Uitspraken

Allereerst dient beoordeeld te worden of [A] haar inschrijving op de in het Beschrijvend Document voorgeschreven wijze heeft ingediend. Het geschil van partijen spitst zich in dit kader toe op de vraag of het inschrijven met een gekopieerde handtekening is toegestaan.

[A] stelt op zichzelf terecht dat nergens in het Beschrijvend Document expliciet staat vermeld dat het inschrijven met een gekopieerde handtekening niet is toegestaan, noch dat een natte handtekening op de inschrijving is vereist. Het Beschrijvend Document bepaalt weliswaar dat inschrijvingen voorzien van een gescande handtekening niet zijn toegestaan, maar uit die bepaling kan op zichzelf geen verbod op een gekopieerde handtekening, noch een gebod tot het inschrijven met een natte handtekening worden afgeleid. De begrippen “gescand” en “gekopieerd” kunnen immers niet als synoniemen worden beschouwd, aangezien scannen het digitaliseren van papieren gegevens is en kopiëren het maken van een (papieren) afschrift van papieren gegevens. Een en ander laat onverlet dat uit de combinatie van de bepalingen zoals vermeld onder 4.3 en 4.7 in het Beschrijvend Document voorvloeit dat inschrijving met enkel exemplaren met een gekopieerde handtekening niet is toegestaan. Vereist is immers dat één origineel, dat wil zeggen een oorspronkelijk stuk, wordt ingediend. Niet in geschil tussen partijen is dat de inschrijving dient te zijn ondertekend door een vertegenwoordigingsbevoegd persoon, zodat de handtekening van die persoon onderdeel is van het vereiste oorspronkelijke stuk. Een stuk waaronder een gekopieerde handtekening staat vermeld, kan hoe dan ook niet als origineel stuk worden beschouwd. Daar komt nog bij dat het onderscheid tussen enerzijds een gescande en vervolgens geprinte handtekening en anderzijds een gekopieerde handtekening in veel gevallen niet valt te zien. Inschrijvers kunnen dan ook niet volstaan met het indienen van exemplaren van hun inschrijving waaronder de handtekening is (mee)gekopieerd.

Vaststaat dat [A] haar inschrijving in drievoud heeft ingediend; één kleurenkopie inclusief tabbladen, één zwart-witkopie zonder tabbladen en een op een CD‑rom geplaatste (digitale) kopie. [A] heeft verklaard dat zij het – door haar als “moederdocument” aangeduide – document heeft behouden dat door haar directeur is ondertekend. Zij miskent evenwel dat een kopie van het document waarop met de pen een handtekening is geplaatst geen origineel document is, ook niet nadat daaraan tabbladen zijn toegevoegd. Anders dan [A] heeft betoogd, kan voorts niet worden aangenomen dat de DJI heeft erkend dat [A] een originele inschrijving heeft ingediend. De zinsnede in de brief van de DJI van 18 juni 2013 “Alle formulieren en verklaringen van de twee door u ingediende ingediende versies van uw inschrijving (‘origineel’ en kopie) zijn voorzien van gescande handtekeningen” houdt naar het oordeel van de voorzieningenrechter geen erkenning in dat een origineel exemplaar is ingediend. Het gebruik van aanhalingstekens bij het woord origineel duidt er veeleer op dat hiermee het document is bedoeld dat door [A] is aangemerkt als het origineel, zonder dat daarmee op grond van eigen waarneming wordt bevestigd dat het desbetreffende document werkelijk een oorspronkelijk stuk is.

Het standpunt van [A] dat – ingeval het standpunt van de Staat ten aanzien van de ongeldigheid van haar inschrijving wordt gevolgd – geen van de inschrijvers rechtsgeldig kan hebben ingeschreven met het oog op de in te leveren exemplaren in kopie en op CD-rom, wordt gepasseerd. Dat standpunt gaat er immers aan voorbij dat de hiervoor besproken vereisten logischerwijs enkel gelden ten aanzien van het in te dienen originele exemplaar.

De Staat heeft onweersproken aangevoerd dat het hem vrijstaat te kiezen voor vereisten die de hoogste betrouwbaarheidsgraad van de ondertekening van de inschrijvingen meebrengen. In de visie van de Staat wordt die hoogste betrouwbaarheidsgraad bereikt door het voorschrijven van een originele inschrijving en het verbieden van een gescande handtekening. Met de genoemde vereisten wordt geen objectieve beoordeling beoogd van de vertegenwoordigingsbevoegdheid van de persoon van wie de handtekening staat vermeld, maar de vereisten bieden de Staat de mogelijkheid te controleren of de inschrijving werkelijk door de onder de inschrijving genoemde persoon is ondertekend. Gelet op deze toelichting op de vereisten kan niet worden geconcludeerd dat het verbod op een gescande handtekening in strijd is met het proportionaliteitsbeginsel.

[A] heeft voorts betoogd dat de Staat haar de mogelijkheid had moeten bieden haar inschrijving te herstellen. Ook dat betoog slaagt niet. Het bieden van een herstelmogelijkheid aan een van de inschrijvers staat immers op gespannen voet met het in het aanbestedingsrecht leidende gelijkheidsbeginsel. Op grond van vaste rechtspraak kunnen (kleine) gebreken in een inschrijving enkel worden hersteld indien sprake is van een kennelijke omissie of een fout van geringe betekenis die zich leent voor eenvoudig herstel. De hiervoor beschreven ratio van de bepalingen ten aanzien van indiening en ondertekening rechtvaardigt de conclusie dat de indiening door [A] van enkel gekopieerde exemplaren van haar inschrijving een wezenlijk gebrek is dat zich niet voor herstel leent. Bovendien geldt dat de bepalingen als zogenoemde knock-outbepalingen zijn geformuleerd, waardoor geen ruimte wordt geboden voor herstel. Door het bieden van een herstelmogelijkheid aan een van de inschrijvers ten aanzien van een knock-outbepaling zou de knock-outbepaling feitelijk inhoudsloos zijn en zou de Staat in strijd handelen met het gelijkheidsbeginsel.

Gelet op dit een en ander wordt geoordeeld dat de inschrijving van [A] terecht terzijde is gelegd. Ten overvloede wordt daaraan nog toegevoegd dat de voorzieningenrechter met de Staat van oordeel is dat de inschrijving van [A] ook los van het voorgaande – op andere gronden – niet voor gunning in aanmerking had kunnen komen. In het Beschrijvend Document is immers bepaald dat op alle onderdelen met marktconforme prijzen en realistisch dient te worden ingeschreven. Het betoog van [A] dat de begrippen “marktconform” en “realistisch” feitelijk inhoudsloos zijn omdat ze niet in de aanbestedingsstukken zijn gedefinieerd, wordt niet gevolgd. Het ontbreken van een definitie van de begrippen kan toetsing daaraan weliswaar bemoeilijken, maar brengt mee dat in beginsel van de in het normale taalgebruik gangbare betekenis moet worden uitgegaan. De prijzen waarmee [A] heeft ingeschreven moeten dan ook overeenkomen met de prijzen van andere aanbieders en gebaseerd zijn op de feitelijke toestand of mogelijkheden.

Inschrijvers dienden een prijs op te geven voor twee onderdelen, namelijk een prijs per kwaliteitscontrole, inclusief rapportage en advisering per locatie, en een prijs voor de opslag per extra gebouw op een locatie. [A] heeft voor de reguliere prijs per controle dezelfde prijs geoffreerd als voor de opslag voor eventuele bijgebouwen. De Staat heeft onbetwist aangevoerd dat de kosten voor rapportage en advisering per locatie, onafhankelijk van de aanwezigheid van en het aantal bijgebouwen, gelijk blijven en (daarom) in de reguliere prijs dienen te zijn vervat. Die feitelijke omstandigheid verhoudt zich niet met een gelijk tarief op beide prijsonderdelen. Daarbij komt dat de Staat onweersproken heeft aangevoerd dat in alle inschrijvingen die niet terzijde zijn gelegd een aanzienlijk hogere reguliere prijs is geoffreerd. Een en ander brengt mee dat de reguliere prijs zoals door [A] is geoffreerd als niet realistisch en niet marktconform dient te worden beschouwd. [A] heeft ter zitting verklaard dat haar prijsopgave is gebaseerd op een eigen onderzoek naar het werkelijke aantal hoofd- en bijgebouwen waarop de opdracht zich richt en dat zij de opdracht voor de door haar opgegeven totale prijs kan uitvoeren zonder dat de kwaliteit van de werkzaamheden in het geding komt. Hoewel het [A] op zichzelf vrijstond een dergelijk zelfstandig onderzoek te verrichten, was het haar niet toegestaan de uitkomsten van dat onderzoek bepalend te laten zijn voor de hoogte van de afzonderlijke prijzen op de wijze waarop zij dat heeft gedaan. De wijze waarop [A] haar inschrijving heeft ingericht, waarbij zij kennelijk op basis van eigen onderzoek de kosten die betrekking hebben op locaties zonder bijgebouwen heeft verdisconteerd in de kosten voor opslag voor bijgebouwen, is immers in strijd met de eis dat de prijs per onderdeel realistisch en marktconform moet zijn.

Een en ander leidt ertoe dat de primaire en de subsidiaire vordering van [A] zullen worden afgewezen. Er bestaat evenmin aanleiding voor een gebod strekkende tot heraanbesteding, zoals meer subsidiair gevorderd. [A] beroept zich met haar – overigens eerst ter zitting in tweede termijn geponeerde – stelling dat de aanbestedingsvoorwaarden dusdanig onduidelijk zijn dat heraanbesteding moet volgen kennelijk op het transparantiebeginsel. Dat beginsel impliceert dat alle voorwaarden en modaliteiten van de gunningsprocedure in de aanbestedingsdocumenten worden geformuleerd op een duidelijke, precieze en ondubbelzinnige wijze, opdat, enerzijds, alle behoorlijk geïnformeerde en normaal oplettende inschrijvers de juiste draagwijdte kunnen begrijpen en zij deze op dezelfde manier interpreteren, en, anderzijds, de aanbestedende dienst in staat is om metterdaad na te gaan of de offertes van de inschrijvers beantwoorden aan de criteria die op de betrokken opdracht van toepassing zijn. Nu een nadere toelichting op de stelling van [A] ontbreekt, kan niet worden geconcludeerd dat de voorwaarden in deze aanbestedingsprocedure niet voldoen aan het transparantiebeginsel, nog daargelaten dat het in beginsel op de weg van [A] had gelegen in een eerder stadium tegen eventuele onduidelijkheden in de aanbestedingsstukken op te komen.

Nu de Staat voornemens is de opdracht ook definitief aan [B] te gunnen, brengt de beslissing tot afwijzing van de vorderingen van [A] mee dat [B] geen belang (meer) heeft bij toewijzing van haar vordering, zodat deze wordt afgewezen. Aangezien zowel [B] als de Staat ter zitting heeft verklaard geen prijs te stellen op een kostenveroordeling in hun onderlinge verhouding, zal een dergelijke veroordeling achterwege worden gelaten. Ondanks de afwijzing van de vordering van [B] moet [A] in haar verhouding tot [B] worden aangemerkt als de in het ongelijk gestelde partij. Het doel van [B] was immers te voorkomen dat de opdracht aan [A] zou worden gegund, welk doel is bereikt. [A] zal – in hun onderlinge verhouding – dan ook worden veroordeeld in de proceskosten van [B]. Voorts zal [A], als de in het ongelijk gestelde partij, worden veroordeeld in de proceskosten aan de zijde van de Staat, alsmede (deels voorwaardelijk) in de nakosten.