken’ (hierna: HFC). Vrij snel hierna veranderde de situatie en werden er vuurpijlen in de richting van de aanwezige wijkagenten geschoten. Grote groepen voornamelijk jongeren hielden zich op en rond het plein op. Zij renden over het plein van de ene naar de andere kant en veelvuldig kwam zwaar vuurwerk tot ontploffing. De straatcoaches voelden zich niet meer veilig en hebben het plein verlaten: jongeren op het plein hadden hen gezegd dat het voor hun veiligheid beter zou zijn als ze weg zouden gaan, want er zouden rellen komen. De nog aanwezige wijkagenten zagen het aantal jongeren op en rond het plein snel oplopen en de leiding beval de wijkagenten het plein te verlaten.

Vervolgens, tussen circa 19:43 uur en 20:00 uur, vinden de ten laste gelegde geweldsincidenten plaats. De sfeer van de rellen en de zichtbaarheid van het groepsgedrag voor de op en rond het plein aanwezige jongeren kan onder meer worden afgeleid uit het volgende.

Op beelden is te zien dat rond 19:45 uur verschillende in het zwart geklede jongens lange houten balken op de openbare weg gooien en leggen en vervolgens direct terug het plein oprennen. De balken zijn eerder die dag gebruikt voor de marktkramen op het plein. Een geparkeerde bestelbus wordt benaderd door een in het zwart geklede jongen die een lange balk als een speer voor zich houdt en deze jongen, met op de achtergrond rennende in het zwart geklede jongens, slaat met deze balk op de voorruit en de spiegels van de bestelbus. De balk wordt vervolgens op straat gegooid. Rond 19:55 uur vindt op Plein ’40-’45 ter hoogte van de HFC de geweldpleging tegen een man plaats door, in het zwart geklede, jongens. De groep jongeren rent hierna weg, het plein op.

Het doorgaand verkeer op de Slotermeerlaan werd door de op het wegdek geworpen balken gestremd. Een bus van het openbaar vervoer lijn 369 (R-net), die vanwege de balken op de weg tot stilstand is gekomen op de rijbaan van de Slotermeerlaan, wordt rond 19:57 uur door in het zwart geklede jongens vanaf Plein ’40-’45 met (straat)stenen bekogeld en een balk (van circa 4 meter lengte) wordt met kracht in de richting van de bus gegooid. Ondertussen kan ook tram 7 zijn weg door de blokkade niet vervolgen en die wordt eveneens vanaf Plein ’40-’45 met stenen, balken en vuurwerk bekogeld. Uiteindelijk weet de bestuurder de bus met passagiers over de balken heen weg te rijden.

Uit de door de politie verkregen en ter terechtzitting getoonde beelden van de geweldplegingen heeft de politie kunnen opmaken dat de groep jongeren wisselend groter en dan weer kleiner wordt, meerdere jongeren komen steeds terug in beeld. De rechtbank maakt uit het dossier en de beelden op dat het geweld van sommigen uit de groep voor de anderen in de groep kenbaar en/of zichtbaar was en dat de groep jongeren, vrijwel allemaal in donkere jassen of hoodies gekleed en veelal met een capuchon, muts of helm op, in een kennelijke sfeer van ontremming en soms zichtbaar lachend en opgewonden, met elkaar bleef oplopen, wegrennen en weer bij elkaar komen, ondanks de eerder gepleegde en op dat moment gepleegde gewelddadigheden. Ook is te zien dat verschillende jongeren met hun telefoon schijnbaar opnamen maken van de geweldplegingen.

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat verdachte die avond deel uitmaakte van de groep jongeren op en rondom Plein ’40-‘45 en zich schuldig heeft gemaakt aan de ten laste gelegde openlijke geweldpleging. Dit volgt uit de beelden die er die avond gemaakt zijn, waarbij verdachte is geïdentificeerd als de persoon die wordt aangeduid als NNW10. Uit de beelden van de CCTR blijkt dat verdachte in elk geval al om 19.41 uur, vlak voor het eerste incident - de brandstichting bij restaurant [naam restaurant] - op het plein aanwezig was. Verder blijkt uit de camerabeelden dat verdachte op meerdere momenten op het plein te zien is. Uit het dossier kan worden afgeleid dat verdachte tijdens de overige ten laste gelegde geweldshandelingen ook aanwezig was op of rondom het plein of de Slotermeerlaan en onderdeel uitmaakte van de groep die daar het openlijk geweld pleegde. Daarnaast heeft verdachte een bijdrage van voldoende gewicht aan het geweld geleverd door een persoon te schoppen, waardoor die persoon op de grond viel, en vervolgens nog wat schoppen uit te delen.

Ter terechtzitting heeft verdachte bekend dat hij zich schuldig heeft gemaakt aan het schoppen van een persoon. Volgens verdachte heeft hij inderdaad een schop uitgedeeld waardoor de persoon op de grond viel. Vervolgens heeft verdachte nog een paar keer geschopt, maar weet hij niet of hij de persoon heeft geraakt.

De raadsvrouw heeft bepleit dat verdachte moet worden vrijgesproken van het geweld tegen een politieagent, een chauffeur en inzittenden van een R-net bus, een trambestuurder, een tramconducteur, het restaurant [naam restaurant], een R-net bus, een tram en een bestelwagen, aangezien hij daarin geen aandeel heeft gehad. Verdachte was ten tijde van deze incidenten niet op of rondom Plein ’40-’45 of de Slotermeerlaan aanwezig. Daarnaast is er geen sprake geweest van één of dezelfde groep, waardoor voornoemd geweld niet aan verdachte kan worden toegerekend.

De rechtbank is van oordeel dat op grond van de in bijlage II vervatte bewijsmiddelen wettig en overtuigend kan worden bewezen dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan openlijke geweldpleging.

Openlijke geweldpleging

Van openlijke geweldpleging is sprake bij geweld gepleegd in vereniging, dat voor derden zichtbaar was of had kunnen zijn. Geweld wordt in vereniging gepleegd als de dader nauw en bewust heeft samengewerkt met één of meer anderen en daarbij zelf een ‘significante of wezenlijke bijdrage’ aan de openlijke geweldpleging heeft geleverd. Deze bijdrage kan onder andere bestaan uit het verrichten van één of meer gewelddadige handelingen. De enkele omstandigheid dat de verdachte aanwezig is in een groep die openlijk geweld pleegt is niet zonder meer voldoende om hem te kunnen aanmerken als iemand die in vereniging geweld pleegt.

Op basis van de bewijsmiddelen stelt de rechtbank vast dat het geweld op en rondom Plein ’40-’45 op 11 november 2024 één geheel van geweldshandelingen is geweest dat in vereniging door steeds dezelfde groep jongeren is gepleegd. Daarmee is sprake van openlijke geweldpleging. Deze openlijke geweldpleging bestond uit verschillende incidenten die elkaar in relatief korte tijd hebben opgevolgd, te weten de brandstichting bij het restaurant [naam restaurant] (19.43 uur), de vernieling van een bestelwagen (19.49 uur), mishandeling van een man (19.55 uur), vernieling van een R-net bus (19.57 uur), vernieling van een tram (19.58 uur) en mishandeling van een motoragent (omstreeks 20.00 uur).

Bijdrage verdachte

De vraag die de rechtbank vervolgens dient te beantwoorden is of verdachte hieraan een voldoende significante of wezenlijke bijdrage heeft geleverd. Uit de bewijsmiddelen volgt dat verdachte aanwezig was op Plein ’40-’45 en daar geweldshandelingen heeft gepleegd. Zo heeft hij een man, aangever ‘05590086’, een schop gegeven en vervolgens, toen aangever op de grond lag, nog een paar keer een schoppende beweging naar hem gemaakt. De rechtbank is van oordeel dat de door verdachte geleverde bijdrage aan het openlijk geweld tegen aangever ‘05590086’ van voldoende gewicht is. Uit voornoemde geweldshandelingen volgt dat verdachte opzet heeft gehad op de openlijke geweldpleging bestaande uit openlijk geweld tegen aangever ‘05590086’.

Gelet op het voorgaande is de rechtbank van oordeel dat verdachte zich op 11 november 2024 schuldig heeft gemaakt aan openlijke geweldpleging tegen een persoon, op Plein ’40-’45 in Amsterdam.

Dat verdachte niet alle met betrekking tot het openlijk geweld tegen deze aangever ten laste gelegde geweldshandelingen heeft gepleegd, zoals het gooien van een voorwerp naar het hoofd van aangever ‘05590086’, maakt niet dat verdachte daarvan partieel wordt vrijgesproken gelet op het hiervoor beschreven beoordelingskader. Voor de bewezenverklaring van openlijke geweldpleging is immers niet vereist dat iedere dader afzonderlijk in dezelfde mate heeft bijgedragen aan het gebruik van geweld.

Partiële vrijspraak

Naar het oordeel van de rechtbank van de rechtbank bevat het dossier echter onvoldoende bewijs dat verdachte betrokken is geweest en/of een significante bijdrage heeft geleverd bij/aan de overige ten laste gelegde geweldplegingen.

Ter zitting heeft verdachte toegegeven dat hij de man is die op de stills staat op pagina 3 van het proces-verbaal van bevindingen ‘NNW10 beter in beeld en aandeel openlijke geweldpleging’. Deze stills zijn gemaakt van beelden van gemeentecamera 843 op Plein ’40-‘45 op het tijdstip 19.41 uur. Hieruit kan worden opgemaakt dat verdachte al om 19.41 uur op het Plein aanwezig was. Dit proces-verbaal van bevindingen gaat alleen in op de beelden die in dat verbaal zijn opgenomen. Het schetst niet de context waarin de beelden zijn gemaakt. De rechtbank kan uit het dossier ook overigens niet opmaken dat verdachte op een eerder moment al onderdeel van de groep uitmaakte. De stelling van de officier van justitie dat uit de camerabeelden volgt dat verdachte ook al vóór de mishandeling onderdeel uitmaakte van de groep, volgt de rechtbank dan ook niet. Volgens de officier van justitie is op de compilatievideo om 19:49:19 uur een persoon te zien die dezelfde kleding draagt als verdachte. Naar het oordeel van de rechtbank is de kleding van verdachte op dat moment echter niet onderscheidend genoeg om alleen op basis daarvan een voldoende betrouwbare herkenning te baseren.

Verdachte heeft verklaard dat hij na de mishandeling van aangever ‘05590086’ naar huis is gegaan. Uit het dossier kan niet worden afgeleid dat verdachte tijdens de overige ten laste gelegde geweldshandelingen nog aanwezig was op of rondom Plein ’40-’45 of de Slotermeerlaan en onderdeel uitmaakte van de groep die daar het openlijk geweld pleegde. De rechtbank zal verdachte daarom partieel vrijspreken, namelijk van de openlijke geweldplegingen tegen een politieagent (T-1351), een chauffeur en inzittenden van een bus (R-net), een bestuurder en conducteur van een tram (GVB), en van de openlijke geweldplegingen tegen goederen, te weten een restaurant ([naam restaurant]), een bus (R-net), een tram (GVB) en een bestelwagen.

De benadeelde partij ‘ZD 03 05590086’ vordert € 2.650,44 aan vergoeding van materiële schade en € 4.000,- aan vergoeding van immateriële schade, te vermeerderen met de wettelijke rente en met oplegging van de schadevergoedingsmaatregel. Alhoewel het parketnummer van de zaak van verdachte niet op het schadevergoedingsformulier staat vermeld, moet de vordering wel geacht te zijn ingediend in de zaak van verdachte. De formulieren zijn immers in het dossier van verdachte gevoegd.

De benadeelde partij GVB exploitatie B.V. vordert met betrekking tot de tram € 45.905,38 en met betrekking tot de bus € 13.567,32 aan vergoeding van materiële schade telkens te vermeerderen met de wettelijke rente en met oplegging van de schadevergoedingsmaatregel.